a
S o f I a, 8 D e c. (Bull?, agentschap). Com- Noorweegsche stoomschip Meteor zijn in
inuniqué van het hoofdkwartier. den grond geboord. De bemanningen zijn
In de streek van Monastir en in den Czer- gered,
ftaboog zwak artillerievuur. In den nacht van Het stoomschip Rindjanl heeft de beman-1
1 December trachtte de vijand verscheidene ningen aan land gebracht van het Spaansche
malen onze stellingen aan te vallen aan de j stoomschip Girona en van het Nederland-j
Czerna en de Gradechnitza; maar alle aan- j sche stoomschip Kediri, waarvan vroeger
vallen werden teruggeslagen door onze troe- werd bericht, dat zij gezonken waren,
pen. Aan beide zijden van de Vardar zeld- Het Engelsche stoomschip Caledonia,
van de maatschappij Anchor, moet in den
grond geboord zijn.
9 Dec. Het Nederlandsche stoomschip
Borneo heeft de bemanningen van het Bel
gische stoomschip Keltier en van het Noor
weegsche stoomschip Meteor, in 't geheel
59 personen, aan land gebracht. Deze beide
parijs, 8 Dec. (Havas). In den nacht schepen zijn door een duikboot in den grond
van den 6en op den 7en hebben de Ger- geboord.
mano-Bulgaren hevig de Servische stelün- j Verder Is nog het Noorweegsche stoom-
gen in destreek van Staravina, ten oosten schip Nervion tot zinken gebracht,
van de Czerna, aangevallen. Drie achter
raam vijandelijk artillerievuur. Bij de Belas-
»itza rust. Aan de Stroema artillerievuur.
Eene Engelsche compagnie, die Tsjiflik en
Revlick naderde, werd door ons vuur vernie
tigd. Voor onze loopgraven liggen 25 vijan
delijke lijken.
eenvolgende aanvallen werden door de ge
allieerden terug geslagen.
Washington, 8 Dec. (R.) Het staats-
departement heeft officieele berichten ont-
Het overal heeTschende slechte weder be- vangen, waaruit blijkt, dat het stoomschip
lette de operatiën gedurende den 7en. I Marina door een duikboot tot zinken is ge-
bracht, waarbij zes Amerikanen het leven
P a r ij s, 8 D e c. (Havas.) De gezanten van verloren, dat het vaartuig geenszins een
Spanje, de Vereenigde Staten en Nederland transportschip was en recht had op on-
In Athene deden stappen bij de Grieksche schendbaarheid als vreedzaam koopvaardij-
regeering om hunne afkeuring uit te druk- schip.
ken over de op 1 en 2 December door offi- I xv/ t\ m\ xz
r I Washington, 9 Dec. (R.) Er zijn
eieren en soldaten van het geregelde Griek- J
L.ij .L -j verklaringen ontvangen aan het staatsde-
ache leger verrichte daden van wreedheid.
n.. j i j- j partement, die aanduiden, dat het in den
Zij wezen op den pijnlijken indruk, die daar- j r> i vm
J v .A grond boren van de Palermo een gelijksoor-
/lonr in hot hiiiti'.n one ic tou'oocr frahrfirht J.
door in het buitenland is teweeg gebracht.
tig geval is als het zinken van de Marina.
Konstantinopel, 8 Dec. (Milli). De regeering overweegt het uitzenden van
Bericht van het hoofdkwartier. eene nieuwe nota om uiteen te zetten, dat de
Op het Kaukazische front hebben wij een Vereenigde Staten de verwachting koeste-
verkenningsaanval uitgevoerd en op een ren, dat geen koopvaardijschip tot zinken zal
breed front de vooruitgebrachte Russische worden gebracht zonder waarschuwing en
troepen naar hunne hoofdstelling terugge- voordat de bemanning en de passagiers in
dreven.
Op de andere fronten niets van belang.
Londen, 8 Dec. (R.) Officieel bericht.
veiligheid zijn gebracht.
