„DE EEMLANDER".
c
Zaterdag 13 Mei 1916.
BUITENLAND,^
N* 269 Eerste Blad.
144' Jaargang.
Uitgevers: VA L K H O F F Co.
Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT L
Geschiedenis van de week.
AMERSFOORTSCH DAG
ootdredactlei
Mr. D. J. VAN SCHAARDENBURO.
ABONNEMENTSPELJSi
'er 8 maanden voor Amersfoort f 1.09.
Idem franco per post1.50.
Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) - 0.10.
Afzondorlyke nummers 0.05.
Wekelijksoh bijvoegsel „D* HoUondtcto Huisvrouaf' (onder
redactie van Thérèse Hoven) per 8 mod. 50 ets.
Wekelijksoh bijvoegsel „Pük.ttw mei* per 8 mnd. 40 ct».
Intercomm. Telefoonnummer 66.
PRIJS DER ADVEBTENTIEN:
Van 1—5 regel... f 0.I50.
Elke regel moer «0.10.
Dienstaanbiedingen 25 cents bij vooruitbetaling.
Groote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bodryt bestaan zeer voordeelige bopalingon
tot het herhaald advorteeron in dit Blad, bij abonnement.
Eone oirculaire, bevattende do voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
Licht en lncbt.
Wie heerlijke voorjaarsdagen beleeft, kent
de vreugde van licht en lucht. Het is geen
verbeelding, dat nieuwe tinten in 't bosoh
«i|n gekomen, dat de zon schijnt in VTOolij-
ker glans. En als zij door het zachte, teere
groen van ontluikende beuken-blaren schit
tert, dan heeft zij er een gloed gebracht, die
tot ieder moet spreken. De lucht is vervuld
van liefelijke geuren, „er hangt verlangen
In de lucht" en gij snuift den frissohen, pit-
tigen geur op met zeker welbehagen en
voelt u een ander mensch. Daar liggen de
paden bruin-bestrooid en gouden gloed is
er getooverd daar zingen de vogels en
kweelen hun geluk uit op stillen avond't is
alles weelde, leven, heerlijkheid.
Weg zijn nu de benauwende korte dagen,
heen is de sombere vale nevel, voorbij zijn
de regenvlagen, die sahenen niet te kunnen
eindigen, 't Is al licht en lucht rondom ons
en wij ademen vrijer op.
't Is lentegroen genoeg,
voor honderdduizend oogen j
eilaas, 'k en hebbe er ik,
o grondig groene zee,
maar twee t
wie kander moedeloos,
den dwang mij doen gedoogem
van 't geen mij tegenhoudt
een tocht in al dat groen
te doen
(G. Gezelle).
Zoo hebben wij 't in deze dagen ervaren
en wij worden niet moede te turen naar al
die zich openbarende heerlijkheid, troostend
beeld van wat op het gebied des geestes zich
overal doet kennen.
Wij mensohen zijn aangewezen op licht
en lucht wij moeten dwalen door bosch
en veldwij moeten den leeuwerik hooren
zingen, de bloemen zien bloeienwij moe
ten ons te goed doen aan al de vreugden
van een zonnige wereld.
Maar wij denken tevens aan zooveel dat
anders is geworden. Er zijn bedompte hui
zen in nauwe straten; een vuile walm trekt
door de stegen en in kleine kamers zitten
menschen opeengehoopt. Geen zon schijnt
door de ruiten, geen lucht komt door de
open ramen naar binneneen benauwde at
mosfeer, die de ademhaling belemmert.
Bleeke geziohten van zwakke kinderen, die
gij meenemen woudt naar de zonnige heide
en vroolijk moesten de kleinen stoeien aan
't luchtige strand. Dat is de armoede, die
steeds weer ons verschrikt en die haar
slachtoffers vindt In onze groote steden,
waar gebrek is aan zon, al 6chijnt zij ook
hoog aan den hemel. Menschen bouwden
hun muren en bedierven wat in grooten
rijkdom toch voor allen was weggelegd.
Wij denken aan sombere kamers, waar
zieken gedoemd zijn te leven"; geen ramen
zet men er open en een muffe ziekenlucht
hangt in 't vertrek, zoodat gij in de verzoe
king komt de deuren open te doen en door
de ramen de zoele lentelucht te doen bin
nenkomen. In donkere bedsteden verkwijnen
veel jonge levens en de genezing gaat lang
zaam bij gebrek aan licht en lucht.
