„DE EEMLANDER".
Zaterdag 27 Mei 1916.
B UITEN LANDT"
BÏN N E N LAND
N° 281 Eerste Blad.
14de Jaargang.
Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
De Statenverkiezingen.
Geschiedenis van de week.
Hoofdredactie i
Mr. D. J. VAN SCHAARDENBURG-
Uilgevers: VALKHOFP Co
ABONNEMENTSPELJS:
Per 8 maaadeo voor Amersfoort t
i Idem franoo per post 1*50«
Per week (met gratia verzekering tegen ongelukken) 0.10.
Afzonderlijke oummera 0.05#
tVekelijksoh büvoegsel „D« HollandMchs Huisvrouuf' (onder
redaotie van Thérèae Hoven) per 8 mnd. 50 ets.
Wekel^ksob byroegael mPak mi mtf per 8 mnd. 40 Cte-
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 15 regels.. f 0.50.
Elke regel meer0.10,
Dienstaanbiedingen 25 cent.*» bty vooruitbetaling.
Grooto lettors naar plaatsruimte.
Voor handel en bedryf bestaan zeoi voordooligo bepalingen
tot het herhaald ad verteeren in dit Blad, by abonnomont.
Eene oiroulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
Kennisgevingen.
RAADSVERGADERING.
De Burgemeester van Amersfoort,
Gezien art. 41 der Gemeentewet,
Brengt ter kenni9 van de ingezetenen, dat de
fcatid dezer gemeente zal vergaderen op Dins
dag den 30 Mei aanstaande, des namiddags ten
v en ure.
Amersfoort, 26 Mei 1916.
De Burgemeester voornoemd,
v. RANDWUCK.
BROODKAARTEN.
De Minister van Landbouw bericht mij bij zijn
fchrijven van 3 Mei f.1., dat hij het niet wensche*
ijjk acht, dat verder broodkaarten worden afge-
geven aan personen, die om hun maatschap*
r«lijken welstand geen steun van het Rijk be
oeven, en dus den gewonen broodprijs kunnen
betalen.
Ik meen de beoordeeling, of men een brood-
Jtaart meent noodig te hebben, te moeten over
laten aan belanghebbenden zelf, totdat mij
blijkt, dat hiervan misbruik wordt gemaakt.
Amersfoort, 20 Mei 1916.
De Burgemeester van Amersfoort,
VAN RANDWUCK.
ra.
Het Ministerie—Gort van der Linden.
De a.s. verkiezingen voor dé Provinci
ale Staten worden beheerscht door de
vraag of de kiezers het thans zittend minis-
terie willen steunen, ja of neen.
Waarop natuurlijk het antwoord van allen,
Koe ook verschillend van richting, dit zal
zijn: Van harte willen wij dit ministerie
Steunen in zijn moeilijke taak, die het met
zooveel plichtsbesef vervult, en waarvoor het
den dank verdient van het geheele Neder-
landsche volk. En dan wordt met die moei
lijke taak bedoeld de handhaving van onze
Onzijdigheid, waarvoor zoo tal van maatre
gelen moeten genomen worden die zware
personeele en financieele offers van de Ne-
derlandsche natie vragen, maar die ge
bracht moeten worden tot behoud van ons
hoogste goed, onze onafhankelijkheid.
Daarbij is het beteid, met name het be
leid om ons met handhaving van de natio
nale eer buiten den oorlog te houden, bo
ven allen lof verheven. Dit werd ook door
de tegenstanders erkend. De anti-revolutio
naire prof. Visscher schreef, dat vele anti
revolutionairen verheugd zijn, dat niet het
Kabinet-Heemskerk maar het Ministerie-
Cort van der Linden achter de groene ta
fel zit, en het katholieke blad „Het Domper
tje" wees op den grooten zegen, dat in deze
moeilijke tijden niet dr. Kuyper, maar Cort
van der Linden eerste dienaar der Kroon
is.
Ons ministerie heeft echter daarnaast nog
een andere taak te vervullen, te zorgen,
zooveel dat doenlijk is, dat onze geestelijke
en stoffelijke welvaart niet achteruitgaat, en
daarvoor heeft het in wetten te belichamen
wat op zijn politiek program staat, wat in
de Troonrede van 1913 beloofd werd.
