MODEVAKSCHOOL
So-Easf
HEIJLIGERS 4 VERHOEF,
Nutsspaarbank.
"stadsnieuws.
advertentiên.
„boaz»
EN
laat llw Motor
-REPAREEREN-
Firma VAN BEEK
KERKSTRAAT 4
W, F. A. Groenhuizen,
Noord-Nederlandsche Hypotheekbank
W. REINDERS Co. - Utrecht.
Kassiers en Commissionairs in Effecten,
Effecten.
Coupons. - Incasso's.
Safe-Deposit.
Geopend HAANDAG en DONDERDAG,
's avonds van 7 tot 9 uur.
Rente voor Spaargelden 34 °[o.
Crediet voor Middenstanders.
AMERSFOORTSCH
WISSEL-en EFFECTENKAHTOOR
mm
15 Aug. Opening.
Pince-nez
en Brillen
Instrumentmaker, - Langestraat 42
ELECTRISCHE SLIJPERIJ,
te GRONINGEN
Vh °jo Pandbrieven a 98 °|o 5 o
5 °|o Pandbrieven 1101
jjl METHORST EN VAN LUTTERVELP
B. RUITENBERG Hzn. UtrecMschestraat 21. lel. 243
Magazijn van Porselein - Cristal en Aardewerk.
Groote keuze Tafelserviezen.
Huishoudelijke- en Luxe Artikelen.
Foto-Artikelen
draadlooze telegrafie, die dan ook na korten Een inbreker. Voor c-enige da-
.itijd getroffen werd. Van den treiler werd.f?en vond de politie te Velzen in het bosch
,Éoen een sein op de stoomfluit gegeven en van jhr. Boreel een pakje met kleedingstuk-
lonmiddellijk veranderden de treilers de j ken. Bij onderzoek werden nog meer klee-
koers van het Oosten naar het Westen, ter- j dingstukken en ook een nieuwe fiets gevon-
'iwijl bij den aanval van de eerste onderzee-1 <*en. Men kwam tot de overtuiging dat een
,boot juist van het Westen naar het Oosten I inbreker hier een bergplaats had opgesla-
(.was gekoerst. Het gevecht duurde voort totgen- Toen de politie s avonds weer kwam,
Sn den avond en wij zagen te ongeveer half! was de fiets verdwenen en de inbreker was
echt den trei'er A. D. 09 treffen, die ter-1 er dus blijkbaar weer op uit.
stond met het achterschip begon te zinken. T)e politie verborg zich en werkelijk- kwam
iVan dezen treiler werden nog elf menschen de inbreker eenigen tijd later terug. Hij
gered door een Scheveninger logger. De I werd gevat, doch gaf den rijksveldwachter
drie andere duikbooten vervolgden de twee j Va^ der Meer een slag met een fietspomp
andere treilers, waarvan er reeds een ge
troffen was. Hoe die vervolging is afgeloo-
•pen weten we niet. Wel zagen we tegen
negen uur des avonds de drie duikbooten
ierugkeeren en in Noordelijke richting ver
dwijnen, terwijl de vierde in Zuidelijke rich-
ring verdween.
Nauwere aaneensluiting H. li. S.
en Staatsspoor.
Naar het Hbld. van welingelichte zijde
verneemt, bestaan er plannen tot een nau-
jwcre aaneensluiting tusschen de beide groote
spoorwegmaatschappijen. Aanleiding hiertoe
zouden o. a. zijn de steeds toenemende moei
lijkheden ondervonden bij de exploitatie door
twee maatschappijen van de groote gemeen
schappelijke stations als Amsterdam. Rotter
dam en Utrecht en bij de vaststelling der
fwcderzijdsche verkeersverhoudingen bij noo-
«dige wijziging der plaatselijke toestanden,
aldaar ten gevolge van de groote toeneming
yan het verkeer.
