EEN STRIJD Wi EE ION. 15"* Jaarf.sng. DE EEMLAN DER' Maandag 9 October 1916. BUITENLAND. FEUILLETON. N* 85. De vierde wethoaderszetel. 'Hoofdredactie) MARIE VAN VERSENDAAL. Mr. O. J. VAN SCHAARDENBURO. Uitgevers: VALKHOFF Co ABONNEMENTSPRIJS: •Par 8 maanden rooi Amersfoort Idem franco per poet 1.30. .1.80. Per week (met gratie Tertekering togon ongelukken) 0.12'. 'Afzonderlijke nummers0.09. 'WekeHjkseb bijvoegsel .O» HtUandtdu BuUcrouw" (onder redactie rsn Thérèee Hoven) per 8 mnd. 90 ets. Wekelgkeeb byvoegiel .Feb eet mtf per 8 mnd. 92 ets. Bureau: UTRECHTSCTi EST RAAT 1. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER ADTERTENTIËN: Van I regels s. f O.SO. Elke rogol meerO.M. Dienstaanbiedingen 15 regel*O ,V>. Groote letters naar plaatsruimte. - Voor handel on bedrijf bestaan zeer voordeelige bepal,i..-n tot het horhaald adverteeron in dit Blad, by abonnem* Eeno oiroulaire, bevallende do voorwaarden, wordt op aanvraag toegozondun. Het liet zich aanzien dat de vervulling jren de wethoudersvacature-v. Esveld moeie- lijkheid zou brengen. Dank zij den socialis ten is de vrijzinnige raadsfractie, welke voor de sociale, economische en aestheti- Sohe ontwikkeling van Amersfoort zoo ont zaglijk veel gedaan heeft, hare meerder heid kwijt. Het was dus niet waarschijnlijk dat de rechterzijde, welke, alweer dank zij den socialisten, thans fn aantal even sterk is als Öe vrijzinnige groep, dezen wethouders zetel zoo maar aan links zou overlaten. Mocht toeSfllfg een der linksche raadsle den bij de verkiezing afwezig zijn, dan zou 'de keuze van 'n rechtschen wethouder zeer waarschijnlijk worden. Maar zelfs als alle leden tegenwoordig waren, zouden de link- ■che en de rechtsche candidaat evenveel Btemmen verwerven. De soc. dem. zou dan den doorslag kunnen geven, maar sinds zijn partij de linkerzijde zoo'n leelijke poets ge bakken heeft, valt op zijn steun niet meer te rekenen. Begunstigd ook hij nu weer de rechter zijde, en na het gebeurde is dat geens zins onmogelijk te achten, indien de Hoofd mannen daarin 'n tactisch belang voor de partij zouden meenen te zien dan zou de rechtsche candidaat gekozen wordenont hield hij 2ich, dan moest ten slotte het lot beslissen. Bij 'n vorige loting om 'n wethouders plaats was het lot den vrijzinnigen gunstig ditmaal zou de kans dus wel eens voor rechts het gunstigst zijn. Alles bij elkaar genomen stond rechts er wel zoo hoopvol voor als links en in de toekomst zouden dan 2 van de 3 wethou ders tot de rechterzijde behooren. Dat koopje had dan de taktiek der socialisten aan de ^democratie bezorgd. Nu hebben raadsleden van links en rechts 'n lumineuse oplossing gevonden. Zij stellen voor om 'n vierden wethouders zetel te créeeren, met de klaarblijkelijke bedoeling om één rechtschen en één vrij zinnigen wethouder te kiezen. Dan zijn er van de.4 wethouders 2 rechts en 2 vrijzin nig, wat ook precies beantwoordt aan de getalsterkte der beide fracties. Het is inderdaad 'n listige oplossing. Maar wel wat zuur voor de pocialisten. Ze hebben hun politiek fatsoen opgeofferd om hun vertegenwoordiger op de wip te krijgen en niet bij de eerste, misschien wel de eènige gelegenheid dat hij van die bevoor rechte positie zou kunnen gebruik maken, wordt dat verhinderd. En dat nog wel door de rechterzijde, welke zoo gróote verplich tingen aan haar nieuwen rooden vriend heeftWij voorspelden het welondank zal uw loon zijn. Of, als de jongste verkiezingen 'n an der verloop gehad hadden, evenzeer de wenschelijkheid van 'n vierden wethouder gevoeld zou zijn? Wij gelooven het