DE EEMLANDER". Zaterdag 4 November 1916. BUITENLAND. BINNENLAND. N* 108. Eerste Blad. 15de Jaargang, Veranderde omstandigheden. Yersprelae Berichten. m .a a MARIE VAN VERSENDAAL. Hoofdredactie: Mr Q j VAN SCHAARDENBURG. Uitgevers: VALKHOFF Co ABONNEMENTSPRIJS: 7<jï 3 maanden yooï Amersfoort., f 1.30. Idem franco per post Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) 0.125. Afzonderlijke nummers0.05. Wekelijksch bijvoegsel „De HoUandsche Huisvrouw'' (onder redactie van Thérèae Hoven) per 3 mnd. 50 cl9. Wekelijksch bijvoegsel ,Pak me mee'' per 3 mnd. 52 ets. Bureau: UTRECHTSCHESTRAAT 46. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER AD VERTEN TI ËN: Van 1—5 regels,f O.SO. Eikeregel meer0.15. Dienstaanbiedingen 1—5 rebels., 0.5i>. Grooto Iettors naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijl bestaan zeer voordoelige bepaling i tot het herhaald advorteeren in dit Blad, bij abonnomon!. Eeue ciroulaire, bevattondo de voorwaarden, wordt op aan vraag toegozonden. Kennisgeving. HINDERWET. Burgemeester en Wethouders van Amers foort, Gelet op artt. 6 en 7~d<er Hinderwet, Brengen ter kennis van het publiek, dat een door J. Warnaer, voorzitter van de Coöperatie ve Slagerij ingediend verzoek, met bijlagen, om vergunning tot het oprichten van een slacht- plaatsje ten behoeve van genoemde slagerij in het perceel alhier gelegen aan de Hellestraat, bij- het Kadaster bekend onder sectie E, No. 20 op de Secretarie der gemeente ter visie ligt, en dat op Donderdag den 16. November aan staande, des voormiddags te half elf uren ge legenheid ten Raadhuize wordt gegeven om, ten overstaan van het Gemeentebestuur of van of meer zijner leden, bezwaren tegen het oprichten van de inrichting in te brengen. Tot het beroep, bedoeld in art. 15, le lid der Hinderwet, zijn volgens de bestaande jurispru dentie, alleen zij gerechtigd, die overeenkomstig artikel 7 der Hinderwet voor het Gemeentebe stuur of één of meer zijner leden zijn versche nen, teneinde hunne bezwaren mondeling toe te lichten. Amersfoort, den 2. November 1916. Burgemeester en Wethouders voornoemd. De Secretaris, De Burgemeester, A. R. VEENSTRA. v. RANDWÏJCK. We schreven in 'n vorig artikel, dat de om standigheden bij de a.s. raadsverkiezingen niet meer dezelfde waren als in September. In de eerste plaats heeft rechts ditmaal geen candidaat gesteld en dit heeft ten ge- volge, dat de strijd in één keer beslist zal zijn Voor de vrijzinnigen is dat nooit gunstig, want er zijn er onder hen nog maar in staat om te vergeven en vergeten, wat de socialisten bij de herstemmingen in Septem ber misdreven. En dat was toch heel wat er ger en had heel wat ingrijpender gevolgen dan deze wethoudersbenoeming, welke eigenlijk juist 'n gevolg is van die houding der socialisten in September. Hadden zij toen niet de verkiezing van de beide recht- sche candidaten bewerkt, er zou nooit van 'n vierden wethouder gerept zijn. Dat mogen de kiezers die thans zoo ver stoord zijn, wèl bedenken- Maar bovendien, boe zou van deze wet houdersbenoeming 'n verkiezingsleuze te maken zijn De vrijzinnige candidaat, de heer Bonk, is niet de candidaat van de vrijz. raadsfractie, welke trouwens niet in haar geheel voor den vierden wethouder gestemd heeft, doch hij is de candidaat van de vrijzinnige kiesveree- niging. En in de vrijz. kiesver., wij durven het gerust te zeggen, is de afkeuring over de benoeming afgezien van den persoon van den benoemde .vrijwel algemeen. Er is dus niet de minste reden z'n mis noegen over de wethoudersbenoeming te wreken op den candidaat der kiesver De vriiz. kiesver. kan alle