De bedoeling is de spoorwegovereenkomsten
tvan 1890 te handhaven, doch te komen tot een
meer economisch gebruik van het geheele
spoorwegnet, hetgeen zal zijn zoowel in het
belang van het publiek als in dat van de
Maatschappijen.
Behandeling van mitrailleur
trekhonden. Het Bestuur vna de afdeeling
Nederland van den Internationalen Bond der
«Christelijke Kerken tot Bescherming der dieren
en tot Bestrijding der vivisectie, saamgesteld uit
de volgende leden dr. J. P. de Bie, voorzitter
baronesse M. de Sweth van Alphen—du Tour
van Bêllinchavemej. M. de Bruyn Kops, secre
taresse dr. W. C. A. baron van Vredenburgh,
wnd. penningmeester, heeft zich gewend tot den
Minister van Oorlog, met een request, waarin
het ernstige klachten inbrengt ten opzichte van
de behandeling van de trekhonden van een der
mitrailleur-pelotons.
Bij eene oefening is het voorgekomen dat
ten kar, waarop een zware kist met 4000 pa
tronen, getrokken moest worden door twee hon
den, uren lang, door zwaar, bijna onbegaanbaar
terrein zooals hooge heide en mul zand op
levert.
- Bedoeld mitrailleur-peloton nam deel aan
eene groote oefening. 's Morgens acht uur
iwerd afgemarcheerd van het kamp. Na een
marsch van een half uur ging het langs een
karrespoor de hooge heide door, afgewisseld
door een muilen zandweg. Zoo werd de tocht
«voortgezet door benauwende stofwolken en bij
brandende zon, waardoor de honden het al spoe
dig te kwaad kregen. Na zes uur werd, terwijl
de infanterie nog voortmarcheerde, halt gehou
den in de schaduw van een eenzaam gelegen
boerenhoeve, waar aan de dieren vlug te drin
ken werd gegeven, om terstond weer in een ver
snelden pas voort te gaan. Ben der trekdieren
begon verschijnselen van onpasselijkheid te ver-
toonen. Het dier had kennelijk het eind zijner
krachten bereikt en bood een treurigen aanblik.
Een reservehond verving het.
Kort daarop werd nog eens# halt gehouden
en konden de dieren, hijgende in de brandende
zon neerliggende, een oogenblik rust genieten.
Daarna begon de eigenlijke oefening, en op
nieuw herhaalde zich de dierenkwelling. Het
ging ook verder over moeilijk terrein, en daar
bij hielp het niet of de menschen uit deernis
hielpen meetrekken.
Het hijgen der dieren ging over in een heesch"
rochelen, en bij eene sectie viel een der honden
dood neer, tengevolge van het overmatige trek
ken.
Bij een der secties werden daarop de honden
uitgespannen en de karren vastgemaakt aan
znkele nabijzijnde, door paarden getrokken pa
troonwagens. Zoo kwam men verder. Achter
blijven was door den regiments-commandant
verboden met het bevel dat, wanneer de honden
niet meer voort konden, de karren door man
schappen der infanterie moesten worden voort
getrokken. Het lijkt zeer bezwaarlijk te bepalen,
Wanneer daarvoor het oogenblik is gekomen.
Na veel heen en weer trekken, zooals dit bij
ide oefening te pas kwam, werd een dorp be
reikt, waar de oefening was afgeloopen. Het
peloton werd verzameld en was na genoten rust
op zich zelf aangewezen om vandaar weer door
de heide huiswaarts te maroheeren.
Enkele militairen bleven met de uiterst ver
moeide dieren achter. Om half vijf waren zij
met de misbruikte dieren na nog veel gemartel
thuis. Het resultaat was, dat een der honden ge
storven was en drie doodziek waren; een van
deze laatsten werd op een hondenkar en een
andere op een ziekenbrancard meegevierd.