niet. Met 'n burgemeester en 'n secretaris, zoo als men, wat hun werkkracht betreft, in weinig andere gemeenten naast elkaar zal zien, mogen drie volijverige wethouders voor 'n gemeente als Amersfoort zeker vol doende heeten. Vooral nu het wethouders- salaris op zulk 'n hoogte gebracht is, dat men niet meer behoeft te vreezen in ver houding tot de bezoldiging te veel van de functionarissen te eisohen. Bovendien is de achterstand van eenigé jaren terug, nu vrij wel ingehaald; en dat nog wel met slechts 3, ja tot voor kort, slechts 2 wethouders met belachelijk lage bezoldiging. Wij willen hiermee geenszins te kennen geven dat wij de uitbreiding van het col lege afkeurener is stellig veel voor te zeggen, en de 'verdeeling van arbeid zal mogelijk maken dat meer zaken tegelijker tijd in studie genomen kunnen worden waartegenover echter staat dat uitbreiding van 'n college niet steeds leidt tot vlugge ren gang van zakenvooral als de leden tot, verschillende richtingen behooren, is eerder -vertraging het gevolg er van, daar de discussiën dan dikwijls veel grooteren om vang aannemen. In de toelichting wijzen de voorstellers er op, dat het voor den raad meermalen moeielijk valt het beleid van B. en W. di rect en ten volle te waardeeren en zij ge looven dat het vertrouwen in B. en W. aan gekweekt zal worden naarmate de ver schillende richtingen beter in het college vertegenwoordigd zijn. Wij hebben van -gebrek aan vertrouwen in het college van B. en W. als zoodanig zelden iets gemerkt. Maar de voorstellers kunnen 'overigens schoon gelijk hebben. Toch komt het ons voor dat het wethou derschap op die wijze wel wat andere be- teekenis gaat krijgen. Wij hebben destijds de verkiezing van den heer Veis Heijn tot wethouder zeer toegejuicht,* niet alleen om diéns persoon maar ook omdat hij de ver tegenwoordiger was van de minderheid. Maar wat de voorstellers thans aanprijzen, leidt zoo langzamerhand tot 'n soort vóór pariementje, 'rt voor-raadje, waar alles klaar gemaakt wordt op 'n wijze, dat de raad zelf er volkomen vertrouwen in kan hebben en de opgediende gerechten zóó maar behoeft te slikken. .Nogmaals, wij zouden ons niet willen ver zetten tegen de bijschuiving van 'n vierden wethouderszetel achter de groene tafel. Maar n o o d i g achtten wij het niet. Het is 'n politieke zet, welke misschien nut kan hebbenmaar wij zouden er nooit het ini tiatief toe hebben genomen. Politiek Overzicht. De vijfde Duitsche oorlogsleening. Het voorloopig resultaat der vijfde Duit sche oorlogsleening is in Duitschland met begri'prlijke vreugde begroet. Het totaal I>e- I September 1914 n Maart 1915 III September 1915 IV Maart '910 V September 1910 drag der inschrijvingen op de-,? leening be loopt, ongerekend de inschrijvingen op het grootboek en die van het buitenland, welke iTog niet opgenomen zijn, 10,590 millioen mark. Ter vergelijking laten wij hier volgen de opbrengsten van de vijf Duitsche oorlogs- leeningen, welke regelmatig om het halve jaar werden uitgeschreven: 4.431 millioen .Mark *.IC6 n 12.108 10 768 - 10.590 Totaal 47.103 millioen Mark Het resultaat der vijfde oorlogsleening evenaart dus dat der vierde. Maar met hoe veel meer en hoeveel grooter. moeilijkheden had de laatste leening te kampen dan die van een half jaar geleden. Dat dan ook de Duitsche pers met geestdrift over den uit slag schrijft, laat zich begrijpen. De toeval ligheid van het samentreffen der Fransche en Duitsche oorlogsleeningen geeft aanlei ding om te denkert aan een grooten finen- cieelen slag tusschen beide- vijandelijke grootmachten