verantwoordelijkheid voor deze benoeming van zich afwijzen, het politieke spel is geheel buiten haar om ge speeld. Ja, de beide jongste raadsleden die dooi de kiesvereeniging sinds hare reorga nisatie in den raad gebracht zijn, hebben zelfs tegengestemd. Reeds zoo vaak werd op de kiesvereeni ging gewroken, waaraan zij geheel onschul dig was. De volksmond heeft de laatste jaren steeds, als er in den raad dergelijk politiek spel gespeeld werd, gemeend daarin de hand te zien van wethouder Rijkens.' aanvankelijk zoo populair was altijd te velen, die het op de herstemming j Deze laten aankomen en eerst dan naar de slem- j nu eenmaal het zwarte schaap geworden, bus sukkelen. Ook is er 'n groep lichtvaardi- J vpn alles wat tot critiek of misnoegen aan- gen, die zich wijs maken, dat, nu er geen leiding gaf, heette hij de booze gees* v zij" rechtsche candidaat is, de vrijzinnige er wel van zelf zal komen. Alsof ooit iemand van zelf stemmen kreeg I Deze beide groepen konden wel eens 'n verrassende overwinnin veroorzaken. Daarnaast zijn echter twee gunstige facto ren voor de vrijzinnigen. Het valt niet te ont kennen, dat de ontstentenis van 'n recht- schen candidaat n deel der rechtsche kie zers op den heer Bonk zal doen stemmen. Maar hoe groot dat deel zal zijn, valt niet te berekenen. De vrijzinnige candidaat wordt niet door rechts gesteund of aanbevolen; het hangt er dus geheel van af of de rechtsche kiezers de verkiezing van 'n socialist niet zoo erg zouden vinden dan wel of ze inzien hoe groot de macht van de s. d. a. p. in den raad wordt, als zij twee van haar zaakwaar nemers op de wip heeft zitten. Verder is voor de vrijzinnigen ook gunstige factor dat de verraderlijke nouding van n deel der socialisten bij.de jongste her stemmingen in breede kringen groote ont stemming heeft gewekt, zóó zelfs, dat er aan vankelijk in de naaste omgeving van de s. d. a. p. verwacht werd, dat zij ditmaal geen can didaat zou stellen, opdat het terugloöpen van het aantal roode stemmen sinds September, niet aan het daglicht komen zou. Er is echter nog 'n omstandigheid, welke de s. d. a. p. wel te haren gunste zal uitbui ten en welke haar er misschien ten slotte (wel toe gebracht heeft, om toch maar met 'n eigen candidaat uit te komen. Dat is de quaestie van den vierden wet houder. Daarover hoort men nu letterlijk iedeieen, tot de trouwste vrienden van het dagelijksoh bestuur toe, n scherp oordeel vellen. Wij hebben ons er terstond over uit gesproken, konden dat voorstel evenmin toe juichen, maar vinden, nu het feit er ligt, het toch niet van zooveel beteekenis om er 'n verkiezingswapen uit te smeden. Onder het kiezersvolk echter slaan dergelijke concrete gevallen vaak veel meer in dan de meest principieele quaesties. Zij liggen ook meer in de bevatting van het groote publiek. Wij ninken ons bijv. sterk, dat destijds, ondanks geiles wat er over geschreven en gesproken is, het vraagstuk van het grondbedrijf veel minder de algemeene belangstelling genoot ban deze wethoudersbenoeming. Men moge hierover ongeloovig de schouders ophalen, 3*ij kennen zoo langzamerhand het publiek en het is hier volstrekt niet anders als Wders. den verschen Indruk van het sullen er misschien wel zijn, die Wt b©Joorigheid vertikken om te gaan stem- ja wie weet, zelfs, om hun afkeer in •JJ daad om te zetten hun stem op den soci- fe.ist uitbrengen willen. Dat zou natuurlijk heel dom zijn, maar de kiezers 'M1* dom tn in hun misnoegen ook al was hij er misschien zoo onschuldig aan als 'n pasgeboren lammetje. En o/er zijn hoofd heen, moest dan telkens de kies vereeniging er voor boeten. Reeds !an£ na dat de invloed van den heer Rijkens in de an den socialist kiesvereeniging getaand was, werden nare candidaten nog wantrouwend aangezien als mogelijke instrumenten in zijn hand. Ook dat kan nu heelemaal uit zijn. De heer Rijkens gaat heel ver weg en niemard behoeft dus uit vrees voor versterking van zijn invloed, zich afzijdig te houden of den tegencendidaat te stemmen. A1 s er wat wij betwijfelen nog 'n Riikensfractie in of buiten den Raad be stond, dan zou deze nu toch wel geheel uit een vallen; want ons is niemand bekend van wien verwacht kan worden, dat hij de poli tieke voetsporen van den heer Rijkens zou kunnen of willen voortzetten. Er behoeft dus niet de minste vrees te be staan voor herhaling van wat men verweet of toedichtte aan dezen ijverigen wethouder, die -wij die geen reden hadden om met den persoon of den politicus in hem hoog weg te loopen, zijn 'n onverdacht getuige voor Amersfoort's ontwikkeling zéér veel gedaan heeft. De gemeente verliest in hem een hoogst verdienstelijk wethouder, -remit de politieke atmosfeer wordt door zijn ver trek gezuiverd. Zoo treedt dan de kiesvereeniging met hnar candidaat vrij en met schoone lei voor de kiezers. En zij mag dus verwachten, dat thans alle vrijzinnigen hun stem zullen geven aan De oorlog. Het Fransche hoofdkwartier registreert met voldoening de ontruiming van het fort Vaux door de Duitschers onder opmerking, dat met de wederbezetting van dit fort de gordel der buitenforten van Verdun volle dig hersteld is. Het verkregen succes "s voortgezet; blijkens het avondcommuniqué heeft de Fransche infanterie den buitenrand van het dorp Vaux bereikt en voet gekregen op den het dorp beheerschenden heuvelrug. In het oosten duurt de strijd aan de Stochad, de Narajowka en de Bystritza voort. Van groote beteekenis was daar de strijd niet, evenmin als aan de Rumeensche en Macedonische fronten. Over den aan het Oostenrijksch-ltallaan- sche front hernieuwden strijd bericht het Oostenrijksche hoofdkwartier, dat in hc-t Wippachdal de tegenstander overal is terug geworpen en dat op het Karstplateau de Italiaansche aanvallen tot staan zijn ge bracht. De berichten van Italiaansche zijde mel den daartegenover dat nieuwe successen verkregen zijn op den noordelijken rand van het Karstplateau en dat op het overige front van Görz tot aan de zee de op 1 November bezette stellingen gehandhaafd 2ijn togen de aanvallen van den vijand. Londen, 3 Nov. (R.) De Daily Chro nicle bericht uit Athene: 600 Venizelisten beletten Ekaterini zonder tegenstand. On derweg hadden zij echter een kort gevecht met Evzonen, die de Aliacononbrug be waakten. - S a 1 o n i k i, 3 Nov. (R.) De Venizelisten hebben Ekatorini bezet, omdat het garni zoen trachtte den doortocht te beletten aan een bataillon uit Verria, dat onderweg was om zich te voegen bij het nationale leger in Saloniki. Sofia, 2 Nov. (Buig. agentschap). Tus- schen den Bulgaarschen opperbevelhebber Jekoff en den vice-generalissimus van het Turksche leger Enver Pacha werden harte lijke telegrammen gewisseld naar aanlei ding van den tweeden verjaardag van Tur- kije's deelneming aan den oorlog. Athene, 3 N o v. (R.) Admiraal Tournet heeft een communiqué uitgegeven, waarin hij zegt, dat de Angeliki en de Piki getorpe deerd zijn of getroffen zijn door mijnen, uitgaande van Duitsche en andere schepen. Kopenhagen, 3 Nov. (Ritzau). De Deensche schoener Proeven, van Marshal, is den 12en April door een Duitsche U-boot is den 12en April door een Duitsche U- boot in den grond geboord, omdat ge zegd werd, dat hij lichtseinen met En- gelsche oorlogsschepen wisselde. Daar