Het bestuur der afdeeling Nederland van voor
noemden bond, overtuigd, dat de wreede wijze,
waarop deze dieren behandeld werden toen zij
aangewend werden tot dienstverrichtingen
verre boven hunne krachten, ook door den
Minister hoogelijk zal worden afgekeurd, en
daarbij gelet op art. 455 Wetboek van Straf
recht en op art. 6 van het Koninklijk besluit,
op de trekhonden, heeft den Minister verzocht
zich door een nauwgezet onderzoek te willen
overtuigen van de juistheid der gerelateerde
leiten en maatregelen te willen treffen om her
haling daarvan te voorkomen.
Trekhonden voor mitrail
leurs. Door de Nederlandsche Vereeni-
ging tegen trekhonden-misbruik te Amster
dam, hoofdbestuur mr. A. Zeldenrust, voor
zitter; Joh. E. A. van Pellecom, secretaris, D.
Zievenin, penningmeester; jonkvrouwe W.
JTindal; M. H. de Castro; Joh. F. B. Rolups
^en drs. S. H. N. Gorter is aan den Minister
van Oorlog een adres van instemming ge
bonden met het request van de~Afdeeling
Nederland van den Internationalen Bond
van Christelijke kerken tot bescherming van
Dieren in zake het gebeurde met de trek
honden bij het leger. Het hoofdbestuur
dringt zijnerzijds aan op een gestreng en
nauwfcwirig onderzoek in deze aangelegen-
beid»
op het hoofd. Deze gaf echter een flinken
opstopper terug, zoodat zijn neus aan het
bloeden ging. Naar het politiebureau over
gebracht, weigerde de man te spreken en
deed zich als gek voor. Den volgenden dag
In aHarlem herhaalde hij hetzelfde spelle
tje. Daar bleek echter dat de fiets te Heem
stede was gestolen. De verschillende inbra
ken den laatsten tijd gepleegd, o.a. in het
kantoor der gemeentelijke waterleiding te
Velzen, en ook te Wijk aan Zee, zal de
man wel op zijn geweten hebben. Vermoe
delijk is de inbreker een Duitscher, Peter
genaamd.
Hoewel hij nog steeds weigert te spreken,
zijn de bewijzen zoo afdoende, dat hij zijn
straf niet ontloopen zal.
O. H. Ct.
School- en Kerknieuw».
Alg. Synode der Ned. Herv. Kerk.
vm.
No lezing en goedkeuring der notulen wordt
door den heex J. Zijp Hz. rapport uitgebracht
over een verzoek van den Ring Harderwijk, den
kerkeraden aan te bevelen jaarlijks een col
lecte voor dè Alg. Weduwen- en Weezenbeurs
te houden. De Ring Harderwijk zou liever de
collecte verplicht gesteld zien, maar volstaat
thans met den wensch, dat tot de kerkeraden
een schrijven zal gericht worden om aan te
dringen op het houden van zulk een collecte.
De conclusie van het rapport is om te besluiten
dat aan hot verzoek zal worden voldaan.
Dit rapport wordt terstond in behandeling ge
nomen en de conclusie van het rapport bij
meerderheid van stemmen aangenomen.
Namens de commissie voor de consideraties
brengt mr. Thijssens rapport uit over de voor-
loopig aangenomen wijziging van art. 7 Regl.
Kerkvisitatie.
In de middagvergadering werd aan de orde
gesteld het rapport, door de Synode ten vorigen
jare benoemd, om het beginsel, dat de leden
der Synode door de class, vergaderingen zul
len worden benoemd, in een wetswijziging uit
te werken. De commissie stelt eene desbetref-
lende wijziging voor art. 56 A. R.
Het voorstel tot wijziging van art. 50, zoo
als het door de' commissie is uitgewerkt, wordt
echter verworpen met 14 tegen 5 stemmen, ter
wijl 2 leden vóór adviseeren en 1 zich er tegen
verklaart.
Hierna doet prof. Aalders het voonstel: do
Synode handhaaft het beginsel door de Synode
van 1915 aangenomen, n.L de afvaardiging van
leden door de Classicale vergaderingen, terwijl
de vice-president voorstelt de Alg. Synode be
noemt een commissie om te trachten een op
lossing te vinden van de praktische bezwaren,
welke het voorstel diukken van de Hervormde
Broederschap zooals dit voorkomt in Hand. der
Synode 1915 bl. 330.
