N° 275 Tweede Blad.
„DE EEMLAN DER'
Zaterdag 20 Mei 1916.
BINNENLAND.
FEUILLETON;
DE TREKVOGELS
14" Jaargang.
Uitgevers: VA L K H O F F Co,
Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1.
KOLONIËN*.
AMERSFOORT
Hoofdredactie!
Mr. D. J. VAN SCHAARDENBURO.
r-
ABONNEMENTSPRIJS:,
Per 8 maanden voor Amersfoort f 1.00.
Idem franoo per post 1.50e
Per week (met gratia verzekering tegen ongelukben) 0.10e
"Afzonderlijke nummers 0.05*
tVekelijkach bijvoegsel „De HoJlandsche Euisvroutd" (onder
redactie van Thérèse Hoven) per 8 mnd. 50 ots.
WekeTLjksch bijvoegsel „Pak me meti' per 8 mnd. 40 c(8.
-iSL.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Vaq 1—5 regels.. f 0.50.
Elke rogel moer0.10,
Dienstaanbiedingen Ü5 cents b\j vooruitbetaling.
Grooto letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijf bestaan zeer voordooligo bepalingen
tot het herhaald advertoeren in dit Blad, bij abonnement.
Eone oiroulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
Oost-lndlë.
Pestgevallen op Java.
RegeeringJtelegTam d.d. 17 dezer, Ee-
(felfende pestgevallen op Java van 21 April
lot en met 4 dezer:
Soerakarla 4 nieuwe gevallen, 7 dooden;
Soekoardjo 1 doode; Pasoeroean 3; Toe-
loengagoëng 2; Berbek 1; Soerakaja (stad)
B; Soerabaja (afdeeling) 1 en Lamongan 1
doodelijke gevallen.
De totaalcijfers over bovenbedoeld tijd
vak zijn: 14 gevallen en 16 dooden; over
het nagenoeg overeenkomstig 14-daagsche
tijdvak van het vorige jaar (23 April tot en
met 6 Mei 1915) waren deze cijfers 125 ge
vallen en 116 dooden.
Naar wij vernemen had gisteren op het
Huis ten Bosch aan de tafel van H. M. de
Koningin en Z. K. H. den Prins een noen
maal plaats ter eere van den oud-gouver-
neupgeneraal en mevrouw Idenburg.
Ter gelegenheid' van den verjaardag
van den keizer van Rusland werd gister in
de Russische kapel te Den Haag een dienst
gehouden, bijgewoond door den Russischen
gezant en de overige leden der legatie.
Van het legatie-gebouw aan den Kneuter
dijk was gevlagd.
De heer Goeman Borge-
s i u s was gister voormiddag door een zeer
■lichte ongesteldheid verhinderd de vergade
ring der Tweede Kamer te presideeren.
Wegens verblijf--in hef buitenland In
verband met een studiereis in Engeland Is
de heer Hugenholtz verhinderd de volgen
de week de Kamervergaderingen bij te wo-
Verslag Muntwezen 1914.
Uil het verslag, opgemaakt door de commis
sie voor bet muntwezen betreffende haar
werkzaamheden over het jaar 1914 blijkt,
dat in dat jaar werden aangemunt
15.785.000 guldens; 1.400.000 25-
centsstukkenf 900.000 10-cents-stuk-
ken290.000 5-cents-stukken 90.000
1-cents-stukken50.000 2'A cents-stukken;
25.000 M cents-stukken2.500.000
Yi guldens-stukken N.-I.250.000 Jt
cents-stukken N.-I.
Voorts werden voor rekening van bijzon
dere personen 738,476 10-guldenstukken
en 246.560 gouden dukaten vervaardigd en
/an 's Rijks Munt afgeleverd.
Nederland en de oorlog.
Verloven aan gemobiliseerden-
Op de bekende wagen van den Keer
Duymaer van Twist heeft de minister van
Oorlog geantwoord, dat de mededeeling
door het departement van Oorlog op 12 Mei
len doel had om lo. alle gemobiliseerden
zoo spoedig mogelijk In kennis te stellen
met de voornemens der Regeering met be
trekking tot het verleenen van verlof en
2o. om de landweerplichtlgen der lichting
1913 niet langer in het onzekere te laten
omtrent den voorgenomen gewijzigden da
tum van vertrek met onbepaald (klein) verlof.
