„DE EEMLANDER". Zaterdag 20 Mei 1916. BUITENLAND. N° 275 Eerste Blad. T4d" Jaargang. Geschiedenis van de week. AMERSFOORTSCH DAGBLAD i Hoofdredactie! Mr. D. J. VAN SCHAARDENBURG. Uitgevers: VALKHOFF Co. ABONNEMENTSPRIJS: Per 8 maanden voor Amersfoort f l.OO. Idem franco per post 1.50. Per week (met gratia verzekering tegen ongelukken) - 0.10, Afzonderlijke nummers 0.05. SPekelijksoh bijvoegsel „De HoUandsche Huisvrotwf* (onder redactie van Tbérèse Hoven) per 8 mnd. 50 ets. Wfckelijksoh by voegsel „Pah me mtf per 8 mnd. 40 ets. Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1. Intercomm. Telefoonnummer 66. f 0.50. - 0.10. PRIJS DER ADVERTENTIËN. Van 15 regels.» Elke regel meor Dienstaanbiedingen 25 cents bjj vooruitbetaling. Grooto lettors naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bostanu zeer voordoolige bepalingon tot het herhaald adverteeron in dit Blad, by abcmaomont. Eeno circulaire, bovattondo do vonrwaardea, wordt op aanvraag toegezonden. Kennisgevingen. ROGGEBROOD EN WITTEBROOD. De Burgemeester der gemeente Amersfoort ivaakt bekends a. dat het verbakken van roggebloem tot andere doeleinden dan de bereiding van koek (ff roggebrood) verboden is b. dat de hoeveelheid; wittebrood op medisch advies verkrijgbaar met ingang van 15 Mei J.l. is vastgesteld ophoogstens 300 grom brood voor volwassenen per hoofd en per daghoog- Stens 150 gram brood voor kinderen beneden 14 Jaar per hoofd en per dag; o. dat naast geneesheeren ook vroedvrouwen varklaringen mogen afgeven voor het gebruik yan wittebrood ten behoeve van kraamvrouwen yoor den tijd van ten hoogste 3 weken na haro bevalling d. dat verklaringen voor wittobroodgebruik, Welke tot dusver aan het levensmiddelenbureau £ijn ingediend zonder vermelding Van den duur van het voorschrift, zullen worden gerekend den 81. Mei a.s. te vervallen. Voor dezo verklaringen dient dus eene verklaring voor verlenging van het voorschrift in te komen vóór 1 Juni 1916 ((Bureau Appelmarkt). Amersfoort, 19 Mei 1916. De Burgemeester voornoemd, VAN RANDWUCK. BROODKAARTEN. De Burgemeester der gemeente Amersfoort maakt bekend dat dc broodventer H. Marlens, Gaslaan 84 te Amersfoort, wegens onjuiste oanteekening op een broodkaart, gedurende 1 maand, n.L van 1 Juni tot 1 Juli, is geschrapt van de lijst van hen, die bevoegd zijn goedkoop ongebuild tar webrood op broodkaarten te verkoopep. Amersfoort, 18 Mei 1916. De Burgemeester voornoemd, VAN RANDWUCK. Voorwaarts. H. Behalve de in ons vorig ertikel genoemde punten zijn er in de afdeelingen, blijkens het verslag, nog verschillende andere zaken besproken. Hoewel vroeger reeds over de meeste daarvan meer of minder uitvoerig in dit blad gehandeld is, willen wij enkele nog even bezien. In de eerste plaats de Volkshuisvesting. Een der leden het schijnt altijd nog het zelfde welbespraakte lid te zijn kon 'n welverdiend verwijt tot het gemeentebestuur richten. Was, zoo laat het verslag hem spre ken, het gemeentebestuur eenige jaren terug even voortvarend geweest als nu, dan zou men niet zulk een toestand hebben gekregen als in het rapport belicht wordt, dat de men- sc'r.en gedwongen zijn een hoog ere huur te betalen dan zij feitelijk kunnen missen. Ja, wat men verzuimt aïs de gelegenheid gunstig is, moet men nu bezuren. Toen de gemeente onder de gunstigste omstandig heden door eigenbouw den woningnood kon bestrijden, zei zij: laat ons eerst maar eens afwachten wat het particulier initiatief er.van terecht brengt. Wij zijn volstrekt geen vijand van het particulier initiatief. Als het zaken betreft die, nu ja. wel urgent, maar