en waar van Entente-zijde vooral nadruk gelegd wordt op den grooten invloed van financieele en economische om standigheden op den uitslag van den oorlog en herhaaldelijk juist Duitschland's finan cieele én economische uitputting naar vo ren wordt geschoven, daar ligt he.t voor de hand, dat in Duitschland thans een jubel kreet opgaat nu ook op dit gebied, op het front achter het front, Duitschland's macht' nog niet aan hét wankelen werd ge bracht. Dit heeft dan ook wel deze uitslag der oorlogsleening wederom bewezen, dat nog steeds achter het Duitsche leger het Duitsche volk staat, gereed en bereid tot of fers. En nog steeds oök in staat om te hel pen in datgene, waf de oorlog door het Duitsche volk gevoeld als een verdedigings oorlog, een bescherming van zijn bedreigd bestaan - in steeds toenemende mate eischt. „De vijfde oorlogsleening had met vele vijanden te kampen" schrijft de Köln. Zei- tung. Zeker heeft nog geen van het vijftal onder voor Duitschland ongunstiger omstan digheden en voorteekenen het levenslicht gezien. Met trots wijst dan ook het Keulsche orgaan erop, dat niettegenstaande de te genwerkende factoren de leening toch door gezet is geworden en Duitschland niet, ge lijk Engeland, Frankrijk en Rusland, voor noodig geworden leeningen eerst een gun stig oogenblik behoeft af te wachten. Het Duitsche Rijk schrijft oorlogsleeningen uit, wonneer het geld noodig heeft voor oorlogsvoering. Zoo had toch de vijfde oorlogsleening voortgang, niettegenstaan de de tijdsomstandigheden allerongeluk kigst ervoor waren. Kort voor de ver schijning van het inschrijvingsprospectus trad Rumenië in den kring van Duitschland's vijanden en verklaarde Italië Duitschland den oorlog. Griekenland loonde meer dan ooit niet meer opgewassen te zullen blijven tegen den aandrang der Enterite om ann den oorlog deel te nemen. In het Oosten hadden de legers der Centrale mogendheden het hard te verduren, moesten belangrijke stuk ken veroverd gebied worden prijsgegeven. Aan het westelijk front toonde de Entente haar meerderheid,- haar ontzaggelijke tech niek-verbetering. De val van Verdun bleef voor den keizerlijken telg uit en de ten kos te van duizenden jonge levens veroverde stukskens grond rondom de vesting gingen het een na het ander weder verloren. De sterke westelijke staol-muur der Duitsche troepen begon te wijken en al werd ook ner gens nog het front doorbroken, er was daar dan toch aan Entente-zijde een kracht ster ker dan de Duitsche verdedigingslinie, een kracht die wist van lioorzetten. Met al deze voor een ooHogsleenmg ongunstige omstan digheden gingen nog gepaard tegenslagen van-allerlei aard: de vreugde over de behou den terugkeer van de „Deutschland" werd overschaduwd door de onzekerheid omtrent heHot van de „Bremen"; de eerste Zeppe lin werd boven Londen neergeschoten en spoedig daarop keerden twee andere lucht schepen evenmin van hun luchtraid terug. En in het binnenland zelf kwam tweespalt over de algemeene leiding, kwam de ont stemming tegen den rijkskanselier en diens beleid. En dan, ten slotte, 't verlangen naar vrede, het den oorlog moede zijn, het hunke ren naar eindelijke rust. Er werd, in Duit sche kringen, zooal bedekt dan toch niet zonder invloed, stemming gemaakt ml&het wachtwoord: wie op de oorlogsleening tee kent, verlengt den oorlog. Er was dan ook voor deze vijfde oorlogsleening méér recla me, méér propaganda, méér aansporing noodig dan voor ééne der andere. De Duit sche pers heeft daar flink tpe medegewerkt. HihdenbuTg gaf een oproep, in facsimilé in de bladen