EEK STUUD OM DE ZOU
"I
„DE EEMLANDER".
Vrijdag 25 Augustus 1916.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
N' 48.
15d* Jaargang.
Uitgevers: VALKHOFF Co.
Bureau; UTRECHTSCH ESTRAAT 1.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
Politiek Overzicht
Polen's heden en toekomst.
AMERSFOORTSCH
Hoofdredactie: "A*112 VAN VERSENDAAL.
Mr. O. J. VAN SCHAARDENBURG.
ABONNEMENTSPRIJS.-
jper 8 maanden voor Amersfoort f 1.30.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Per week (met gratip verzekering tegen ongelukken) 0.126.
JVekelijksoh bijvoegsel nD» RollatuUch* HuUvrouw" (onder
'redactie van Thérèse Hoven) per 8 mnd. 80 ets.
(Wekelijksoh bijvoegsel ,PoJo mé tui' per 8 mnd. 59 ets*
1
Dienstaanbiedingen 1—6 regels.* 0.50,
Groote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bodrijl bestaan zeer voordeelige bepalingen
tot het herhaald advortoeren in dit Blad, bij abonnement.
Eene oiroulaire, bevattende do voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
Het voornemen van de centrale mogend
heden om het koninkrijk Polen te herstel
len en er een bolwerk van te maken tegen
Hoekomstigen Russischen veroveringsdrang
naar het westen, vindt warme sympathie bij
de bevolking van Polen, die met blijdschap
het uitzicht begroet, dat zich voor haar opent
Op bevrijding van de Russisohe heerschap
pij. Zwaar heeft de Russische vuist, gedu
rende meer dan eene eeuw, op Polen ge
drukt. „CongTes-Polen is zoo schrijft de
Neue Freie Presse in het Russische rijk
altijd een vreemd bestanddeel geweest. Er
is in de honderd jaren van Polen's behoo-
ren tot Rusland nooit toenadering geweest
en men kan niet eens zeggen, dat Polen door
Rusland geregeerd is geworden; het is al
tijd slechts beheerscht en was altijd niet an
ders dan een voorwerp van uitbuiting voor
Russische ambtenaren, een kamp voor Rus
sische soldaten."
Maar of het uitzicht der verlossing van het
Russisohe juk zich zal verwezenlijken, is
altijd nog de vraag. Wanneer men verkon
digt: „De ozaar zal in Warschau niet meer
regeeren", dan zal de verdere loop van de
oorlogsgebeurtenissen moeten uitwijzen of
dit werkelijkheid zal worden. De Entente-
inogendheden zullen dat spreekt van
self alles doen wat in hunne macht ligt
om te beletten, dat de oplossing van de Pool-
sche kwestie wordt verkregen op de wijze,
eooals Duitschland en Oostenrijk-Hongarije
haar beoogen. Tegenover het door de cen-
ifale mogendheden kenbaar gemaakte stre
ven om den vijand in het oosten voor goed
terug te dringen binnen zijne natuurlijke
grenzen, verklaart de Manchester Guardian:
„Wij zullen niet rustig toelaten, dat Polen
en de Oostzee-provinciën met meer dan 10
miiuoen inwoners er toe gebruikt worden,
Duitschlands legers aan te vullen en het in
staat te stellen, met verdubbelde kracht dat
gene wat van Europa over blijft, te overval
len. Wij zullen, zoolang wij schepen en man
schappen hebben, niet toelaten, dat, hetzij
door de wapenen of onder den naam van
een bondgenootschap, de Balkan en Turkije
door Duitschland worden ingelijfd."
Opmerking verdient een betoog in de
Temps, dat een anderen weg aanwijst om
aan de wenschen, die het Poolsche volk al
tijd in zijn hart heeft bewaard en die door
den oorlog tot een nieuw leven zijn ont
waakt, voldoening te schenken. Daarin wordt
gezegd: „Polen heeft recht op de nationale
eenheid. Het zal die eenheid hebben. Maar
om haar te verwezenlijken zijn de nederlaag
van Pruisen en de nederlaag van Oostenrijk
strikt noodig. De Poolsche eenheid zal niet
door, maar tegen Pruisen tot stand gebracht
worden. Er is geene tegenstelling tusschen
een zegevierend Rusland en een nationaal
Polen. Er is een onweersprekelijke tegen
stelling tusschen een ongeschonden Pruisen
en een zelfstandig Polen."