Voorts deelt de minister mede, dat aange
zien omstreeks 1 Juni een ploeg landstorm-
plichtigen van de depóts naar de actieve
krijgsmacht zal overgaan, in verband met het
uitstel van het vertrek der landweerlichting
1913, de sterkte van de genoemde krijgs
macht eerst op dien datum het verleenen
van algemeene (periodieke) verloven weder
zal toelaten.
De broodvoorziening.
De Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel heeft de volgende circulaire gericht
aan de burgemeesters:
Naar aanleiding van het verbod om witte
brood te bekken, bereiken mij tal van klach
ten o.e. over renteverlies, bederf van de
groote hoeveelheden bloem, welke bij de
bakkers zijn opgeslagen, enz. Ik ben bereid,
bij wijze van proef, op de volgende wijze aan
deze bezwaren tegemoet te komen.
Met ingang van Zaterdag 27 dezer zal
door U, indien U dit voor Uwe gemeente
wenschelijk voorkomt, het bakken van wit
tebrood op Zaterdag (vanaf Vrijdagavond 12
uur) kunnen worden toegestaan. Het op de
zen dag gebakken brood zal ook uitsluitend
dien dag mogen worden bezorgd en in de
winkels verkrijgbaar worden gesteld.
Met hét oog op de Sabbathvlering fs het
wenschelijk, dat aan de Joodsche bakkerijen
van 26 dezer af dezelfde vergunning voor
den Vrijdag wordt gegeven.
In verband hiermede zal, ten einde clan
destien bakken van wittebrood te voorko
men, het wittebrood, dat op medisch advies
moet worden geleverd, uitsluitend op
Woensdag (door de Joodsche balckerijen uit
sluitend op Dinsdag- mogen worden rond
gebracht en verkocht. Iedere afnemer van
dergelijk wittebrood mag echter slechts van
één bepaalden bakker brood ontvangen.
De prijzen blijven als volgt vastgesteld:
voor tarwebloem (gebuild inlandsch) groot-
handelprijs ƒ19,25 per 100 kilogram; klein-
handelprijs 0,25 per kilogram; terwijl de
maximumprijs voor wittebrood (gebuild tar-
wewaterbrood) blijft 0,23 per kilogram;
voor wittebrood (gebuild tarwe-waterbrood)
gebakken onder rabbinaal toezicht 0,24
per kilogram; voor andere soorten naar even
redigheid.
Engeland en onze brievenmalen.
De mails van het stoomschip „Drech-
ferland", 6 Mei van Amsterdam naar Zuid-
Amerika vertrokken en van het stoomschip
„Grotius", 2 Mei van Amsterdam naar Oost-
Indië vertrokken, zijn te Kirkwall gelost
moeten worden.
De Batavier V.
Ook naar het ongeval aan de „Batavier
V" overkomen zal door de marine-autoritei
ten een onderzoek worden ingesteld, zoodra
het deel der bemanning, dat thans nog in
Bngeland vertoeft, hier te lande zal zijn te-1 belangrijk lager was. Dit moest zijn: de
mcKTsl-aorH markt te Delft. (Te Leiden was gisteren geen
markt).
ruggekeerd.
Het verkeer met Engeland.
Men meldt uit Vlissingen, d.d. 18 dezeri
Onder de passagiers der mailboot waren
heden 7 geïnterneerde Dultscehrs, mannen
van 60 jaar en ouder, verder 10 kleine kin
deren, wier vaders geïnterneerd zijn. Van
zes is de moeder dood. De moeder der vier
andere was bij hen, doch heeft zwakke geest
vermogens. De brigade van het Roode Kruis
en de dames van het comité namen de zorg
voor de kleinen op zich, die onder geleide
van Engelsche dames waren.
Daar de boot eerst te kwart over zes bin
nenkwam en de mailtrein van 6 uur 10 ten
hoogste 15 minuten mag wachten, moesten
de bootpassagiers en 600 zakken post wach
ten tot den trein van 7 uur 46. De boot was
verlaat door mist en had ook gisteren bij de
uitreis met mist te kampen, waarbij een wrak
werd geraakt.
