EEN STRIJD OM DE ZON. DE EEMLAN DER". Zaterdag 30 September 1916. KOLONIÊNi BIN N ENLAN Ö7— FEUILLETON. N" 78. Tweede Blad. 15de Jaargang. Uitgevers: VALKHOFF Co. Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT I. Intercomm. Telefoonnummer 66. AMERSFOORTSCH DAGBLAD Hoofdredactie! MARIE VAN VERSENDAAL. Mr. D. J. VAN SCHAARDENBURG. ABONNEMENTSPRIJS: ^Per 8 maanden voor Amersfoortf 1.30. Idem franco per poet.. 1.80. f Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) 0.12&. Afzonderlijke nummers0.03. iVekelijkaoh bijvoegsel mDs Hollandse}* HulsvrouuP (onder I redactie van Thérèae Hoven) per 8 mnd. 00 ets. Wekelijksoh bijvoegsel ,Pak m* msf per 8 mnd. 32 ets. PRUS DER ADVERTENTIËN: Van 15 regels t 0.80. Elke regol moer 0.15. Dienstaanbiedingen 1—5 regels.. 0.5», Grooto letters naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bestaan teer voordeelige bepalingen tot het herhaald adverteeren in dit Blad. by abonnement. Eone oirculaire. bevattende do voorwaarden, wordt op aanvraag toegezonden. Oost-Indlë. Do onlusten in Djambi. De correspondent van de Locomotief ih Djambi meldt, dat de bevolking van de feoven-Toengkalstreek geen deel neemt aan Hen opstand. De troepenmacht in Djambi is samenge steld uit 2 compagnieën van het 10e batal jon, 2 id. van het 16e bat., 6 brigades van Padang en 11 brigades gewapende politie, 10.i. in totaal 1600 man. De dag, bestemd voor het uitbreken van öen opstand in de Lempongs, was op 12 Petober bepaald. Langzamerhand blijkt de Sarikat Islam 'de oorzaak van den opstand te zijn. Bij de opsomming van de in Djambi aan wezige troepenmacht behoort nog het de tachement van het garn.-bat. van Palem- Ibang en Djambi te worden gevoegd, zoo- Öat de sterkte der beschikbare troepen ca. 1800 man bedraagt. Dat leden der Sarikat Islam de hand zou- Hen hebben in den opstand in Djambi, werd reeds bij het uitbreken der onlusten ver moed. Wij hebben aldus het Hbld. er toen ook reeds op gewezen, dat de houding van overheidswege tegenover de S. I. aan genomen wel er toe moest leiden, dat min der gewenschte elementen zich van de be weging meester maakten ten nadeele van het gevestigd gezag. Of nu echter de op stand werkelijk aan de Sarikat Islam zelve moet worden toegeschreven en niet aan en kele individuen, welke de propaganda voor die veréeniging ter bevordering van eigen doeleinden aanwendden, meent het blad te mogen betwijfelen. Uit de Pers. Tegen wie van de twee? De Standaard schrijft „Niet in publiek pleidooi, maar in het privaat gesprek dan toch, komt van zelf de vraag op, tegen welke der beide Mogend heden, met wie ons contact het sterkst is, eich de forsche zinsnede in de Troonrede keerde. Tot die vraag heeft men het recht nu de betuiging dat we onze onafhankelijkheid ter dege verweren zullen, zoo forsch eerst in het derde jaar komt. In Augustus 1914 zou zulk een betuiging niet anders bedoeld heb ben dan het innemen van een fiere en fc~me positie. Thans echter staat het anders. Nu in het derdeoorlogsjaar de fiere betuiging in verscherpten vorm uitgaat, zit ér natuurlijk een aan de feiten ontleend motief achter. Er spreekt zich nu in uit, dat men de mo gelijkheid van zeer ernstig gevaar ducht, en zulks wel óf om wat aan andere kleine Staten overkwam, óf om wat geducht wordt voor ons eigen land op grond van reeds voorgekomen feiten. Zooals ditmaal in de Troonrede gespro ken werd, spreekt niet wie acht onbezorgd, in vast vertrouwen op het volkenrecht, de