intusschen tegenover de verklaringen van de bemanning het niet mogelijk was daarvan het bewijs te leveren, verklaarde de Duitsche regeering zich bereid schadever goeding te geven. Londen, 3 Nov. (R.) Bericht van Lloyds. Het Engelsche stoomschip Glenlogan is waarschijnlijk in den grond geboord. De vis- schersschuit Floreal is in den grond ge boord v -inning is in veilige haven. B e r 1 ij n, 3 Nov. (W. B.) Blijkens een met vertraging overgekomen bericht van onzen vertegenwoordiger uit New London (Connecticut) is de handelsduikboot Deutschland Woensdagmorgen daar aange komen. B e r 1 ij n, 3 Nov. (W. B.) De bondsraad heeft in zijne zitting van 2 November be palingen uitgevaardigd over het houden van eene volkstelling op I December 1916. Het geheele aantal van de in den nacht van 30 November op 1 December blijvend of tijde lijk aanwezige personen vastgesteld wor den. De volkstelling van 1 December 1916 wil in de eerste plaats de nauwkeurige grondslagen verkrijgen, die het oorlogsvoe dingsbureau behoeft voor de vervulling van zijne taak op het gebied der levensmidde lenverzorging. Daarnaast zal de volkstelling ook dienstbaar gemaakt worden voor doel einden van het legerbestuur. B e r 1 ij n, 3 No v. (W. B.) De commissie ad hoc van den rijksdag heeft het onder zoek van de voorstellen betreffende de „Schutzhaft" (voorloopige hechtenis) ten einde gebracht. In de zitting van heden werd door alle partijen gezamenlijk een wetsont werp ingediend, waarin de gisteren aange nomen vijf eerste artikelen waren opgeno men. Dit wetsontwerp werd in de tweede lezing aangenomen met op één na alge meene stemmen. Stockholm, 2 Nov. (W. B.) De !e- vensmiddelkwestiën berokkenen in Zwe den steeds grootere moeielijkheden. Sedert 1 November worden suikerkaarten uitgege ven. De punch- en spiritualiën-fabrieken ontvangen slechts een vijfde, de hotels en andere inrichtingen vier tienden van het geen zij tot dusver gebruikten. Ook de boter is in Stockholm en in andere deelen van het land zeer schaarsch geworden. De voor naamste reden hiervoor is gelegen in het stopzetten van de Zweedsche margarine industrie door Engeland, waardoor het bo- terverbruik zeer belangrijk is gestegen. Ook de hoeveelheid melk gaat bedenkelijk ach teruit. Van de onderhandelingen met Engeland koestert men over 't algemeen geene al te groote verwachtingen. Eenige dagbladen stellen de spoedige invoering van brood kaarten in uitzicht. B e r 1 ij n, 3 Nov. (W. B.) Op de vijfde oorlogsleening waren tot 31 October 8705 mtflioen mark, d. i. 81.7 pet. van het tot dus ver bekend geworden '*»schrijvingsb :drag. toeneming van283.3 millioen mark aan wijst. De ten behoeve van de vijfde oorlogs leening verstrekte leeningen van'de voor- schotkassen zijn met 8 millioen tot 227.1 millioen mark verminderd, gelijk staande met 2.61 pet. van de volgestorte leen gs- waarde. Rumenië. Bukarest, 3 Nov. (R.) Prins Mircea is gisteren overleden. (Prins Mircea van Rumenië is het jongste kind van het Rumeensche koningspaar; hij was den 21en December 1912 geboren). De tweede tocht van de „Deutschlan d". Omtrent de aankomst van. de vrachtduikboot Deutschland te New- London, Connecticut, meldt ook de New- Yorksche correspondent van de Daily Te legraph, vernomen te hebben dat ze ten naastenbij dezelfde bemanning van 29 kop pen aan boord heeft waarmee ze de eerste reis maakte. Volgens hem is de duikboot op 18 October van Bremen vertrokken en heeft dus 21 dogen over de reis gedaan. Het vertrek uit Bremen is vertraagd door een aanvaring bij het verlaten van de ha ven. Dit ononthoud heeft het gerucht doen ontstaan dat het schip