Uitvoer van slachtafvallen.
De minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel heeft gedurende de periode eindi
gende 31 Mei a.s. het gewichtspercentage
(bedoeld in art. 7 zijner beschikking betref
fende de regeling van den uitvoer van
slachtafvallen) voor alle slachtafvallen vast
gesteld op 100.
Voor zoover betreft aanwezige voorraden
kan In bepaalde gevallen geheele of gedeel
telijke ontheffing worden verleend op voor
waarde, dat deze voorraad uiterlijk 20 Mei
a.s. aan de Rijkscommissie van Toezicht be
doeld in art. 6 der statuten van de Varkens-
vleeschvereenlging !s opgegeven en bij con-
tróle van harentwege aanwezig blijkt.
V r ij g e g e v e n 1 a n d b o u w-
werktulgen.
Naar wij vernemen is van de hier te lande
aangevoerde en sinds geruimen tijd vastge
houden grasmachines, harken en andere
landbouwers-benoodigdheden een groot ge
deelte vrijgegeven en wel: 358 pakken aan
gevoerd per s.s. Gorredijk, 49 pakken aan
gevoerd per Nieuw-Amsterdam en 569 pak
ken, aangevoerd per Sommelsdijk. Ongeveer
de helft dezer pakken bevat maaimachines
en onderdeelen daarvan. Verwacht wordt
dat het nog resteerende gedeelte dezer be-
noodigdheden ook weldra zal kunnen wor
den vrijgegeven.
Goederen v r ij ge laten.
Men seint uit Hawe aan de N. R. Ct.
Het Nederlandsch consulaat veklaart, dat
de goederen van de Ary Scheffer en van de
Bernisse zullen worden uitgeleverd aan de
handelaren. De booten zelf blijven echter
onder militaire bewaking.
Het onderzoek duurt voort.
Uit dit telegram blijkt, dat deze beide Rot-
terdamsche schepen dus zijn aangehouden
een feit, dat hier nog niet bekend wa9.
Vee en vleeschprijzen.
Door een verschrijving is in hef gisteren
door het Haagsch Corr.-bureau gezonden
bericht omtrent de vee- en vleeschprijzen
abusievelijk gemeld, dat de markt te Leiden
Amerlk'aanscK spek.
Partijen Amerikaansch spek, darmen en
gezouten vleesch, welke In November en
December door de N. O. T. werden aange
houden en op order van de Engelsche re
geering voor het Prljzenhof werden gebracht
konden gisteren worden vrijgegeven.
De broodkaart.
Men meldt aan de „Nieuwe Ct." uit Lel
den:
Zooals bekend Is, werd in het begin dezer
maand, door den minister van Landbouw,
Nijverheid en Handel aan den burgemeester
verzocht ln het verv olg slechts'broodkaarten
af te geven of opnieuw af te geven aan die
genen, van wie bij onderzoek is gebleken,
dat zij den gewonen prijs van brood niet
zouden kunnen betalen. In verschillende ge
meenten nam men als grondslag voor de
beoordeeling daarvan het belastbaar inko
men met dien verstande, dat aan personen,
die meer don een zeker bedrag als jaar-
lijksch Inkomen genoten, geen broodkaar
ten meer werden uitgereikt. Waar dit stel
sel onvermijdelijk tot onbillijkheden aanlei
ding moet geven, tenzij deze „welstands-
grens bij een hoog inkomen wordt gelegd,
heeft men hier ter stede gemeend een an
deren weg te moeten Inslaan en is aan alle
houders van broodkaarten een circulaire ge
zonden, waarin het standpunt van den mi
nister is aangegeven. De beoordeeling ech
ter of de tegenwoordige houders van brood
kaarten al don niet dezen regeeringssteun
behoeven, is aan hen zeiven, overgelaten.
Wenscht men zijn broodkaart te blijven hou
den, dan moet een aan een toegezonden
circulaire gehecht formulier voor 24 Mei a.s.
ingevuld worden terugbezorgd op het
broodbureau Vischmarkt 18. Aan personen,
die dit formulier niet terugbezorgen, zal
geen nieuwe broodkaart meer worden uitge
reikt. Men meent met vertrouwen te mogen
verwachten dat personen, voor wie het be
talen van den broodprijs geen onoverkome
lijk bezwaar is, in het vervolg geen regee-
ringsbrood meer zullen willen gebruiken.