Dit is niet enkel een theoretisch betoog.
Hetgeen hier als lokaas aan de Polen wordt
voorgehouden, bevrediging van hunne natio-
nle wenschen door Rusland, heeft een feite
lijken grondslag. Dit blijkt uit eene mededee-
ling, die de Daily Telegraph uit Petersburg
heeft ontvangen, volgens welke eene ver
klaring van de Russische regeering over de
toekomst van Polen dagelijks is te verwach
ten. Men is algemeen van oordeel, dat die
niet lang meer zal uitblijven. Inmiddels is de
oensuur verslapt en is eene vrije gedachten-
wisseling over deze zaak mogelijk geworden.
De dagbladen mogen de aandacht vestigen
op het verschil in de behandeling van de
Poolsche kwestie en ronduit zeggen, dat, ter
wijl Rusland slechts vage beloften aan Polen
heeft gedaan, Duitschland reeds verschillen
de politieke rechten, die door de Polen het
vurigst werden begeerd, heeft toegestaan
Uit het feit, dat deze gedachtenvsrisselingen
worden gevoerd, en uit den toon waarop dit
geschiedf, kan worden afgeleid, dat de Rus
sische regeering de centrale mogendheden
wil voorkomen en de autonomie van Polen
zal verklaren.
Het is zeer merkwaardig wat hier wordt
aangekondigd. De Polen zullen uit de hand
van dén czaar de toezegging van hunne zelf
standigheid ontvangen, om hen gerust te
stellen over het lot, dat zij te wachten hebben
als Rusland de Duitschers uit Polen weer zal
hebben verjaagd. Men zal zich herinneren,
dat twee jaren geleden reeds lets van dien
aard is gebeurd in het bekende manifest, dat
grootvorst Nicolaas in de eerste dagen van
den oorlog tot de Polen heeft gericht. Nu
zullen zij van den czaar zelf de verzekering
daarvan krijgen. Tegelijk wordt hun door
Duitschland en Oostenrijk-Hongarije het uit
zicht geopend op het herstel van het vroe
gere koninkrijk Polen. Schoon vooruirzicni
inderdaad. De drie rijken, dio vroeger Polen
onder zich hebben verdeeld, bieden om
strijd aan Polen zelfstandigheid aan. Maar
de drijfveer, die hen zoo doet handelen, is
hunne bittere vijandschap. Die doet hen het
herstel van Polen's zelfstandigheid tegen el
kaar uitspelen als een middel, waardoor zij
over en weer elkaar denken te treffen. Het
zou daarom zeer zeker onjuist zijn uit de
feiten, zooals zij zich nu vertoonen, de slot
som te trekken, dat, hoe ook deze oorlog
moge eindigen, in ieder geval Polen zijn zelf
standig bestaan zal terugkrijgen.
De oorlog.
Berlijn, 2 4 A u g\ (W. B.) Bericht uit
het groote hoofdkwartier van heden voor
middag.
Ten noorden van de Somme zijn gister
avond en heden nacht nieuwe pogingen van
den vijand tot mislukking gebracht. De aan
vallen van de Engelschen waren weder ge
richt tegen den vooruitspringenden boog te
gen Thiepval en Pozières en tegen onze
stellingen van Guillemont. Bij en vooral ten
zuiden van Maurepas zijn sterke vijandelijke
krachten na een gedeeltelijk ernstigen strijd
teruggeslagen.
Rechts van de Maas nam in den namiddag
in den sector Thiaumont—Fleury, in het
Chapitre-bosch en in hei Bergbosch het ar
tillerieuur belangrijk in hevigheid toe. Meer
malen herhaalde Fransche aanvallen ten
zuiden van het werk Thiaumont vielen in
een.
In de laatste dagen zijh vijandelijke vlieg
tuigen in een luchtstrijd bij Bazentin en ten
westen van Péronne en door afweervuur in
de buurt van Richebourg en La Bassée neer
geschoten.