toch geen nij pend volksbelang zijn, zooals openbare lees zaal en volksbad, dan willen wij gaarne eerst het woord laten aan het particuliere initiatief. Schiet dit te kort, dan is er hoog stens wat tijd verloren gegaan. Ernstiger staat het bij 'n vraagstuk als Volkshuisvesting. Als daar de nood nijpt en dat was ongetwijfeld het geval dan zegt men niet: laat ons eens zien of lapmid deltjes helpen, neen, dan grijpt men terstond op de meest afdoende wijze in. Dat Volkshuisvesting, aan welker loffelijk streven wij alle recht doen wedervaren, niet in staat was de kwaal uit te roeien, zelfs niet de ergste plekken kon wegsnijden, was dui- dejjik voor ieder die den omvang van de kwaal ook maar eenigszins kende. Toen kwam Bonifacius, die ook goed werk deed, maar met politiek-kerkelijk bijsmaakje. Jit den Raad gingen in die dagen krach- vrijzinnige stemmen op: laat ons nu toch zeffxle hand aan den ploeg te slaanï Maar er bestond toen juist wij weten niet meer met welke bedoelingen 'n teedere vriend schap tusschen 'n deel der vrijzinnigen en de roomschen ft is korte vreugd geweest) en die vriendschap zou zeker verstoord zijn geworden, als men Toen aan eigenbouw de voorkeur gegeven had. Wat men destijds' verzuimd heeft, moet men nu duur betalen, 'n Goede les alweer voor hen, die altijd maar wachten en uitstel len prediken, totdat zij lot handelen genood zaakt worden op 'n tijdstip dat hun aller minst schikt. n Ander punt ven bespreking was de ker mis. Daar hebben wij al meermalen over ge schreven. Men kent ons gevoelen. Wij ziin' geen kermisvrienden, maar behooren toch ook niet tot haar tegenstanders. De kermis heeft geen -recht van bestaan meer, lezen wij in het verslag. Wel, dat zouden wij nooit geloofd hebben, als wij de drommen menschen zien, die daar onschul dig vermaak, misschien hun eenig vermaak voor het heele jaar, komen zoeken. En dat zouden wij ook nooit geloofd hebben, als wij op kermesse d'été of lunapark mooie na men voor doodgewone kermissen met slechts hooge entree de „meer ontwikkelden" zich kostelijk zien amuseeren,,. Waarom zou 'n kermesse wel, en 'n ker mis geen recht van bestaan hebben? O, mis schien niet voor edelachtbare raadsleden, maar de kermis is er niet voor de raadsleden die weten zoo noodig elders wel divertis sement te vinden maar voor het volk^dat niet naar Brussel of den Haag kan gaan en toch ook wel eens verpoozing en afleiding uit den alledaegschen sleur behoeft. Vooral uit een moreel oogpunt is afschaf fing wenschelijk. Da singen alle Bnglein: Gott was sind 'sie bravl Ach, wat zullen, wij akelig braaf worden! Maar laat toch niemand zich dat heusch wijsmaken. Zeker, wij stellen de kermispret niet hoog. Dronkenschap, vechtpartijen, uitspattingen, brrr! Maar is dat op nationale feestdagen be ter? Wordt er dan minder gedronken, minder gevochten, minder uitgespat? Of is ook daarvan de afschaffing „uit mo reel oogpunt" wenschelijk? Wil men beide afschaffen, wij hebben er niets tegen. Alleen, het gaat niet aan de helft van ons volk 'n stuk levensvreugde te ontnemen zonder er iets voor in de plaats te geven. Hetzij tijdens de kermis, hetzij op natio nale feestdagen, hetzij bij andere gelegen heden, zoolefng niet alle levenslust onder ons volk gebluscht is, zal het eens uit den band springen. De gelegenheid zal gevon den worden ten spijt van alle angstvallige pogingen ter voorkoming. Maar in plaats van met afgewend gelaat er bij te zitten, zouden wij beter doen aan de beschaving van het volk en het voor alles te leeren meester te zijn van zich zelf en afkeer te hebben van ai wat ruw, laag en