DE EEMLANDER".
Donderdag 10 Augustus 1916.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
DE EERSTE MEI.
N' 35.
15de Jaargang.
Hoofdredactie:
MARIE VAN VERSENDAAL.
Mr. O. j. VAN SCHAARDENBURG.
Uitgevers: VALKHOFF 6» C
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden voor Amersfoortf 1.30.
Idem franco per post«1.80.
Per week (met gratis verzekeriog tegen ongelukken)* 0.125.
(Afzonderlijke nummers0.05.
*Wekeiyk8ob bijvoegsel Hollandtchê Huisvrouw* (onder
redactie vAn Tbérèae Hoven) per 8 mnd. 60 ct9.
■Wekelijkacb bjjvoegsel f/bA nw m«r per 8 mnd. 52 ets.
Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT I.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
PRIJS DER A D VERTEN TI ËN:
Van 1-5 regels0.80;
F.lke regel 0.1,1»
Dienstaanbiedingen 1—5 regels.. 0.50.
Groote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedryt bostaan zeer voordeelige bopalingea
tot hel herhaald adverteeren in <lit Blad, bjl abonnement;
Eone .circulaire, bevattende do voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
Kennisgeving.
MELK.
De Burgemeester der gemeente Amers
foort maakt bekend aan melkveehouders,
leveranciers van consumptiemelk in deze
gemeente, dat de melktoeslag h 1 cent per
liter, in zijn geheel zal worden uitbetaald tot
1 October 1916.
Amersfoort, 8 Augustus 1916.
De Burgemeester voornoemd,
H. W. VAN ESVELD.
Weth. Loco-B.
Politiek Overzicht
De wereldstrijd in het
westen en oosten.
De omstandigheden, waaronder de legers
van de centrale mogendheden thans den
Strijd hebben te voeren, zijn, bij vroeger ver
geleken, verzwaard. Dat geldt vooral voor
het oosten, waar het Russische offensief nu
eene groote kracht ontwikkelt. Om daaraan
het hoofd te bieden, zijn maatregelen geno
men, die in de eerste plaats ten doel hebben
de bevelvoering op het uitgestrekte front te
concentreeren en de algemeene leiding zoo
veel doenlijk in ééne hand te brengen.
Onder twee opperbevelhebbers is de ge-
heele Duitsch-Oostenrijksche strijdmacht
thans vereenigd. Een van dezen is de nog
jeugdige aartshertog Karei Frans Jozef, de
achterneef van keizer Frans Jozef, die be
stemd is dezen op te volgen op den Oosten-
rijkschen keizertroon. Hij wordt den 17en
van deze maand 29 jaar en is in dezen oor-
log opgeklommen tot luitenant-veldmaar
schalk. Men zal wel niet mistasten in de
onderstelling, dat op hem de keuze gevallen
Is, om aan de leiding van den strijd op dit
oorlogstooneel het gezag te kunnen verbin
den, dat uitstraalt van het lid der dynastie,
die geroepen is te zijner tijd met het aller
hoogste gezag te worden bekleed. Maar fei
telijk zal het opperbevel worden uitgeoefend
door maarschalk von Hindenburg. Den over
winnaar van Tannenberg en de Masuren-
meren is daarmee eene nieuwe, nog veel
uitgebreider taak opgelegd. Hij was daar
voor de aangewezen rrian; bij allen leeft
de overtuiging, dat, wanneer iemand in staat
as dezen nieuwen Russischen inval te kee-
ren, dat Hindenburg moet zijn, die met den
steun van den chef van zijn staf von Luden-
dorff, de Russen uit Oost-Pruisen verjaagd
en tot ver in het eigen land terug gedreven
heeft.
De nieuwe indeeling van het opperbevel
in het Oosten is zoodanig geregeld, dat
Hindenburg het bevel voert over het groot
ste gedeelte an het front, van Riga tot en
met de st/eek ten zuidoosten van B ody,
en de a.-rtsherlog over de streek, die icikt
van ten noorden van Tarnopol tot de.grens
van Zevenbergen. Hindenburg voert het be
vel over de vioeger naar hem genoemde le
gergroep (op het front Riga—Njemen), de
legergroep Leopold van Beieren (Njemen—
Pinsk), de legergroep Linsingen (Pinsk tot
de streek ten zuiden van Beresteczko) en
het leger Böhm-Ermolli (Boldurkaipond—
Zalosce). Voor rekening van den aartshertog
komen het leger van Bothmer (Tarnopol—
Buczacs), verder de tusschen Buczacs en de
Czeremosz staande krachten en eindelijk
het leger van Pflanzer-Baltin ten zuiden
daarvan tot aan de Zevenbergsche grens.