Par ij s24 Aug. (Havas). Namiddag-
coummuniqué.
Ten zuiden van de Somme deden de Duit
schers gisteren, na een zeer levendig bom
bardement, dat gericht was tegen het bosch
Soiecourt, een granaat-aanvalspoging, die
dadelijk bedwongen werd door ons vuur.
Een weinig later werd ten zuiden van dit
bosch een Duitsche aanval, die werd voor
bereid, onder ons spervuur geromen en ver
hinderd om uit de loopgraven te gaan
Tn Champagne werden ve»scheidene Duit
sche aanvallen op kleine Fransche posten
in de streek van Tahure met gemak afge
wezen.
Aan den vechter Maasoever bombardeer
den de Duitschers hevig de stellingen, die
wij gisteren hadden veroverd tusschen Fleu
ry en het werk Thiaumont. Het cijfer der
gevangenen, die wij hebben gemaakt in den
loop van die aanvallen, bedraagt meer dan
250, waaronder 5' officieren.
Er was een vrij levendige artilleriestrijd
in de streek van Chenois. Overal elders was
de nacht betrekkelijk rustig.
Aon het Somme-front slaagde den 22en
een Fransch vlieger, die door drie Duitsche
machines werd aangevallen, er in zich van
zijne tegenstanders te ontdoen en een van
W.. iv, rvUv.., «en MuiiU JJIJ
Athis, in de streek van Ham, verpletterd
werd. Gisteren is een Albatros neergeveld
door een Fransche machine bij Epoye, ten
noordoosten van Reims. Twee andere Duit
sche vliegtuigen daalden ten gevolge van
gevechten plotseling in hunne liniën neer:
een in Champagne, het andere in de Vogee-
zen.
Avond-communiqué.
Ten noorden van de Somme vielen wij
Duitsche stellingen aan in de streek van
Maurepas. Wij namen in één stormloop het
gedeelte van het dorp, dat nog door de Duit
schers bezet werd, en de belendende loop
graven; wij brachten de linie 200 Meters
verder op een front van twee Kilometers en
namen 200 gevangenen en tien machine
geweren.
Ten zuiden van de Somme was artillerie-
duel.
Aan de oostzijde van de Maas werden ver
scheidene Duitsche tegenaanvallen op ons
nieuwe front tusschen Thiaumont en Fleury
terug geslagen. Wij kwamen een weinig ver
der dan Fleury vooruit. Gisteren en heden
maakten wij 300 gevangenen in derr sector
van Fleury.
Londen, 24 Aug. (R.) Communiqué
van het Britsche hoofdkwartier.
De hardnekkige pogingen van den vijand
om den verloren grond tusschen het station
Guillemont en de steengroeve terug te win
nen werden afgeslagen.
De tekst van het bericht van generaal Haig
luidt:
De vijand deed in den afgeloopen nacht
volhardende pogingen om den verloren
grond tusschen het station Guillemont en
de steengroeve terug te winnen. Na een
zwaar bombardement, dat om 8.45 des
avonds begon, deed hij een krachtigen in-
fanterie-aanval, die met zooveel nadruk werd
gevoerd, dat hij op sommige plaatsen onze
borstweringen bereikte. Na een scherp ge
vecht werd de aanyat overal met zware ver
liezen voor den vijand teruggeslagen.
Na dezen tegenslag begon de vijand
verder om 12.30 's morgens een intens bom
bardement, maar er volgde geen nieuwe in-
fanterie-aanvnl.
Bij de Hohenzollern-redoute beschoot de
vijand onze liniën allerhevigst. Hij beproef
de een inval, die geheel mislukte; nergens
slaagde bij er in onze liniën te bereiken. In
een raid, dien wij uitvoerden ten noordoos
ten van La Bassée, slaagden wij er in, in de
vijandelijke loopgraven te komen.
Avondcommuniqué.
Ten zuiden van Thiepval gingen wij 300
yards verder vooruit. Wij namen een vijan
delijke loopgraaf van 400 yards -lengte en
maakten daarbij vele gevangenen.
