*t emïlïI N~
WIJNMANDEI J. 1SCH0TERMAK Sis.
STADSNIEUWS.
derhandelingen met de Britsche regeering
moge slagen.
Het volgende telegram is gezonden aan
den Engelschen gezant te Den Haag
„De Nederlandsche Zeemansvereeniging
„Volharding", te Rotterdam, nam kennis van
den eisch der Engelsche regeering om de
Nederlandsche Visschersvloot stop te zetten,
nan welken eisch kracht wordt bijgezet, door
het opbrengen der vreedzame visschefsvaar-
luigen. Ze brengt onder uwe aandacht, dat
ideze willekeurige maatregel voert tot werk
loosheid van ruim 10,000 arbeiders, die bij
het visschersbedrijf betrokken en er van af
hankelijk zijn en die bij doorvoering van den
ihngelschen eisch aan bitteren nood en diepe
armoede worden overgeleverd. Zij protes
teert energiek tegen deze poging van grove
kechtschennis gepleegd door eene regeering,
idie zich voordraagt als de beschermster van
d? gen der kleinere."
Namens het hoofdbestuur,
(w. g.) Voorzitter Drop,
Secretaris Brautigam.
Uit Londen wordt bericht, dat ver-
legenwoordigers van alle bi? de Nederland
sche visscherij betrokken belangen zich naar
Londen begeven, waar men hoopt, dat alle
hangende zaken, verband houdende met het
Nederlandsche 'visschersbedrijf, zullen wor
den geregeld op eene wijze, die zoowel
Nederland als Groot-Brittannië bevredigt.
Naar ZeeJ)rugge opgebracht.
Men meldt uit Vlissingen:
Hier si gerapporteerd, dat Zaterdag een
vrachtstoomboot met witten band om den
s:hoorsteen naar eZebrugge is opgebracht.
Door een onderzeeër
beschoten.
Te Hoek van Hollan is binnengeko
men de stoomtrawler Vlaerdingen 106 Een
dracht V, schipper J. de Jong, die op 19
Uuni, des morgens 8 uur, door een onder
zeeër, waarschijnlijk een Duitsche, in de
Noordzee beschoten is.
Invoer van origlneele
Petküser rogge.
Het Nederlandsch Landbouw-weekblad^
ir =ddt
Door de Nederlandsche Regeering wor
den pogingen aangewend, teneinde van de
Duitsche Regeering vergunning te verkrij
gen tot den invoer van origineele Petküser
rogge. Deze pogingen zullen waarschijnlijk
met gunstigon uitslag bekroond worden. De
koninklijke Nederlandsohe Landbouw-ver-
eeniging is aanrewezen als centraal lichaam
yoor den invoer en de distributie.
Alle bestellingen moeten- ten spoedigste,
doch uiterlijk 5 Augustus 1916 schriftelijk
gericht wor |pn tot de Koninkliike Neder
landsche Landbouwvereeniging, Prins Hen
drikplein 11, Den Haag.
De leveringsvoorwaarden zijn:
De levering geschiedt uitsluitend aan han
delaren en inkoopvereenigingen. Ieder land
bouwer moet 7u'n bestelling dus bij zijn ge
wonen leverancier doen. De prijzen zijn: voor
partijen van 5000 K.G. of minder 19.50
mark Der 50 K G., voor partijen van meer
dan 5000 KG 19 mark per 50 K.G., alles
exclusief zak en franco kweekplaats.
De levering geschiedt in geplombeerde
zrkken van 100 K.G., voor de zakken wordt
2.50 mark bekend; ledige zakken worden
jv°t terug" er om en.
De prijs van de rogge (met inbegrip van
het zakkengild en de vracht) moet vooruit-
(bc ia aid v wor den aan de Koninklijke Neder-
la: dsche Landbouwvereeniging, waarbij de
oT.zrk berekend wordt op 0.59. Hetgeen
ym de vooruitbetaalde bedragen na aftrek
ven de algemcene onkosten, overblijft, wordt
arn de bestellers (handelaren en vereenigin
gen) uitgekec-d, evenals eventueele provisie
vn: den tusschenhandel.
