BUITENLAND. N° 292 Ëersfe Blad. 14J' Jaargang. „DE EEMLAN DER". Uitgevers: VALKHOFF Co Zaterdag 10 Juni 1916. Bureau: UTRECHTSCH EST RAAT I. a. aT stoker. a, j. a. thomas. a.'* M. TROMP VAK holst. A. A- Stoker Dr. A. J. A. Thomas. A. M- Tromp van Holst J. v d Wal Kzn. AMERSFOORTSCH DAGBLAD Hoofdredactie: MARIE VAN VERSENDAAL. Mr. D. j. VAN SCHAARDENBURG. ABONNEMENTSPRIJS: t maanden voor Amersfoort f Idem franco per post1.50. Per weck (met gratis verzekering tegen ongelukken) 0.10. {Afzonderlijke nummers 0.05. 47ekelijksch bijvoegsel nDHollandschs Huisvrouw" (onder redactie van Thérèae Hoven) per 8 mnd. 50 ets. f^ekelrjkfloh bijvoegsel „Pak nts tnef per 8 mnd. 40 ets. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 1—6 rogels.. f 0.50. Eikeregel meer.. «0.10. Dienstaanbiedingen 25 cents by vooruitbetaling. Groote letters naar plaatsruimte. Voor handel en bedrit bestaan zeor voordeolige bopalingcn tot het herhaald adverteeren in dit Blad, bij abonnemeuf. Eeno circulaire, bovattonde de voorwaarden, wordt op aanvraag toegezonden. .A.s. Maandag (2de Pinkster dag) zal geen nummer dezer courant verschijnen. Bericht. In verband met den oorlogstoestand en 3e daaruit voortvloeiende belangrijke stij ging van alle grondstofien, in de eerste plaats van papier, tot 250 p.Ct. van den normalen prijs, wordt, in overeenstemming met besluiten van de Vereeniging „De Ne- Herlandsche Dagbladpers" het navolgende bericht le. Met ingang van 1 Juli a.s. zullen alle groote en kleinere Dagbladen, die hun abon nementsprijs nog niet verhoogd hebben, dien verhoogen. Het Amersfoortsch Dag blad heeft, waar elders vele plaatselijke Dagbladen er reeds toe overgingen, tot beden de abonné's niet met verhooging las tig gevallen. Wij zijn thans echter genood zaakt den abonnementsprijs op f 1,50 per 3 maanden te brengen, idem franco per post f 1.80. Per week ,(met gratis ver zekering tegen ongelukken) f 0.1214. 2e. De regelprijs der advertenties wordt met 15 Juni a.s. als volgt: f5 regels f 0.80, elke regel meer f 0.15. Dienstaanbiedingen 15 regels f 0.50. De tarieven voor den handel blijven, al thans voorloopig, onveranderd. 5e. Per kwitantie zullen voortaan 5 cents incasso-kosten in rekening worden gebracht. Kennisgeving. LANDSIORM. Inschrijving in de registers voor den Landstorm. De Burgemeester der gemeente Amersfoort brengt bij deze ter kennis van de» in onder- staanden staat genoemde personen, dat zij in gevolge de Landstormwet in deze gemeente voor den dienst bij den landstorm zijn inge schreven op den datum, in het register, voor de jaarklasse en onder het volgnummer, echter ieders naam aangegeven. Pieter Willem Berns, geb. 22 Aug. 1890, inge schreven 1 Juni in het register model no. 1 voor de jaarklasse 1910 onder volgnummer 4. Wilhelmus van Doorn, geb. 27 Dec. 1890, In- g)eschreven 1 Juni 1916, in het register model no. I voor de jaarklasse 1910 onder volgnum mer 12. Teimis Antonie van Drie, geb. 28 Jan. 1890. Ingeschreven 1 Juni 1916, in het register modei no. I voor de jaarklasse 1910 onder volgnummer 4S. Adriaan Barend Houtsmuller, geb. 17 Nov. (1890, ingeschreven 1 Juni 1910 in het register mpdel no. I voor de jaarklasse 1910 onder volg nummer 25. Gijsbertus Gerardus Smeeing, geb. 21 Oct. 1890, ingeschreven 1 Juni 1916 in het register model no. I voor de jaarklasse 1910 onder volg nummer 53. Johannes Jacobus Vogelzang, geb. 16 Febr. 1890, ingeschreven 1 Juni 1916 in het register Todd no. I voor de jaarklasse 1910 onder volg nummer 59. Willy Oskar Alfred Weber, geb. 10 Nov. 1890, ingeschreven 1 Juni 1916, in het register model