P a r ij s, 9 Dec. (R.) Het ministerie van
marine bericht, dat het linieschip Suffren,
Op het Tigrisfront wierpen vijandelijke dat den 24en November naar Lorient is
vliegtuigen bommen op onze kampen. Als vertrokken, niet is aangekomen op zijne
vergelding wierpen zes Britsche machines bestemming. Men gelooft, det het totaal
een halve ton ontplofbare stoffen neer op verloren is.
de Turksche kampen en veroorzaakten aan- j Londen, 9 Dec. (R.) Een hospitaal-
zienlijke schade. schip met een aantal Duitsche gewonden
Berlijn, 8 Dec. (W.-B.). Bericht uit aan boord, dat naar Vlissingen onderweg
het groote hoofdkwartier van heden voor- was om Engelsche gewonden te halen, die
we en tarwemeel, 782.000 ton mals,
320.000 gerst. De rest was rogge en ha
ver.
De oogst van dit jaar overtreft nauwe
lijks een gemiddelden oogst en heeft de
volgende uitkomsten: tarwe 1.800.000 ton,
maïs 1.600.000 ton, rogge 50.000 ton, ha
ver 300.000 ton, gerst 690.000 ton; te
zamen 4.400.000 ton. Hierbij zijn de tot
dusver door de centrale mogendheden be
zette streken met rond twee derden betrok
ken.
Verspreide Berichten.
D e Neder1 andsche ta a 1 a an
de Universiteit te Londen. De
Londensche correspondent van het Hbld.
seint d.d. 8 Dec.:
Een cursus over Nederlandsche geschie
denis en litteratuur, welke wellicht een voor-
looper is van een leerstoel of lectoraat in
het Nederlandsch aan de Londensche uni
versiteit, is hedenmiddag in University Col
lege in Gowerstreet geopend, met een be
langwekkende lezing van den heer De Vil-
liers, met schetsen uit de Nederlandsche ge-1
schiedenis. Als leider van de bijeenkomst
had op de Nederlandsche gezant jhr. mr. R.
de Marees van Swinderen, terwijl vele be
kende leden van de Nederlandsche kolonie
aanwezig waren, evenals de Hooge Commis
saris voor Zuid-Afrika.
Bij de opening zeide de heer Van Swin
deren, dat het plan voor de instelling van
een leerstoel voor Nederlandsche letterkun
de mogelijk werd gemaakt door de mede
werking van de Engelsche regeering, een
plan, dat niet alleen van belang was voor
Afrikaners, maar ook voor Nederlanders, en
dat bevorderd is door Engelsch-Nederland-
sche propagandisten, onder wie de heer De
Villiers wel de eerste is. Alle politieke strek
king is natuurlijk uitgesloten, maar pogingen1
om sympathie bij de Britsche studenten voor
de Nederlandsche historie te wekken, heb
ben de instemming van allen, die gaarne
goede betrekkingen tusschen Engeland en
Nederland zien.
middag.
Ondanks het meestal ongunstige weder.
uitgewisseld zouden worden, is genoodzaakt
geweest naar Dover terug te keeren, omdat
werden ook in de maand November groote aan boord brand was ontstaan. De gewon-
eurcessen door onzen vliegerstroep be- den zijn naar een ander schip overgebracht,
haa'.d. Tegenover een eigen verlies van 31 Parijs, 8 Dec. (Havas.) De dagbladen
vliegtuigen in het westen en het oosten, in berichten, dat de zittingen van de Kamer in
Rumenië en op den Balkan, staan de vol- comité-generaal zijn geëindigd met aanne-
gende cijfersDe tegenstanders verloren in mmg van eene motie van vertrouwen. De re
de luchtstrijden 61 vliegtuigen, door neer- geering heeft een besluit goedgekeurd, uit
schieten van den grond 16, door onvrijwil-sprekende dat het opperbevel moet worden
lige landing 7in t geheel 94. Daarvan zijn gereorganiseerd In dien zin, dat de algemee-
fn ons bezit 42. Aan de andere zijde van ne leiding van de oorlogvoering in ééne
de Iinlën zijn waarneembaar neergestort 52 hand moet worden samengebracht,
vliegmachines.
De artillerie- en inlonterievliegers hebben
door de uitmuntende wijze, waarop zij hunne
laak vervulden, de waardeering en het ver
trouwen van de andere troepen. Het leger
bestuur stelt hunne verrichtingen op hoogen
prijs.
Londen, 8 Dec. (R.) De admiraliteit
deelt mede:
Er is bericht ontvangen, dat den 4en De
cember in het noordelijk deel van de At
lantische Oceaan een Duitsch, gewapend en
als koopvaardijschip vermond vaartuig is ge-
tien.
Er zijn nog geen nadere inlichtingen ont-
tangen.