Och, zoolang als de oorlog duurt, kunt gij
de uitvoering van dat politieke program wel
laten rusten, zoo spreken onze politieke te
genstanders, en dat is van hun .standpunt
heel begrijpelijk, en men kan hun zelfs den
lof geven, dat zij aldus sprekende zeer slim
handelen, want dat politieke program is hun
niet naar den zin, omdat het rechtstreeks
gevolg is van de nederlaag door hen bij de
stembus van 1913 geleden. En nu maken
zij gebruik, juister gezegd misbruik, van den
oorlogstoestand om te zeggen: In deze tij
den mag er van de uitvoering van een po
litiek program geen sprake zijn, en dat klinkt
heel mooi, maar dan vergeet men twee din
gen. In de eerste plaats, dat de oorlogstoe
stand zoolang duurt, en nog zoolang duren
kan, dat het eigen huishouden leelijk zou
benadeeld worden, als men naar de belan
gen daarvan niet omkeek, in de tweede
plaats, dat alleen de Regeering heeft te be-
oordeelen of de omstandigheden van dien
aard zijn, dat aan haar politiek program
uitvoering kan gegeven worden. En dat
wordt door haar gezegd van wel. En dan
heeft niemand er aan te twijfelen, dat dit
gerechtvaardigd is. Wat onze politieke te
genstanders ook aandurven, dit niet: de be
wering, dat deze Regeering er ook maar een
oogenbÜk van verdacht zou mogen worden,
dat ze het grootste landsbelang, het hand
haven van onze onafhankelijkheid door wat
ook in gevaar zou brengen. Ja, er is er één
die deze bewering heeft aangedurfd, en dat
was het anti-revolutionaire Kamerlid de heer
Rutgers, maar die heeft over deze onrecht
vaardige beschuldiging zulk eene les van
'den heer Cort van der Linden gekregen, dat
hij daarop met geen woord wist te antwoor
den.
De Regeering wil dus haar politiek pro
gram uitvoeren, een program dat niet er
op uit is groote verdeeldheid in de Neder-
landsche natie te brengen, maar dat juist
beoogt die verdeeldheid te vermindeten
Wie is nu bij de uitvoering van het poli
tiek program der Regeering haar het meest
in den weg? Het is de Eerste Kamer, die
reeds vóór den oorlog het ministerie op de
meest felle wijze is tegengetreden; wat van
te grooter beteekenis is, omdat daar de
meerderheid tegen het Ministerie is. Ja, die
Kamer heeft zich zelfs niet ontzien maat
regelen, die door den oorlogstoestand nood
zakelijk waren geworden en die door de Re
geering werden voorgesteld, af te stemmen
zooals de wijziging van de wet op de Ver
mogensbelasting. Dit was te hatelijker, om
dat die wijziging beoogde ieder naar het
juist bedrag van zijn vermogen te laten be
talen en dat hebben de dericale hoogstaan
geslagenen in de Eerste Kamer geweigerd.
En dat in een tijd, waarin zoovelen, die niet
met aardsche goederen zijn gezegend, en
dat is de grootste meerderheid van ons
volk, door den oorlogstoestand heel wat
meer in de belastingen hebben te betalen
dan vroeger en op zoo velerlei wijze bitter
door de tegenwoordige tijdsomstandigheden
lijden.
Er kan dan ook maar één parool zijn
voor hen, die het ministerie-Cort van der
Linden willen steunen, die erkennen, dat
een ministerie dat in de allermoeilijkste om
standigheden zijn plicht op zoo buitenge
wone wijze vervulde, die voelen, dat het niet
aangaat aan zulk een ministerie toe te voe
gen de oorlogstoestand heeft gemaakt, tlat
gij langen tijd de uitvoering van uw politiek
program stop moest zetten, en daarom zul
len wij maken, dat gij ten gevolge daarvan
heelemaal niet aan de uitvoering van dat
politiek program kunt toekomen, en dat pa
rool is: de Eerste Kamer moet
om. En waar dat alleen bereikt kan wor
den door in de verschillende provinciën
waar de meerderheid van de Provinciale
Staten tegen de Regeering is, die om te
zetten in eene minderheid, is de allereerste
taak van de medestanders van het Kabinet-
Cort van der Linden, om daarvoor alle krach
ten in te spannen. Gaeft daarvoor al uwe
beschikbare krachten en tijd, zorgt dat allen
in uwe omgeving, van wie gij billijkerwijze
verwachten kunt, dat zij daaraan willen me
dewerken, zich ook niet onbefuigd laten,
daaraan medewerken, opdat zoo groot aan
tal kiezers als maar eenigszins mogelijk Is
zich bij de a.s. provinciale stembus vóór het
Kabinet verklaren. In 1913 heeft de groote
meerderheid der kiezers zich verklaard voor
een wijze van regeeren als door het tegen
woordige Kabinet wordt gevolgd; deze uit
spraak moet thans in 1916 worden beves-
tigd.