plat is. Er is in de afdeelingen een stem opge gaan, om de verbetering van de binnenstad nog maar wat uit te stellen. Daar hebben we het weer: uitstel, uitstel en uitstel. Hoeveel leergeld- hebben wij nu al betaald met uitstel en zouden wij ons er nu nog eens aan wa gen? Trouwens, wij hebben 'n eereschuld te genover de binnenstad. De klachten over bevoorrechting van het bergkwartier zijn tal loos geweest. En nu eindelijk de binnenstad aan de beurt komt, zouden we de critieke tijdsomstandigheden moeten aangrijpen om uitstel te bepleiten? Dat-zou 'n misse zet zijn. Een der leden opperde het denkbeeld van 'n belasting op publieke vermakelijkheden. Bioscoop- en tooneelvoorstellingen, concer ten, Nutslezingen, raadsvergaderingen, enz. Het lijkt ons bedenkelijk. Wij vigileeren Tui eenmaal op nieuwe ingezetenen, liefst ge goede. Voor dezulken zijn juist publieke vermakelijkheden als bovengenoemd lokmid delen. En al te veel van dat soort lokmid delen zijn er niet eens. Volle zalen en vette recettes zijn zeldzaam. Veel zou die belas ting dus niet opbrengen, alleen zou zij het aantal uitvoeringen enz. kunnen beperken en aldus het verblijf in onze gemeente voor de „uitgaande" kringen minder aantrekkelijk maken. Natuurlijk is weer gevraagd, waar het volksbad bleef. En in de krant en in den Raad is daar al zoo vaak op getamboereerd, dat als ieder gesproken of geschreven woord 'n druppel water geweest was, het bassin nu allang overgeloopen zou zijn. B. en W. antwoorden dat de bad- en zweminrichting hun volle aandacht heeft. Dat het spoedig uit die aandacht van daan kome! Zatardag 13 Mei. De Dultsche Min. van Binnenl. Zaken treedt af. De Ned. professoren ondersteunen het verzoek der Ned. regeering om de Gentsche hoogleeraren Pirenne en Fredericq vrij te laten en naar Ned. te laten gaan. De voortgang der Transvalers in Duitsch O -Afrika ondervindt krachtigen tegenstand. De Amerik. gezant te Berlijn krijgt op dracht te informeeren welke straf opgelegd is aan den kapitein die de „Sussex" torpe deerde Min. Cort v. d. Linden viert zijn zeven tigsten verjaardag. Min, Asquith begeeft zich naar Ierland. De Duitschers veroveren eenige Engel- sche loopgraven. Zondag 14 Mei. De geallieerden zien af van hun eisch betreffende het vervoer van Servische troe pen over Grieksch grondgebied. Pres. Poincaré verklaart dat de gealli eerden den strijd niet zullen opgeven voor dat de vijand erkent overwonnen te zijn. De Eng. min. Grey verklaart slpchts een vrede mogelijk, welke een nieuwen oorlog onmogelijk zou' maken en grondslag zijn voor toenadering der volkeren. Fransch luchtschip bij Sardinië in zee ver ongelukt. Matrozenrelletjes te Soeraboja. M a a n da g 15 M e i. - Oostenrijksche vliegers werpen bommen op Waiona. Nieuwe militaire verlofregeling vastge steld. Aanvallen der Italianen in Tirol. De Russen maken vorderingen in de richting van Mosoel aan de Tiger. Oostenrijksohe protestnota aan de neutra len, ter zake het torpedeeren van het hos pitaalschip „Electra." Mr. Marchant volgt dr. Bos op als voorz. der Vr.-Dem. Fractie. Dinsdag 16 Mei. Succes van de Oostenrijkers in Zuid- Tirol. De „Batavier V" vergaan op een mijn. Het wetsontwerp op den mil. dienstplicht door het Eng. Lagerhuis aangenomen. Oostenrijksche vliegers werpen bommen op Venetië. Zeegevecht bij de Belg. kust. Woensdag 17 Mei. Oostenrijksche aanvallen in Zuid-Tirol. Artillerie-gevechten bij Verdun. Bedrij vigheid der Fransohe vliegers. Kleine Eng. monitor in de Middel!. Zee door geschutvuur venmid. Fransch vliegereskader bombardeert Metz. Duitsch stoomschip in de Oostzee ge