was buitgemaakt. De reis van de Deutschland moet vooral de eerste dagen na het vertrek moeilijk zijn geweest wegens ruw weder. Overigens deed men ongeveer dezelfde ervaringen op als op de vorige reis. Herhaaldelijk is het ge beurd, dat de Deutschland ternauwernood aan oorlogsschepen der bondgenooten ont kwam. Kapitein König, die over zijn eersten tocht een boek uitgaf, heeft er nu ook nog een artikel over geschreyen voor Ameri- kaansche bladen. Kameroverzicht. Tweed© Kamer. Minister Cort v. d. Linden ver klaart in de zitting van Vrijdag, dat een voorstel betreffende de troonsopvolging niet van hem is te wachten. Mededeeling van de motieven daartoe zou niet zijn in 's lands belang. Wat den samenhang tus- schen de artikelen 80 en 192 betreft, er kent spreker, dat er geen innerlijk verband bestaat, en dat beginsel-verzaking niet ge oorloofd is. Hiervan is echter voor de re geering geen sprake. Zij acht beide voor stellen in 's lands belang. En nu is de scheiding theoretisch wel mogelijk, prac- tisch echter niet. De medewerking van den Min. voor de totstand koming hetzij van art. 80 al leen, hetzij van art. 192 al leen is niet te verwachten. Kenmerkendkiesrecht is langzamerhand geworden massaalkiesrecht, binnen zekere grenzen. En zoodra kiesrecht massaal is ge worden, is voor de grenzen geen reden meer en moet het kiesrecht algemeen zijn. Bovendien oefenen de sociale verschijnse len invloed uit, waaraan individuen zich niet kunnen onttrekken; terwijl het ge meenschapsgevoel der natiën thans zoo sterk spreekt, dat de scheiding van het volk in zake de vervulling van den burger plicht onhoudbaar is. Spreker bestrijdt de mogelijkheid en de- wenschelijkheid van het organisch kiesrecht, dat trouwens in den vorm van huismanskiesrecht niets anders zou zijn dan individualistisch kiesrecht. Wegneming van het Grondwettelijk belet sel tegen het vrouwenkiesrecht is noodza kelijk, omdat we staan voor een toenemen de beweging en het Grondwetsartikel ge- ruimen tijd moet kunnen dienen. Toelating tot het kiesrecht is vealal niet meer dan erkenning van het feit, dat reeds bestaat, waar de vrouw thans reeds deelneemt aan het politieke leven. Spreker blijft echter ontkennen, dat de invoering thans reeds moeilijk zou zijn. Iedere poging daartoe verklaart hij onaanne- m e 1 ij k. Spreker wenscht evenredige vertegen woordiging vooral, omdat zij het parlement maakt tot spiegelbeeld van het volk en aan gezien het parlement daardoor versterkt wordt. Komende tot het onderwijs, betoogde de minister, dat het voorgestelde art. 192 niet het beginsel aantast, dat het de taak der overheid is voor het onderwijs te zorgen, en ook niet het beginsel, dat bijzonder on derwijs vrij moet zijn. Door subsidieering erkende de Staat, dat hij belang heeft ook bij bijzonder onderwijs, en de consequen- volledigfgestort. Dit wil zeggen., dat de vól-1 tie daarvan is de financieele gelijkstelling, ledige storting tegenover 23 October eeneHet voorstel wordt geboden door de recht vaardigheid en de wijsheid. In de ongebon denheid van het openbaar onderwijs open baart zich een geest, die niet de geest kart zijn van hen, die hun kinderen van der jeugd af aan willen zien opgevoed in do leer hunner kerk. Dot de openbare school een school is voor allen, is een illusie ge bleken. Spr. bestrijdt, dat het voorstel niet zou strekken tot het belang van het onder wijs en dat voor de openbare school geen plaats zou blijven. Echter moeten de ei- schen worden gesteld, opdat het onderwijs inderdaad goed zij, en daartoe wijst het voorgestelde artikel den weg. Gelijke ei- schen zijn niet mogelijk, omdat men