De reeds door ons aangehaalde Zwitser-
sche militaire deskundige, kolonel Egli,
schrijft: „Militair is de instelling van een
opperbevelhebber aan het oostelijke front
afgezien nog van den persoon die is geko
zen van groote waarde, want daardoor
kunnen door aanwending van de strategisohe
reserven, krachten beschikbaar gemaakt
worden, die tot dusver over de verschillende
legergroepen verdeeld moesten worden,
maar nu door het opperbevel vereenigd kun
nen worden daar, waar het eene beslissing
zoekt. Dit beteekent dus eene versterking
van de oorlogvoering in het oosten, ook al
worden geene nieuwe troepenversterkingen
daarheen gezonden."
Intusschen ook op het aanvoeren van troe
penversterkingen is men bedacht geweest.
De wijze waarop aan die gedachte uitvoe
ring wordt gegeven, is zeer opmerkelijk. Het
zijn Turksche troepen, die de Duitsch-Oos
tenrijksche strijdmacht zullen versterken.
Het transport vap deze troepen is nu in vol
len gang; zij worden ons geschilderd als uit
stekende soldaten-materiaal, voortreffelijk
gekleed en uitgerust. Deze Turken komen
naar de slagvelden van Galicië en Wolhynië
niet als hulpkorps, zooals do Russen bij Ver
dun, maar om zij aan zij met de Oostenrij
kers tegen den erfvijand van Turkije te strij
den op het oorlogstooneel, waar deze zich
met de grootste krachten heeft gebonden en
waar hij dus ook beslissend geslagen moet
worden.
Men heeft er voor gezegd, de komst van
deze bondgenooten in den strijd vooraf aan
te kondigen om, door uitzicht te geven op
de in aantocht zijnde hulp, het moreele
weerstandvermogen te versterken. DeXBasler
Nationalzeitung maakt eene opmerking, die
wel de aandacht verdient, over de vraag of
Turkije zijne troepen op het tegenwoordige
tijdstip niet elders dringender noodig heeft:
namelijk in Klein-Azië, waar het Russische
offensief met de inneming van Erzindjan een
succes heeft behaald. Daarover wordt ge
zegd, dat het getuigt van de eenheid van ge
dachte en den breeden opzet der oorlogvoe
ring van de centrale mogendheden, wanneer
niettemin deze hulp wordt verleend. De ver
overing van Armenië door de Rirssen is on
getwijfeld een- harde slag voor het Turksche
rijk. Een verder oprukken van de Russen
door Klein-Azië tegen Konslantinopel of te
gen Bagdad zou echter de militaire kansen
aan Turksche zijde eerder verbeteren. Ana-
tolië is zoo arm aan belangrijke gemeen
schapswegen, dat de voortzetting van het
Russische offensief een groot risico betee
kent, terwijl Armenië omgekeerd voor de
Turken een ongunstig operatiegebied is.
omdat het niet mogelijk is een eenigszins
groot leger daar te voorzien van alles wat
voor den strijd noodig is. Een overwinning
van de centrale mogendheden in Galicië zou
ook voor de Turken van meer nut zijn dan
eere eigen overwinning, op verren afstand
van het beslissende striidveld, in het oosten
van Klein-Azië.
De oorlog.
Berlijn, 9 Aug. (W. B.) Verscheidene
bladen berichten over de verwoesting van.
Péronne door de Frenschen. Péronne staat
in lichte laaie; het is in brand gestoken door
de Fransche artillerie. Geheele wijken zijn
aan eene zekere vernietiging prijsgegeven,
zoo ook de kathedraal. Of de beide houten
huizen uit het einde der 15e eeuw met iun
snijwerk, dat eenig in zijn soort is, de ver
woesting zullen overleven, is aan twijfel on
derhevig.