toekomst te kunnen -tegengaan. Veeleer kon zulk een forsch zich uitlaten alleen noodzakelijk zijn, indien men ge voelde, dat minder besliste en minder stel lige verklaring onze positie zou kunnen verzwakken. Toch heeft zeer terecht de Troonrede zich stiptelijk onthouden van elke toepassing van dit ernstig voornemen op één bepaalde Mogendheid. Wat in de Troonrede verklaard werd, ver loor geen oogenblik ons volstrekt neutrale standpunt uit het oog, en de vraag, voor wie in deze betuiging een ernstige waar schuwing ligt, heeft elke Mogendheid met wie we in contact staan, en dienvolgens in conflict konden geraken, alleen zelve te be antwoorden. Wie niets tegen ons deed, op niets tegen ons zon, en in niets zich tegen ons stelde, weet dat hèm de forsche toon wan de Troonrede niet raakt. Om te weten, naar wat.kant de ons be veiligende uitwerking van de Troonrede zal uitgaan, heeft elke Mogendheid zich zelve af te vragen, of ze- al dan niet in elk op zicht onze Souvereiniteit, naar den stipten regel van het volkenrecht, geëerbiedigd heeft. Wie hierop voor zich zelf, en zóó dat heel het publiek 't beaamt, met een volmon dig Ja, ik, kan antwoorden, heeft zich geen enkelen regel uit de Troont'ede aan te trekken. De Mogendheid daarentegen, die zelf in ziet, op velerlei manier ons onaangenaam te zijn geweest, zal zich de waarschuwing zelve wel aantrekken. Welke Mogendheid dit nu was, liet de Tropnrede terecht geheel in 't midden. non antwoord, dat een ieder vanzelf op de lippen zweeft, spreekt men in zoo plech tig staatsstuk niet uit. Berichten. De Staatscourant van Vrijdag 29 Sep tember bevat o. m. de volgende Kon. be sluiten: overgeplaatst bij de grenadiers E. J. v. Bel, van het 3e regiment infanterie; eervol ontslagen met pensioen wegens li chaamsgebreken de majoor-magazijnmees ter der artillerie G. R. D. v. Doesburgh; op verzoek eervol ontslagen met dank mr. C. Krabbe als raadsheer bij den Hoogen Raad. H. M. de Koningin-Moeder bracht gister een bezoek aan de tentoonstelling van schilderijen en beeldhouwwerken in Pulchri Studio en aan de tentoonstelling van aquarellen van freule Bentinck in de kunst- zaal-Kleijkamp te 's Gravenhage. Statistiek in-, uit- en doorvoer. Ontbonden met dankbetuiging aan de leden de in 1896 ingestelde Commissie voor de Statistiek van den in-, uit- en door voer). KamerverkLe.zing Dordrecht. Door de besturen der drie rechtsche cen trale kiesvereenigingen is voor de a.s. Ka merverkiezing voor het district Dordrecht de volgende groslijst opgemaakt: H. C. Ho- gerzeil te Amsterdam; A. W. Idenburg te 's Gravenhage; J. W. Nekking te Gorkum; J. van Schelt te Dordrecht, mr. J. A. de Wilde te 's Gravenhage. De vrijzinnige kiesvereeniging Dordrecht heeft Donderdag besloten voor de aanstaan de Tweede Kamerverkiezing (vacature- Schim van der Loeff) opnieuw den heer Van der Loeff candidaat te stellen. Nederland en de oorlog# Maatregelen inzake den aardappeloogst. De oogst van consumptie-aardappelen laat dit jaar, naar de toestand zich thans laat aanzien, zeer te wenschen over. In de eerste plaats zijn minder aardappels uitge- .poot en in'de tweede plaats is de opbrengst per H.A. onvoldoende. Met het oog daarop het, ten einde gebrek aan aardappelen in het laatsl van het seizoen te voorkomen, wenschelijk: lo. dat de klei-aardappelen, speciaal de duurzame soorten, zoo lang mogelijk wor den bewaard en in de eerstvolgende we^^n vooral de minder duurzame zandaardappe- len worde gegeven; 