no. I voor de jaarklasse 1910 onder volgnum mer 62. Cornolis Wilhelmus van der Vorst, geboren 40 Oct. 1890, ingeschreven 1 Juni 1916 in het register mddol no. I voor de jaar klasse 1910 ondor volgnummer 60. Johannes Walraven, geb. 26 April 1890. inge schreven 1 Juni 1916 in het register model no. 1 voor de jaarklasse 1910 onder volgnummer 61. Johannes Theodorus Wilkens, geb. 12 Dec. 4890, ingeschreven 1 Juni 1916 in het register model no. I voor de jaarklasse 1910 onder volg nummer 65. De personen, hierboven vermeld, kunnen ter Secretarie» dozer gemeente bekomen ee»e per soonlijk? kennisgeving, waertn hunne verplich tingen t'Tn run don landstorm zijn ver mei d- Aroarsfoorf, Jwnl 1918. De emoeoter voornoemd, v RANDWIJCK. I«1J de S'ftf snverkiezingen van Don<i>»rdsjj i& Juni bevelen wij den Kieuiwj. drlnaond nan hqin stem uit fc» brt'.-.gen op J. v, d, WAL Kxn. Denkt ook aan de toekomst I Ernstig zijn de tijden, maar ernstiger nog zullen zij worden. Als straks eenmaal moet het er toch van komen de vrede gesloten zal zijn, staan er groote dingen te gebeuren. Wij beleven den vooravond van 'n nieuwe periode der geschiedenis. Wanneer de internationale status quo al thans in hoofdzaak hersteld wordt en meer en meer laat zich dat slot van de bloedige tragedie voorstellen wanneer het volk honderdduizenden van z'n zonen niet ziet terugkeeren en nogmaals honderddui zenden voor hun gansche leven verminkt; wanneer de aangerichte verwoestingen eerst recht overzien worden; wanneer ondrage lijke lasten aan de verzwakte en verarmde bevolking opgelegd worden dan zal dat volk met rauwe kreet ontwaken uit z'n waan zin of verdooving en dan zal het antwoord eischenopde vraag: waarom? waarom al die offers van goed en bloed voor niets gebracht? En als het antwoord op die vraag niet volgt, dan zal dat volk zich zelf zekerheid verschaffen dat het nooit meer tegen z'n wil gedwongen kan worden om z'n zonen als slachtoffers toe te werpen aan den onver- zadelijken oorlogsduivel en om zelf in opge hitste moordzucht onschuldige, vredelieven de medemenschen als dolle beesten te ver nietigen den een na den ander, tot dat men eindigt zelf óf den helden- bi den honden dood sterft op het veld van eer of van schande. In die beweging, welke niet 'n beweging zal zijn van het proletariaat alleen, zal Europa trillen op z'n grondvesten en zal ineenstor ten al wat wankel staat. Is het met schier bovenmenschelijke krach ten en bewonderenswaardig beleid onze re geering mogen gelukken ons volk uit den moordkuil te redden, dan, bij zulk 'n ge weldige Europe esche volksbeweging, zal geen verklaring van neutraliteit kunnen ba ten, zal geen electrisohe dTaad onze grenzen vermogen te beveiligen. Dan zal juist de stilstandspolitiek van een anti-revolutio naire partij ons Vend het eerst aan de revo lutie blootstellen. Eén is er slechts, die ons zal kunnen be waren voor de troebelen, welke Europa wachten. En dat is onze tegenwoordige regeering. Reeds eenmaal is, toen de revolutie huilde door Europa, Nederland nog juist bij tijds ge vrijwaard gebleven, dank zij, 'n herziening van ons Staatsbestuur in democratischen zin. Gelukkig schijnt onze regeering met deze ervaring haar nut te doen. En slaagt zij daar bij, dan zal zij, ook al heeft zij zelve dan het roer van staat niet meer in handen, ten tweeden male Nederland gered hebben uit den Europeeschen heksenketel. Alle brandstof, welke ook ons land bij de overspattende vonken in lichte laaie zou kunnen zetten, dient zoo spoedig en zoo radicaal mogelijk te worden opgeruimd. Wordt daarbij iets meegenomen wat ons