Een vijandelijke bomaanval tegen onze
nieuwe stellingen ten noorden van Bazen-
tin le Petit werd gisteravond met gemak
teruggeslagen.
Er was in den avond vrijwat vijandelijk
bombardement op ons front, maar voorna
melijk in antwoord op het schieten van onze
zijde.
Londen, j nny. \«v,*
richt.
Verscheidene luchtschepen gingen te mid
dernacht over de oostelijke en zuidoostelijke
kusten ven Engeland en wierpen bommen
neer. Tot dusver is er geen bericht ontvan
gen over menschenverliezen ol schade.
B e r 1 ij n, 2 4 A u g. (W. B.) Bericht uit het
groote hoofdkwartier van heden voormiddag.
Afgezien van kleine geslaagde onderne
mingen tegen Russische vóórlioepen, waar
bij gevangenen en buit ingeleverd werden,
is er niets van belang te berichten.
Weenen, 2 4 Aug. (\V. B.) Otficieel
bericht van heden middag.
Behalve eenige kleine voor-veldonderne-
mingen, die slaagden, zijn noch bij de strijd
krachten van aartshertog Karei, noch bij het
front van Hindenburg gebeurtenissen van
belang voorgekomen.
Petersburg, 24 Aug. (Tel.-agent-
schap). Namiddag-communiqué van den
grooten generalen staf.
Den 23en opende de vijand tegen den
middag een hevig artillerievuur op onze stel
lingen bij Tobofy, aan den westelijken oever
van de Stochod. Om 4 uur namiddags na
men zijne formatiën het offensief; zij werdeq
teruggeslagen door ons infanterie- en ma»
chinegeweervuur.
Aan de oZlota Lipa openbaarden gevan
genen de aanwezigheid van Turksche regi
menten.
Avondcommuniqué.
De toestand is onveranderd.
Weenen, 24 Aug. (\V. B.) Officieel
bericht van heden middag.
Na hevige beschieting van den kam der
Fassantcr Alpen en van onze hoogtenstel
lingen aan beide zijden van het Travignolo-
dal, deden de Italianen tegen het front van
Goltoren do Cima 3i Cece verscheidene aan
vallen, die afgewezen werden. Overigens is
er niets van belang gebeurd.
Rome, 24Aug, (StefanL) Officieel com
muniqué.
Kleine, maar stoutmoedige aanvallen stel
den onze troepen in het bezit van nieuwe
stellingen in de steile en hooge streek van
de Alpi di Fassa.
In het Fossernica-dai bezetten wij hoogte
2354 ten zuiden van den Cime Cece. Door
een hevigen tegenaanval kwam de vijand
voor korten tijd weer in het bezit van deze
hoogte, maar later werd hij voor goed door
de onzen verdreven.
In het Cia-dal namen onze berg-detache-
menten in een stormaanval de vijandelijke
versterkingen langs de steile hellingen van
den Caurial en den Cime Cupoia.
Aan het verdere front hadden met tus-
schenpoozen artillerie-gevechten plaats en
actiën vliegers en verkennings-ofdeelingen
waren bedrijvig.
In een luchtgevecht bij Görz schoot een
van onze Nieuports een vijandelijk vliegtuig
neer, dat brandend in de omstreken van
Ranziano neerviel.
B e rl ij n, 2 4 Aug. (W. B.) Bericht uit het
l 1f Jl.1
Op de hoogten ten noordwosien van Os-
frowo boden de Serven nog tegenstand aan
den aanval der Bulgaren. Hunne tegenaan
vallen tegen Djematjeri mislukten.
Alle berichten uit het vijandel'jke kamp
over overwinningen van de Serven, Frntv-
schen en Engelschen, zoowel hier als aan
Vardar en de Stroema, zijn verzonnen. 1
Weenen, 24 Aug. (W. B.) Officieel
bericht van heden middaga
Aan de Beneden Vojusa woren scher
mutselingen.
Londen, 24 Aug. (R.) Officieel be
richt.