Als geheel verloren zijn reeds nu te be
schouwen de bibliotheek van het museum,
die in de bovenverdieping van het oude stad
huis gehuisvest waren. De groote zaal van
dit museqm bevat raast bekendev werken
van Salvator Rosa eene aanzienlijke verza
meling EngeJsche en Fransche schilderijen,
waaronder opmerkelijke jeugdwerken van
Fransche meesters uit de 19e eeuw. Vier
of vijf trefschoten hebben deze schilderijen
geheel vernield; slechts eenigc flarden han
gen nog aan de wanden.
De verzameling Gallische munten, eervg
in hare soort, die eene geografie van Frank
rijk zonder leemte uitmaakte uit den tijd
der verovering door Cesar, de verzameling
Fransch aardewerk, de prachtige vondsten
van voorwerpen uit edele metalen en halve
edelgesteenten uit den tijd der Germaansche
volksverhuizing, deze en de overige goed
gerangschikte afdeelingen van het museum
zijn nog slechts een ontoonbare hoop puin.
B er 1 ijn, 9 Aug. (W. B.) Bericht uit het
groote hoofdkwartier van heden voormid
dag.
De gisteren berichte aanvallen van Engel-
schen en Franschen ten noorden van de
Somme tegen het geheele front van het Fou-
reaux-bosch tot de Somme zijn gebroken.
De Engelschen lieten 10 officieren en 374
man aan ongewonde gevangenen in onze
handen en verloren zes machinegeweren.
Zij hadden zware bloedige verliezen. Ook
mislukte heden nacht een op de linie Ovil-
lersBazentin le Petit ondernomen krachti
ge Engelsche aanval.
Rechts van de Maas vielen aanzienlijke
Fransche krachten meermalen aan in den
ThiaumontFleury-sector, in het Chapitie-
en het BergbosA. Met de zwaarste verlie
zen moest de tegenstander voor ons vuur en
op verschillende plaatsen voor onze bajo
netten wijken. Het aantal gevangenen, die in
onze handen vielen, steeg tot rond 350
man.
De uitkomst van de luchtgevechten ln
Juli is: Duilsche verliezen in den luchtstrijd
17 vliegtuigen, door neerschieten van dc
aarde 1, cermist 1; totaal 19. Fransche en
Engelsche verliezen: in den luchtstrijd 59,
door neerschieten van de aarde 15, door on
vrijwillige landing binnen onze liniën 6, bij
landing tot het uitzetten van spionnen 1; to
taal 81 vliegtuigen, waarvan 48 in ons bezit
zijn.
P a r ij s, 9 Aug. (Havas). Namiddag
communiqué.
Ten noorden van de Somme werd de
nacht gekenmerkt door hevige tegenaanval
len, die de Duitschers deden tegen de gister
en eergisteren door ons ten noorden van
het Hembosch veroverde stellingen. Deze
pogingen werden door ons vuur gebroken
en kwamen de Duitschers op groote verliezen
te staan; zij werden teruggeslagen behalve
op één punt, waar het de Duitschers gelukte
weer een loopgraaf te bezetten. Een kort
daarna ondernomen Fransche aanval her
won het grootste gedeelte van het verloren
terrein. Onze vooruitgang in de loopgraaf
elementen, die de Duitschers nog bezetten,
werd ijverig met-granaatvuur voortgezet.
Tusschen het Hem-bosch en de rivier
bombardeeren de Duitschers met bommen
van zwaar kaliber onze nieuwe stellingen,
waarop wij ons organiseeren.
In de streek van Chaulnes duurt de artil-
leriestrijd met hevigheid voort, inzonderheid
tusschen Lihons en den spoorweg naar
Chaulnes, waar de Duitschers onze liniën
aanvielen en op een enkel pur.t in de voor
ste loopgraafelementen drongen. Een Fran
sche tegenaanval met de bajonet verdreef
hen onmiddellijk weer.
Aan den rechter Maasoever duurde de
strijd rondom het werk Thiaumont een ge
deelte van den nacht. De Duitschers kregen
er op nieuw voet na talrijke aanvallen, die
door ons werden teruggeslagen. Wij zijn in
den onmiddellijken omtrek van het werk, dat
onze artillerie krachtig onder vuur heeft ge
nomen.