lief was, in 's hemels naam dan maar. En als die brandstof verwijderd is, dan moeten de zwakste plekken versterkt wor den tegen de groote beweging, welke aan staande is. Daarvoor zijn geen militaire ver sterkingen noodig, doch sociale. Voor de noodige hervormingen dient thans reeds de weg geëffend te worden, opdat hier geleide lijk tot stand kome wat elders wie weet ten koste van welke offers geschieden zal. Een van d:e zwakste punten bij ons is de verzorging van behoeftige ouden. Ook Talma was voldoenda staatsman om te zien dat daar gevaar dreigde. Maar terwijl onze re geering 'n stevigen ononderbroken kistdam wil aanleggen, liet hij hier en daar op wille keurige plaatsen breede gapingen. Een ander zwak punt was het fundament van de regeering zelve. Dat begon te ver molmen. Want het was niet de wil van het geheele volk, doch slechts van 'n deel van het volk, waaraan zij haar bestaan ontleende; en de uitsluiting van het andere deel ge schiedde alweer geheel willekeurig. Dit zal in heel Europa, als de uit de slach ting overlevenden waarborgen vragen tegen herhaling, de allereerste eisch zijn: alge meen kiesrecht, opdat niet langer 'n deel be- slisse over het geheel. Geen land zal dezen eisch kunnen ontzeg gen. DeStaat, die het bloed van allen vroeg, zal ook de stem van allen moeten «anhooren. Het algemeen kiesrecht zal na den oorlog overal tot stand komen. Gelukkig het land, waar dit op de meest vreedzame wijze geschiedt! Het derde zwakke punt zijn de financiën en ook daar is de regeering bezig met man en macht versterk.ngen aan te leggen. Zwaar zijn de offers welke van velen ge vraagd worden voor behoud van den vrede, maar nog zwaarder zouden ze zijn, zoo ze voor den oorlog geëischt werden of wel door den veroveraar opgelegd werden aan ons schatplichtig volk. Een vierde zwakke plek was de school; maar ook hier reiken de tegenstanders el kaar de hand, wordt de kring gesloten. Opdat ons land stevig sta bij de te ver wachten al of niet vreedzame revolutie in Europa; opdat alle brandstof tijdig opge ruimd zij, is het vurig te hopen, dat onze regeering slagen moge bij de vervulling van hare grootsche taak, welke ten tweeden male Nederland redden moet. Helaas blijkt de rechterzijde den toestand veel te luchthartig in te zien. Met kinderlijk vertrouwen schijnt te meenen dat na den oorlog alles we ei precies z'n oude gan getje zal gaan. Zij ziet de zwarte wolken niet welke zich samenpakken achter den oorlogs- kim. Zij gaat beknibbelen op die hervormin gen, welke -ons land in de duistere toekomst redden moeten. Voor oplossing van het kie»- rechtvraagstuk voelt zij niet en tegen het staatspensioen weert zij zich, waarom be grijpt niemand. Talma's wet laat hoogst wil lekeurig tallooze ouden onverzorgd, maakt dus tienduizenden ontevreden. Gevaarlijke brandstof als straks de revolutievlammen hoog uitslaan! Zoo toont de rechterzijde M gemis van politiek inzicht öf 'n oppositiegeest quand mé me. Eén mogelijkheid is er nog: de Statenverkiezingen kunnen het recht- sche obstakel in de eerste Kamer verwij deren. Blijft de rechterzijde volharden, behoudt zij de macht In de Eerste Kamer, en laat zij daar alle pogingen, welke Nederland nog behoeden kunnen voor het dreigende gevaar, schipbreuk lijden dan wee haar en wee ons vaderlandl Want dan zal wat nu door domheidsmacht voor korten tijd nog kan tegengehouden worden, zich toch baanbreken, toch tot stand komen, maar ten koste van 'n groot brok van onze volkskracht. Kiezers, het staat aan u de regeering den weg te effenen voor de vervulling van hare groote nationale taak. Helpt