Daar zijn werkplaatsen, och voor woon
vertrek misschien niet meer geschikt gere
kend, maar arbeiders kunnen er nog wel
werken een langen, zwaren dag. Reken 't
niet weinig zoo te leven, dat men ver* blijft
van opbeurenden zonnegloed. Wel is veel
reeds verbeterd, maar nog roept veel om
verandering en niet allen werken mee. Wat
baten wetten en straffen, als niet ieder in
eigen kring helpt om den zegen te vinden,
die voor ieder verkrijgbaar is 1
Soms zorgt 't leven er van zelf wel voor.
En oude dingen worden weggeworpen. In
steden breekt men de oude huizen af, gan-
sche stadsdeelen worden naar den gTond
geworpen en in al zijn ellende ligt dan een
stuk leven voor ons open, dat wij zoo nooit
hadden vermoed.
Eenige maanden geleden is een groot
deel der Noorsche stad Bergen door brand
Verwoest en menig vriendelijk, schilderach
tig plekje is zoo verloren gegaan. Er zijn
ook wonderheerlijke gedeelten in onze oude
Steden, maar zij moesten eigenlijk als mu
seum worden ingericht. En menschen, die
In 't harde leven hebben te werken, moesten
er niet behoeven te leven. Ruïnes waren
Overal. Maar met een zeldzame geestkracht
is men aan 't herbouwen gegaan. Schut
tingen zijn geplaatst voor de afgebrande
huizen en in lichte, helle kleuren zijn nieuwe
(Winkels verrezen, van hout opgetrokken, een
torentje hier en daar; en om 't park heen
Staan weer de side bekenden^ nu in een
«rjnkel vol zon q i licht.
Daar was een arohitekt, die gewoond had
In een niet al te breede straat, twee hoog
met een donkeren trapopgangalles tot den
grond afgebrandmaar nu woonde hij in
een groote, ruime barak, midden in een tuin,
alles was frisch en schoon. Me dunkt, daar
moet een nieuwe geest ook in zijn werk
zijn gekomen en lichter, vroolijker moet zijn
geworden, wat deze man in teekeningen
heeft vastgelegd. Wat zal 't, of oude dingen
vallen't nieuwe geeft soms grooter vreug
de, al moet men eerst_wenmen aan den ver
anderden. aanblik, al heeft men misschien
eerst nog een gevoel van gemis.
In een barer Noorweegsohe brieven schrijft
mevr. IsaacksenDudok v. Heel„Wat
een verbetering, die droge, lichte, luchtige,
doorzonde woningen voor al die men
schen van twee en drie hoog of voor
winkeljuffrouwen en winkelbedienden, die
vroeger hun werk deden in donkere straten,
in sombere winkelsDie barakkenwereld
gaf mij een toekomstdroom, als de steden
niet langer steenen kazernes zullen zijn met
nauwe straten, stegen en sloppen, maar
lichte, zonnige tuinsteden."
Dat doet 't licht, de lucht. Waarom zal
't ook niet verder in ons leven geldenOf
leven niet v^len onder ons onder den druk
van een somber en moeilijk bestaanheb
ben zij niet <ïe zware gordijnen voor hun ra
men gehangen en nu kunnen zij niet meer
zien den blauwen hemel, de sterrenlucht, de
zon, die schaduwen werpt in hun tuin, maar
ook alles in hun kamer oproept tot vroolij-
kenjrlans.
Och, onze donkere, sombere menschen
hebben 't zoo noodig te worden verwezen
naar 't licht. Wij worden tegenwoordig ver
teerd door allerlei vragen en zorgen. Onze
boeken zijn zwaar van de vraagstukken,
onze gesprekken van neerdrukkenden ernst;
en wie er juiohen soms, doen 't op een toon
die wel luide klinkt, maar 't is hol en spreekt
van weinig gevoel.