Kopenhagen, 8 Dec. De Deensche
schoener Boris is Dinsdagmorgen ten wes
ten van Hanstholm door een Duitsche duik
boot in brand geschoten en tot zinken ge
bracht. De bemanning van zes man is door
een Zweedsch stoomschip In Skagen aan
land gebracht.
Alle sprekers verlangden eene intensieve
regeling van de militaire krachten van
Frankrijk en zijne bondgenooten, met het
oog op de overwinning van de Entente.
Aan de regeering moeten de middelen wor
den verschaft, die noodig zijn om kracht en
gezag te ontwikkelen.
Londen, 8 Dec. (R.) Naar verluidt, is
Lloyd George nagenoeg gereed met de vor
ming van zijn kabinet. Waarin waarschijn
lijk zullen zitting hebben:
Bonar Law, kanselier van de schatkist;
Addison, minister van Munitie;
Balfour, minister van Buitenfandsche Za
ken;
Lord Derby, minister van Oorlog en lei
der van de regeering in het Hoogerhuis;
Henderson, minister van Arbeid met zit
ting in den Oorlogsraad;
Barnes, minister van Pensioenen en
Lord Robert Cecil, onder-staatssecretaris
van Buitenlandsche Zaken.
Londen, 8 Dec. (R.) In de heden ge-
Berli]n,8Dec. (W.-B.). Uit Christiania houden vergadering van de liberale partij
werdt aan het Noorweegsch telegraafbureau werd eene motie van vertrouwen in Asquith
geseindaangenomen en besloten de nieuwe regee-
Het Engelsche minisferie van buitenland- ring te steunen in het voortzetten van den
sche zaken heeft de mededeeling van het oorlog. i
Noorweegsche gezantschap te Londen, dat De Press Association bericht, dat in den
de Noorweegsche regeering, na ingesteld '°op van de vergadering der liberale partij
onderzoek geen twijfel koestert, dat door de Asquith heeft medegedeeld, dat Balfour de
beschieting van het schip Prunelle eene nieuwe minister van buitenlandsche zaken
acrending van het Noorweegsch zeegebied sou zijn en dat lord Robert Cecil het ambt
Is geschied, aldus beantwoord Het door de van onder-staatssecretaris van dat departe-
Nootweegsche regeering toegezonden be- ment zou behouden.
wijsmateriaal is wel in staat twijfel op te Tweede telegram. In den loop
wekken over de nauwkeurigheid der bereke- van deze vergadering gaf Asquith verklarin-
r.iiigen van de U-boot. Het schijnt dus gen over de verschillen tusschen hem en
mogelijk, dat de commandant van de U-boot, eenigen van zijne ambtgenooten betreffende I
ond.~r.ks de genomen voorzorgsmaatregelen het personeel van den oorlogsraad en be
en ofschoon een verzuim niet kan worden treffende het voorstel om den premier uit te
erkend, bij vergissing en onbewust Noor- sluiten van het voorzitterschap van dien
Weegsch zeegebied heelt geschonden. On- raad. Deze verschillen leidden er toe, dat hij
dei deze omstandigheden drukt de Engel- ontslag heeft gevraagd. Hij verklaarde ech-
«ch.j egeering haar leedwezen over het ter, dat hij zijne beste pogingen in het werk
vot H uit en herhaalt de vroeger reeds zou stellen om de taak van de nieuwe regee-
do.ji haar afgelegde verzekering, dat het ring te vergemakkelijken,
baai v ..nsc.S :s, dat de Britsche schepen de j Hetzelfde werd ook verklaard door lord
gebierlsrechten van Noorwegen nauwgezet Grey, die zeide: Ofschoon sommigen gevoe- i
eerbiedigen. lig kunnen zijn over de persoonlijke aanval- j
lit eene opgave van het handelsdeparte- len, die tegen hen zijn gericht, is het alles
m-nt bhjkt, dat de Noorweegsche handels- beheerschende feit voor het geheele land,
vloot in November 19 schepen met 32.993 dat wij staan tegenover een onverbiddelijken
ton inhoud heeft verloren. j vijand en dat Lloyd George en zijne regee-
3 e r 1 ij n, 8 Dec. (W. B.) Naar wij ver- r'nf? bet lot van het land in hunne handen
ivn heeft de kapitein-luitenant Stein- bebben. De liberale partij moet allen steun,
Ibrink, wien onlangs de onderscheiding is dien z>j vermag, verleenen bij het voeren van
verleend van de orde „pour le mérite", op den oorlog.