2o dat de in de vier noordelijke provin ciën verbouwde, voor consumptie geschikte en benoodigde aardappelen van zand- en veengrond niet in de fabrieken worden ver malen; 3o dat het drogen van voor consumptie geschikte aardappelen in het geheele land wordt beperkt. In verband met het bovenstaande zijn de volgende maatregelen genomen. In de eerste plaats is krachtens de Distri- butiewet het vervoer van de volgende oard- appelsoorten van de klei, anders dan naar de opslagplaats van den verbomver, tijdelijk verboden: Bravo, Blauwen, Bontblauwen, De Wet, Frisia en Roode Star, Industrie. Vrees voor schade ten gevolge van dit tijdelijke vervoerverbod behoeft bij de hou ders van deze aardappelen niet te bestaan; er zal voor worden gezorgd, dat hun de on dervonden last en schade later door een loo- nenden prijs wordt vergoed, alsmede dat hun, zoo noodig, voorschotten op de vast gelegde aardappelen worden verstrekt. In de tweede plaats is in de vier noorde lijke provinciën alleen de vermaling van die geelvleezige aardappelen toegestaan, welke voor de consumptie ongeschikt zijn. Gaskolen. Men deelt aan de „N. R. Ct." mede, dat de Rijks-kolendistributie, in samenwerking met de importeurs, de gasindustrie in de _,e- legenheid heeft gesteld, weder voor zes maanden (October—April) het benoodigde kwantum gaskolen te koopen. Hoewel de prijzen der Engelsche gaskolen hooger zijn, dan voor de afgeloopen zes maanden, blij ven zij toch nog ver beneden de prijzen* waarvoor in Maart 11. enkele jaarcontrac ten zijn afgesloten. Gasfabrieken dus, die in Maart 1.1. slechts voor zes maanden gecon tracteerd hebben, hebben niet alleen gepro fiteerd van de aannemelijke prijzen voor dat tijdperk, maar blijven bovendien voor het tweede halfjaar nog beneden de -prijzen voor jaarlevering bedongen. Het advies in Maart 1.1. gegeven, om slechts voor zes maanden te contracteeren, is dus gebleken juist te zijn geweest. Voor de vaststelling der prijzen heeft de Rijks-kolendistributie ditmaal een anderen weg gevolgd, dan voor het eerste halfjaar was ingeslagen. In overleg toch met verte genwoordigers uit de gasindustrie zijn de verschillende gaskolensoorten naar gelang van hun qualiteit geclassificeerd, en dien overeenkomstig zijn de prijzen vastgesteld. Aan de Rijks-kolendistributie brengt de „N. R. Ct." een woord van hulde voor de wijze waarop zij de belangen der gasindustrie, en daarmede de gemeencchap, heeft gediend. Wat hetreft de Duitsche gaskolen, deze hebben «en belangrijker verhoogins" dan de "Engelsche moeten ondergaan. In de con tracten voor Duitsche'kolen is de clausule opgenomen, dat partijen gerechtigd zijn, het contract met een opzeggingstermijn van een maand te doen eindigen. Geen-vet en margarine aan gemeentewinkels. De gemeente Veendam exploiteert sedert December 1915 een gemeentewinkel en heeft in het geheel aan de bevolking gele verd: 20.000 K.G. regeeringsvet en 3750 K.G. puik vet dat later, zonder tusschen- komst van de regeering, was ingeslagen en waarop de gejneente ten bate der arbei ders eenigen toeslag gaf. Ook werd reeds 1000 K.G. margarine verkocht. Dezer dagen besloot de levensmiddelen commissie wederom 2000 K.G. vet te be stellen, omdat de door de regeering toege zegde distributie-artikelen denkelijk wel eenigen tijd op zich laten wachten. Telegrafisch en sohriftelijk werd aan de gemeente evenwel medegedeeld, dat door het hoofdbureau van de N. O. T. was beslo ten geen vet en margarine meer