In het dorp Fleury maakten wij eenige
vorderingen met granaatvuur. Een Duitsche
aanval op een Fransche loopgraaf in .het
bosch Vaux—Chapitre werd teruggeslagen
na een levendig gevecht.
Een Fransche vlieger maakte jacht op
een Duitsch toestel ten zuiden van Lune-
ville en dwong het voor de Fransche liniën
op den grond te kornen, waar onze artillerie
het stuk schoot.
Op het Maasfront leverden de Fransche
\liegers talrijke gevechten. Een Duitsch
vliegtuig werd ernstig getroffen. Een Duit
sche kabelballon weid vernield.
In den nacht van 8 Augustus wierp een
Fransch vliegtuig bommen neer op de kruit
fabriek te Rottweil aan de.Neckar; verschei
dene ontploffingen werden geconstateerd.
Denzelfden nacht wierpen Fransche eska
ders bommen op de stations Audun, Lero-
man, Longuyon, Montmédy cn den spoor
weg van Tergnier naar het station La Fère.
Avond-communiqué.
Ten noorden van de Sómme hebben wij
een loopgraaf ten noorden von het Hem
bosch, waarin de vijand des nachts voet had
gekregen, weder bezet. Wij zetten onze vor
deringen ten noorden van het Hem-boscE
oort.
Aan den rechteroever waren de artillerie
en de infanterie zeer werkzaam, maar er was
geene ortillerie-actie.
Londen, 9 Aug. (R.) Ten noordwesten
van Pozière* hebben de Australiërs hunne
liniën 200 yards vooruit gebracht op eene
frontlijn van 600 yards.
B e r 1 ij n, 9 Aug. (W. B.) Officieel be
richt. Verscheidene van onze marine-lucht»
schipeskaders hebben in den nacht van 8
op 9 Augustus Engeland op nieuw aange
vallen. Marine-steunpunten aan de oost
kust, industrieele inrichtingen van militaire
bcteekenis in da kustgraafschoppen van
Nothumberland tot aan Norfolk werden
overvloedig beworpen met springbommen
van het zwaai ste kaliber en met brandbom
men.
Het succes was overal in het oog sprin
gend; dit koi\ bij den betrekkelijk helderen
nacht duidelijk waargenomen worden. Zoo
werden in de ijzei-benzol-fabrieken bij Mid-
dlesborough zeer sterke ontploffingen en
groote branden in de havenwerken vati I lull
en Hartlepool en In de scheepswerven aait
de Tyne zeer groote uitwerking door ont
ploffing cn brand vastgesteld. Ook in de
industrieele inrichtingen bij hitby en in
de spoorwegv. erken bij Kings Lynn werd een
krachtig effect verkregen.
Alle luchtschepen keerden behouden te
rug, ondanks de hevige tegenwerking door
zoeklichten, afweerbotterijen en zeestrijd-
krachten.
Londen, 9 Aug. (R.) Officieel be
richt.
Vijandelijke luchtschepen bezochten de
oostkust van Engelpnd en de zuid-oostelijke
kust van Schotland. Zij drongen niet ver
door, wierpen eene hoeveelheid bommen
neer en werden op verschillende plaatsen
door onze afweerkanonnen verdreven. Voor
zoover bekend is, zijn drie vrouwen en één
kind gedood en 14 gewond. Er is geene be
langrijke militaire schade.
Londen, 9 Aug. (R.) De admiraliteit
bericht, dat gisteren bij het aanbreken van
den dag zeevliegtuigen den vijandelijken
luchtschiphal te Evere bij Brussel, hebben
aangevallen. Het doelwit werd met succes
met bommen beworpen uit eene hoogte van
200 voet. Men zag, dat acht bommen de
loods troffen, waaruit zware kolommen rook
opstegen. Onze machines zijn behouden te
ruggekeerd.
W e e n e n, 9 Aug. (W. B.) Officieel be
richt van heden middag.
In den nacht van 8 op 9 Augustus v.ierp
een eskader van onze watervliegtuigen met
succes bommen op vijandelijke batterijen'
aan de Isonzó-monding en op het vijandelijke
zeevliegstation te Gorgo bij Grado. Er wer
den verscheiden treffers^waargenomen On
danks zeer hevige beschieting keerden de
vliegtuigen behouden terug.