De gebruikeliike, door den heer Van Lo
ck -m vastgestelde voorwaarden betreffende
kv aliteit onderwicht, enz., blijven van kracht.
Alvorens de aflevering geschiedt, zal een
garantie gevracgd worden, dat geen uitvoer
plaats vindt.
Voorts moet voor iedere hoeveelheid Pet
küser rogge een gelijke hoeveelheid prima
(broodrogge geleverd worden, waarvoor de tij
dens de levering geldende hoogste Berlijn-
sche marktnoteering, na aftrek van eventu
eele vrachten, vergoed wordt. De leverings
plaats in Nederland wordt nader bekend ge
maakt.
Uitvoer van vleesch.
Bij het bestuur van den Boerenbond is van
de regeering bericht ontvangen, dat binnen
kort consenten voor den uitvoer van vleéscK
aan landbouwvereenigingen zullen worden
verleend. Het ligt in de bedoeling deze maan
delijks te verstrekken.
Soc. conferentie der
neutralen.
Het secretariaat van het Internationaal
So:ialistisch Bureau meldt:
Het Nederlandsch Verbond van Vakver
enigingen (N. V. V.) heeft ook zijn afge-
- vaardigden op de socialistische conferentie
rder neutrale landen aangewezen. Het zijn de
iheeren J. Oudegeest, voorzitter; E. Fimmen,
secretaris; Binens, penningmeester en J. van 1
Zi 'phen, bestuurslid.
Door het Vakverbond van Noorwegen1
werd. een tweede afgevaardigde aangekon-
digd, n.l. de heer Tranmael.
Het m ij n e n g e v a a r.
Door de voorgaats van IJmuiden kruisen
de stoomloodsboot is niet ver van de pieren
een groote drijvende mijn door middel van J
kanonschoten onschadelijk gemaakt. De
mijn zonk onmiddellijk en kwam niet eerst
tot ontploffing, zooals in de meeste geval
len geschiedt.
Uitwisseling van krijgs-
gevangenen.
Men verneemt, dat de eerstvolgende
Augustus plaats heeft, vermoedelijk niet Laaghartige aanranding,
over Vlissingen, doch over Hoek van Hol-1 Vrijdag kwam een 15-iarig meisje in over
land zal geschieden.
Geïnterneerde burgers.
De mailboot Koningin Wllhelmina heeft
spannen toestand op het politiebureau te
Vlissingen binnen en deed aangifte, dat ziï
door twee soldaten was aangerand en op
Vrijdagavond te Vlissingen weder 40 ge-nac^r *G n°emen wijze mishandeld. Da-
interneerde burgers medegebracht, bijna al-j e ^ei"d een onderzoek ingesteld, het-
len Duitschers. Er waren veel jongemannen
onder, nauwelijks de kinderschoenen ont
wassen. Bij navraag bleek, dat dit jongens
van visschersbooten waren, van 14- en 15- ?e',ne °m eten en was blJ d« soldaten goed
geen des nachts leidde tot de aanhouding
der beide onverlaten. Het meisje is blijk
baar achterlijk; het kwam dikwijls in de ka
bekend.
I jarigen leeftijd, die bij het begin van den
oorlog waren geïnterneerd of eigenlijk nog
voor de oorlog verklaard was. Dit laatste was
oorzaak, dat zij thans worden vrijgelaten.
Over de grens gekomen.
Te Glanerbrug is een Duitsche deser
teur over de grens gekomen, die te Berlijn
zijn corps had verlaten. De nauwelijks 18-
jarige, die sedert het voorjaar onder de wa
penen was, zou dezer dagen naar het frontwerd tegengehouden door een brandwacht,
hebben moeten vertrekken. wien het gelukte het vuur aan haar kleede-
De e 1 ec t r i s ch e g r e ns-ren te blusschen- Da geneeskundige dienst
d r a o d. Bij de familie Melk te Zaandam was spoedig ter plaatse om hulp te verlee-
li j— nen. De brandweerlieden hadden inmiddels
al reeds voorloopige hulp geboden. De moe-
fffrlamra
5 i" per anker f 24.