rijn Iaatsten tocht met zijn U-boot 22 sche- Washington, 8 Dec. (R.) Het staats-j
^>en -T* geboord binnen elf dagen, departement heeft de nota bekend gemaakt,1
rnet 14.000 tonnen inhoud. Van de tot zin- die gezonden is aan Duitschland om te pro-'
i schepen waren elf met kolen testeeren tegen de wegvoering van Belgen I
ge o ,i en en naar Frankrijk en Italië be- tot het verrichten van gedwongen arbeid,
t-r -i I ö*s striidi£ met precedenten en met de
-et maximum-getal van in den grond ge- beginselen der menschelijkheid.
oorde schepen op één dag werd den 6en
fcrnb^St^V^ den °en j B e r 1 ij n, 8 D e c. (W. B.) De Nordd.
Allg-. Ztg. bericht: Volgen» officieele Ru-
LU f (R-) Bericht van meensche mededeelingen waren de in het
fm ia loj\d aanwezige graanvoorraden op 1 Juli
I Beltftch» atoomschifi Keltier en het 1,600.000 ton: namelijk 440,000 ton ter-
De verwarring in Grieken
land. Volgens inlichtingen, door den
minister van verkeerswezen van de voorloo-
pige regeering uit Volo ontvangen, heeft de
bond van reservisten te Larissa buitenspo
righeden begaan, aldus een Reuter-telegram
aan eenige bladen. Troepen mannen trok
ken door de straten, dood aan de Venizelis-
ten schreeuwend. Winkels, die aan liberalen
toebehoorden, werden geplunderd, hun eige
naars kregen bevel de stad te verlaten. Alle
winkels te Larissa zijn gesloten, er heerscht
een paniek.
Uit Trikala worden soortgelijke tooneelen
gemeld. Reservisten hebben daar Pransche
officieren in de gevangenis gezet en een
ieder, die zich voor de Venizelistische be
weging verklaarde, werd met den dood be
dreigd.
Te Volo zijn 150 gewapende reservisten
het bureau van een Venizelistisch blad bin
nengedrongen; zij smeten de meubels enz.
op straat, mishandelden twee redacteurs en
staken het gebouw in brand.
^BINNENLAND."
Aan de Staatscourant van gisteravond ont-
leenen wij nog de volgende Kon. besluiten:
op zijn verzoek eervol ontslag verleend uit
zijne betrekking van lid van het college van
regenten over de gevangenis te Almelo aan F.
O. Gorter, onder dankbetuiging voor de als
zoodanig bewezen diensten, en
is benoemd tot lid van gemeld college L. R.
Wierenga, candidaat-notaris, wonende te Al
melo;
aan den tijdelijk-officier van gezondheid der
2de klasse J. van Oven, van het personeel van
den geneeskundigen dienst der landmacht, op
het daartoe door hem gedaan verzoek, ter zake
van ongeschiktheid voor de verdere waarneming
van den militairen dienst, wegens lichaamsge
breken, een eervol ontslag uit dien dienst ver
leend;
op het daartoe door hem gedaan verzoek, ge
rekend van 8 November 1916, een eervol ont
slag uit den militairen dienst verleend aan den
paardenarts der le klasse op non-activiteit J.
C. Numans, van het personeel van den ge
neeskundigen dienst der landmacht;
op het daartoe door hem gedaan verzoek een
eervol ontslag verleend uit den militairen dienst,
met ingang van 16 December 1916, aan den
tijdelijk als zoodanig benoemden reserve-eerste-
liritenant der infanterie D. C. de Groot.
Kerstoefeningen kader
Landstorm. De luitenant-generaal Nee-
teson, inspecteur van den Landstorm, heeft
aan de commandanten van Landstormkoip-
sen, -compagnies, enz. bericht, dat door den
minister van oorlog goedkeuring is gehecht
aan zijn voorstellen om de Kerstoefeningen
voor den kaderlandstorm te doen plaats heb
ben van 2630 December 1916 in de om- j
streken van Tilburg, met dien verstande,
dat op' 26 Dec. a.s. niet geoefend wordt,
maar in den avond van dien dag alle vrij
willigers van den kaderlandstorm, benevens
hunne officieren en verder kader op een
nader aan te geven uur zich moeten bevin
den op het stationsplein bij Tilburg, opdat
op 27 December vroegtijdig met de oefe
ningen, een aanvang gemaakt kan worden.