gepubliceerd, waarin'hij het ver trouwen uitsprak, dat het. Duitsche volk zijn vijanden niet slecht9 met het zwaard, maar evenzeer met geld zou verslaan en de staatssecretaris Helfferich vond een geluk kig bestrijdingsmiddel tegen het argument als zoude door de oorlogsleening, de oor log langer duren, door het klinkend gezegde: „Wij zullen met Bloed moeten betalen, wat wij nu niet met geld zullen kunnen praestee- ren." De vijfde oorlogsleening i s een succes geworden, een succes, dat ook uit finan cieel oogpunt niet kan worden ontkend. Vooral van industrieele zijde kwamen dit maal vele inschrijvingen tot zeer hooge be dragen in; ook de banken, verzekeringsmaat schappijen, voorschotkassen verleenden we derom krachtige medewerking en het zal van belang wezen mettertijd te vernemen met hoeveel procent thans de voor schotkassen ten behoeve der oorlogs leeningen aan de gestorte bedragen hebben deelgenomen; na de derde Duitsche oorlogsleening bedroeg het nog slechts 4.6 pCt.; bij hoogere percentages zou de hulp der beleeningskassen ter fourneering van oorlogsleeningen bedenkeli jk kunnen wor den. Ook ditmaal zijn door gemeenten, ker ken, scholen, werkgevers- en werklieden* vereenigingen en door tol van andere orga nisaties gezamenlijke inschrijvingen op touw gezet. Vooral de scholen z.xmls in Berlijn hebben zich zeer verdienstelijk gemaakt: gymnasia en hoogere burgerscho len brachten per school tusschen de 20,000 en 2Q0,00O Mark op; gemeente-scholen tusschen de 1000 en 30OO mark, waarbij men in aanmerking' moet nemen, dat de meeste bijdragen van elk kind afzonderlijk 1 10 Mark beliepen. Ook het leger hel zich niet onbetuigd on zelfs van de veld hospitalen en de militaire lazaretten kwa men gezamentlijke inschrijvingen binnen voor de leening, welke onder de opperste leiding van den Duitschen financieelen „ge- nexalen staf", de directie van de Rijksbank als een „overwinning" wordt gevierd. Even als van de vierde mag ook van deze vijlde Duitsche oorlogsleening, die men onder pa tronaat van Hindenburg, de „Hindenburg- oorlogsleening" wil noemen, worden ge tuigd, dat zij een ware volksleening is ge worden, waaraan alle klassen der bevolking, ieder naar haar vermogen, gelijkwaardig hebben deelgenomen. „De krachten, die in staat waren, een hecht oeconomisch fundament te leggen voor onze militaire kracht, schrijft het Berl. Tageblatt, zijn blijkbaar na een oorlog van meer dan twee jaar nog niet gebroken. On getwijfeld zijn deze krachten ten deelc ver schoven. Vele bronnen van kapiteolvorming en kapitaalaanvulling vloeien kariger dan in het begin van den oorjog, maar andere zijn nu pas op volle kracht gekomen. Dat heden ten dage het kapitaal niet meer zoo gemakkelijk en onstuimig naar de oor logsleening vloeit als een jaar geleden tij dens de derde oorlogsleening, spreekt van zelf. Toen vereenigde zich de kracht van het reeds verzamelde oude bezit met de ont wikkeling van de nieuwe oorlogs-oecono- mie, en het resultaat was 12 milliard. Des te verheugender is het, dat ditmaal een resul taat werd bereikt, dat niet al te veel achter blijft bij dat recordcijfer." De oorlog. B e r 1 ij n 8 Oct. (W.