Eene uitspraak tegen het Kabinet-Cort van
der Linden zou van de kiezers weinig in
overeenstemming zijn met den dank die de
natie aan het thans zittend ministerie is ver
schuldigd, en het zou wij mogen dit niet
verzwijgen in het Buitenland een zeer
ongunstigen indruk maken. Men zou er
daar zelfs niets ïan begrijpen.
Het is dan ook met den grootsten nadruk,
en tevens met het grootste vertrouwen, dat
wij de kiezers aansporen hunne stem uit te
brengen vóór het Nationale Kabinet,
ook in zoover nationaal, dat het geen partij-'
strijd voert in de slechte beteekenis van
het woord, maar dat het zich ten doel heeft
gesteld aan die groote vraagstukken oplos
sing te geven, waardoor heel wat reden van
verdeeldheid tusschen de verschillende par
tijen zal worden weggenomen.
De Oostenrijkers maken nieuwe veroverin
gen.
Succesvolle tegenaanvallen der Franschen
op de beide Maasoevers.
Russische Doemaleden te Parijs.
Turksche afgevaardigden op bezoek te
Berlijn.
Dinsdag 23 Mei.
De Regeering vraagt crediet van 21 mil-
lioen voor crisisuitgaven.
De strijd bij Verdun duurt voort.
Het Eng. Hoogerhuis neemt de wet op
de alg. dienstplicht aan.
Het Lagerhuis staat het gevraagd oorlogs-
crediet toe.
De Duitsche regeering vraagt een crediet
van tienduizend millioen.
De Italianen trekken uit Tirol terug op
hun hoofdstellingen.
De Duitsche Rijkskanselier verklaart in
een interview opnieuw dat Duitschland tot
den vrede bereid is,
Ongeregeldheden in Italiaansch Tripoli
(Afrika.)
Woensdag 24 Mei.
Noorsch schip getorpedeerd.
Amerika zendt aar, Engeland een nota
over de aanhouding der mails.
Hevige gevechten om Verdun met afwis
selend succes.
Duitsche vliegers boven de Egelsche zee.
Donderdag 25 Mei.
Italiaansche schip getorpedeerd.
Geringe vordering r^n den Oostenrijk-
Schen inval in Italië.
De Min. v. Buitenl. Zaken zendt een pro
testnota aan de Duitsche regeering in zake
de torpedeering van de Berkelstroom.
Zaterdag 20 Mei.
Nieuwe regeling van de verloven van
dienstplichtigen vastgesteld.
De Oostenrijkers maken verderen voort
gang in *Zd. Tirol en bereiken de Italiaan
sche grens.
Mislukte poging van de Duitschers om
den Yser over te trekken.
Duitsche vliegtuigen boven Kent.
Zondag 21 Mei.
De Duitschers maken eenigen terrein
winst op den Mort Homme. Levendige strijd
om Verdun.
Engelsche vordering in Mesopotamië.
De Russen bezetten Sakkys in Perzië.
Drie Duitsche stoomschepen, een Fransch,
een Italiaansch en een Grieksch s.V getor
pedeerd.
Turksche vliegers werpen bommen op
Cairo.
Maandag 22 Mei.
In Duitschland wordt een levensmiddelen
dictator benoemd.
Nieuw Engelsch oorlogscrediet van 300
millioen pond aangevraagd.
Italiaansch stoomschip gezonkea
De oorloq.