Bij de besprekingen blijkt, dat tegen het voor
stel van den vice-president velen bezwaar heb
ben, omdat alleen gesproken wordt van prak
tische bezwaren, alsof er geen principieele be
zworen zouden zijn. De secretaris wenscht om
dat ten vorigen jare uitvoerig over een Synode
van 45 leden is gerapporteerd en het daarna
is verworpen, het thans niet weder aan de orde
te brengen. Met 10 tegen 9 stemmen wordt het
voorstel van prof. Aalders naar het advies van
den secretaris, terwijl de beide praeadviseurs
zich voor verklaren, verworpen.
Hierna wordt de vergadering verdaagd tot
Vrijdag.
Kunst en Wetenacbap.
Marschllederen. Het hoofd
bestuur van de Nederlandsche Vereeniging
voor den Volksrang wil met het oog op het
groote tekort aan goede marschliederen een
poging wagen om in dit tekort te voorzien,
door allereerst te trachten geschikte teksten
te verkrijgen, en deze vervolgens met be
hulp van de pers nader tot onze toondich
ters te brengen. Het wekt daartoe onze
dichters op, om vóór 1 September a.s. aan
het adres van den secretaris der Vereeni
ging mr. A'. Loosjes, Leidschegracht 117,
Amsterdam, marschliederen (alleen woor
den) te zenden, eenvoudig van taal en ge
dachten en welker maat zich voor het be
oogde doel leent; het is niet noodzakelijk,
dat de woorden van vaderlandsche strekking
zijn of op het soldatenleven betrekking heb
ben, al wordt dit laatste wenschelijk ge
acht. Alle inzenders behouden het volle
recht op hun werk, zoodat na openbaarma
king er van geldelijk voordeel niet is uitge
sloten. Het ingezondene mag den naam van
den dichter niet vermelden, doch moet voor
zien zijn van een kenspreuk en vergezeld
gaan van een gesloten enveloppe, welke
voorzien is van dezelfde kenspreuk en den
naam van den dichter bevat.
De commissie, die zal nagaan welke lie
deren voor openbaarmaking in aanmerking
komen, bestaat behalve uit den voorzitter
en secretaris der Vereeniging, de heeren
Wouter Hutschenruyter en mr. A. Loosjes,
uit de heeren G. A. Goossens, Joh. Oost
veen en Herman Richters.
Internationale School voor
Wijsbegeerte.
In het cursus-uur van gistermorgen is
M u 1 x a t u 1 i aan de beurt van bespreking.
Mevr. v. d. Berg h v. Eysin^a noemt
ihem de verpersoonlijking van de negatie en
j de critiek. Zijn reusachtige Invloed wordt
.begrijpelijk door zijn schitterende stijlkwali-
teiten en door het feit, dat hij een volks-
l schrijver was. Busken Huet was dat niet.
j Voorts ligt Multatuli's groote beteekenis
I daarin, dat hij Nederland in kennis heeft ge-
i bracht met de gedachten" der^Europeesche
I Romantiek. De Romantiek ontstond uit de j
I onbevredigdheid met het heden. Aan den
I eenen kant had zij tot gevolg een terugvluch-
i ten naar het nationaal verleden, aan den an-
j deren kant een opstandigheid tegen alle vor-
j men van het staatkundig, maatschappelijk en j
godsdienstig leven. De derde kant van de
Romantiek is het symbolische en dichter- j
lijk-wijsgeerige. Deze drie zijden spreken
zich uit in dichters als Byron, Shelley, Heine,
de dichters van het Jonge Duitschland en
Victor Hugo.