-B.). Officieel Legergroep van prins Rupprecht. Ir* nieuwe poging van de Engelschen en Fran- schen om tusschen de Ancre en de Somme door te breken, is mislukt. De voortdurende toeneming van het vijandelijk artillerievuur in de laatste dagen, wees er reeds op, dat zulk eene poging te verwachten was. Met taaie volharding in een hevigen strijd heeft het leger'van generaal v. Below den reus- achtigen aanval, dikwijls in gevechten van man tegen man of tegenaanvallen, over het geheel afgeslagen. Alleen in Le Sars, in een deel van onze stelling ten noordoosten ven Lesboefs en tusschen Morval en het boscK van St. Pierre Vaast is de vaijnd binnenge drongen. Ten zuiden van de Somme liepen de aan vallen der Pranschen aan weerszijden van De beste lieden worden door hun fouten gevormd. Uit het Noorsch van Hulda Garborg. Vertaald door A. M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN. 38 De ander stond, wijdbeens, als een schipper én de handen in zijn zakken, te kijken. Nu en 'dan spuwde hij, soms met een zeker welbe- ha.yen en met voorzichtigheid en dan weer forsch en met nadruk al naar zijn gedach ten waren. „Ja, de liefde", zei hij en spuwde zachtzin nig, recht vóór zich uit, „niemand kan er wijs .uit worden. Kijk nu een9 naar mij. Ik dronk als een zwijn, maar sedert ik met Milla ge trouwd ben, is het uit. Nu, ik neem nog wel- op Zaterdagavond een paar borrels, maar pronken tie je me niet meer. Neen, haal me ,öe duivel I ec hij zond ^een sappige bckrach- jWginj midden op het affiche, tusschen den ij®*71 le^uwenkooi ën de gravin, die in Cc «nxien van haar minnaar bezwijmt. -.Ta dat is de waarheid. Maar geen raensch Jfcn je »r op aanzien als je op Zn «rtlagavond h XVJ*t vermaakt oordat je naar huis^gaat." E»n lotte werkman, ©en gardig meisje met li£ht kroezig haar op den arm dragend, ging er langs. Zijn vrouw, opzichtig gekleed, liep naast hem. Zij was klein en spichtig, bleek en tandeloos. Maar op den zwarten "stroohoed wapperde een groote, witte veer; drie roodè rozen met hel groene bladeren prijkten onder den rand en haar mantel was van de nieuwe, lichtgrijze stof van Olsen op de markt. Maar het kind droeg een witten, pjuchen mantel en een lichtblauwen sluier. „Kijk een aan, Jon, ben je er op uit met je vrouw en je kleine meid? Goedenavond, klein tje: wel, wel. ken je oom niet meer?" Het was de man met den rooden baard, die hen begroette. Maar de kleine meid zag noch hoorde. Haar groote blauwe oogen staarden naar de lecu- wenkooi en zij hield de abmen vast om vaders hals geslagen. En vader zei trolsch met een glimlach: „Och neen, ze heeft nu nergens riandacht voor dan voor de mooie platen." Dit laatste zei hij tot zijn vrouw. Toen stelde oom voor om voor de kleine meid chocolade uit de automaat tc halen, en nu was zij opeens wakker en keek hem lachend aan. Hij lei een tien-öre-sluk in de gleuf en de kleine meid trok zelve de lade uit, en pakte het stuk chocolade; vader moest even helpen, maar ze deed het toch bijna alleen. „Ja, ja," zei, glimlachend, oom die met Jon samen werkte en'evenmin oom was van deze kleine meid als van al het jonge volkje, dot hem zoo noemde „maar eet je nu de cbjcoldde niet op?" .i..j oe»L \a.,daag al zou\eel gehad'", zei mi;. ,«r, maar sl.aks, als ze genoeg heeft van het kijken, eül rii hel wel op," Twee kleine jongens baanden zich met de ellebogen plaats naar de rcclame-platert. „Wat was het laatst mooi, Get," zei de een vol vuur. „Er werd een jongen levend ver brand en een man doodgeslagen terwijl hij in bed lag. En toen brandde er een hooiberg, af door petroleum en het heele huis brandde uit. Je had het eens moeten hooren knetteren, Get!" Dc ander was een kleine jongen uit het kerspel, die voor het eerst de wonderen van de stad kwam zien. Hij keek met groote oogen en greep nu en dan eens dc trui van zijn kameraad beet om in het gedrang niet van hem gescheiden te worden. Hij was wat bang, maar toch nog meer nieuwsgierig. Een jongen die verbrandde! En hij vroeg met een klop