1 'per flesch - 0.85,
|kln. I f .."50 p©r anlrer ncctyus.
MMiM 31 Tilt1 !<5.
In brand geraakt. Zaterdag
middag ontstond brand in een woning aan
de Kuiperstraat te Scheveningen, doordat
een potje was. op »en petroleumtoestel te
warmen was gezet en vlam had gevat. Twee
vrouwen, moeder en dochter, kregen ernsti
ge brandwonden. De dochter wilde met
brandende kleeren de trap afsnellen, doch
is heden telegrafisch bericht ontvangen, dat
haar zoon, die als milicien aan de grens lag,
door de electrische grensafsluiting is ge
dood.
Smokkeltrucs.
Te Enschedé hebben douane-beambten al
daar een Duilscher aangehouden, die met
zijn rijwiel naai Gronau per trein zou vertrek
ken. Het bleek, dat de achterband van zijn
flets 5 en de voorband 3 binnenbanden be
vatte, terwijl in het stuur en den stuurstand
tubes solution waren verborgen.
Bovendien had de Duitschër zijn beenen
met elastieken banden omwonden.
Dezer dagen kwam een visschend jong-
mensch te Heyën, aan de Maas, tot de ont
dekking, toen zijn haak ergens aan bleef i
der bleek brandwonden te hebben bekomen
aan beide handen, de dochter aan beide
handen en aan den rug onder den rech
terschouder. Beider toestand is bevredigend.
Het nut o-o ngeluk te Heem
stede. Mevr. de Vreux en mej. Fierens
zijn Zaterdag middag weer tot bewustzijn
gekomen. De eerste is ernstig gewond door
een schedelbreuk, doch men hoopt haar in
het leven te behouden. Mej. Fierens Is niet
ernstig gewond.
Bij de eerste botsing is een der dames uit
de automobiel geworpen, botste toen tegen
een telefoonpaal en kwam daarna weer in
de automobiel terecht. De automobiel, een
ucivMiig, IUCII tijii nauN eigens aun i'ieei
vasthaken, dat er een bootje in de Maas Gregoire van ongeveer 8000 waarde,^ is
wordt door 21.0C
als het beste v«r*terk!nf«mlddel
voor Zenuwen en Lichaam,
lag, hetwelk bij het op het droge halen van
alluminium bleek vervaardigd te zijn. Het
was naar»de Tel meldt, twee en een halven
meter lang en één meter breed en kon zoo
wat 200 400 K. G. dragen. Nadere onder
zoekingen werden ingesteld en men kwam
tot de ontdekking, dat het bootje 's nachts
gebruikt werd, om smokkelwaar over de
Maas te brengen, met behulp van een daar
toe expresselijk gedresseerden hond, die het
bootje van den linker- naar den rechter-
Maasoever trok, alwaar dan de hoeveelheid
smokkelwaar in ontvangst genomen werd
ter verdere expeditie naar onze naburen.
Vrijdagavond werd aan het station Gen
nep een extra-trein met circa 130 paarden
voor Duitschland uitgeklaard. De douane
ambtenaren vonden aan de staarten van
verschillende paarden, die alle met den kop
naar de deuren gekeerd stonden, kleine
pakjes smokkelwaar vastgebonden.