B e rl ij n, 2 6 Me (W. B.) Bericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
hoofdkwartier van heden voormiddag.
Een links van de Maas door Turko's uit
gevoerde handgranaataanval ten westen
van hoogte 304 werd afgeslagen.
Op den Oostelijken Maasoever zetten wij
met succes onze aanvallen voort. Onze
stellingen ten westen van de steengroeven
werden uitgebreid. De Thiauïnontkloof werd
overgegeven. De tegenstander werd ten zui
den van het fort Douaumont verder terug
geworpen. Bij deze gevechten werden weer
600 gevangenen gemaakt.
In de streek, van Loivre ten noordwesten
van Reims deden de Franschen een gas
aanval zonder resultaat.
Het in het bulletin van den 21en vermel
de "vijandelijke vliegtuig, dat ten zuiden van
Chateau-Salins werd neergeschoten, is het
vijfde, dat door luitenant Wintgens in den
luchtstrijd builen gevecht is gesteld.
P a r ij s, 2 6 Mei. (Havas). Namiddag
communiqué.
In de Argonne lieten de Franschen met
succes een mijn springen bij Fille morte.
Aan den linker Maasoever was een zeer
hevige artilleriestrijd in de sectoren Bois
d'Avocourt en Mort-homme. In laatstge
noemde streek werd een Duitsche aanval,
die stond te beginnen, dadelijk door ons
spervuur gestuit.
Aan den rechteroever bracht een tegenaan
val het loopgraafelement, dat gisteren tus
schen het bosdh van Haudremont en de hof
stede Thiaumont door de Duitschers bezet
was, weer in Fransch bezit. Ten noorden
van die hofstede maakte de Franschen in
den loop van den nacht in een granaatstrijd
vorderingen, waarbij gevangenen werden
gemaakt.
Op het Engelsche en het Belgische front
waren artillerieduels.
Avondcommuniqué.
Links van- de Maas was de artillerie zeer
werkzaam in de streek van Avocourt en
hoogte 304, waar onze tweede liniën bij tus-
schenpoozen werden gebombardeerd.
Aan den rechter Maasoever vielen de
Duitschers in den namiddag krachtig onze
loopgraven aan in de buurt van het fort Dou
aumont, zij werden volkomen teruggeslagen
met ernstige verliezen. Onze artillerie ver
strooide Duitsche troepen, die van stelling
veranderden in het Chauffour-fcosch.
Weenen, 2 6 Mei. (W. B.) Officieel
bericht vangheden middag.
In den Sugana-sector veroverden onze
troepen den Civaron (ten zuidoosten van
Burgen) en beklommen den Elfertop (Cima
Undici). In het gebied ten noorden van Asia-
go bevochten afdeelingen van het Grazer
korps een nieuw groot succes. De geheele
hoogtenrug van Corni di Campo Verde. tot
Maate is in ons bezit. De vijand leed op zijne
vlucht in ons geschutvuur van groote uitwer
king zware bloedige verliezen en liet meer
dan 2100 gevangenen, waaronder een kolo
nel en verscheidene stafofficieren, vier ka
nonnen, vier machinegeweren, 300 rijwielen
en veel ander materieel in onze handen.
Ten noorden van Arsiero werden de Ita
lianen eerst uit hunne stellingen ten westen
van Bacarola verdreven. Daarna zuiverden
onze troepen In een strijd van zeven uren de
bosschen ten noorden van den Monte Cimo-
ne en bezetten den top van dezen berg. In
het Boven Posinadal is Bettale genomen.
Onze landvliegers bewierpen de spoorweg
stations Peri, Schio, Thiene en Vicenza, onze
marinevliegers de luchtschiphal en de bin
nenhaven van Grad met bommen Des
nachts wierp een vijandelijk luchtschip tal
rijke bommen op Triest, die echter niemand
verwondden en ook geene schade veroor
zaakten.
Rome, 26Mei. (Stefani). Officieel com
muniqué van den generalen staf.
In het Lagarina-dal leed de vijand, die
hardnekkig doorgaat met zijne stormachtige
aanvallen tegen onze liniën tusschen de
Adige en het Larsa-dal, opnieuw een bloe
dige nederlaag.