aan ge meente-winkels te laten consigneeren. Goede zaken. Naar wij vernemen zijn ruim 2500 haring- visschers te Scheveningen, die nimmer di recte belastingen betaalden, over dit jaar, vermoedelijk tengevolge der gunstige vangst over 1915, in de Rijksinkomstenbelasting aangeslagen en zullen velen van hen waar schijnlijk voor een flink bedrag in de Oor logswinst be las ting worden betrokken. Ned. Ned. C h r. Geheelonthou ders Bond. Te Haarlem is Woensdag gehouden de 25ste algemeene vergadering van den Ned. Chr. Ge heelonthouders Bond, te welker gelegenheid den avond te voren reeds een feestelijke bijeenkomst werd gehouden in het gebouw van de Haarlem- sche Jongelingsvereeniging, waarin de bonds voorzitter, de heer R. R. Posthuma, te Hoorn, de feestrede hield. Na opening der vergadering bracht de secrc-» toris, de heer H. Visser, te Sneek, het jaarver slag uit, waaruit bleek, dat het ledental niet vooruit was gegaan. De heeren W. P. J. Overmeer, te Haarlem, en P. ten Hoorn, te Hoogeveen, werden herkozen ds leden van het hoofdbestuurtot voorzitter werd herkozen de heer R. R. Posthuma. Verworpen werd het voorstel per afdeelin^ Zaandam om het maandelijks verschijnend pro* pagondablad „Vrijheid, Blijheid" wekelijks uit te geven. I Op het voorstel der afdeeling Haarlem zal cci( jaarboekje voor 1917 worden uitgegeven. Aan het hoofdbestuur werd overgelaten to pogen overeenkomstig 't voorstel van Haarlem om van Rijkswege een gesalarieerd reclassceringa* agent aan to stellen en om provinciale vertegen* woordigers te benoemen. Aangenomen werd het voorstel der afdeeling Makkum om weer kinderbonden op tc richten met het doel verbreiding van den eisch „niet drinken, niet schenken." Ten aanzien van de samenstelling van een leiddraad ten dienste der bestaande kindervereenigingen besloot de ver gadering zich in verbinding te stellen met de vereeniging De Hoop der Toekomst. De stadhuisbouw te Rotter dam. Het gaat, naar de „N. Rott. Ct." me dedeelt met den bouw van het nieuwe raad huis tengevolge van de ongunstige tijdsom standigheden niet naar wensch. De levering van de Rackwitzer-zandsteen, die de aannemer van de gemeente moet ontvangen, heeft een zeer gebrekkig ver loop, den 7en September j.l. was er niet minder dan 1550 M\ te kort geleverd. De oorzaak daarvan ligt blijkbaar voornamelijk in de omstandigheid, dot de groeve te Bunz- lan in Pruisen van waar de zondsteen moet komen, zooveel personeel moet afstaan voor het leger, dat er groot gebrek is aan arbeiders, die de steen moeten kloven en zagen. Zoodoende kon slechts een klein gedeelte van het benoodigde geleverd wor den, en is de gemeente dus niet in staat den aannemer te geven wat hem toekomt. De tufsteen voor den toren ligt in de werkplaatsen gereed en kan dus geleverd worden. Maar de bouwpolitie is van oor deel, dot de toren ten opzichte van den om ringenden bouw voorloopig hoog genoeg is en dat het, in verbond ook met de verscK» heid van het metselwerk, niet te verantwoor den zou zijn, hom thans^ hooger op te trek ken, omdat dan de kans zou bestaan, dat hij van den winddruk te veel te lijden zou krij gen. Vandaar dat er nu dan maar dat malle houten dak op is gezet. De toren verheft ziqh thans 51 meter boven den bezanen grond; men had tot 61 meter willen gaan, het achtkantige gedeelte, dat volgen moet was dan voltooid geweest. Nu zal het April van het volgende jaar worden, voor da bouw zoover gevorderd is, dat men aan dei\ toren kan