Licht moeten wij zien en 't is er, als
men de ramen maar openzetals men maar
denkt aan wat er goeds is in wereld en
menschen. Misschien moet men wat lang
zoeken, maar 't is er en neemt mee de her
innering aan een zonnigen dag. Men moet
weg kunnen doen de zorgen, die verteren en
elkander wijzen op wat troost en sterkt. Men
moet eens heengaan uit den duffen kerke-
lijken kring, waarin men soms leeft, van zich
schudden, wat alleen maar door een verle
den is gewijd, maar 't leeft niet meer voor
de kinderen van onze dagen.
Lioht en lucht voor uw stemmingen en
gedachten I Moet er iets door verloren, wat
zou het? Dan is 't ook niet levenskrachtig
geweest. Maar op de plaats, waar 't oude is
afgesneden, komt weer de nieuwe loot.
In Gods wereld groeit alles door licht en
lucht, misschien zal Zijn zon 't door men
schen geplante doen verdorren, maar zij
toovert eindelijk weer nieuw leven. Weest
niet bang voor nieuwe gedachten en fris
sohen geest; zij zullen een mensch bewarenï
God is de groote vijand van al wat oud
en levenloos is geworden. Hij werpt omver
en bouwt 'weer op; anders, maar zeker beter,
ruimer en vriendelijker .Hij vergoedt onze
verliezen en bewaart ons in allen nood.
Laat licht en lucht binnen in uw ziel I
W.
Zaterdag 6 Mei.
Het Kamerlid dr. Bos overleden.
De apostolische nuntius brengt Pres. Wil
son een boodschap van den Paus.
Italiaansche vliegeraanval op Durazzo.
Oostenrijkscha vliegeraanval op Brindisi.
Noorsche schoener getorpedeerd.
Zondag 7 Mei.
De Duitsohers winnen terrein bij Verdun.
De pakketpost tusschen Nederland en de
Ver. St. tijdelijk stopgezet wegens gebrek
aan scheepsgelegenheid.
Russische tonpedobooten beschieten de
kust van Koerland.
Maandag 8 Mei.
De Franschen heroveren het grootste deel
van het verloren terrein.
Wederom 5 Gentsche hoogleeraren naar
Duitschland gebracht.
De Ver. St. aanvaarden Duitsohland's
nota, buiten verband met de houding der
andere oorlogvoerenden tegen de neutralen.
Dinsdag 9 Mei.
De Italianen veroveren een belangrijke
stelling bij Trofana.
Fransohe ministers In Rusland.
Russische doemaleden in Engeland.
Venizelos weer tot lid der Grieksche Ka
mer gekozen.
Drie Nederl. mails in beslag genomen.
De Tweede Kamer komt gereed met de
Ouderdomswet.
Vliegers werpen bommen op Port Said.
Min. Asquith verklaart dat Engeland en
Rusland het eens zijn ten opzichte van alle
vraagstukken, rakende htm belangen in
Azië.
Woensdag 10 Mei.
Een Wollf-telegrom weerspreekt dat een
Duitsch schip ter vergoeding van de Tuban-
tia gegeven zal worden en ontkent Duitsche
schuld.
Duitschland erkent de torpedeering van
de Sussex.
Schaper kondigt een interpellatie aan
omtrent de levensmiddelenpolitiek der re
geering.
De onderkoning van Ierland treedt af.
Fransohe onderzeeër torpedeert Oosten-
rijksch transportschip.
Zeegevecht bij de Vlaamsche kust
Donderdag II Mei.
Vredesgeruchten duiken op. Duitschland
sohijnt den vrede te willen.
Vrijdag 12 Mei.
De Duitsche rijksdag heeft, overeenkom
stig het advies van de huishoudelijke com
missie, geweigerd ten behoeve van Lieb-
knecht te doen wat anders altijd gelbeurt bij
eene tegen een van zijne leden Ingestelde
politieke vervolging. Het wegens zijn aftre
den bij de mislukte I Mei-betooging op den
Potsdamer Platz tegen Liebknecht begonnen
strafgeding zal voortgang hebben en de pre
ventieve heohtenis, die hem is opgelegd,
blijft gehandhaafd.
Het Britsche lagerhuis Is gisteren gereed
gekomen met de behandeling der artikelen
van het dienstplichtontwerp. In de volgende
week zal het wetsontwerp wet worden.
De corfog.
