SLIJPINRICHTING
Camera's, Foto-artikelen
en ProjectielantaarnsH
Vakdiploma Boekhouden
I. F. A. GROENHUIZEN,
Limonade
L.
3
een DIENSTBODE,
beschaafd, jong Meisje,
3D iiinke meisjes gevraagd
GEMEUBILEERDE ETAGE,
ONDERGOED NAAR MAAT.
ADVERTENT1ËN.
G. W. HOL.
T® huur gevraagd
AHe weekabonné's op dit blad, die in het bezit zijn eener verzekeringspolis, zijn volgens de bepalingen In die polis vee#
meld, tegen ongelukken verzekerd tot een bedrag van
te
MEIJLINK'S FOTOHANDEL.
Mod. Talen-
T. C. R. SMIT,
Asch van Wjjckstr. 35,
Amersfoort.
Dame francaise,
bij N. V. Eerste Nederlandscbe Fa
briek van Nienw Zilverwerken, v.h.
M. J. Gerritsen Co, Bergweg Zeist.
B. RUITENBERG Hzn. Utrechtscheslraat 21. Iel. 243
J. TH. VAN NES. 30 Hof 30.
Naar de nieuwste eischen ingericht Prima Grondstoffen.
HAARDEN
KACHELS.
HAARSMA en SCHAARS.
Langestraat 45. Tel. 410. Hoogeweg 14. Tel. 378.
A. v. d. WEG,
Langestraat 23,
MEUBELMAKERIJ,
Stoffeerder!)', - Verhuizingen.
burgermeisje
Huis met Tuin,
met bediening en licht.
Zit-SSaapkamer
6 gezonde pyramide .pereboomen,
Suite en Cabinet
G. DE GROOT.
Stationsstraat 9a.
ELECTRISCHE
voor SCHAREN,
MESSEN,
INSTRUMENTEN,
ook SCHEERMESSEN.
Langestr. 42, - Telef. Interc. 83.
DRACHENQUELLE,
F. W. van der Wilde
Electr. Brood- en Banketbakkerij
H. KONING en Zonen,
FORTMANN HEHENKAMP
J. VAN GENDEREN,
Teieph. 104. Amberaschestraat 35'
ROOMBOTER
Langestraat 16. Telefoon 212
Complete Uitzetten
en
Luiermanden.
«llfAA GÜIiDEtT bH Wén». Af%n GULDEN ba göö GULDEN m verilo. §uu>®r.M T6r* ISO GULDEN bH ver- «A GULDEN b« rorïïoa «fl- GULDEN bjj vat
SOWÜ Sng» ongeeohiWhell "t W oYorlijdon tan één band of voet fc»vSW lies van dén oog l«V 11e» van een duun van «en wüevlnge# lw »lk»a Andoren Vlnaer.
overlljdon WW van één band of voet lies van één oog lw* 11e» van oen duün WW van «en wyevlngef
Ultkeering dezer bedragen is gewaarborgd door THE OCEAN ACCIDENT GUAEENTEE CORPORATION Ltd., Directeur voor Nederland Eowabd SsUiiaa, Rokln 151, Amsterdam,
floor een gemis aan natuurkennis, doch
niet de godsdienst zelf. De verbeelding toch
Behept slechts beelden voor de reeds aan
wezige gedachte. Een andere theorie ver
klaart het ontstaan van den godsdienst uit
'den causaliteitsdrang, die in den mensch is.
Daar zit zeker een kern van waarheid in,
idooh het is niet genoeg. Feuerbach stelt,
dat de mensch zelf God wilde zijn en dit
niet kunnende zich een God voorstelde in
zijn wenschen.
De mensch zoekt het andere van zich
zelve. De goden zijn de in werkelijke we
zens veranderde wenschen van den
mensch. Verbeeldingskracht en begeerver
mogen zijn bij F. de oorsprong van een
Godsbegrip, dat eigenlijk slechts een illusie
Is. Hoe is 't echter mogelijk volgens deze
hypothese, dat de godsdienst in zijn hoog
ste vormen, juist opoffering, overgave is?