Landdag der Kon. Ned. Ver
een i g i n g „O n z e V 1 o o t". Door deze ver
eeniging zal op Zaterdag 26 Augustus a-s., des
namiddags eene algemeene openlucht-bijeen
komst worden georganiseerd op het landgoed
„Oud Noarden" aan de Zuiderzee, daartoe wel
willend in de gelegenheid gesteld door de fami
lie van Woensel Kooij. Het Hofmuziekkorps der
Koninklijke Marine zal zich aldaar doen hoo-
ren, terwijl indien de omstandigheden dit toela
ten, eane oefenii^j- van watervliegtuigen zal
plaats hebben. Daarna zal gelegenheid bestaan
deel to nemen aan een gemeenschappelijken
maaltijd in het gebouw „Concordia" te Bussum,
terwijl na afloop daarvan een concert zal wor
den gegevon in den tuin. De vereeniging stelt
zich voor des avonds op do Brinklaan te Bus-
sum aan de ingezetenen een concert aan te bie
den. Meerdere bijzonderheden zullen worden
opgenomen in het in het begin van Augustus
verschijnend maandblad der Vereeniging.
Staking van melkbezorgers.
Onder het looperspersoneel van de 's Gra-
venhaagsche Melkinrichting „De Sierkan
groot ongeveer 250 man, is Zaterdagmorgen
een staking uitgebroken. Ongeveer 20 per
sonen van het personeel meldden zich als
werkwilligen aan; alle overigen-namen aan
de staking deel.
De gevolgen deden zich natuurlijk dien
morgen al aanstonds in vele duizenden huis
gezinnen gevoelen en brachten een groot
aantal huisvrouwen in moeilijkheden. Haas
tig en vluchtig getoiletteerd, begaven zich
vele vrouwen en meisjes met kan of pan
naar de diverse winkels der Maatschappij.
Principieele dienstweige-
r i n g. Voor den krijgsraad te Arnhem
heeft terecht gestaan de landstormplichtige
K., ter zake dat hij den 10en Juni te Assen
geweigerd heeft zijn werkppk aan te trekken,
zeggende: „Ik doe het toch niet, geen spra
ke van."
Bekl.-zettc - den krijgsraad uiteen, dat
hij dienstwei; ng propageert, anarchist is
en het militarisme haat. Hem was gezegd,
dat hij afgekeurd zou worden; toen dit niet
geschiedde, is hij gedeserteerd. Hij be
schouwde de geheele wereld als zijn vader
land en houdt zich aan de wetten voor zoo
ver deze met zijn opvatting overeenkomen;
volgens hem kan men geen „mensch zijn"
en dan toch moorden leeren in militairen
dienst.
Tegen hem werd drie maanden militaire
gevangenisstraf geëischt.
De muitende 'Indische ma
trozen ontslagen. Zaterdag werden
de 47 matrozen, die in Ned.-Indië de be
kende relletjes hadden gepleegd, te Helle-
voetsluis met een rood paspoort uit den mi
litairen «dienst verwijderd. Zij werden van
Hr. Ms. wachtschip als burger aan den wal
gezet en^overgegeven aan den commissaris
van politie, die had gezorgd voor de noodige
versterking van de rijksveldwacht ten getale
van 12 man. Zij vertrokken in 4 groepen
naar Viaardingen en Rotterdam op verschil-
Uitwisseling van Duitsche en Engelsche in-(
'ttlide krijsgevangenen, welke begin droegen allen zich ordelijk
zoo beschadigd, dat zij nog slechts eenige
honderden guldens waarde heeft, omdat er
niet veel meer van over is dan versplinterd
hout en vormlooze ijzeren stukken met mo
tor en wielen.
MarktbArlchten.
Liermarkt te Rotterdam.
20 Juli 1016.
Kipeieren V P. N. f 7.00 - 7.05.
Regeering f 5.65-5 85.
Eendeieren V. P. N. f 7.50—7.50.
Regeering f 0.00 - 0.00.
Ganseieren f 6.17—0.00.
Aanvoer V. P N. 675
9 Regeering 309187
809802
Oude Kippen f 0.80—1.29.
Eenden f 0.56 - 0.00.
School- en Kerknieuw».