Cacao.
Van de hier te lande aangehouden par
tijen cacao zijn thans, naar gemeld wordt,
niet minder dan 18286 balen, ter waarde
van ongeveer 350.000, aan de fabrikan
ten, voor wie zij bestemd waren, vrijgege
ven. Deze partijen waren aangevoerd met de
stoomschepen Castor, Prins der Nederlan
den, Prins Willem I, Venezula, Nickerie, Mi
nerva, Gelrio, Amstelland, Kawi, Baroean,
Zelantlia, Iris en Oberon. Wat de partijen
betreft, afkomstig uit beide laatstgenoemde
booten, liet het zich aanvankelijk aanzien dat
deze naar het Prijzenhof te Londen zouden
moeten worden gezonden, maar dank zij de
bemoeiingen der N. O. T. is dit niet noodlg
gebleken. Omtrent de vrijlating van enkele
andere nog aangehouden partijen wordt nog
onderhandeld.
Boeken voor de Belgisch»
soldaten. Door het Comité dat zich be
last met toezending van boeken aan de Bel
gische soldaten „het boek van den Belgi
schen soldaat" werd tot op 1 Mei 40173
boeken, waaronder 10000 Nederlandsche,
verzonden. Had men eerst eenige moeilijk
heden met het transport, dit nu is sedert
een week beter geregeld, zoodat de toezen
ding van boeken uit Nederland naar Londen,
waar onder leiding van mej. Rosa de Meulc-
meester het Centraal bureau van het Comité
zich bevind, geregeld kan plaats hebben.
Het Comité doet nogmaals een beroep op
de medewerking van allen voor toezending
van boeken. Goede studieboeken (taalstu
die), kleine dlctionairs, de handige uitgaven
van de Wereldbibliotheek en de Meulenhoff-
editie w'orden gaarne aan het adres „het
boek van den Belgischen soldaat", Emma-
straat 15, te 's Gravenhnge, ontvangen.
Ontvluchte krijgsgevangenen
Te Winterswijk is Woensdagmiddag een
Franscb krijgsgevangene, een 30-jarige elec-
trlcien uit Parijs, aangekomen, die op 9
Maart j.l. als korporaal bij het 69ste regi
ment Infanterie te Verdun gevangengeno
men en naar het kamp te Munster gevoerd
was. Acht dagen later werd hij als mijnar
beider naar Neumühl gestuurd. In den avond
van den lOen Mei zag hij kans bij het ver
laten van de schacht te ontsnappen en zon
der kaart en kompas, van sleohts weinige
levensmiddelen voorzien, deed hij ruim 7
dagen over den weg. Nabij de Hollandscho
grens werd hij door een Duitsch militair aan
gehouden, die echter wel een bajonet, doch
geen geweer had. Hij Tukte zich toen los en
bereikte ongedeerd den Nederlandschen
grens.
Te Klazienaveen (Dr.) zijn gisteren 1
Pransohe en 2 Russische krijgsgevangenen,
die uit Dultschland ontvluobt waren, aange
komen
Te Maastricht zijn 4 uit Duitsche krijg--
gevangenschap ontvluchte Russen aangeko
men. Zij waren meest allen ln de buurt van
Aken werkzaam.
Een Nederlander voor een
Duitsch gerecht.
Uit Leipzig wordt ons door Wolff's b
reau bericht, dat de koopman Willem Droog-
leever uit Nederland heden door het Reichs-
gericht van de aanklacht van Iandsverrand
is vrijgesproken.
Mevrouw Dr.ucker en de Ver.
voor Vrouwenkiesrecht. Mevrouw
W. Drucker, de bekende redactrice van
„Evolutie", heeft ontslag genomen als lid
van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht.