Wat is uw plicht? Dat wat ge heden te
doen hebt.
Roman door
Mr. L. H. J. LAMBERTS HURRELBRÏNCK.
30
Weldra in de gelagkamer.
Aan grootc ronde tafel raidden in het ver
trek, verschillende mannen met stoffige groe-
zelgezirhtcn, die hem \«-r\vondenl aanstaren,
den vreemdeling.
„Ein Hollander" een hunner, als hij den
kastelein e'i kamer heeft gevraagd om te
slapen dien nacht en of hij ook iets voor hem
had om te eten; hij had honger.
„Ja zeker kan hij blijven slapen en ook
eten, als hij maar zcidt^ wat hij hebben.
CWilde."
Zeggen, wat hij hebben wilde., zoo beleefd
Waren zij een geheelen tijd niet tegenover
hem geweest I
„Nou dan, of hij hem eieren met spek kon
ïnaken"; daar hield hij vroeger zooveel van;
hij is nieuwsgierig of het hem nog zoo zal
«maken.
„Zeker, zeker," terwijl de waard een vvit-
ïood geruit servet over de tafel uitspreidt
bord, vork en mei .voor hem neer legt..
allemaal nieuw... daar niets anders dan een
blikken keteltje met lepel.
..Kom je hier werk zoeken?" vraagt hem de
man, die zoo even bij het hem hooren spreken
heeft gezegd: „cin Hollander."
..Werk zoeken Hemel, daar heeft hij nog
niet aan gedacht -- <lan zou hij hier kunnen
blijven... ten minste, als zij ook hier zijn.
...Ia."
„Zoo, en wat ben je vroeger geweest."
„Smid".
„Da's pet iemand, dien ze hier goed kun
nen gebruiken; dat is zoowat hetzelfde als
mijnwerker; 't komt bij allebei toch maar
alléenig aan op de kracht in je body cn...
waar kom jij van daan?"
Dat zal bij niet zeggen, waar vandaan hij
komtuit Emmikhoven in het Limburgsch."
„Uit Emmikhoven zeg je, kijk da's casueel,
terwijl hij bij hem komt zitten, daar ben ik
ook nog een tijdje geweest en hoe maken ze
't daar?"
„Och zoo als altijd, 'n gangetje."
„Zoo en hoe is het met Willem Crombach;
is die alweer terug?"
„Willem Crombach. zeg je. dien ken ik
niet."
„Niet? maar dien kent toch elke Emmik-
hover, den zoon van den burgemeester, die
met de mooie vrouw van* den pachter van
de Proosdie d'r van door is gegaati een ge
heel jaar hebben ze over niks anders gekletst."
,,0 Ja, nu rappelecr ik mij."
„En wie is nu burgemeester, want je weet,
dat de vader direkl na dat schandaal zijn ont
slag heeft genomen" met loenschen, sluwen
blik.
„Nou, op 't moment burgemeester vau
Emmikhoven... laa's Irijken, o ja... Toon
Wackers."
Zeg eens maat, hou jij je grootmoeder voor
den gek maar mij niel; je bent niet uit Emmik
hoven, want anders zou je weten, dal niel
Wackers, aooals jij zegt daar burgemeester is.
maar Bongers, dat weet ieder kind in dal
nest."
„Da's waar Bongers, ik heb mij vergist"
„Maak nu maar geen smoesjes; je bent niel
uit Emmikhoven. dat lieg je en je wilt zeker
niet zeggen, waar je wel van daan komt
da's je recht; 't gaat mij niks aan. kun je zeg
gen en dan heb je gelijk, ofschoon jij je voor
mij niet hebt te geneeren; ik ben ook niet
een van de brnafsten geweest; ik heb in 't lieve
vaderland ook nog een paar jaartjes vrij
logies te goed in het Hótel dc Houten Lepel,
van Wege een kerel, die een beetje te diep in
de punt van m'i| nies is geloopen hé. wat
heb je, waarom word je in eens zoo bleek
ook zoo iels bij de hand gehad; aan je glad
geschoren gezicht zou ik 't haast zeggen
nou weer over me zeiven. van dat vrij logies
zal ik vooreerst niet profiteeren, ik blijf liever
nog een beetje bier; je verdient hier net zoo
veel als je zelf wilt; je wordt naar je werk
belaald: heb ik veel dorst, dan werk ik veel,
heb ik ztn om te vasten dan ga ik wat slapen
en dat kan ik mij permitteeren; ik heb voor
niemand te zorgen hen jij ook alleen?"