mede omver werpen die laatste hinderpaal en stemt Don derdag Politiek Overzicht De wereldstrijd en de Duitsche financiën. De Duitsche rijksdag is naar huis gegaan tot 26 September, na te hebben afgedaan wat op het werkprogram van deze zitting stond. De rijksbegrooting voor het dienst jaar 1916/17 is goedgekeurd met hare nieu we belastingen, welker opbrengst onder de ontvangsten is uitgetrokken met 480 milli- oen mark, en er is een nieuw oorlogscrediet toegestaan van 12,000 millioen mark, groo- ter dan een der vorige credieten. Daarmee had de rijksdag „seine Schuldigkeit getan" en kon hij dus gaan. De begrooting is goedgekeurd met de stemmen van de burgerlijke partijen tegen die van de beide sociaal-democratische frac- tiën, die samen in hunne stem' tegen de be grooting hun protest hebben neergelegd te gen de nieuwe belastingen, die handel, ver keer en verbruik zwaar belasten in plaats van aan het rijk bevoegdheid te verleenen het vermogen en het inkomen te treffen. Dat protest heeft het gebrek van groote eenzijdigheid, want daarbij wordt over het hoofd gezien de belasting op de oorlogswinsten, waarin ook is op genomen eene algemeene heffing van het vermogen, die over eenige jaren loopt en waarvan de opbrengst volgens de verklarin gen van de regeeringstafel op nagenoeg an derhalf milliard mark wordt geraamd. Het nieuwe oorlogscrediet daarentegen is toe gestaan met algemeene stemmen, op de wei nigen na van de sociaal-democratische ar beidsgemeenschap. De woordvoerder van de sociaal-democra tische fractie Landsberg motiveerde het toe stemmende votum van zijne partij met eene korte uiteenzetting van haar standpunt In de kwestie van oorlog of vrede. Hij verklaar de, dat ieder, die ernstig den vrede wil be vorderen, hem en zijne geestverwanten wel kom zal zijn, en zeide: „Wij zullen niemand terugstooten. De ruiten, die door de politie kers ingeslagen worden, moeten door de volken betaald worden, en wij rekenen ons mans genoeg, te onderschelden of vredes voorstellen, die ons worden gedaan, met oiv ze eer en waardigheid vereenigbaar zijn. De oorlog mag niet gevoerd worden tot aan de vernietiging van de cultuur; wij willen den oorlog niet voeren totdat de vijanden on machtig op den grond liggen; wij willen met de andere groote volken een zelfstandig po litiek en economisch leven voeren. Dat is ons oorlogsdoelDaarvoor, dat Duitsch- land beveiligd is en zich economisch kan ontplooien, stellen wij ons in de bres. Niet daarvoor, dat het overwint op eene onaf zienbare reeks slagvelden, om op het laatste zelf ineen te zakken. Het doel, dat wij ons bepaalden, is nog niet bereikt; daarom geven wij onze stem aan de voordracht." Als orgaan de sociaal-democratische ar beidsgemeenschap verklaarde Haase, dat hij zich uitsluitend richtte naar de socialisti sche beginselen, waarvan hij niets wilde prijsgeven, en dat hij het imperialisme niet kon ondersteunen. Met enkele korte zinnen werd hij beantwoord door staatssecretaris Helfferich, die opmerkte, dat er mee moest gerekend worden, dat er menschen zijn, die den strijd tegen de kapitalistische maatschap pelijke orde beschouwen als van meer ge wicht dan den strijd tegen den buitenland- schen vijand, en voor wie de socialistische beginselen van meer gewicht zijn dan de Duitsche natie. Wanneer Haase echter, door het oorlogscrediet te weigeren, positie wil de nemen tegen de imperialistische politiek, dan kon men hem slechts toevoegen, dat als hij meer beteekende dan het geval is, zijn positienemen zou beteekenen, dat de En- gelsche imperialistische politiek in de hand werd