voortarbeiden. De aannemer moest 14 September 1917t met zijn werk gereed zijn, met den romn de kappen en den toren dus. Naar zijn schat ting zal hij het werk is nu een jaar ten achter twee jaar langer moeten "bezig zijn, zoodat het dan einde 1919 wordt, vóó# de romp, de kappen en de toren v^'noid zijn. En het is volstrekt niet onmogelijk, dal deze schatting nog te gunstig is. Malversaties in „De B ij en- kor f." Voor de Vierde Kamer der Recht bank te Amsterdam stond gisteren terecht De natuur openbaart elk geheim eenmaal. Uit het Noorsch van Hulda Garborg. Vertaald door A. M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN. 31 Marie dacht aan haar moeder. Vandaag zou moeder gast zijn in haar eigen huis, zij zou Hoor de kinderen bediend worden en het huis ïou vol rozen zijn. Groolc vazen met lang- stelige „American Beauty", En „Mothers cake" met de vlag met sterren er bovenop. jEn in den namiddag zon zij mei al haar kin deren naar de kerk gaan. Zelfs Johan, die aan «de Bank en verloofd was, ging dien dag met moeder naar de kerk. roen zei zij tot Kaare: „I will tell you mijn moeder is ook een flinke vrouw. Vader iwerd ziek, terwijl mijn broers en zusters nog fldein waren en wij hadden het niet ruim. FN ij verhuisden naar een straat, waar bijna telleen Noren woondey, en moeder begon eten te koken naar den smaak der Noren. Meestal «uit eft bloedworst en zulke dingen. Den teersten tijd moest moeder in de back-garden zelve de stukken varkensvleesch broeien. Dat faas s winters het ergste; dan waren haar binden als dikke, blauwe kussens. Maar toen begonnen de groote s]agerijen de stukken al- gebroeid te verkoopen, en toen werd Het beter. Want daarna had moeder 't alleen maar ver der klaar te maken." Haar vrienden hoorden haar in stilte aan „Ja," zei Kaare, „het geld groeit iemand in Amerika ook niet op den rug." Hij werd steeds onrustiger. Mona Lisa ver wachtte een antwoord van hem. Zij wilde hem dien avond bij zich zien t- alleen. En nu zat zij daar en trok hem als het ware tot zich met heel haar wezen. Haar minste beweging vroeg: „kom je?" „Ach neen," ging Marie voort, „maar toen herstelde vader en wij begonnen een „busi ness" in visch van Alaska, zalm en zulke fijne zaken. En nu heeft moeder e'en automobiel." Zij~glimlachte, trotsch en gelukkig. „Ik mocht dit jaar hierheen gaan om de taal te bestudeeren. Dat kost veel geld. Maar denkt ge dat moeder een enkelen dag uit den winkel kan blijven? Neen! Zij gaat er iederen morgen heen. Wij wonen niet meer in de zaak, wij wonen nu in Broadway bij het meer, bij de zee, weet je. Je kunt je niet voorstellen hoe mooi het er is." Carl deed," in gedachten verdiept, een trek aan zijn sigaret. Zij waren allen stiller dan gewoonlijk. „Ja, de vrouwen weten zicH te redden; zij zouden zich de borst kunnen openrijten voor haar kroost, dat is instinct.". „Je noemt het dus geen deugd?" „Hij bedoelt dat het geen deugd is an und Air sich/' zei Kaare met een verstrooid lachje. „Nu, het doet er niet toe wat je meent," zei Marie, „maar ik weet dat mijn moeder dc~ beste moeder van de wereld is. Omdat zii alles yoor ons, kinderen, is geweest] „Je moeder was zeker een uitstekende vrouw," zei Kaare, „dat zien wij aan jou, maar de mijne niet minder." Marie lachte hartelijk: „Nu, dat kan ik ook aan jou zien." -Carl leegde zijn glas en zei peinzend: „Je moeder is niettegenstaande alles geluk kig geweest. Dat was de mijne niet. Maar het ongeluk maakte haar tot een groot