Onderwijzers voor den Indi-
schen dienst. Bij resolutie van den Minis
ter van Koloniën is ingesteld eene „commissie
van voorlichting inzake de opleiding en uitzen
ding van onderwijzers en de uitzending van on
derwijzeressen voor den Indischen drenst."
In deze commissie zijn benoemd tot voorzit
ter de heer J. C. Fabius, inspecteur van het la
ger onderwijs in de 2e Inspectie te 's Graven-
hage: tot leden de heeren T. Hellwig en C. Lek-
kerkerker laatstelijk inspecteurs van het lager
onderwijs in Nederlondsch-Indië, thans hier to
lende verblijf 'houdende, e*\ tot secretaris de
heer F. K. Dol, adjunct-commies bij het Depar
tement van Koloniën.
Alg. Synode der Ned. Herv. Kerk.
m.
Na opening* der vergadering wordt eerst over
gegaan tot het opmaken van een groslijst voor
leden dier Algemeene Synodale Commissie.
Hieruit zullen Vrijdag 28 Juli de benoemingen
ges cl lieden.
Noar aanleiding van het verslag van dr. G. A
Hulsebos over zijn werkzaamheden ten behoeve
der kerkelijke archieven, wordt besloten dr. G.
A. Hulsebos uit te noodigen ook verder zijn
werk voor de archieven voort te zeilen en hier
voor f 1500 uit de algemeene kas beschikbaar
te stellen. Bij de behandeling dezer zaak wordt
door den president een woord van warmen dank
on groote waardeering gesproken voor hetgeen
dr. Hulsebos ook nu weder voor het behoud en
de ordening der archieven heeft gedaan. Van
da. Chouillei kwam in' een rapport van het Waal-
sche Comité voor de zaken der Evangelische
kerken in de valleien der "^'aldenzen over 1915.
Waar ds. M. A. Perk, die vele jaren voor dit
rapport zorgde, thans door zijn leeftijd niet
meer in staat is dit werk te verrichten, wordt
door den president diens werkzaamheid in de
zen herdacht.
De quaestor-generaal verschijnt ter vergade
ring. Hem wordt meegedeeld dat hij ven het
beheer over 1915 is gedechargeerd met verzoek
weder zich met de administratie te blijven be
lasten. De quaestor-generaal neemt de taak
weer op zich, onder dank aan den voorzitter.
Hierna wordt met de behandeling der finan-
cieele aangelegenheden een aanvang gemaakt
Allereerst is aait <ie orde de behandeling van
het fonds voor noodlijdende kerken en perso
nen. Voor l.lcine toelagen is beschikbaar
f 10.615, voor groote toelagen f 16.765. De
voordrachten tot toekenning en afwijking ©ener
toelage worden behandeld.
Hierna gaat men over tot de aangelegenhe
den van het fonds tot voorziening in de gees
telijke behoeften. Uit dit fonds is beschikbaar
voor toelagen f 4725. Ook de subsidie-voor
drachten uit dit fonds worden behandeld. Hier
op volgt de behandeling van de aanvragen uit
het fonds tot verbetering der schraalste predi-
kaoustruktementen. Uit dit fonds is beschikbaar
f 6700.
Bij de bespreking van de aangelegenheden
van die Algemeene V 'ede en- en Weezenbeurs
wordt medegedeeld, dat de uitkeen'ing voor dil
jaar bepaald is op f 210.
Bij de behandeling van de aangelegenheden
van de Syn. Bijbelvertaling des Nieuwen Tes-
taments en van don Vervolgbundel der Evan- j
gelische Gezangen wordt bepaald, dat f' 1000
op het fonds tot verbetering der schraalste pre-
dlkanlstraktementen zal gebracht worden <-n
400 op het studiefonds.