gewerkt. De verdediging van het nieuwe oorlogs crediet was overigens toevertrouwd aan den nieuwen chef van het rijksdepartement van financiën, graaf Rödern, die in zijne rede eenige vergelijkende cijfers gaf betreffende de kosten van den oorlog. Die zijn voor Duitschland in de tot dusver verloopen maan den van 1916 om en bij de twee milliard per maand geweest. In Febiuari is uitgegeven T800 millioen, in April 1900 millioen, in Januari, Maart en Mei zijn de uitgaven tel kens geweest 2 milliard. De thans weer toe gestane 12-milliard zullen dus ongeveer vol doende zijn voor de behoefte der zes eerst volgende maanden. Met deze uitgave van gemiddeld twee mil liard mark per maand blijft Duitsohland ver beneden het bedrag, dat de oorlog kost aan zijne tegenstanders. Voor Engeland bedra gen de dagelijksche oorlogskosten 100 mil lioen mark, hetgeen in de maand een mil liard meer is dan wat in Duitschland moet worden uitgegeven. In Frankrijk bedrogen de dagelijksche oorlogskosten in de laatste vijf maanden dooreen 60 millioen, dus even veel als in Duitschland. Minder duidelijk zijn de gegevens betreffende Rusland en de anderelanden van de Entente; maar de ver houding tusschen de oorlogskosten van de centrale mogendheden en hunne bondge- nooten en die van hunne tegenstanders kon ook nu nog met juistheid en zeker niet te pessimistisch geschat worden als 1 2. De dekking van deze uitgaven is tot dusvei; in Duitschland steeds gezocht in het uitge ven van oorlogsleeningen. Daarvan zijn tot heden vier geplaatst; de eerste heeft 4mil liard opgebracht, de tweede 9 27 milliard, de derde 12.4 milliard, de vierde 10.7 mil liard. De vier leeningen te zamen hebben 36.87 milliard beschikbaar gesteld om de kosten van den oorlog te bestrijden. Daar zullen nu weer 12 milliard bijkomen, waar door het algemeene totaal -zal stijgen tot bij de 50 milliard, hetgeen den rentepost op de rijksbegrooting zal doen klimmen met een bedrag van milliard per jaar. Ook het nieuwe oorlogscrediet wil men door eene leening dekken; maar daartoe zal eerst wor den overgegaan in September, wanneer de oogst is binnengebracht en nieuwe gelden zal hebben doen vloeien in de spaarbanken. Tot zoolang wil men zich behelpen met schatkistbiljetten, die vervallen op korten termijn. Dat is eene aanwijzing, dat het in zicht begint door te dringen, dat het niet altijd door mogelijk zal zijn te putten uit de bron, waaruit tot dusver de voor de oorlog voering benoodigde gelden zijn gevloeid, en dat die bron met omzichtigheid moet wor den behandeld als men wil verhoeden, dat zij opdroogt De oorlog. Londen, 9Juni. (R.) Een communiqué van de admiraliteit houdt In: In een Duitsch officieel bericht over den slag in de Noord zee van den 8en wordt het verlies vaa de Lützow, de Rostock en de Elbing, boven en behalve de Pommern en de Frnuenlob, die in een communiqué van den leri als verlo ren zijn opgegeven, erkend. Het Duitsche officieele bericht herhaalt, dat de Warspite, de Princess Royal, de Birmingham en de Marlborough gezonken zijn. Die schepen zijn niet gezonken; zij zijn veilig in de ha ven en de herhaling van deze valsche ver klaring dwingt ons de mededeeling te her halen, die de Britsche admiraliteit den 6en Juni heeft uitgegeven, dat dit niet ju: is. De volledige lijst van de Britsche ver n is bekend gemankt. Londen, 9 Juni. (R.) Officieren, die met verlof terug kwamen na den slag bij het Skagerrak, drukken hun verbazing uit over de Duitsche overwinningsberichten. Zij zeggen, dat de Duitsche torpedoboot-onn- vallen buitengewoon zwak uitgevoerd wer den. De Duitsche