Na de gewone hevige voorbereiding door
de artillerie deden dichte infanterie-massa's
een aanval tegen Coni Zugna en den Buole-
pas. Zij werden door het nauwkeurige, rus
tige vuren van onze dappere troepen vernie
tigd.
Tusschen het Larsa-dal en Posina is de
toestand niet gewijzigd.
Tusschen Posina en -Astico zijn onze troe
pen, tengevolge van een hevig, geconcen-
treêrd artillerie-vuur van den vijand en na
een aanval te hebben afgeslagen, terugge
nomen uit een vooruitgeschoven stelling op
den rechtervleugel van onze linie aan de
Astico.
In den sector van Asiago deed de vijand
gisteren een aanval op onze stellingen ten
Oosten van Vol d'Assa. Het gevecht duurde
den geheelen dag met wisselende kans voort
en woedde des avonds nog.
In het Suganadal heeft de vijand in den
nacht op 24 Mei verschillende aanvallen op
den Monte Civaron gedaan, doch werd
steeds met zware verliezen afgeslagen.
Een onzer colonnes, bestaande uit infan
terie en Alpenjagers, heeft door een schitte
rend uitgevoerde beweging, den vijand van
de hoogte op den linkeroever van de Maso
verdreven.
Op het verdere gedeelte van het front was
de vijandelijke artillerie hier en daar in actie.
Wij hebben verschillende zwakke aanvallen
van den vijand op de hoogte van Podgora en
in den sector van den Monte„ San Michele
afgeslagen.
Konstantinopel, 25 Mei. (W. B.)
Communiqué van het hoofdkwartier.
Aan het Irakfront is geen verandering.
Aan het Kaukasusfront waren in sommige
streken schermutselingen van verkennings-
afdeelingen.
Li den morgen van den 24en wierpen twee
vijandelijke vliegtuigen met opzet 16 bom
men op bewoonde wijken van Smyrna, die
eenige huizen vernielden, drie vrouwen en
een kind verwondden en drie personen
doodden.
Londen, 25 Mei. (R.) Officieel bericht
uit Mesopotamië.
Generaal Lake deelt dato 24 Mei mede,
dat de vijand zijn stellingen aan den linker
oever van den Tigris nog bezet houdt bij
Sannaiyat. Onze artillerie, die zich aan den
rechteroever bevindt, onderhoudt het vuur
op de verbindingslijnen van den vijand op
den linkeroever.
Londen, 26 Mei. (RBericht van ge
neraal Smuts.
De voorste troepen hebben, zonder op
verzet te stuiten, het Ruivu-kamp aan de
Pangoni-rivier, Lember.I en Ngulu tot tien
mijlen ten Zuid-Oosten van Lembeni bezet.
Er wordt eene herleving van de vijande
lijke actie bericht bij Kondoairangi.
De Duitschers in Ruanda trekken zich te
rug voor de convergeerend oprukkende Bel
gen, die Kigali en Nianza bezet houden.
Weenen, 26 Mei. (W. B.) Officieel
bericht van heden middag.
Een van onze duikbooten heeft den 23en
des morgens de belangrijke hoogovens van
Porto Ferraio op het eiland Elba mei zeer
veel succes beschoten. Het vuur werd door
eene strandbatterij zonder uitwerking beant
woord. In aansluiting aan eene beschieting
boorde een d' :kboot het Italiaansche stoom
schip Washington in den grond.
Londen, 26 Mei. (RBericht van
Lloyds. Het Italiaansche stoomschip Ercole
is door een duikboot in de Middellandsche
zee in den grond geboord.
Ook het Spaansche stoomschip Auviera
is tot zinken gebracht
Londen, 26 Mei. (R.). Bericht an
Lloyds.
Het Britsche stoomschip El Argentino en
het Italiaansche zeilschip Australië ziin in
den grond geboord.
N e w-y ork, 2 6 Mei. (R.) De aankomst
van Grey, gezantschapssecretaris te Berlijn,
heeft de vredesgesprekken doen hérleven.
Men gelooft, dat Grey een brief van den
keizer aan president Wilson overbrengt.