De Britsche bevelhebber in Saloniki be-»
richt artillerie-actie op het Doiran fronf
maar geene infonterie-actie. De artillerie
verjoeg de op den linkeroever van de
Stroema verschanste Bulgaren. De vijande
lijke artillerie beschoot de Orenakbrug.
Sofia, 24 Aug. (W.-B.). Bericht va|J
den generalen staf van den 23en.
Op den rechtervleugel bezetten de op
Lerina vooruitdringende troepen gisteren de
stad Kastoria. De hoofdzakelijk tot een vrije
willigersregiment behoorende geslagen Ser-
De vrouwen nemen alles tragisch op en
niets ernstig.
Uit het Nocrsch van Hulda Garborg.
Vertaald door
A M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN.
3
Zelve was zij moederloos geworden toen
lij vijf jaar oud was, en tot haar vader had
zij zich in haar kinderjaren noch in haar
meisjestijd met haar moeielijkheden kunnen
wenden. Daar had zij niet aan kunnen den
ken. Hij was dokter en zijn tijd was steeds
ibezet; hoe zou een klein meisje het wagen
met al de moeilijke vragen en overpein
zingen en al de kleine, bittere teleurstel
lingen vóór hem te verschijnen? Maar zij
was ervan overtuigd, dat je met alles naar je
moeder kon gaan. Een moeder verstaat een
kind en voelt mee ln groot en klein. Maar
wanneer het kind volwassen is geworden,
moet het dan anders zijn? Ach, zij voelde
•ich zoo arm, zooals zij daar naast hem stond;
&oo uitgesloten. In dit oogenblik had rij een
gevoel alsof hij van haar was weggerukt. En
hu, terwijl zijn gelaat zoo ernstig stond, nu
was zeker de mensch in hem wakker gewor
den en had hij behoefte aan een ander
mensch.
Maar was zijzelve ooit tot hem gegaan
met haar innige gedachten, met geheel haar
innerlijk wezen, met haar zorgen en twijfel?
Nooit had zij eraan gedacht. Zij was zoo ge
woon in allés eenzaam te blijven. Het leven
was voor haar vroeg een strenge school ge
weest, haar kinderjaren en jeugd moeielijk
en vol onrust en spanning, de 'Tiend, dien
zij van kind af had bemind, was weggegleden
uit haar leven en, voordat zij zich geheel vol
wassen gevoelde, had zij zonder blijde over
gave een huwelijk gesloten. Zij was jong en
sterk en het leven liet op haar zijn rechten
gelden; want het leven doet bok een jonge
vrouw zijn rechten gevoelen. Maar toen het
lied van de lente, dat haar zinnen had ge
wekt en haar een kort vergeten had geschon
ken, uitgezongen was, werd haar zomer don
ker en zonder zon.
Toen gebeurde het opeens dat 's levens
groote hoogtijd haar opriep; hij, dien zij
altijd had liefgehad, kwam terug en zij bood
geen weerstand meer. Zij werd devzijne alsof
het vanzelf sprak, zij was willoos in de macht
der liefde.
Maar toen was de dag gekomen, dat zij
moest kiezen tusschen hem en haar dood
ziek kind, dat zij had verlaten. Zij ontwaakte
als uit een droom. En toen Kaare, na een
langen en pijnlijken tijd van spanning, die
erger was dan de dood, haar herkende, zijn
Zie Hulda Garborg, Eli, uitgave Valkhoff
8l CoAmersfoort,
armen, heet van koorts, om haar hals sloeg
en fluisterde „moeder", telkens en telkens
weer, als in doodsangst dat zij weer weg zou
gaan, toen verzonk zij in één eenige bede
om hem te behouden, om al haar dagen bij
hem te mogen zijn, wat er mocht geschie
den.