pend hart: „zullen wij dit vanavond ook zien?" „Neen, 't is vanavond een nieuw pro gramma." zei de groote. „Vanavond gaat er een man in een kooi—mei drie levende leeu wen, en dan slaan ze een dame dood die daar. op die plaat,, die er zoo bleek uitziet." Nu kwamen er twee kokette bakvischjes en giebelden: „Kijk. daar heb je Jensen van den hoek, hi, hi!" En Jensen van den hoek kwam aandrente len met een pas opgestoken sigaar, een nieuw- gestreken plooi in zijn pantalon en een schei ding in 't haar, deftig en parmantig. Met een zekere neerbuigende welwillendheid stond hij in den sigarenwinkel bij de brug, liep iederen avond, zoo hard als hij kon, naar de laatste voorstelling in de schu r van Jèspcrsen, en had trouw de programma s van den eerslen keer af b- w ?a 1 Zorg:'Jig bad hij ga. g, kleediug en bcwe-" cingen der filmspelcrs bestudeerd. zoodat liij de modefnl en de meest verleidelijke Don Juan van de stad was geworden. Maar nu ging hij met waardigheid naar hel nieuwe, eerste- klasse gebp"\v, waarvan hij zich half eigenaar gevoelde \Y nu was hij dépóthoucler ge worden in dienst van de Maatschappij De Maatschappij had namelijk zelve allerlei zaken geopend, terwille van de arbeiders en de vele beambten bij de groote werken: bakkerij, krui deniers- en manufactuurwinkels, melk- en kaashandel, en ook een sigarenwinkel, waarin een boekhandel gevestigd was en waar cou ranten waren te krijgen. De specialiteit daar vormden echter de prentbriefkaarten in een ongelooflijken voorraad. Er waren er, die vertelden .dat er een ge heim kastje met prentbriefkaarten was, alléén voor heeren. Dit stond verborgen achter een kastje met kaarten voor kinderen, met engelen, enz. Jensen groette de dames. Zij bogen en gichelden: „Gaat u ook wel eens naar de bioscoop, Jensen?" „Een enkelen keer. Ik moet namelijk toe zicht houden, we kunnen dc menschen niet vertrouwen." „"Welke „wij-,k?" „De Maatschappij natuurlijk."- Hij sloeg met een elegante beweging met zijn pink de asch van zijn sigaar. „Och, kom Daar gingen de deuren open. En de straat werd ledig en stil, zoodat men duidelijk alles kon verstaan van de toespraak, door een vrou welijke heilsoldaat gehouden op de markt, ni*' ver van daar. „Kom tot Jezus! Kom tot Jezus! Maar kom vandaag, nu. op .dit uurj Want misschien roept hij u vannacht op ^n zult ge slaan voor den troon, voordat de zon weder opgaat." Haar stem was hoog en helder en de woorden kwamen dringend en warm, als zat zij bij een stervende. Toen ging zij over in een Halleluja zang waarvan het refrein klonk als een dan» melodie: Kom toch, kom toch, kom tochl Halleluja, Jezus is voor u! Kom toch, kom toch, kom toch! Jezus is waarlijk van ut Jgzus is van u, Jezus is van u, Jezus is mijn deel, voor mij en voor u!" Toen werd het stil. Er was eigenlijk siechts één straal in Viken, de oude landweg met dc rijen nieuw gebouw de huizen aan beide zijden. Meestal dun no houten huizen van ruwe planken, beslrekna met een dun laagje oker om ze wat 1* in stand te houden. Eenjgc wit geverfde, hetero huisjes met een tuintje er voor, brachten eert' aangename afwisseling. Maar in 't midden van de straat lag hel nieuwe hotel, een houten huis van twee verdiepingen met dakkamers en een balkon op den hoek van de tweed® étage en een vlaggestok, schuins uit hel zolders raam gestoken. Dit huis was pas gereed, en de VikenscEe courant had er een afbeelding van gegeven en een heel artikel geschreven" over „dit monumentale prachige^ouw", da' een sieraad der 6tad was. (Wordi vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 1