Berlijn, 12 Mei. (W.-B.). Bericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
hoofdkwartier van heden voormiddag.
Ten zuidoosten van de Hohenzollern-
redoute bij Hulluch bestormden bataillons
uit Palts-Beieren verscheidene liniën van
eene Engelsche stelling. Tot dusver werden
127 ongewonde gevangenen ingeleverd en
verscheidene machinegeweren buit gemaakt.
De tegenstander leed bovendien aanzienlijke
bloedige verliezen, vooral bij een tegenaan
val, die mislukte.
In de Argonne mislukte een door de Fran
schen onder benutViging van vlammenwer
pers ondernomen aanval tegen de Fille
morte.
In het Maasgebied heerschte aan beide
spoorwegstation Horodsieja en de lijn Kra-
schin—Minsk ruimschoots met bommen.
W e e n e n, 12 Mei. (W. B.) Officieel
bericht van heden middag.
Op hef Russische oorlogstooneel houdt de
verhoogde gevechtsactie aan ons Wolhy-
nisoh front aan. Er waren geene bijzondere
gebeurtenissen.
Op het Italiaansche oorlogstooneel duren
dè artilleriegeveohten in afwisselende sterk
te voort. Twee vijandelijke aanvallen
op de Mrzli Vrh werden afgewezen.
Op het zuid-oostelijke oorlogstooneel is
het onveranderd rustig.
Rome, 12Mei. (StefanI). Officieel com
muniqué.
Langs de grens van Trentino waren de ar
tillerie-actiën heviger ln de Col dl Lana-
streek. In het Plezzo-bekken beproefde de
vijand twee aanvallen tegen onze nieuwe
stellingen op de Cukla; hij werd beide malen
vlug tegengehouden door ons artillerie- en
geweervuur. Aan het Karstplateau was een
mijnenstrijd. De tegenstander gebruikte ook
brandende vloeistoffen, zonder ons nadeel
te doen.
Petersburg, 12 Mei. (Tel.-agent-
schap). Communiqué van den grooten ge-
neralen stof.
Den lOen begonnen de Dirftschers, na
een hevig artillerievuur, des avonds een aan
val tegen den sector in de streek van Jacob-
stadt, zioh bevindende ten noorden van het
station Selburg. Zij werkten daarmee niets
uit. In den nacht van den 11 en hervatten
de Duitschers het offensief na een nieuw
bombardement. Het gevecht duurt voort in
den omtrek van het dorp Iepukn, dat ver
woest is door de vijandelijke artillerie. Het
gevecht duurt nog voort.
Ten zuidoosten van het Medmoesmeer na
men de Duitschers ook het offensief zonder
eenig succes. In vele andere sectoren van
de streken JakobstadtDwinsk was een le
vendig Duitsch artillerievuur. Ten noorden
van Tsirin, noordoostelijk van het station
Baranowitsji, bombardeerde de Duitsche ar
tillerie de buurt van de hofstede Ostasjin
bij het dorp Bogary.
Onze artillerie verstrooide op een aantal
punten vijandelijke werklieden, die bezig
waren met het in orde brengen van stellin
gen. In de streek ten oosten van Kolhi en
bij Nowo Olexinets wezen wij vijandelijke
pogingen om bij onze loopgraven te komen
af.
Berlijn, 12 Mei. (W-B.). Bericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
'hoofdkwartier van heden voormiddag.
In het Balkangebied Is niets bijzonders
gebeurd.
Athene, 11 Mei. (W.-B) Den 15en
zijden eene levendige artillerieactie. Afge
zien van eene zwakke aanvalspoging in het Mei zal de regeering bij de opening van de
bosch van Thiaumont, kwam het tot geene Kamerzitting de staatsbegrooting indienen.
noemenswaardige infanterienandeling.
P a r ij s, 12 Mei. (Havas). Namiddag
communiqué.
Aan den linker Maasoever was eene In
tense artillerie-actie in den sector van het
bosch van Avocourt. Aan den Mort-homme
trachtten de Duitschers vruchteloos in den
loop van den nacht de Franschen te verdrij
ven uit de op 10 Mei aan de westelijke hel
lingen veroverde stellingen. Twee achter
eenvolgende aanvallen werden terug ge
slagen door het Fransche vuur. Aon den
rechterover was bombardement in de
streek van Douaumont.