Eveneens heeft men den godsdienst willen
verklaren uit de vrees en het afhankelijk
heidsgevoel. Echter is de religie juist de
ware bevrijding van den mensch. Trouwens,
hoe komt dan 't dier, dat toch ook vrees
en afhankelijkheidsgevoel kent, niet tot een
godsdienst?
De mensch denkt verhoudingen, projec
teert zijn eigen wezen buiten zich, maar
blijft er zich verbonden mee gevoelen en
di? oneindigheid van 's mensohen wezen
wordt overgedragen in de wereld. Zoo
wordt natuurvoorstelling tot Godsvoorstel
ling, die bij den primitieven mensch in het
Stoffelijk voorwerp wordt gemanifesteerd.
De grondslag van de religie ligt in den
mensch als denkend, bewust wezen. Be
wustzijn van het absolute, dat alles ik
en niet-ik omvat, komt alleen in den
mensch tot stand. In aanleg is dus de
mensch oneindig want anders kon de
mensch-geen godsdienst hebben d.i. geen
verzekerdheid, dat hij, eindig
wezen, ident is met het on
eindige absolute.
Godsdienst is dus de verzekerdheid van
üe eenheid van 't eindige met 't oneindige.
Eenheid kan drieledig zijn. De eenheid der
ononderscheidenheid, de chaotische een
heid is potentiëele eenheid. De bepaalde
eenheid tegenover andere eenheden is de
werkelijke eenheid. De veeleenigheid is de
ware ideëele eenheid. De hoogste vorm van
eenheid vooronderstelt steeds den lageren
vorm, ook in het geestelijk leven. Hij is
geen doode afgetrokkenheid, doch levende
activiteit; geen enkele eenheid, doch ver-
eeniging van tegendeelen. Uit de natuurlij
ke eenheid moet het over de zedelijke ver
deeldheid gaan tot de redelijke vereeni-
ging met het oneindige'. De ware religie is
eenheiij van tegendeelen, eindigheid en on
eindigheid, en geen van deze twee is t©
missen. Het oneindige is het primaire en
we-*r rfit oneindige zich zelf negeert, komt
hel tot de eindigheid. Ware er geen onein
digheid, d-e eindige mensch zoude geen re
ligie hebben. Doch ook omgekeerd: het on
eindige is slechts doordat het zich in het
eindige openbaart, geen idealiteit zonder re
aliteit; geen godsdienst zonder den mensch,
de openbaring van den absoluten geest.
Godsdienst is niet alleen een menschelijk,
'doch ook een goddelijk menschelijk proces.
De voortbrengende geest, God, maakt zijn
wezen bekend. En de geest kan sleohts in
den geest openbaar worden. Het goddelijke
is 's menschen eigen wezen en in de reli
gie, concentratie neemt hij dnt in zijn-inner
lijk terug. Toen God den mensch schiep
theomorphiseerde hij hem, zegt Jacobi, dus
heeft de mensch een zeker recht als hij
rich God voorstelt, hem te anthropomorphi-
seeren.
Cursos Dr. J. D. Bierens de Haan.
V-
In dèn cosmos zijn twee voorwaarden van
het geestesleven besloten n.l. de nood
wendigheid en de v r ij h e i d. Ze
zijn de tweeërlei gesteldheid van den bo
dem, waaruit het geestesleven opwelt.
T. a. v. de noodwendigheid moe
ten we eerst twee theorieën beschouwen.
Het naturalistische determinis-
m c leert, dat de zielstoestanden en hun
uitingen door een weefsel van oorzaken be
paald zijn. Alles hangt of van de oorzake
lijkheid, de eenige wereldwet. Deze theorie
heeft beteekenis voor de waardeering van
bepaalde gevallen; zij dringt echter niet tot
't wezen van het geestesleven door en be
nadert slechts de buitenzijde. Het theolo
gische fatalisme staat hier vierkant
tegenover, maar is er toch mee verwant,
't Leert niet zoozeer omtrent de geestestoe-
Hstandep, maar over de l ensgebeWtenis-
sen, dat deze vooruit bepaald zijn (Griek-
sche, Mohammedaansche en Calvinistische
predestinatieleer). De fout Is, dat het god
delijke bestuur, de verwerkelijking van de
idee hier als tijdsopvolging i. p. v. als eeuwi
ge verhouding wordt gezien.
at is nu de noodwendigheid? In ons erva
rende geestesleven, is schijnbaar een chaos,
doch in werkelijkheid is er een plan, een
leidend principe. Het moment van de nood
wendigheid is onze omslotenheid in een
algemeen verband, het verband van de al
gemeenheid. De goddelijke gedachte ver
werkelijkt zich door ons als door een bed
ding. Dèt die idee zich verwerkelijkt, is haar
macht, haar almacht. De goddelijke almacht
beteekent echter geen goddelijke willekeur.