In Nederland werd de romantiek nage
volgd, maar zeer zwak en de romantische
ideeën, die hier werden overgeplant, waren
de zeer verwaterde. In Multatuli kwamen 't
meest naar voren de opstandigheid van het
symbolisch-dichterlijke (Minnebrieven, Mil-
lioenen-studie's, Woutertje Pieterse). Het
symbolische en wijsgeerig-dichterlijke van
de Romantiek vond hier nieuwe kracht in de
Beweging van 1880 (Iris van Perk, Kleine
Johannes van v. Eeden en Mei van Gorter).
Multatuli gToeide op buiten den sfeer van
het Nederlandsche denken. Op 18-jarigen
leeftijd ging hij zijn eenige vriend in
Nederland was geweest de geniale Abr. des
Amorie v. d. Hoeven naar Indië en daar
verdiepte hij zich als autodidact in de-ge
schriften van de groote buitenlandsche ro
mantici, wier anti-godsdienstige, anti-maat
schappelijke en anti-conventioneele gedach
ten hij overnam en in zijn eigen geschriften
verwerkte. In zijn eerste werk, Max Have-
laar, zijn de twee elementen van de Roman
tiek het opstandige en het dichterlijk-sym
bolische duidelijk waar te nemen. Spreekster
leest een fragment voor, waarin Multatuli in
Max Havelaar zichzelf karakteriseert. Hij had
een afkeer van schipperen en zag alleen
eigen waarheid. Het wijsgeerig inzicht, om
ook het betrekkelijke recht van de tegen- j
partij te waardeeren, miste hij. Busken,
Huet begroette in Multatuli onmiddellijk
een vriend en ook V o s n> a e rofschoon
als minnaar van het klassieke een heel an
dere geest, wist hem zeer te waardeeren.
Spreekster beschouwt achtereenvolgens
uit Multatuli's werk het maatschappelijk en
ethisch element, zijn verhouding tegenover
den godsdienst en zijn levensbeschouwing
(naturalisme of materialisme).
Hij predikt het recht van den Javaan en
zijn ideaal, als hij ontslag heeft gekregen, en
naar Nederland is teruggekeerd, is als Gou
verneur-Generaal in Indië zijn ideeën te
verwezenlijken. Als hij bij den Minister,
noch bij de politieke partijen gehoor krijgt,
wijt hij dit aan- de fouten van het parlemen
taire stelsel en gaat critiek op dit stelsel uit
oefenen. Ofschoon hij niets of bijna niets
van. de socialisten afwist, lijkt zijn ertiek op
die der socialisten en is hij dus ook hier als
een voorlooper te beschouwen.
Op maatschappelijk gebied is Multatuli
lang niet zoo'n radicaal hervormer geweest
als de romantici in het buitenland, die den
Staat uitsluitend als nuttig en doelmatig be
schouwden voor de philisters. Hij heeft d$
grondvormen van het maatschappelijke niet
aangetast, maar ze alleen willen zuiveren.
Zijn strijd wordt gevoerd tegen fatsoen,
tegen deftigheid, die alles in vormen doet
opgaan en het eigenlijke leven vernietigt,
tegen de schijndeugd, vooral in de samen
leving van man en vrouw, tegen het veron
achtzamen van de kinderziel, tegen de be
krompen meisjesopvoeding. Hij heeft met
Busken Huet den eersten steen gelegd voor
de ontvoogding van de vrouw. Nu wij zien,
hoe wij in dezen tijd aan de knellende ban
den, die de vrouw waren opgelegd, zijn ont
groeid, kunnen wij den bevrijdenden in
vloed, dien Multatuli heeft uitgeoefend,
eerst ten volle waardeeren. Zijn strijd voor
die ontvoogding was in hoofdzaak gericht
tegen de godsdienstige denkbeelden, die de
onderdrukking van de vrouw predikten, te
gen de zeden, die volgens hem knellender,
drukkender, onmenschelijker waren dan de
wet ooit is. Zijn ideeën sloegen in als een
bliksemstraal, brachten heel wat meisjes en
vrouwen tot opstandigheid, en heel wat man
nen tot nadenken. In „De Minnebrieven",
een van de schitterendste, literaire werken,
vinden wij de bekende geschiedenis van
Gezag, gericht aan Francy, de verpersoon
lijking van zijn inspiratie. Hij neemt hier de
beelden van de heilsgeschiedenis als feite
lijkheid over en heeft op die wijze gemakke
lijk werk voor zijn spot; de innerlijke betee
kenis van de beeldspraak schoof hij totaal
opzij en de feitelijkheid kreeg op die wijze
vanzelfsprekend iets absurds.