Avond-communiqué.
Aan den linker Maasoever stelden par-
tieele actiën ons jn staat onze stellingen ten
zuidoosten van Haucourt aanmerkelijk uit te
breiden. Er was een levendig bombardement
in de Mort-homme- en Cumières-streek en
een hevig bombardement op onze eerste en
tweede liniën tusschen het Haudromont-
bosch en Vaux ten oosten van de Maas. Een
Duitsche aanval ten zuidoosten van het fort
Douaumont werd volkomen teruggeslagen.
Op de rest van het front was artillerie
actie.
Londen, 12 Mei. (R.) Communiqué
van het Britsche hoofdkwartier.
Gisterenavond gelukte h.et den vijand, na
een hevig bombardement, 500 yards te ne
men van ons loopgraaffront ten noordoos
ten van Vermelles. In den nacht wonnen wij
een gedeelte terug door een tegenaanval.
Heden was er geen verdere infanterie-actie,
maar de artillerie was in bijzondere mate
werkzaam in die streek. Wij bombardeerden
eene stelling van den vijand tegenover
Cuinchy. Elders slechts kleinere artillerie
duels.
B e r 1 ij n 12 Mei. (W.-B.). Bericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
hoofdkwartier van heden voormiddag.
Een Duitsch vliegtuigeskader bewierp het
De Franschen bezetten het Grieksche fort
Dolva Tepe, ten noorden van Demir Hissar
(in Macedonië, links van de Stroema), on
danks het protest van de kleine bezetting.
Men beschouwt de krisis, die was ont
staan door het verlangen van de Entente-
mogendheden, dat de Servische troepen
over de Griekkche spoorwegen naar Saloniki
zouden worden gebracht, als overwonnen.
De houding van de Grieksche regeering had
dus veel succes.
Konstantinopel, 12 Mei. (W. B.)
Communiqué van het groote hoofdkwartier,
A.an het Irakfront geene verandering.
Aan het Kaukasusfront kon de vijand, die
in den zuidelijken sector aan de Tsjorokh
teruggeslagen werd, zijn terugtocht gedeel
telijk 6 6 8 K.M. ten oosten van zijne oude
stellingen tot staan brengen. Een tegenaan
val van den vijand, dien hij gister op zijn
rechtervleugel, twee bataillons sterk, uit
voerde om de oude stellingen weder te be
zetten, werd met verlies voor hem terugge
slagen.
Er was geene gewichtige beweging op
de andere sectoren van het front
Een vijandelijke torpedojager, die den
llen aan de kust van het eiland Keusten
kruiste, moest zich tengevolge van het vuur
van onze artillerie verwijderen.
Elders is niets van belang gebeurd
Petersburg, 12 Mei. (Tel.-agent
schap.) Communiqué van den grooten gene-
ralen staf.
In de streek van Asjkalin maakten onze
troepen eenige vorderingen in westelijke
richting. In de richting van Bagdad sloegen
wij een Turksche aanvalspoging terug. In de
buurt van de stad Kasr es Sjirin ontnamen
wij den vijand een kanon van Oostenrijksch
model en een voorraad artillerie-munitie.
Londen, 12 Mel. (R). De lijst van
zonder waarschuwing getorpedeerde koop
vaardijschepen, welker publicatie cister door
Macnamarn werd toegezegd, bevat drié
Zweedsche, een Amerikaansoh, drie Deen*
sche, negen Noorweegsohe, vier Nederland*
sohe en twee Spaansche schepen. Verschei
dene sohepen werden in den grond geboord
op grooten afstand van het land (in een ge
val 180 mijlen), zonder dat eenigen bijstand
werd verleend.
P a r ij s.1 2 Mei. (Havas). De „Echo de
Paris" meent te weten, dat de U 21 de Sus
sex getorpedeerd heefthet blad vraagt zich
af, of de dhef van het marine-departement
admiraal Capelle, den commandant van deze
duikboot, den eerste luitenant Otto Steiiv
dreck, geen toestemming daartoe gegeven
zou hebben.