Uil de rekening der aiuemeenc kas blijkt, dat j
lende tijdstippen onder zijn leiding. Behal
ve één, die afdoende werd gekalmeerd, ge- de uitgaven dit jacj 1 6950.514 meer bedroegen
dttfi het vorige juor,
D. Gerritsen, f
Zaterdagavond Is te dezer stede plotse
ling overleden de heer D. Gerritsen, lid van
den Gemeenteraad voor district I. Vrijdag
morgen verrichtte hij nog zijn gewone kon
toorwerkzaamheden. Zaterdagavond 10 uur
maakte een hartverlamming een eind aan
zijn werkzaam leven. Zijn heengaan zal- ver
buiten den kring zijner familie als een groot
verlies worden gevoeld, vooral voor de ge
meente Amersfoort.
David Gerritsen werd 18 Januari 1852 te
Amersfoort "geboren en was dus wat men
hier zoo gaarne noemt, een oud-Amersfoor-
ter. Als geen ander was hij op de hoogte van
de Amersfoortsohe toestanden en waar hij
mede kon- werken aan de verbetering daar
van, ontbrak hij nimmer.
Geen wonder dan ook, dat hem een plaats
werd waardig gekeurd in onze vroedschap,
waarvan hij tal van jaren een der leidende
personen is geweest. De zaak, waarvoor hij
zich gaf, kon steeds op zijn volle liefde en
toewijding rekenen, zooda( hij ook in den
Gemeenteraad steeds zich geheel gaf, waar
het de belangen onzer stad gold.
Vooral eenige jaren terug was hij de
stuwkracht en kwam er een en ander tot
stand, dan kon men er zeker van zijn, dat
Gerritsen er vaak den stoot toe had gege
ven. Van nature democratisch aangelegd
behoorde hij tot de vooruitstrevendste ele
menten en de richting van het huidige
gemeentebestuur is veel vroeger door Ger
ritsen vaak reeds bepleit. Een redenaar was
hij overigens niet. Als helder zakenman
voelde hij weinig voor theoretische bespie
gelingen. Als hij het woord vroeg kon men
zeker zijn, dat hij ook werkelijk iets te zeg
gen had en in korte, vaak afgebroken zinnen
bracht hij zakelijk naar voren wat zijn mee
ning omtrent een of ander punt was.
De macht van het woord bracht hem dan
ook niet op de eerste plaats, welke hij in den
Raad innam. Wij gelooven eerder, dat te
midden der conservatieve elementen, hij
met zijn democratische intuïtie de plaats iiv-
nam, die hij ook in den lateren, meer voor-
uitstrevenden Raad bleef innemen. Daarbij
kwam dan nog zijn immer eerlijk bedoelen.
Meermalen hoorden we een tegenstander
van hem getuigen, dat men nimmer achter
zijn woorden iets behoefde te zoeken; hij
zei steeds ronduit zijn meening en men kon
er van overtuigd zijn, dat zijn woorden zijn
eerlijke overtuiging weergaven.
De vrijzinnige beginselen vonden in hem
een overtuigd aanhanger. Hij was geen man
'van enghartige partijprincipes, maar vrijzin
nig in den breeden zin des woords. Hij voel
de zoo geheel en al en zoo zuiver de inner
lijke waarde van het vrijzinnig beginsel, dat
hij zich vaak verbaasde, dat er nog perso
nen waren, die er anders over konden den
ken.
Waar de vrijzinnige zaak hem riep was hij
op zijn post en dankbaar mag hier in herin
nering worden gebracht, dat het voorname
lijk'aan hem te danken was, dat Amersfoort
een vrijzinnig blad kreeg.
Ook in de vrijzinnige kiesvereeniging was
hij een man van veel invloed; steeds volgde
men gaarne zijn adviezen op.
Het zou ondoenlijk zijn, al de zaken op te
noeen die door of met zijn steun tot stand
kwamen. Een kwèrt eeuw heeft hij de ge-
meentehufshouding mede bestuurd en daar
bij heeft hij zich steeds op een ruim, voor
uitziend standpunt weten te plaatsen. De
gemeente is hem dan ook onnoemlijk veel
dank verschuldigd en zeker zal zijn plaats
niet gemakkelijk door een ander kunnsn
worden ingenomen.