mensch. Zij onderwierp zich zoo prachtig'aan haar lot. Er kwam bijna een mannelijke kalmte over haar." Kaare kon niet nalaten even zijn keel te schrapen. Natuurlijk „mannelijk"! Carl deed alsof hij het niet hoorde. „Je aan je lot onderwerpen is geen geluk," was zij gewoon te zeggen, „het is slechts een weldadige rust". Want natuurlijk was zij in haar hart pessimist. Moeder was een verstan dige vrouw." „En wat was zij mooi!" zei Kaare. „Ik herin ner mij haar zoo goed van den laalsten zomer toen zij in Noorwegen was. Zij geleek verba zend veel op..." Hij hield opeens slil. „Op wie geleek zij?vroeg Carl. Kaare zei „verbazend veel op joul" maar hij ■meende op Mona Lisa. Carl antwoordde niet. Hij wenkte den kaste lein om hem opnieuw in te schenken. „Neen, stop nu," zei Kaare; „wij moeien gaan. Het is gauw kerktijd." „Je gaat toch niet naar de kerk?" „Ik had er niet aan gedacht. Maar waarom ook niet! Iemand moet toch met Marie mee gaan." Mona Lisa trok haar wenkbrauwen op. „Dank je," zei Marie, „dat .vind ik li ei >an je." Toen stond zij op en keek naar Carl. „Hebt jij hier nooit een „Mothers day?" „Neen, dat wil zeggen, wij hebben Allerzie len; dan krijgen de doode moeders een krans wanneer men er tijd voorheeft en er aan denkt." Hij zag trist vdór zich. „Och, arme Carl," zei Marie trouwhartig; „wil je niet meegaan?" „Naar de kerk?" Carl schudde het hoofd. „Ik haat de kerk. In het pesionaat werden wij iederen Zondag naar de kerk gekommandeerd en iederen morgen cn avond hadden wij bijbellezing in de leeszaal. Dat was vervelend." „Je vondt liet dus niet prctiig?" „Prettig? Neem Alles wat een kind aange naam is, was daar streng verboden. Maar wij leerden toch wel tersluiks pret maken." Marie knikte. Zij kreeg lust om hem over het haar te strijken of op een andere wijze te toonen hoe jammer zij het vond dat hij zich -zoo eenzaam gevoelde. Maar zij durfde niet „Kom, nu moeten wij gaan." Kaare stond ook op. „Wat zullen wij van avond doen?" zei Carl. „Ik ga aan moeder schrijven," zei Marie. Mona Lisa scheen uit een halven droom te ontwaken, waarin men alles rondom zioh hoort zonder er zelve deel aan te nemen. „Wil je haar schrijven dat zij de beste moeder van de wereld is?" zei zij tot Marie met een bitteren glimlach. „Ja, dat zal ik zeker." „En dat je in je hart wenscht eens een even goede moeder te worden, als zij ge weest is?" „Ja, just that." „Ja, ja.", 4 Zij stond op. „Ik heb geen moeder gekend, voor wie ik" gebeden kan opzenden en ik heb niemand om lieve dingen tegen te zeggen.^Maar ik' ga toch mee naar de kerk, ter wille van het gezelschap." Zij zag*naar den gouden glanf in den tuin met groote, vochtige oogen. Kaare moest zich inspannen om niet t« zeggen„Doe het niet", maar hij bedwong zich. „Ja, ga mee," zei Marie, „dat is goed. Maar blijf jij nu alleen achter?" vroeg zi: aan Carl. „Toe, kom ook mee", zei Kaare. 'A Carl schudde het hoofd. „Nu, dan kan je, totdat wij terugkomep# zitten peinzen over de vraag of de deug<J an und für sich voldoende is voor de geluW zaligheid van 4et leven/' Carl stond lusteloos op. „Och, ik kon ook wel meegaan eeA eindje tenminste. Dan kunnen wij afsprekei^ wanneer wij naar Augsburg zullen gaan. Wij moeten het huis toch zien, waar Luther braadworst at." 7,Ja, ga mee," zei Marie. „En weet je wol mij spijt? Dat je moeder niet hier begraven ligt, dan zouden wij tot haar gaan met bloe* (Wordt vervolgd.|

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 5