In een hoofdartikel van genoemd orgaan zot
zij de redenen uiteen, welke haar tot dit be
sluit brachten. Allereerst, omdat de Ver
eeniging in strijd handelde met de Begins
verklaring van 1910, welke o.a. inhield, dat
de Vereeniging ais zoodanig zich voor geen
enkel soort van kiesrecht zoy verklaren, te -
wijl niettemin niets gedaan werd ten op
zichte- van de kiesrecht-paragraaf van de
De liefde is het geheele leven van de
vrouw, in 't leven van den man is zij sleohts
'n episode.
door
ANNA! HUBERT VAN BEjUSEIvQM.
„Ne vous fatiguez pas trop, m'esdemoisel-
les", riep 't meneertje ons nog achterna, zóó
ver uit de auto hangend, dat 't griezelig was
om aan te zien, maar terwijl we beleefd bo
gen voelden we on3 vol moed voor den
tocht en sloegen het kronkelende wegje in,
dat langs een accacia-boschje naar boven
voerde. De nachtegalen zongen er hun
hoogste lied en blijmoedig vervolgden we
hooger gekomen, door de barre zon 't steeds
Steiler wordende paadje, bereikten eindelijk
na een minuut of tien puffend en blazend
den koelen tuin van het kasteel, waar onder
He zware kastanjeboomen rijen stoelen en
Rafeltjes waren uitgezet.
„Ik ga eens zien of we h(er een kop koffie
kunnen krijgen", zei Ina energiek, terwijl ik
me uitgeput op een stoel liet neervallen.
Er was echter geen levende ziel te beken
nen en Ina wou net mijn voorbeeld volgen,
toen een oud vrouwtje met een paar emmers
beladen, aan de andere zijde den tuin In
kwam.
„Madame, madame", riepen we.
't Menschje stond stil en keek verwonderd
naar ons. Blijkbaar kwamen er zoo vroeg in
den morgen weinig gasten, 'doch ze zette
glimlachend haar emmers neer en kwam
naar ons toegedribbeld:
„Qu'est-ce-que ces dames désirent?"
„Koffie madame, we hebben zoo'n trek in
een kop sterke koffie."
„Waar kunnen we die bestellen?"
„Ik denk niet,-dat u ze op dit uur bestellen
kunt.
Men k'an hier alleen dlneeren of 's avonds
iets gebruiken. En nu Is 't zóó druk. Men is
bezig de groote zalen van bet kasteel voor
een militair feest in te richten. Gaat u maar
mee", en ze dribbelde vlug voor ons uit, pik
te haar emmers op en duwde een zijdeur
open In 't groote kazerne-achtige gebouw,
dat aan de tuinzijde bijna geheel schuil ging
achter 'da reusachtige kastanjeboomen.
We traden nu een holle zaal in met hooge,
witgekalkte muren, waartegen een paar
mannen slingers van 'dennegroen en vlagge-
doek aanbrachten en kwamen, na nog eeni
ge vertrekken waar geen blind paard schade
had kunnen aanrichten te zijn doorgegaan,
aan het vervallen terras.
Van hieraf had men een prachtig uitzicht
op de Rhóne en Valence en we zetten ons
dan ook zonder verdere overweging neer op
de steenen balustrade om naar hartelust
van het panorama te genieten, terwijl we
onze harde eieren, croissants, biscuits en de
door 't vrouwtie inmiddels gehaalde limona
de als na-ontbijt gebruikten.
Een troepje zwaluwen scheerde luid sjil
pend over ons heen en in de verte klepte
een klokje, zijn vredig zilveren geluidje door
den stillen ochtend.
We bleven er wel een Kalf uur zitten, toen
sprong Ina van de balustrade af en komman
deerde:
„En nu naar Crussol, anders komen we
Kier niet meer weg."
Maar dat bleek makkelijker gezegd 'dan
gedaan.
Vermoeiend 'dat 't was en warm!
We schoten niet op. Puffend en blazend
met tomaatroode gezichten scharrelden we
achter elkaar aan op 't smalle wegje tus-
schen de rotsen naar boven. En de ruïne
bleek zóó ver
„Je kunt ja best voorstellen, dat 't een
kudde voorwereldlijke olifanten is", vond
len, Kalf struikelend over een scherpen
steen.