Ook het maatschappelijk leven liet hem
niet onverschillig. Warm voelend voor de
minder bedeelden, heeft hij vaak persoon
lijk geholpen maar ook medegewerkt in vele
vereenigingen om den toestand der arbei-
dérs te verbeteren. We noemen slechts de
tuynbee Ver. „Ons Huis" en de Werklieden
Ver. Onderlinge Hulp, twee vereenigingen
waarvan hij de ziel was en waarin hij immer
met groote vreugde werkte om iets goeds
voor de werklieden tot stand te brengen.
Dat hij nog van vele corporaties en vereeni
gingen bestuurder of lid was, is algemeen
bekend. Geen zaak van publiek nut werd in
Amersfoort aangepakt of Gerritsen behoor
de onder de medewerkers.
Ook als hoofd zijner firma was hij een
model patroon en voor hen, die bij hem in
dienst waren zal zijn dood dan ook een
groot verlies beteekenen.
In verkiezingstijden hoorden -we-vaak een 1
bezwaar tegen hem en dat was zijn onvrien-1
delijkheid, vaak maar geheel ten onrechte
voor trotschheid aangezien. Voor hen, die
hem msar oppervlakkig kenden, was dit
werkelijk zoo. GerrLsen was geen man van
innemende vrienderijkheid. Dat lag geheel
niet in zijn karakter. Maar leerde mer» hem
wat iiüüer kennen, uan begreep men al spoe
dig, dat hfj de eenvoudigheid zelve wqag
amicaal fn den omgang cn wars
grootdoenerij.
En iljn vrijgevigheid was groot Zeldeit
klopte men te vetgeefs bij Gerritsen aan, al%
er voor ©en of ander goed doel wat gevraag
werd. Gerritsen heeft veel meer gedaan»
dan iemand ooit geweten heeft of weten zah
Nimmer vroeg hij naar godsdienst, of po»-
UtleVe gezindheid, wanneer het gold de heN
pende hand uit te strekken. Steeds volgde
hl] dt Inspraak van zijn hart, want onder ziiri'
min of meer stugge manieren verborg zich
een bijzonder week gemoed. Gerritsen is toè
aan zijn dood een optimist gebleven. Hoe
vaak ook misleid en geëxploiteerd door
menschen, die misbruik maakten van zijiV
bekende goedgeefschheid, toch was dit voor
hem nimmer reden, om zijn hulp te weige
ren, wanneer hij meende, dat deze noodl?
was.
Zoo zal zijn dood dan ook een slag zijn
voor geheel de gemeente. Niet alleen in den
Raad, zal men zijn stuwkracht missen, maar
in tal van vereenigingen zal zijn heengaan
als een onherstelbaar verlies worden ge
voeld. En in dankbare herinnering zal zijn1
gedachtenis bij allen blijven, die op de een
of andere manier met hem in aanraking
kwamen en ondervonden, welk een edel
hart in hem school.
Met hem gaat een goed mensch henen»
goed in den hoogsten zin des woords.
Internationale
School voor Wljsbegeerto,
Zaterdagmorgen hield ds. J. Jac Thom
son van Hoogland een voordrachtInleiding
tot de dichtkunst.
Op deze aarde Is de eenheid niet van
schoonheid, wijsheid en heiligheid, dfe één
zijn In den hemel der Idee. Spreker wil zich!
houden aan het woord van Goethe ,,ïnT
inneren ist ein universum" en in tegenstèl*
ling met vorige sprekers niet op het objecf,
maar op het subject den nadruk leggen.
Alle kunsten willen wat vertolken; in hef
woord vindt de geest zich zelf en achter het
woord Is het mysterie. Wij moeten ons ln«
denken kunnen in de geestesgesteldheid var*
een volk om zijn poëzie te kunnen begrijpenv
van daar de moeielijkheld bij het vertalen
van een gedicht. Poëzie spruit voort uit dé
muziekvóórdat de dichter zingt heeft hef
In hem zelve gezongen. Poëzie is eenheid
van rythme en verbeelding.