„Ja... a..."
„Dus niet getrouwd kerel lk w:ensch je
geluk; 't is niets gedaan met zoo'n wijf altijd
aan je nek te hebben hangen; ik heb d'r wel
en, maar die is lekker in Holland gebleven,
die houdt niet van de moffen en ik niet van
de Hollandsche smerissen eu dus hebben .wij
allebei onzen zin; ik ben haar.kwijt en zij is
van mij af."
God, God, hoe ls het mogelijk dat ccn man
zoo iets kan zeggen, zoo over z'n vrouw spre
ken, blij, dat hij haar kwijt is en „zijn" eenig
verlangen, al tien jaar lang, om haar weer te
zien zijn vrouw, zijn Gretchen.
„Je naam" gaat dc andere voort, „zal lk je
maar niet vragen; die houdt je zeker ook
liever voor je, daar heb je gelijk aan, als je
denkt dat het beter voor je is; die gaat mij
ook al niets aan. die gaat hier niemand aan;
als je maar pooten aan je donder hebt, dat
is eigenlijk alles, waar het hier op aan komt,
niel hoe je heet, niet waar'je van daan komt
en wat je gedaan hebt 't dondert allemaal
niet; spieren, dat is het eenige, wat ze hier
moeten hebben en 't lijkt me zoo, dal jij die
nog al in je botten hebt zitten 'Allo, kom
hij ons en drink een glas bier mee
„Morgen met pleizier, maar nou moeten
jelui mij excuseeren; ik hen moe; ik gd direkt
naar bed."
„Zooals je wilt, dus tot morgen en als ik je
soms met iets kan helpen, je hebt maar naar
mij le vragen; W ilhelm Schmitz, zooals ze mij
hier noemen, ook Hollander, een landgenoot
van je cn daar voel ik altijd nog iets meer
voor, vooral als hij zoowat in dezelfde positie
is, zooals lk presumeer. Dag."
„Dag"
Neen, van dien kerel moet hij niets hebben;
die zal hem niet gauw meer terug zien, hij
zal maar naar boven gaan; dan is hij van
hem af.
In het kleine propere kamertje weer
nieuwe indrukken cn gewaarwordingen;
t bed, waarvoor yvitle gordijnen hangen, stat!
op den grond, los van den muur; n stuk 'ceft
in een hakje, ook niet gezien al die jaren;
'n groot venster, waaruit hij de geheele stad
ziet met z'n duizenden en duizenden li Hit en:
in rechten lijnen naast elkaar, als vurig *pin-
neweb.
De ineengestrengelde vingers onder het
hoofd, de oogen wijd open, heeft hij gedacht;
wal zal hij morgen doen hoe zal hij ze vin
den, als hier eijnt
Zal hij den kastelein vragen of hij soms ook
weet of hier een vrouw Peters woont: ze heeft
twee kinderen zal hij er bijvoegen, n jongen
van nu twintig en een meisje van negentien
jaren... familie van Deutzmann zou dal niet
te geriskeerd zijn, dien naam zullen z. wet
allemaal hier kennen. Deutzmann. iets hoogs
aan de mijn... neen, neen dat zou niel voor
zichtig zijn hier in dit huis, waar zooveel
mijnwerkers komen; misschien, dat een hun
ner zou vertellen, dat een Hollander naar hen
had gevraagd, dal zij het ook hoorden en dan
zouden ze wel gauw vermoeden, dat hij het
was; ze zouden Gretchen en de Winders direct
verbergen of ergens anders heen zenden
altijd als ze hier waren... neen, dat moet ülj
anders aanleggen wel vragen, dat moei, dat
gaat nu eenmaal niet anders; hij kan met
huis voor huis van geheel Hochradc 8aaIJ,
onderzoeken, dan was hij in een Jaar nog me
klaar - maar niet hier... buiten, op straat,
ver hier van daan.
r.Vordf vervolgd.!1