Washington, 12 Mel. (R.) Staatsse
cretaris Lansing heeft ambassadeur Gerard
opgedragen officieus onderzoek te doen
naar den aard van de straf, die is opgelegd
aan den duikbootcommandant, die de Sus
sex heeft getorpedeerd.
New-York, 12 Mei. (R.) Een berlch)
van de Associated Press uit Washington
meldt van'gezaghebbende zijde, dat de Duit
sche antwoordnota den toestond ingewikkel
der heeft gemaakt, omdat het daardoor on
mogelijk wordt gemaakt, dat de Vereenigdo
Staten met nadruk opkomen voor hunne
eischen aan de geallieerden, zonder dat de
schijn ontstaat, dat zij dit doen op verzoek'
uit Berlijn. Het Is daarom onzeker, wanneer
het antwoord op de laatste Britsche nota zal
worden gezonden.
B e r 1 ij n, 13 Mei. (W. B.) Officieel be
richt.
Wij vernemen, dat de staatssecretaris van
binnenlandsche zaken dr. Delbrlick wegens
zijn gezondheidstoestand genoodzaakt Is ont
slag te nemen. De minister lijdt aan furun/
kulose (furunkel bloedzweer) tengevolge
van eene lichte suikerziekte; hij moet vol
gens geneeskundig advies eene kuur van
eenigen duur volgen. Over den persoon vani
zijn opvolger Is, met het oog op hangende
organisatiekwestiën, de beslissing eerst over
eenigen tijd te verwachten.
Londen, 12 Mei. (R.) Officieel be
richt.
James Connolly en John Modermott, de
tweede laatsten van de onderteekenaars van
het manifest der voorlooplge regeerlng te
Dublin, zijn door den krijgsraad gevonnist
en heden morgen terecht gesteld.
Zürich, 11 Mei. (W. B.) De regeeringe-
raad heeft goedgekeurd, dat de Ztirichscht
effectenbeurs weer geopend wordt voor dert
handel in obligatiën met uitsluiting van den
handel in aandeelen.
Parijs, 12 Mei. (Havas). In Nice wi
weldra eene blijvende tentoonstelling inge*.
richt worden van monsters van voortbreng
selen der verbonden en bevriende landen*;
Het doel van deze tentoonstelling is d0
handelsbetrekkingen te vergemakkelijken
tusschen de geheele streek van de Azuur*,
kust en de nieuwe leveranciers, die be*
stemd zijn de plaatsen in te nemen, weDcö'
daar vroeger door den Oostenrijkschen q$
den Duitschen handel werden bezet
Zweden.
Stockholm, 12 Mel. (W. B.) Bij
sluit van de regeering is in Zweden d^
zomertijd ingevoerd van 15 Mef tot en
30 September.
Portugal.
B e r 1 ij n, 12 Mel. (K. N.) Uit Buda*,
pest wordt aan de Voss. Ztg. geseind, da|(
de correspondent van de Az Est in Spanje
radiotelegrafisch uit Granada geseind heeft
dat te Lissabon de revolutie is uitgebroken
en dat de arsenalen in brand zijn gestoken*'
Met betrekking daarop schrijft de Voss,'
Ztg.: Meldde de Figaro le Parijs enkele da-^
gen geleden, dat zij uit Lissabon berich|(
ontvangen had dat de Portugeesche rege*
ring in alle steden het krljgsrecht had g&»;
proclameerd, deze maatregel was in hoofd*
zaak gericht tegen de monarchalen, die druil
propaganda gemaakt hadden. In Portugee
sche regeeringskringen vreest men, dat da
monarchalen gebruik zullen maken van dei
buitenlandsohe moeielijkheden van Portu*
gal om te trachten de monarchie to herstel
len. Het Berl. Tageblatt maakt bij dit be
richt de opmerking, dat van andere zijd#
nog geen bevestiging ontvangen werd.
Perzlë*
Berlijn, 12 Mel. (W. B.) Het Peter*
burgsche telegraafagentschap bericht uil
Teheran, dat door den Turkschen onderdaai^
Djemai Bey een aanslag is gepleegd op dei*
gezant van Oostenrijk-Hongarije, graaf La*
gothetti. De gezant is niet gewond.
China.
Peking, 12 Mei. (R.) Wegen* den
financleelen nood heeft de regeering Mi,