Uit het rythme trilt de poëzie op; zoo ver
staan het Nietzsche en de Theosofen. De
poëzie is weerklank van de werkelijkheid,
alleen schooner en dieper dan deze zelf is.
Vervolgens gaf spreker de onderscheiding
aan van de drie stroomen waarin de poëzie
zich uit, n.l.: lyriek, epiek en dramatiek. Het
hart der poëzie is de Liefde, èn die der zin
nelijke wereld èn die der Eeuwigheid.
Waar poëzie aardsche schoonheid geeft is
er gevaar, dat de mensch deze genoeg vindt.
-The contemporary men" hebben zeer zekef
recht van bestaan, maar In dan eeuwigen
zang van „the eternal men" begint de opgang
tot heiligheid.
Zaterdagavond hield de heer K. P. C. de
Bazel een voordracht geïllustreerd met licht
beelden „de verhouding der bouwkunst tot
den Godsdienst".
Spreker begon met er op te wijzen, dat hij
eenige aarzeling had moeten overwinnen onY
te spreken over dit onderwerp in een tijd die
de schoonste demonstratie van die verhou
ding de kathedralen ziet vergruizelen,
en zal nu enkele essentieel© verwantschapt
pen en wisselwerkingen behandelen, voor
zoover deze ln het bouwkundig denken!
te zien zijn.
Alle kunst, dus ook de bouwkunst is gods
dienstige handeling althans behoort hef
te zijn.
De ideale bouwkunst, zooals ze zich in het
godshuis manifesteert, wil dat de bewuste
wil zich richten zal naar de verwezenlijking
van het voo af gesteld werkelijk ideaal.
Het menschelijk leven gaat van de gebon
denheid naar de vrijheid, van het kuddedier
naar den individueel en daarna collectief
verantwoordelijken mensch. In bouwkunstig-
begrip gesteldvan de horizontale naar de
verticale lijn en hunne ideale verbinding.
Doel van der. bouwkunstvorm is slechts
voorbereiding tot de voortbrenging van den'
idealen vorm van den tempel.
Voor de onsterfelijke ziel tot het eeuwig
leven de vereeniging met de idealiteit
Is het offer noodig, zoo ook in de bouw
kunst, offering een hoogere fase van -»»
doel in zich.
Als wij soms de vraag stellen wèt heeft
meer gediend de bouwkunst den gods
dienst, of de godsdienst -de bouwkunst en
wij bedenken dat beide God d.i. hun eigen
idealiteit dienen, behoeft de vraag wat die
nend en.wat-heerschend element is, goeQ
vraag meer te zijn. De geest manifesteert
zich aan al zijn werk. De godsdienst-metho
de stemt met die der voor-conceptie in dé
kunst overeen.
God is de groote bouwmeester van het
heelal, het lichaam' van den geest is tempel
van den geest. De harmonische menschheid
is de tempel Gods. De ihensohenzielen zijn
bearbeid wordende bouwsteenen in dief*
tempel.
Voor den kern van geestelijken zoowel al«
van stoffelijken bouw is schoonheidsoverwe
ging op zich zelf niet zoozeer het motief, al«
krachtswerking tot hooger doelmatigheid.
Uit het zoogen. onderbewustzijn, of betet
uit het hooger bewustzijn, stuwt de krachC
wilsdrang en visie. En is zoo de Tempel mei
symbool en werktuig tevens, het midden waas
de geest zich wijden kan, aan de idealé
vorming en manifestatie der krachten, tol
harmonische rn georganiseerde eenheid f
De verschillende 'empel-typen zijn geep
louter kunstenaar» f*^.us:e*n. Cella tempel,
rondbouw, kruisbouw, iijn en blijven verbon»»
der» met de grondtypen van vorm ea met d#