torpedeerd. Donderdag 18 Mei. De Tweede Kamer neemt de Oorlogs winstbelasting en de Ouderdomswet aan. Het Tubantia-onderzoek heeft tot geen definitief resultaat geleid. Hevige gevechten bij Avocourt. Twee Duitsche schepen getorpedeerd. Politiek Overzicht Oe Alandkwestie in den Zweedschen rijksdag. De regèering van Zweden heeft in den rijksdag de verklaring afgelegd, die van haar verwacht werd in de kwestie der Aland- eilanden. Het zwaartepunt van die verklaring is hierin te zoeken, dat de Alandkwestie ronduit genoemd is eene levensvraag voor Zweden. Dat is altijd de meening van de Zweedsche regeering geweest en het is die nog, en op grond daarvan werd verzekerd, dat de regeering het als haar plicht be schouwt deze kwestie met aanhoudende op merkzaamheid te beschouwen en dat niets wordt nagelaten om op dit en ieder ander gebied de rechten en belangen van Zweden te behartigen. Er werd aan herinnerd, dat de rijksdag in 1908 zijne meening over de Alandkwestie had uitgesproken, en de overtuiging werd uit gedrukt, dat hij thans nog op hetzelfde stand punt staat. Dit werd met merkwaardige een stemmigheid door den rijksdag bevestigd. In de Eerste zoowel als in de Tweede Kamer legden de woordvoerders van alle partijen achtereenvolgens de verklaring af, dat het voor de veiligheid van Zweden onvermijde lijk noodig is, dat deze eilandengroep, even als tot dusver, zoo ook in de toekomst onver- sterkt blijft. Zij voegden daaraan toe de uit drukking van de hoop, dat het aan de regee ring moge gelukken op overtuigende en met succes bekroonde wijze de rechten en be langen van Zweden in deze zaak te verdedi gen. Daarmee is aan 'de Zweedsche regeering Het richtsnoer voor hare handelingen aan gegeven en is tevens kenbaar gemaakt, dat in deze zaak de geheele rijksdag achter haar staat. Waar het een levensbelang van Zwe den geldt, daar zwijgt de partijstrijd. Voor het gevaar, waarmee de Russische expan- siezucht Zwedens bestaan bedreigt, sluiten allen zich aaneen. En dat gevaar ziet men in de versterkingen, die Rusland thans op de Aland-eilanden laat uitvoeren, tastbaar voor zich. Er is een tijd geweest, toen Zweden ge rekend werd tot de groote mogendheden yan Europa. Dat .was in de dagen, toen met het stamland Zweden ook Finland en het gansche gebied, dat de Finsche golf om zoomt, onder de Zweedsche kroon vereenigd waren. Die tijd is lang voorbij. Rusland heeft zich, ten koste van Zweden, den toegang naar de Oostzee veroverd; de Baltische pro vinciën zijn in de 18e eeuw in Russisch bezit overgegaan; in het begin van de 19e eeuw heeft Zweden Finland moeten afstaan Thans brengt de onder czaar Nicolaas II met niets ontziende strengheid doorgezette rus sificeering van Finland het Russische ge vaar voor de poort. De Engelsche vloot is een bondgenoot von de Russische gewor den; sedert de afscheiding van Noorwegen heeft Zweden tot den Atlantischen oceaan nog slechts toegang door de zeestraten, die tusschen de Deerische eilanden door de ver binding vormen tusschen de Noord- en de Oostzee. Wanneer nu Rusland nog door de versterkte Aland-eilanden de Bothnische golf kan afsluiten, dan zijn Zweden's midde len van tegenweer met lamheid geslagen en is Rusland in het bezit van een uitvalspoort tegen de hoofdstdd Stockholm, het hart van het land. Daarom is het voor Zweden een levens belang te zorgen, dat de Aland-eilanden niet een blijvend steunpunt worden voor de Russische strijdmacht. Dat voelt ieder. De vraag is alleen moar, hoe men zich daar tegenover moet gedragen. Daarover bestaan verschillende meeningen. De eenen zeggen: Thans, nu de bond