Die almacht van de idee gèldt niet alleen,
doch doét zich ook gelden, verwerkelijkt
zich. En dat wij in die verwerkelijking be
sloten zijn, dèt is de noodwendigheid.
De vrijheid heeft men wel opgevat als
de vrije willekeur van onze handelingen,
die van alles op ieder oogenblik toelaat ook
net het omgekeerde te doen. Dit is het
indeterminisme, de* populaire wils
vrijheid, die toevalligheid is. Hiermee
trachtte men de toerekenbaarheid te red
den. Ten onrechte echter. Want de gebon
denheid legt de toerekenbaarheid niet op,
aangezien we gebonden zijn niet aan de
omstandigheden, doch aan ons karakter. In
dien de wereld echter een ongedetermineer-
de mallemolen was, konden we daarentegen
juist niets toerékenen.
Vrij is dat wezen, zegt Spinoza, dat be
staat en handelt krachtens de noodwendig
heid van zijn eigen natuur. Vrijheid is ge
bondenheid aan ons zelf, niet aan het an
dere. Als geestelijk ipensoh is de mensch
vrij, als hij vrij is van zijn natuurcausaliteit.
Vrij, echter niet los van. Hij neemt ze op
in zijn handelingen, doch staat er boven,
niet er onder.
De noodwendigheid de omslotenheid
in de idee en de vrijheid de gebon
denheid aan ons zelf houden nauw ver
band met elkaar. Want er is een identiteit
tussohen het goddelijke denken en het men-
sphelijke zelf. Vrijheid en noodwendigheid
zijn dus hetzelfde. Want gebondenheid^ aan
ons zelf is gebondenheid aan de idee, d. i.
een hoogere noodwendigheid.
't Geestesleven als bewustwording volgt
den weg van de t e g e n s t e 11 i n g. En
dat wel niet op mechanische, doch op
organi'sche w ij z e. De bewustwor
ding, de groei is organisch dialectisch. Het
ik (de eenheid van ons geestesjeven tegen
over de veelheid van onze tïenkingen en
strevingen) toont ons, dat de bewustwording
den weg van die tegenstelling volgt De
tegenstelling is de natuur, d. w. z. niet de
landschappelijkheid, maar onze aandriften,
de zinnelijkheid. Door het bewustzijn, het
licht van de idee wordt de zinnelijke na
tuur tot kwaad,, tot het tegengestelde dac
overwonnen moet worden. (Vgl. de Para
dijslegende). Het is dan geworden tot ego
isme, tot zonde. De zonde eischt echter
geen straf (dat ware een onjuiste mechani
sche beschouwing, zooals 't 17-eeuwsche
Calvinisme ons bracht), doch moet over
wonnen worden als een phase in liet gees
tesproces. Overwinnen is niet vernietigen,
uitroeien, maar aanwenden. Het overwin
nen, aanwenden van ons zinnelijk driftleven,
het richten van de daarin sluimerende
energie op de eenheid van ons wezen, dèt
is het geestesleven. In deze tegenstelling
ligt geen verbreking van de continuïteit't
organische gaat voorop, sluit den specialen
vorm van de dialectiek ingeen dualisme
maar monisme.
Hier staat dus 't idealisme tegenover het
positieve Calvinisme en tegenover het na
turalisme. Het idealisme erkent de tegen
stelling naast de eenswezendheid, maar ziet
in dat alles de continue verwerkelijking van
de idee. De mensch moet dwalen eer hij zijn
weg vindt. Deze twee zijn noodig en dus
in harmonie. De dialectiek is de harmonie
van het leven, van het wereldgebeuren.
Aanbesteding.