torpedojagers schenen niet in staat te zijn hunne aanvallen door te zetten; zij trokken zich bij het eerste tee- ken van de nederlaag terug. In den beginne was het vuur van den vijand juist gericht maar dadelijk nadat de schepen getroffer waren, werd het een schieten in het wild. Een der officieren verklaarde, dat hij twee groote schepen der Duitschers heeft zien zinken. Een er van was een slagkruiser, het andere was öf een slagkruiser óf een slag schip. Een officier van een der groote Engef- sche schepen deelde een opmerkelijk feit mede. Te 3 uur 20 in den namiddag voeren vijf Duitsche slagschepen aan het hoofd der slaglinie, zooals ook een tweede officier, wiens schip later in actie kwam, bevestigt Onder deze schepen herkende men duide lijk de Lützow. Te 6 uur 40 waren vier dezer schepen verdwenen. Het tweede salvo, door een onzer schepen afgegeven op een af stand van 8000 yards, vernielde alle ge schutstorens van de Lützow op één na. Het schip stond van voren eh achteren in brand. In het begin van den slag werden vier eerste klasse-kruisers van den vijand be schadigd. Zij zonken met het achterschip weg en verdwenen onder water. Iets later zag men nog een kruiser verdwijnen. Een der officieren houdt vol, dat de vijand twee schepen van de Kaiser-klasse, twee slag kruisers, vier kruisers, twintig torpedojagers en zeer waarschijnlijk nog twee schepen van de oude Pommern-klasse verloor. De Brit sche officieren roemen den moed van den vijand, maar zeggen, dat deze slag het be wijs heeft geleverd, dat hij geen volhar dingsvermogen heeft en geen zeemans geest. Londen, 9 Juni. (R.) Na den slag bij hef Skagerrak en- de vlucht van de Duitsche vloot, zond admiraal Jellicoe het volgende bericht aan vice-admiraal Beatty: „Ontvang mijn hartelijken dank en oprechte geluk- wenschen met het feit, dat uwe schepen zoo zware schade aan den vijand hebben toe gebracht, ondanks de voor u moeilijke om standigheden. Woorden kunnen niet mijne groote sympathie uitdrukken met de familie betrekkingen en vrienden der officieren en manschappen, die zoo roemvol gestorven zijn. Geen admiraal zou kunnen wenschen beter gediend te worden." Admiraal Beatty zond de volgende tijding aan zijn eskader: De verliezen aan beide zij den waren tamelijk zwaar; toch waren die aan 'svijands zijde grooter. Wij hopen hem opnieuw te ontmoeten en volkomen te ver nietigen. Laat ieder officier en ieder man zijn plicht doen tot het uiterste. Londen, OJuni. (R.) Ir c:ne rede te Lincoln zeide de minister van landbouw lord Selborne, met betrekking tot den slag in de. Noordzee, dat de vlucht van den vijand bij de aankomst van de Engelsche slagvoot zoq overhaast was, dat op alle schepen van JeW licoe slechts drie man gewone' werden. en van zijne schepen vuurde langer dan zes mi nuten. Brugge, 8 Juni. (W. B.) Heden mor» gen had voor de Vlaamsche kust een artille* riegevecht op grpoten afstand plaats tu» schen Duitsche voorpostbooten en vijand^ lijke monitors en torpedojagers. Verschek dene van onze geschutsalvo's werden aU goed dekkend waargenomen. De vijand trtA zich daarop terug in de richting van Duin^ kerken. De Duitsche strijdkrachten lede* geene beschadigingen. In den namiddag werd door een va* onze watervliegtuigen eene vijandelijk» strijdmachine neergeschoten. De inzittèrv den werden opgenomen door een van onn in de buurt vertoevende duikbooten. L o n d e n, 9 J u n I. (R.) Officieel bericht Donderdagmorgen had eene Britsche po trouille, bestaande uit monitor» en torpedo jagers, ter hoogte YW Zeebsuggej gê

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 1