der centrale mogendheden tegen Rusland in den strijd staat, is voor Zweden de beste gele genheid gegeven om aan het Russische ge vaar te ontkomen. Wanneer de centrale mo gendheden alleen over Rusland zegevieren, dan kan dit land zijn ouden droom van een haven aan den Atlantischen oceaan met des* te meer energie weer opvatten en trachten hem te verwezenlijken op een tijdstip, waarop Duitschlond elders wordt bezig ge houden. De anderen zeggen: Toegegeven, dat de versterking van de Aland-eilanden door Rus land de Russische, tegen Zweden gerichte plannen zeer in de hand werkt, dan moe ten wij toch wachten totdat Rusland ons werkelijk aanvalt. Wij kunnen geen preven tieven oorlog voeren. Vooral thans niet, nu Rusland Engeland en Frankrijk aan zijne zijde heeft. Wanneer de Entente de on zijdigheid van het zwakke Griekenland ge ring schat, dan zal het, als 't er op aankomt, ook de onzijdigheid van het zwakke Noor wegen niet eerbiedigen en over Noor- weegsch gebied ons In den rug vallen. Eene derde meening tracht de oud- generaal Axel Rappe voor te staan in zijne reeds door ons vermelde brochure: „Zweden voor de beslissing". Hij ziet in de onzijdig- verklaring van de Aland-eilanden het eenige middel, waardoor de militaire operatievrij heid, de ware grondslag van de onzijdig heid van Zweden, kan worden gewaarborgd. Zijn denkbeeld schijnt daarom te zijn, van Rusland de dadelijke onzijdigverklaring van de Aland-eilanden te verkrijgen, eene deug delijke controle over de eerbiediging van deze neutraliteit te verlangen en naar de wapenen te grijpen, wanneer Rusland dit weigert. Naar de wapenen te grijpen, maar niet in bondgenootschap met Duitschland, doch als zelfstandige staat. Wat zal Zweden doen? De beslissing daar over ligt bij de Zweedsche regeering, die van den rijksdag een eenstemmige be tuiging van steun en vertrouwen heeft verkregen. Uit hare in de rijksdag af gelegde verklaringen blijkt, dat zij prijs stelt op stipte en onpartijdige handhaving ven hare onzijdigheid naar alle kanten en zeer levendig wenscht niet in den oorlog te wor den betrokken. Maar voor het levensbelang der niet-versterking van de Aland-eilanden wil zij met allen nadruk opkomen. Wat de regeering zal doen om dat levensbelang te verzekeren, is in het onzekere gelaten; maar tusschen de regels door kan men lezen, dat een vast besluit hare eventueele handelingen zal besturen. O® oorlog. Berlijn, 19 Mei. (W. B.) Bericht van Ket opperste legerbestuur uit het groote hoofdkwartier van heden voormiddag. Aan den westelijken Maasoever werden Fransche loopgraven aan beide zijden van den straatweg Haucourt—Esnes tot de zui delijke punt van het bosoh van Camard ge nomen. 9 officieren en 120 man werden tot gevangenen gemaakt. Een nieuwe vijandelijke aanval tegen hoogte 304 viel ineen onder zeer belang rijke verliezen voor den vijand. Aan den oostelijken Maasoever verkreeg tijdelijk de wederzijdsche artilleriearbeid eene groote sterkte. De werkzaamheid yan de yjiegers was aan beide zijden groot. Luitenant Böhlke schoot zijn zestiende vijandelijke vliegtuig neer ten zuiden van Ripont. Het spoorwegstation Lunéville, alsmede het-station. de luchtschip hal en de kazernes te Epinal werden met bommen beworpen. P a r ij s, 19 Mei. (Havas). Namiddag- communiqué. In de westelijke Argonne trachtten de Duitschers na eene mijnontploffing te drin gen in een kleinen uitspringehden hoek, dien de Fransche linie vormt bij Snint-Hubert. Het Fransche spervuur bracht den tegen stander tot. staan, die in zijne loopgraven werd teruggedreven. Aan den linker Maasoever hervatten