Bij de-openbare aanbesteding van aanleg
en rioleering van den nieuwen weg tussohen
spoorwegovergang (oude station) en Eem-
straat, werden 16 biljetten ingeleverd.
J. Bunnik ƒ25420; P. Boks 23900; P.
M. Putpian 23800; J. Wildeman ƒ23678;
Gebr. Wolfswinkel 23500; T. W. Bonte
23445; H. van Keulen 23445; Nollen en
Hëijmerink (Nijmegen) 23349; C. Ruiten
berg 22777; W. Bolle (Zwolle) 22647;
J. van Keulen 22500; Gebr. W. en T. Rui
tenberg ƒ22435; J. W. Bosch 22100; J.
van Gent ^21376; A. Haar (Wageningen)
20202; T. van Hoogevest ƒ19645.
AGENDA'.
Heden
Bioscoop Langestraat.
Museum Flehite.
Openbare Leeszaal (Beukenlaan) 10—
12'A, 2L10 uur, Zondag 2Yj5Ys uur,
Maandag 2%10 uur.
15 Sept. Bioscoop Langestraat, operetten-
gezelschap dir. H. Reis.
15 Sept. Herstemming Gemeenteraad.
17 Sept. Birkhoven N. M. V.' Sportfeesten.
Reclames.
G. SAS BACH, Coiffeur-Coiffeuse,
Utrechtscheweg 50.
Speciaal adres voor Haarlwerken.
Burgerlijke StertfL
van 13 September 1916.
Geboren: Albertina Hendrika, d. v.
Joseph Désiré Wery en Willemina Hijsne
ring. Jan, z. v. Rutger Timmerman en Jnn-
nigje Wanner. Maria Jacoba, d. v. Jan Ruijs
en Teimtje Dina Geertreida van Tellingen.
Wouter, z. v. Arie Buis en Johanna Yeenen-
daal. Maigaretha Maria. d. v. Bruno Jongh
en Geerlruida Zwanenburg. Franciscus Jo
hannes, z. v. Gerrit Antoon Tuithof en Eli
sabeth Johanna Dieters.
Overleden: Geen.
AmersfoortscKe
Bad- en Zweminrichting!
De temperatuur van het water was he
den morgen 7 uur, 63 graden Fahrenheit.
Telefonisch Weerbericht.
Naar waarneming in den mergen var
18 September 1910.
MtdegedeeU floor het Son. Ned Md.
Instituut tde Bilt-
Hoogste stand beneden 765 in Zuld-
Duitschland; laagste stand 732.3 te Hernö-
sand.
Verwachting tot den avond van 14 Sept.
Matige, tijdelijk wellicht krachtige, W.
tot Z.W. wind, zwaar bewolkt met tijdelijke
opklaring, waarschijnlijk enkele regenbuien,
weinig verandering in temperatuur.
- OUDEGRACHT, T,Z. 13. UTRECHT. Tel. 331.
DONKERE KAMER GRATIS DISPONIBEL.
s—Fietslantaarn .aansteken 7.52 uur.
Bij, genoegzame deelname stelt de afd.
Amersfoort van den Nat. Bond van Han
dels- en Kantoorbedienden „WEK-
CURIES" zich voor. Cursussen op te riohten
ter verkrijging van Vakdiploma Boekhouden,
moderne talen of stenographic.
Aanmelding schriftelijk vóór 22
September a.s.
Mondelinge inlichtingen op Haan dag
en Vrijdagavond van 89 nur, te
bekomen bij den leider der Cursussen.
diplomée A et B s'offro pour donner lemons
de francais, conversation en prépa»
ralion anx examens. S'adresser: Bureau
du Journal sous les initiates A M B.
In deftig gezin van twee personen, te den
Haag, zoo spoedig mogelijk
gevraagd. Aanm. Viandenstraat 8.
Voor zoo spoedig mogelijk gevraagd, te
Amersfoort, bij een kindje van l«f jaar,
leeftijd 20—26 jaar. Goed kunnende vorstellen.
Brieven Mevr. J. POLAK, Utrechtscheweg 178
UNIFORMEN. l-l RliPANTALONS.