En van dien dag af had zij slechts één wil
en één doel: haar kind tot een gelukkig
mensch te maken.-Maar niemand kan geluk
kig zijn zonder goed te wezen en zij dacht:
Is goed-zijn niet vóór alles zóó te leven dat
men anderen geen kwaad doet? Daarvoor
zou zij hem opvoeden; daarop zou zijn leven
gegrondvest zijn. Zij wilde hem zien op
groeien tot zoo eenen, als zij zou kunnen
liefhebben met toewijding van haar geheele
leven, al werd hij dan ook door de stormen
van het leven gebogen als een riet. Maar
hiertoe wist zij geen ander middel dan het
eenvoudige leven in dit kerspel, waar de
menschen nog goed jegens elkander wa
ren, en waar ruimte voor ieder was, en waar
nog geen duizend slaven noodig r.ren om
één tot heer en meester te maken. Hier zou
het mogelijk zijn hem tot een gezond en na
tuurlijk mensch te vormen, zooals zij het zoo
innig wenschte. Zij had zoo menige schip
breuk en zooveel kwaad gezien en in den
loop der jaren had zij geleerd aan enkele
dingen blijvende waarde te hechten. Hoeve-
Ie levens gingen verloren in hopeloozen
strijd voor de duizend duurgekochte dingen,
die slechts surrogaten konden heeten voor
de levensblijheid en de gezondheid, die zij
verspeeld hadden.
Het was deze jacht na er ingebeelde be
hoeften, die altijd, tot teleurstelling voerdJ
en die zij hem wilde besparen, indien zij
kon.
Nu was hij twee-en-twintig jaar. Zij dacht
aan zichzelve op dien leeftijd. Toen was zij
reeds zijn moeder. En wat was zij toen al
twijfelende en zoekende en oneindig ver
verwijderd van de vertrouwende zekerheid
van het kind. En de eenzaamheid had haar
gemarteld; zij had toen zulk een behoefte
gehad om tot een moeder te kunnen gaan.
Was het anders met Kaare? Omdat hij
een man was? Of verlangde hij juist daar
om als haar vriend naast haar te staan met
zijn eigen zelfstandige meeningen? Had hij
haar ernst niet noodig om met zijn eigen
ernstig gemoed tot haar te gaan?
In diepe, - innerlijke onrust dacht zij bij
zichzelve: de tijd nadert dat ik een weg moet
vinden om zijn geheele vertrouwen te win
nen.
Toen zei Kaare plotseling:
„Hoe gaat het Sverre? Nu ik Sörli daar
in de zon zie liggen, word ik bijna sentimen
teel."
Hij liep zacht en, alsof hij zelf niet wist
wat hij deed, de stoep af.
Eli bloosde. Zij keerde zich om en zei
zacht, terwijl zij hem volgde:
„Sverre is niet zoo wel als vroeger. Hij
heeft zooveel zorgen, weet je."
„Met den waterval?"-
„Ja, daarmee ook."
Toen keerde Kaare zich' lot Kaar en zei
ernstig:
„Dat andere weet ik, moeder. Dat u het
1 niet kon doen?"
Eli keek haastig naar hem.
„Hadt je het gewenscht, Kaare?"
Kaare staarde voor zich uit. „Ja dat ha<5
ik."
Eli zocht naar woorden.
„Waarom? Ach, zeg mij waarom, Kaare-*
„Neen, ik weet niet, maar
Hij hield plotseKhg op.
„Heb je heb ie verlangd naar een va*
der? Heb je hem in je leven gemist.4
Meende je dat, Kaare?"
„Neen, ik meende er verder niets mee,
maar ik houd van Sverre, weet u; hij was bij
na alseen vader voor mij; een bijzonder
goed vriend in ieder geval. En ik vond het
jammer voor hem en wenschte dat u 00K
van hem kon houden. Dat was toch natuur*»
lijk, niet waar? Maar laten we nu naar da
aardbeien gaan zienl"
Zij waren uit het breede middelpad va*
den tuin in de "kleurenrijke bloemenlaan ge
komen, en nu lag de moestuin vóór hen,
goed verzorgd en overvloedig in zijn bonten
rijkdom.
„Maar moeder, wat heerlijk! Wat hebt n
goed gezorgd. Ik ben bijna jaloersch, wan*
neer ik zie wat u en ^ante Louise hier in d&t
ze weinige jaren hebt uitgericht; dat moes!
i k eigenlijk gedaan hebben. Ik was zoo vei>
trouwd met den tuin en met alles wat er in
gedaan moest worden.2
fWordt vervolgd.J