gis teren tegen het einde van den dag de Duit schers hunne aanvallen in de streek van het bosch van Avocourt en hoogte 304. Die uiterst hevige aanvallen werclen verricht mot groote effectiefs, behoorende tol twee pas op dit front aangekomen divisiën; maar zij waren niet bij machte de Franschen te ver drijven uit het bosch van Avocourt en de stellingen ten westen van hoogte 304. In- tusschen konden de Duitschers in het cen trum zich meester maken van een klein werk, gelegen ten zuiden van hoogte 287. Verscheidene pogingen van de Duitschers om hunne vorderingen op dit front te ver- grooten, werden gestuit door het Fransche vuur. Op de noordoostelijke hellingen van hoogte 304 is eene poging van de Duit schers om eene gisteren door dc Franschen veroverde verschansing te hernemen, geheel mislukt. Op den rechter Maasoever en in de Woëvre was eene middelmatige artillerie- werkzaamheid. Duitsche vliegtuigen wierpen in den nachi van 18 op 19 Mei drie bommen op Gerard- mer. De materieele schade is onbeduidend. Een Duitsch vliegtuig is gisteren naar den grond gebracht door een Franschen be stuurder bij Sainte Menehould; de vliegers zijn gevangen genomen. Luitenant Navarre velde zijn tiende Duitsche vliegtuig neer. Het toestel kwam verpletterd op den grond bij Bolante (Argonne). Avondcommuniqué. Links van de Maas duurde het artillerie- duel met groote hevigheid voort in het bosch van Avocourt,op hoogte 304 en op den Mort-homme. Een aanval werd door den vijand niet beproefd. Er was eene gematigde artillerie-arbeid rechts van de Maas en in de Woëvre. El ders was het rustig, behalve in Champagne en in de Vogeezen, waar de Fransche ar tillerie zeer werkzoam was. Fransche vliegtuigen verrichtten Donder dagnacht talrijke raids. Zij wierpen bommen neer op de luchtschiphal te Mordange, op de spoorwegstations Metz—Sablons, Arnn- ville, Brieulles, Stenay, Sedan en Etain en op de bivaks te Montfoucon en Azannes. Londen, 20 Mei. (R.) Communiqué van het Britsche hoofdkwartier. Er was eenige artillerie-actie tusschen de Somme en de Ancre. De vijand nam gister nacht in den sector Atrecht een mijntrech- ter op het noordelijke uiteinde van de kam van Vimy. Er was eenige granaatstrijd ten zuiden van Neuville. Onze kanonnen brach ten de vijandelijke artillerie tot zwijgen irx den sector Wailly. De Duitschers lieten een mijn springen ten zuidoosten van Roclin- court; wij houden ons staande bij den rand van den trechter. Wij bliezen een mijn op bij Colonne. In den sector Lens bombar deerden wij effectief vijandelijke stellingen. Er was belangrijke artillerie-actie bij Sou- chez, Loos en Hulluch. Wij bombardeerden gisteren met succes vijandelijke «stellingen ten noorden van 7peren. De vijand beschoot heden Potyze. Er was groote werkzaamheid in de lucht. Een vijandelijk vliegtuig werd naar beneden gehaald achter de Duitsche liniën. Berlijn, 19 Mei. (W. B.) Bericht van Ket opperste legerbestuur uit het groote hoofdkwartier van heden voormiddag. Van het oostelijke oorlogstooneel niets nieuwSj Weenen, 19 Mei. (W. B.) Officieel bericht van heden middag. Van het Russische front is niets te berich ten. Petersburg, 19 Mei. (Tel.-agentv sohap). Communiqué van den grooten gene- ralen staf. In de streek van Mentzendorf bestookten wij de vijandelijke artillerie en brachten een ontploffing teweeg in een van de vijande lijke batterijen. Ten Noordwesten van Kremenetz ontdek^ ten onze sapeurs een Oostenrijksche miji* gang. Zij drongen er onmiddellijk in door. De verraste vijand slc^eg op de vlucht met

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 1