Ook gewone vrijwilligers in de verschil
lende rangen kunnen tot een beperkt aantal
aan de oefeningen deelnemen.
Allen worden in onderhoud gebracht bij
een onderdeel van V. I. B. en ingekwartierd
bij burgers.
Nominetieve opgaven van deelnemers
worden vóór 15 Dec. a.s. ten bureele van
den inspecteur ingewacht.
Met de algemeene leiding en het alge
meen toezicht Is belast de Inspecteur van
den landstorm, die alsnog zal aanwijzen de
verder benoodigde officieren en onderoffi
cieren, geschikt en genegen om op te tre
den als instructeurs of aanvoerders. Met
het commando wordt belast de aan den in
specteur toegevoegde kaj^itein J. W. Klein.
Indische dienst. Bij resolutie van
den Minister van Koloniën zijn P. Smit te Delft
en L. van Vlaardingen te Schiedam gesteld ter
beschikking van den Gouverneur-Deneraal
van Nedcrlandsch-IndiÖ ten einde te worden
aangesteld tot administratief ambtenaar
onderscheidenlijk voor de bezittingen buiten
Java en Madoera en voor Java en Madoera;
Is dr. "W. de Wolff te Oegstgeest gesteld ter
beschikking van den Gouverneur-Generaal van
Nederlandsch-Indië om daar te lande te wor
den benoemd tot Gouvernementsarts bij den
Burgerlijken Geneeskundigen Dienst.
Nederland en de oorloa*
c.at Schelde vraagstuk.
Door het Kamerlid den heer Van Leeu
wen rijn in zake een verklaring van de Bel
gische regeering In verband met de oplos
sing van het Scheldevraagstuk aan de re
geering de beide volgende schriftelijke vra
gen gesteld:
1. Is de mededeeling juist van den heer
Camille Huysmans in Het Volk ven 29 No
vember 1916, dat de Nederlandsche regee
ring de verklaring heeft ontvangen van de
Belgische regeering, dat deze regeering vij
andig is aan elke oplossing van het Schelde
vraagstuk, die zou berusten op annexatie
van Hollandsch grondgebied?
2. Zoo ja, is de minister dan bereid, de
Kamer mededeeling te doen van den inhoud
dezer verklaring en van de desbetreffende
deze zaak gevoerde briefwisseling?
De minister van Buitenlandsche Zaken
heeft deze vragen als volgt beantwoord:
1. De bij de eerste vraag bedoelde mede
deeling in Het Volk van 29 November j.l.
is, zoo niet in de bewoording, toch in den
geest juist.
De Belgische minister van Buitenlandsche
Zaken heeft n.l., met instemming van zijn
medeleden der regeering, aan den gezant
der Nederlanden te le HSvre zijn standpunt
ter zake schriftelijk te doen kennen, verkla
rende, dat Zijn Excellentie, met den wensch,
dat de betrekkingen tusschen België en Ne
derland bij voortduring het kenmerk van
vertrouwen en vriendschap zouden blijven
dragen, niet aarzelde te herhalen, dat de
Belgische regeering ten sterkste afkeurde
alle drijverij die aantasting van de integriteit
van het Nederlandsch grondgebied mocht
beoogen.
Tevens werd door tusschenkomst ven den
gezant de Nederlandsche regeering gemach
tigd van de afgelegde verklaring desge-
wenscht gebruik te maken.
2. Met het bovenstaande is tevens de
tweede vraag beantwoord.
Belgische coupons.
De heer De Beeufort heeft, fn zake de
aanhouding door de Fransche postcensuur
van naar Parijs gezonden en aldaar betaal
baar gestelde Belgische coupons bij de re
geering de volgende schriftelijke vragen In-
gezonden:
De coupons der Belgische staatsschuld
zijn alleen betaalbaar gesteld te Parijs; zij
worden evenwel bij verzending daarheen
door de Fransche postcensuur aangehouden
en niet doorgezonden, zelfs naar mij werd
medegedeeld op verzoek niet teruggezonden.
Met het oog op het groote belang der Ne
derlandsche houders van Belgische staats
schuld veroorlooft de ondergeteekende zich
tot den minister van Buitenlandsche Zaken
de vraag te richten of Zijne Exc. niet door
in overleg te treden met de Belgische en
zoo noodig ook met de Fransche regeering
zou willen trachten een regeling te verkrij
gen, waardoor de uitbetaling der Belgische
coupons beter verzekerd wordt.