te doen heeft met ongelijksoortige groothe den. Spreker acht het niet mogelijk, met be houd der bedoeling, de betreffende bepa lingen anders te formuleeren, evenwel kan wellicht door een nadere toelichting de be doeling duidelijker worden vastgelegd. De vrees, dat de openbare school meer dan tot dusver zal verdwijnen, acht ook spreker niet denkbeeldig, doch de strijd van de be ginselen wordt alleen met geestelijke wa penen gestreden, en gevaar voor conscien- tie-vrijheid bestaat niet, nu in het grond wetsartikel niet de voorrang wordt gegeven aan het bijzonder onderwijs. Al heeft spre ker geen behoefte aan een verduidelijking der redactie op dit punt, toch is hij bereid daartoe mede te werken. Den aandrang naai additioneele artikelen wijst spr. -beslist af. Evenwel is hij bereid mede te werken tof opneming van de termijnbepoling voor de uitwerking. Spr. eindigt met de aansporing tot eendrachtige samenwerking. Te kwart over drie worden de beraad» slagingen verdaagd tot Dinsdag half 12. Berichten. De Oostenrijksche gezant. Het correspondentiebureau te We enen be richt, dat de gezant van Oostenrijk-Honga- rije te 's Gravenhage, baron Giskra, gisteren in het slot te Schönbrunn dool* den keizer in eene lange bijzondere audiëntie ontvan gen is. Vertrek gouverneur StaaL Gisterochtend heeft de heer G. J. Staal, benoemd tot gouverneur van Suriname, 's-Gravenhage verlaten om zich heden per s.s. „Nickerie" van den K. W. I. Mail dienst naar zijn post te begeven. Dat vertTek heeft plaats gehad onder een enorm betoon van belangstelling van het Hollandsche Spoorstation te 's Gravenha ge. De gereserveerde wachtkamer Ie klasse was van elf uur tot aan het oogenblik van vertrek geheel gevuld met de zeer talrijken die van den heer Staal en zijne echtge» noote afscheid kwamen nemen. Daartoe behoorden de Minister van Ko loniën, mr. Pleyte; de Minister - an Buiten- landsche Zaken, jhr. dr. Loudon, terwijl de Minister van Marine, door ambtsbe2ighe- zigheden verhinderd, zich had laten verte genwoordigen door zijn adjudant, den lui tenant ter zee le klasse mr. Jager. Voorts werden er opgemerkt de oud gouverneur-generaal van Ned.-Indië, de heer Idenburg; de heer Fock, oud-gouver neur van Suriname; de secretarissen-gene* raai van de Departementen van Oorlog, Justitie, Financiën, Waterstaat cn Marine, die den oud-secretaris generaal van Kolo niën nog even de hand kwamen drukken; de tegenwoordige tijdelijk secretaris-gene raal van Koloniën, mr. H. G. Hagen, die daarna ook met den heer Staal mee reisde ten einde hem tot aan het vertrek van het schip te vergezellen en vele hoofdambte naren van het Departement van koloniën. Nog waren aanwezig de oud-minister Colijn;» de burgemeester van den Haag} jhr. mr. dr. Van Karnebeekde heer Caste- leijn, leider van het pas gevormde Syndi caat in het belang van de culturen in West»' Indië; de heeren van Aalst en oud-minis ter Cohen Stuart, als vertegenwoordigers van de West-Indische Commissie uit de Vereeniging Oost en West; dr. Kielstra, voorzitter van het Indisch Genootschap en ten slotte nog ontelbare vrienden en ken* nissen van de familie Staal, uit welken kring mevróuw Staal bloemen werden aan geboden. Bij het vertrék van den trein te 11.43 stegen hartelijke hoera's op uit de breed© schare die den vertrekkenden ten afscheid toewuifden. Kamerleden in commissi©. Naar de N. Ct. verneemt, is aan de ledei* der Tweede Kamer door den minister van Landbouw, Handel en Nijverheid een cïr« culaire gericht, waarin de minister er ojs wijst dat zjiu standpunt steeds was, en iuT

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 1