Vele autoriteiten te Washington gelooven,
dat de Duitsche regeering in vertrouwen aan'
Wilson heeft kenbaar gemaakt, dat zij om
den vrede te krijgen bereid is veel verder te
gaan, dan zij in hot openbaar heeft ver
klaard.
Washington, 24 Mei. (R.) Eene
eerste propagandavergadering ten gunste
van den vrede is hier gehouden. Zij werd
bezocht door 2000 personen, waaronder
vertegenwoordigers van de universiteiten,
zakenmenschen en werkmansleiders. De
discussie was zuiver accademisch. Onder de
sprekers waren de oud-president Taft en den
secretaris van oorlog Baken, die de oprich
ting voorshands van een internationalen
bond om den oorlog in de toekomst te kort
wieken. President Wilson zal Zaterdag het
woord voeren.
Londen, 27 Mei. (R.) De Daily Tele
graph bericht uit New-York, dat Duitschland
voornemens is eene nieuwe leening van tien
millioen dollars in Amerika te plaatsen, na
melijk 6 pets. Duitsche regeeringsnoten, die
zullen worden uitgegeven op 1 Juli a.s. en
op 1 April 1917 zullen vervallen.
Rome, 25 Mei. (Havas). De Paus heeft
aan de bisschoppen van alle natiën de in
structie gegeven, dat zij de krijgsgevange
nen moeten bezoeken, die zich in hun dio
cees bevinden. De Italiannsct\e bisschop
pen zijn reeds met hunne bezoeken begon
nen.
K^meroverricht
Eerste Kamer
Zitting van 26 Mei.
Tot de pauze heeft de Kamer aangenomen
eene reeks kleine wetsontwerpen, zoomede
die betreffende toekenning van duurtetoe-
slag aan onderscheidene categorieën van
rijksambtenaren en beambten, nadere bepa
ling op den wijnaccijns, suppletoire finan-
ciën-begrooting, o.a. voor aanstelling van
militairen tot commies en voor premieloe-
kenning aan commiezen.
Voorts werd o.a. aangenomen het wetsont
werp betreffende de verzekerings-overeen-
komsten tegen gevaar van oorlogsmolest, na
eenig debat, waarbij de Minister van
Justitie aan den heer Diepen beloofde,
diens denkbeeld van verzekering tegen mo-
lesirisico te land aan den minister van
Landbouw in overweging te zullen geven
Ten slotte ontspon zich een meer uitvoe
rige discussie over de suppl. waterstaatsbe-
grooting, voor aankoop van een terrein voor
een gebouw centronl-bureau voor de statis
tiek.
De bezwaren tegen het ontwerp werder
breedvoerig ontwikkeld door baron D e
Vos von S t e e n w ii k, terwijl de heer
Van der Does de Willebois voor
uitstel was, met het oog op de tijdsomstan
digheden.
De heer Van Nierop en Minister
L e 1 y verdedigden het ontwerp, dat ten
slotte aangenomen werd met 19 tegen 18
stemmen. De Kamer werd daarop verdaagd
tot 20 Juni a.s.
Tweede Kamer.
In de zitting van Vrijdag werd het buiten
gewoon oorlogs-krediet verder behandeld.
Minister Bosboom verklaart dat
de regeering tot gedeeltelijke demobilisatie
niet kan en mag overgaan. Bevordering van
kader dat dienst -doet in hooger rang, tot
hooger rang, zou millioenen kosten, en eens
in vredestijd een hinderlijk overcompleet in
hoogere rangen veroorzaken. Verhooging
van de toelagen aan officieren en onderoffi
cieren wijst de minister af, evenals het ver
lof aan onderofficieren om te huwen, vóór
dal zij zes jaar onderofficier zijn.
Meer bezuiniging dan wordt toegepast is
niet mogelijk, kleeding enz. worden moge
lijk vereenvoudigd. Stalen helmen worden-
zooveel mogelijk aangeschaft in ons land.
Er zijn ongeveer honderd fabrieken bezig
met aanmaak van munitie.
Het eigenmachtig Paasohverlof werd, niet
tegenstaande het leger op de hoogte was
gebracht van den ernst van den toestand ge
nomen door vele duizenden, voornamelijk'
jongeren en ongehuwdgn. Noodig Is 't daar*
om .dezen aan een streng regime te on den*