Hierop heeft de minister van Buitenland
sche Zaken geantwoord:
Klachten over aanhouding door de Fran
sche postcensuur van naar Parijs verzonden
en aldaar betaalbaar gestelde Belgische cou
pons heeft ondergeteekende tot dusver niet
ontvangen. Zoodra belanghebbenden zich
met opgaaf van aangehouden en niet terug
gezonden zendingen tot hem mochten wen
den zal hij gaarne met de Belgische en zoo
noodig de Fransche regeering in overleg
treden nopens een regeling- waardoor de uit
betaling van aan Nederlanders toebehoo-
rende Belgische coupons in het vervolg
zonder stoornis kan plaats vinden.
Peulvruchten.
De Peulvruchtenvereeniging brengt onder
de aandacht van belanghebenden, dat on
der toezicht van de Rijkscommissie van Toe
zicht op de Peulvruchtenvereeniging aan de
Peulvruchtenvereeniging wordt opgedragen
door tusschenkomst van de leden der Ver-
eeniging van handelaren in peulvruchten
voor rekening van het Rijk de voor de dis
tributie benoodigde groene erwten en bruine
stamboonen aan te koopen.
Deze aankoop is onderhevig aan een aan
tal voorwaarden, welke door de Rijkscom
missie van Toezicht op de Peulvruchtenver
eeniging zijn goedgekeurd.
Over de grens gekomen.
Te Hengelo is een Duitsche deserteur
aangekomen.
Te Maastricht zijn 2 ontvluchte Russen
aangekomen, die bij Bocholtz de grens had
den overschreden.
Te Ottersum is een 18-jarige Duitscher
over de grens gekomen, die in het oosten
driemaal was verwond en nu, te Oberhausen
met verlof zijnde, de vlucht had genomen.
Hij is over Nijmegen naar Amsterdam ver
trokken.
De politiek van den komen
den tijd. Aldus was een rede getiteld,
welke prof. mr. J. A. van Hamel voor de
afd. Amsterdam der „Algemeene Staatspar
tij" heeft gehouden. We leven hier zeide
tpr. In Nederland, in een tijd van over*
gang. De oude vraagstukken worden afge
daan, nieuw» rijzen maar worden niet aan
gepakt. Zoo vindt hetgeen bij het volk IeeH
geen weerslag bij de regeering. Voor de toe*
komst mogen wij ons niet blind staren
illusies, maar wij moeten het gevaar ond
de oogen zien van het reactionlsme op tot1
daal en economisch gebied. Ook tullen
voor internatioaale moeilijkheden komen,
wel veel erger na, dan in den oorlog,
wisseling der Engelsche regeering kan du
den op een veel krachtiger oorlogsvoerin_
Daartegenover kan van Duitsche tijde "etj
te groote beleefdheid en poesliefheid jegen»
ons komen. Voor teker pessimisme Is re
den. Maar optimistisch was toch spr. bij df
vraag welke politiek we moeten voeren. Pro»
ductie, torg voor de nationale telfverdedfc
ging, democratie moeten onte politiek be»
heerschen.
't Is een belang der democratie telf, da|
tl] de vrije productie erkent. De oorlog heefl
ons de oogen geopend: een doorgevoerde
staatsexploitatie leidt tot een kreupel» pro>
ductie. Maar voorloopig tal. de vrije product
.tie na den oorlog nog staatssteun noodifj
hebben.
Daarbij zal spaarzaam moeten of—tre
den. Het vrij weelderig staatsleven van vooï
den oorlog zal moeten vereenvoudigd wor
den. Nieuwe controle zal moeten Inge
voerd.
i De weerkracht van ons land moet voorts
I zóó zijn, dat Nederland althans een vuist
kan toonen. Men denke aan de tractaten»
oorlog, die na den krijg zal komen. De de
mocratie moet dit inzien. Met haar bestrijdt
spr. allen kastegeest en andere kwade din-
gen In het leger. Maar onze weermacht zeil
moet sterk zijn.
Men moet voorts zich vrij kunnen uiten
over onze internationale politiek. Het gaat
niet aan ons volk te muilbanden. Een vrijs
meeningsuiting is noodig om telkens en tel
kens kenbaar te maken, dat wij onze Integri
teit wenschen te handhaven.