Radicaal slooper op maatschappelijk ge
bied was hij niet; noch eigendom, noch wet,
noch recht, noch de maatschappelijke instel
lingen als het huwelijk heeffhij in den
grond aangetast.
Wel was hij radicaal slooper op godsdien
stig terrein. En als zoodanig richtte hij zich
uitsluitend tegen het vormelijke, versteende
Christendom", waarmee hij in zijn jeugd
heeft kennis gemaakt, dat hem toen gehin
derd heeft en belemmerd in zijn ontwikke
ling, en waar hij in Indië boven uitkwam.
Mèt de vormelijkheid en geesteloosheid van
het officieele Christendom verwierp hij den
innerlijken geest, dien hij evenmin kon
waardeeren in de moderne richting, waar hij
niets in zag dan transigeeren en schippe
ren, dat hem tegen de borst stuitte. Dat ach
ter alle sarcasme, alle Godloochening enz.
van Multatuli een groote smart en heimwee
trilden, blijkt uit zijn Idéé 324, waar Spreek
ster ten besluite van dit uur op wijst.
Zuidsingel No. 43, Tel. Interc. 337.
Coöperatieve Spaar- en Voorschotbank
Kantoor Arnh. weg 11, Telet 305.
Raad van Toezicht:
JOH. KNOPPERS, Notaris.
K. v. d. BURG, Gemeente-Ontvanger.
B. J. BLOEMEND AAL, Dir. 8toom Olieslagerij.
Dr. L. J. DE ROCHEMONT, Gep. Off. v. Gezondh.
Kassier en BoekhouderMr. L. Stadig
(Mr. 8. G. VAN WELDEREN baron
RENGERS).
Kortegraohl 11. Tel. 170.
Telegramadres „Wisselkantoor".
Assurantiën. Incaeseering van Wissels
Credieten. en Quitantiën.
Coupons. Vreemd geld.
Deposito's. Wissels op Binnen- en
Effecten. Buitenland.
Verhuurt loketten in zijn daarvoor spe
ciaal gebouwde kluis (Safe Doposit) vol
gens tarief, op aanvrage verkrijgbaar te
zijnen kantore.
CHR. ROOSENDAAL'S
Inlichtingen K. Bergstraat 14, Amersfoort
Aangifte onder No. 417 bureau
Amersfoortsch Dagblad.
ol in orde maksn bij da
Probeert het eens
en g(j blijft er LU.
Telet. No. 457.
Amersfoort.
Loupen, Leesglazen,
Barometers, Koorts-
Thermometers, enz.
Verband- en Ziekenverpleging»
artikelen. Alle soorten Scharen,
Messen en bilbehoorende zaken b||
geelt alt:
Verkrijgbaar te Amersfoort bij de Heeren
De Nutsspaarbank vosr Amersfoort en omstreken houdt
zitting i Woensdagmiddag 4—S en Zaterdagavond 6'/,—7-/s
in het gebouw der Fröbelschool, Beekenst. laan 25,
Rente 3.6 pet. Waarborgkapitaal f20.000,
gedeponeerd bij de Nederlandsche Bank.
Onder cöntröle van den accountantsdienst van de Maat*
schappij tot Nut van 't Algemeen.
UNIFORMEN.
RIJPANTALONS.
Hofleveranciers.
Oude Gracht 13 W.Z.
W. H. BBCSCHW1LEK, ETBECHX
Oadkerkhot 20, Tel. Int. 1S8S