ELECTR. BROOD-, KOEK- EN BESCHUITBAKKERIJ. -
Hiermede vestigen wij Uwe aandacht op onze groole sor
teering Haarden Kachels enz.
LAGE PRIJZEN.
Al onzo Haarden en Kaohels worden gratia geplaatst, daar aan onze zaken
een smederij verbonden is.
Aanbevelend,
Toiletsponsen.
Toiletzeep.
Tandenborstels.
Tandpasta's.
Haarborstels.
Haarkammen.
Verkrijgbaar bij
TEL. 217.
WESTSIXGEE hoek Kleine Spni.
Handel in en Restauratie van
Antieke Meubelen.
Er b. z. a. een
P.G. voor huish. ook gen. b. kinderen beliulpz.
to zyn of in een winkel. Br. ïett.H. boekh. P. J.
APKEN, Deventer.
Te hnnr aangeboden een by na
nieuw
f 25 per maand.
Brieven onder No. 580, bureau Am. Dagblad.
Echtpaar v r a ag t togen midden of eind
October een rustige
Brieven met volledige condities onder
No. 560, aan VEENENDAAL's Ad v.-Bureau,
Amersfoort.
Gevraagd voor direct een ruime
met pension, stille omgeving.
Brieven met opgaaf van prijs onder No. 376,
bureau Am. Dagblad.
Wegens plaatsgebrek te hoop
naam bekend, Utèechtscheweg 1-45.
Gevraagd met Oct. een
gem. of ongemenb. Brieven onder no. 577
bureau Amersf. Dagblad.
tegen 1 October gem. of op gem. zit- en
slanokanier, niet keuken. Brieven onder
nr. 578, bureau Amersf. Dagblad.
Leerares Engelseh M.O.A.
Converse*? eJ*»ssen en Opleiding
Tn-grfTseh L.O,
Wij slijpen op natte steeneu en po
lijsten op £ugelsche leerschij ven.
Instrumentmaker.
natuurlijk tafelwater.
per flesch 20 ent., 1 liter inhoud
Stoovestraat 12, Teieph. no. 29
"S
„DE GULDEN KORENAAR".
Levert alles wat op 't gebied der
Banketbakkerij voorkomtvervaardigd
van prima grondstoffen.
Arnhemscbe straat 24 st
Telefoon 91.
I>ames-gummihakken 15, voor Heeren 25
cent p. paar.
Gloeikousjes prima 15-20-25. cent vóór staand
of hanglicht. Kruiwagens, Hobbelpaarden,
Hoepels, Poppenwagens, Emmertjes, Schopjes,
in alle prijzen.
Nlenwe Ansichten van Amersfoort,
1, 2, 3 cent.
Fantasie-kaarten in ruime keuze, 1, 2,3,4 cent,
geschilderd op fluweel 15 oent. Schrijf*
mappen. Inkt, Pennen, Briefkaarten, prima
kwaliteit, 18 cent per, 100. GFroote sortee-
rlpg Zeepen, Eau de Cologne.
SOUVENIRS VAN AMERSFOORT.
Gummi Speenen-Zuigslang en Ballen*
Voordeeligst adres voor Huwelijks en
V er jarings - Cadeaux.
„GOEDKOOPE BAZAR"
van Speelgoed, Porcelein, Glas- en Aardewerk
fijne luxe Leder-, Koper- en Staalwaren,
KRC£9ïltfF.STRA AT 5«>.
Langestraat 63, t.o. do Krommestr.
Magazijnen van Tapijten en Bedden
artikelen.
Behaaigerlj en Stoffeerder ij I
Telefoon 88.
Speciaal adres voor ropareeren en
I vernieuwen v. alle soorten matrassen
Per 'I, flesch f 1.00 en f 1.20
Per 'l, flesch f 0.50 en f 0.60
Toor de fleseh 10 et. terug.
Aanbevelend,
Zendt uwe Haghladeu nu le
zing portrry aan
De bibliotheek voor de
geïnterneerden
K a iu p v a li Zeist
1 van de
VOORUITGANG
Woudenberg.
Prijs s f 1.75 per Kilo.
Verkrijgbaar bij: I. MEIJERS, Nachtegaalslraa' 18
ATELIER VOOR