Wat de democratie eindelijk betreft: tot
heden heeft men zich te veel bepaald tot
de parlementaire democratie. Maar de ge
schiedenis leert, dat steeds de democrati
sche parlementariërs werden de nieuwe ty»
rannen van het volk. Het incident-Nierstrasj
is leerzaam om te doen zien, dat 't parle
ment reeds gehuld is in een mantel van hei
lige onschendbaarheid. Kamerleden noch
Ministers denken er aan, om over gewichti
ge zaken met het volk te komen spreken.
Het vraagstuk der deelneming van 't volk
wordt niet opgelost met het stembiljet.
Er moet komen een heel nieuw program
van staatkundige inrichting met veel groots-
re deelname van het volk. Niet verdeeling,
maar vermenigvuldiging van verantwoorde-
lijkheid, zoowel voor binnen- als bultenland-
sche politiek.
Spr. sloot zijn betoog met te verklaren,
dat in tegenstelling met kerkelijke en soci-
aal-dem. partijen de liberale partij, ondanks
alle tekortkomingen, nog Is de pr ven
samenvoeging en eenheid.
I Ter gedachtenis aan pre
sident Steijn. Ter nagedachtenis van
den overlden president Steijn heeft gister
avond te Amsterdam een vergadering plaats
gehad van de Nederlandsche Zuid-Afrikaan-
sche Vereeniging In overleg met de Zuld-
Afrikaansche Studenten Vereeniging te Am
sterdam.
De voorzitter prof. Po n t sprak een Inlei
dend woord van hulde aan „den man van
de Nederlandsche model-republiek, den man
van onkrenkbaren trouw", zooals spr. presi
dent Steijn noemde, van wien een met rouw
omfloerst portret op het podium tusschen
palmen stond geplaatst.
Het woord was vervolgens aan dr. H. P.
N. Muller, oud-gezant van den Oranje-
Vrijstaat. Deze ging in het kort den levens
loop van president Steijn na totdat zijn ver
kiezing tot president met een overweldi
gende meerderheid van stemmen plaat»
had. Spr. zeide, over het uiterlijk van Steijn
uitweidend, dat dit hem steunde in het goe
de. Ook kent spr. geen vorst, die een meer
vorstelijk uiterlijk had, dat eerbied afdwong
en majesteit uitstraalde, dan dat van Steijn
met de grooie forsche gestalte, met de
krachtig-fcreede schouders, het gelaat met
den statigen baard, en de voornome kleine
handen.
Dan schetste spr. zijn leven als president
van den Vrijstaat, waarin hij de onafhanke-
j lijkheid door geen offer te duur gekocht
achtte, maar steeds angstvallig overwoog, of
hij het geweten niet bezwaarde. Hij voel
de zich gedragen door de liefde van zijn
volk. Zijn laatste krachten heeft hij ten
slotte er aan gewijd, om de Zuid-Afrikaan-
sche Unie te vestigen. Spr. besloot zijn rede
met een aanhaling van Vondel, die hij toe
passelijk acht op den overleden presidenti
„Hij heeft zich zelf gehouwen In der burgren
i hart", en dit als slotwoord: De rots van
Bloemfontein Is neergedaald in d'aarde,
maar ook daar nog torst hij de pijler*
van het Hollandsch-Afrikaansche voortbe
staan.
Hiema sprak prof. dr. H. D. J. Boden»
stein, die eveneens het leven van Steijn
schetste en meende, dat het Zuid-Afrikaan»
sche volk ten opzichte van den president
stond als het Duitsche thans tegenover Hin
denburg. Het volk had gemerkt, dat hij In
alle opzichten te vertrouwen was, dat hij een
intense, hartstochtelijke liefde had voor zijn
volk en een bereidvaardigheid, om alle*
daarvoor op te offeren.
President Steijn had ingezien in 1913 en
ook reeds vóór dien tijd dat de politieke rich
ting van Botha verderfelijk was voor het
volk. De scheuring in 1913 was er het ge
volg van, toen n.l. een gedeelte van het voHt
niet tevreden was met de politiek van Botha.
Steijn was de man om het volk weer samen
te brengen langs den weg van gelijkheid en
recht. Hij gaf het voorbeeld van moed, dap
perheid en berusting en hij was oGdsvor-
trouwend genoeg om bij tegenslagen in o. -