„Zeg, als we daarginds bij dat eikje eens
Kalt hielden. Daar Is tenminste een beetje
schaduw en van daar af kunnen we de mid-
deleeuwsche overblijfselen ook wel bewon
deren", stelde Ik voor en len zuchtte verblijd:
„O gelukkig, dat 't jou óók te kras wordt.
Ik' voel me tenminste als Hagar In de woes
tijn", en ze veegde haar verhit gezicht af.
„Die „excursion intéressante" is goed
voor meer energieke wezens dan wij. 't Me
neertje uit de auto had wèl gelijk", zeiden
we tof elkaar, toen we op een rotsblok
onder 'f magere eikje zaten, dat maar net ge
noeg schaduw voor ons beidjes afwierp.
n't Zeil toch wel een prachtig gezicht zijn
als je 'daar bij die afgebrokkelde foren staaf.
Zeg, 's avonds bij maneschijn en dan met
„mon Achilles" als „cavalier", proestte ik,
in eens herinnerd aan 't verhaal van den
zoon van madame Roche, den schoolmees
ter uit Chabeuil, die den vorigen Zondag
vóór zijn overplaatsing naar een ander dorp,
bij de Bertrands was komen afscheid ne
men met zijn moeder. Mère et fils Roche
waren toen voor 't goflter gebleven en voor
al met Ina had „mon Achilles", zooals
zijn moeder hem telkens vol teederheid
noemde druk zitten praten en o.a. ver
teld, dat hij veel van wandelen in' den ma
neschijn hield, omdat dit hem inspireerde
tot 't maken van verzen, waarin hij buiten
gemeen scheen uit te blinken. Hij vond ons
een paar „charmantes HoIIandaises" en ma
dame Bertrands deelde ons dienzelfden
avond aan 't souper met een veelbeteeke-
nend knipoogje mee, dat hij tegen haar ge
zegd had: „Surtout cette grande jeune tille
blonde m'a beaucoup plu," zoodat Ina, niet
wetend hoe zich te houden onder dit com-
pliment-uit-de-tweede-hand, maar gauw on
der tafel dook om haar servet op te rapenf
„Ja, ja, we zullen er hem eens voor invi-
tepren. Dat is een goed idéé," zei len la
chend haar hoed recht zettend. Wie weet
of hij me dan niet tot „de schoolmeester-
sche" van 't een of ander gehucht hier In
de buurt zou willen verheffen."
„Madame mon Achilles Roche-née de Be-
velandt d' Oldenhoven, d»t klinkt tenminste
als een klok," plaagde ik
„En mijn familie, zou ook wat verrukt zijn
oyer zoq'ü verbintenis! Maar wat zou ie er
van zeggen, als we dit paadje links eens na
men en zoo naar St. Péray afdaalden, 't Lijkt
van hieraf gezien wel een aardig plaatsje.
Dan kunnen we straks van daar uit, met de
autobus terug," stelde len voor en we ver
lieten ons schaduw-plekje en togen weer op
weg.
Heel veel bizonders viel er te St. Péray
niet te zien. 't Mooist was een schilderach
tig achterbuurtje met aan 't einde een
scheefgezakt, grijs huisje met bouwvallig
balkonnetje, geheel dpor glycinus begroeid,
waarvan de bloeiende paarse trossen in
weelderigen overvloed afhingen. Voor de
venstertjes stonden roode geraniums en op
't balkonnetje zelf prijkten in kuipen witta
en blauwe hortensia's en een theerozen-
struik, die vol knoppen zat, Terwijl we ta
kijken stonden naar die kleine, werkelijk lie
felijke oase in 't droef-grauwe straatje,
kraakte er een deur en een stok-oud besja
trad op 't balkon met een gieter in bel haar
bevende handen en heel voorzichtig, met
een gebaar van uiterste zorg, begon ze haar
planten water te geven.
„Comme vous avez de belles fleurs, ma
dame," konden we niet nalaten te roepen.
Toen knikte ze vriendelijk en haar tande»
looze mond glimlachte:
,,C' est beau n' est-ce-pas? Vous ftlmez
aussi les fleurs, mes jeunes demoiselles?
Tenez," en een groote, roestige schaar van
een spijker nemend, knipte ze twee halfont-
loken theeroosjes af en wierp ze ons toe.
Gïojdt yprvolgd
