Hu-,ie Rekenkamer zijn overgebracht:
a '200,000 stuks zilverbons it 2.50 van
JJcn bii Kon. besluit van 31 Maart 1915
fistbl. no. 174) bepaalden vorm;
b. 400,000 stuks zilverbons 1, van
Ben bi) Kon. besluit van 22 April 1916 (Stbl.
rfco. 168) bepaalden vorm. Stct.
Een ministerie van onderwijs.
In onderwilskringen circuleert, volgens de
fled., een adres aan H. M. de Koningin met
Srerzoek de instelling van een Ministerie van
'tmderwljs te willen overwegen. Het gaat uit
Van prof. dr. B. Symons te Groningen e. a.
Eerste Kamer. De leden van de
Eerste Kamer der Staten-Generaal zijn ter
vergadering bijeengeroepen tegen Dinsdag
Ï6 Januari 't avonds 8 M uur.
Kamerverkiezingen. De dls-
bfctsfederatie der S. D. P. in het kiesdistrict
ffitjerksteradeel heeft tot defintöeven candl-
Idaat gesteld ds. M. C. ven WIJhe, predikant
Ie Barchem.
De afd. Assen van den V.-D. Bond heeft
candidaat gesteld den heer W. O. A. Kos
ter, aftredend.
Kamerverkiezingen. De fede
ratie der S. D. A. P. in het district Lochem
heeft den heer A. J. Bergmeijer te Dor
drecht candidaat gesteld voor de Tweede
Kamer
Met klein «erlof-
(Oflicieel.) Behoudens anonime omstan
digheden zal de lichting 1911 bi] de onbe
reden korpsen, de torpedisten en pantser-
lort-artillerie uitgezonderd, vermoedelijk om-
et, eeks 10 Maart e.k. met onbepaald klein
Verlof kunnen vertrekken.
De legerfilm. De leden van de
Eerste Kamer der Staten-Generaal zijn met
hun dames door de ministers van Oorlog en
Marine uitgenoodlgd tot bijwoning van de
vertooning van de oorlogsfilm Leger en
Vloot" op Woensdag avond 17 dezer.
Dienstplichtige burgemees-
Iers. Het legerbestuur heeft naar de
iAvp. meldt bepaald dat van 10 Januari
el, de dienstplichtige burgemeesters, die in
het genot van onbepaald (klein) verlol zijn,
geacht moeten worden als met groot verlof
te zijn gezonden en dat ook zoo zal moeten
gehandeld worden met dienstplichtigen, die
nog tot burgemeester mochten worden be
noemd.
Deze burgemeesters blijven in hun ge
meente werkzaam en keeren alleen onder
ide wapenen terug bij nadere oproeping.
Mr. H. Goeman Borgeslus.
De luvsfand van mr. H. Goeman Borgeslus
was Zondagochtend en -avond nog geheel
dezelfde. De nacht werd rustfg doorgebracht.
Uitvaart |hr. van Nispen tot
8 ev t n a er. In de parochiekerk ven Onze
Lieve Vrouwe van Goeden Raad fs Zaterdag
•norgen een plechtige uitvaartdienst gehou
den voor wijlen Jhr. W. J. C M. van Nl»-
pen tot Sevenaer, ln leven lid van de Twee
de Kamer, van de Provinciale Staten van
Euld-HoUand en hoofdredacteur van de Re
sidentiebode. Onder de talrijke aanwezigen
werden o. e. opgemerkt de vlce-voorritter,
de griffier en de commies-griffiers en een
aantal leden der Tweede Kamer, benevens
vertegenwoordigers der Haagsche pers, zoo.
mede directie, redactie en commissarissen
iran de Residentiebode.
Tijdens den dienst bevond zich op het
altaar een vriend van den ontslapene. Pater
Beukers, provinciaal van de Jezulten ln Ne
derland, die een stil gebed opdroeg voor de
«ielerust van den overledene.
De bezoekers der kerk ontvingen allen
«en boekje met den tekst der Requiem-Mis
en begrafenisplechtigheid ln het Latijn en
het Nederlandsch.
kerkelijk koor Sursum Cordo voerde
Bp zeer indrukwekkende wijze de Requiem
mis van Perosi uit.
Onder de tonen van den treurmarsch van
Chopin werd ten slotte het stoffelijk over
schot uit de kerk gedragen om per automo
biel te worden vervoerd naar Zevenaar. De
familie en vrienden van den ontslapene be
gaven zich daarheen met den Staatsspoor-
Irein van 9 uur 59.
In de wachtkamer aan het station kwamen
Ve schillende vrienden van den overledene
de treurende weduwe en de familie hun
deelneming betuigen, o. a. staatsraad mr.
Harte van Tecklenburg. Met de familie be
gaven zich naar Zevenaar het Tweede Ka
merlid de heer Duymaer van Twist als ver
tegenwoordiger van de anti-revolutionaire
Kamerclub, het katholieke Kamerlid Jhr.
Ruijs de Beerenbrouck, het lid van de Ge
deputeerde Staten jhr. mr. von Fisenne en
ide directeur en leden der redactie van „De
Rc-identiebode."
v 1 afloop van den uitvaartdienst is in de
hf og een stille Heilige Mis opgedragen
de het lid van de Tweede Kamer mon-
»ei our professor dr. Nolens.
Begrafenis H. E. Kleyn. Te
m. .Jen van een kleinen kring van belang
stellenden werd Zaterdagvoormiddag op Oud
Eik en Duinen in stilleTr eenvoud ter aarde
besteld het stoffelijk overschot van den heer
H. E. Kleyn, oud-raad-adviseur van het de-
pa lament van oorlog.
Onder de aanwezigeh werden opgemerkt
de minister van oorlog, generaal-majoor Bos
boom, met den secretaris-generaal van zijn
departement, den heer Doorman; een depu-
latie van het bestuur der Kon. vereen, van
gepensionneerde onderofficieren en minde-
een, bestaaande uit den gep. luitenant-gene-
sa Waal, eere-commissaris en de gep.
Ie. ins Driessen en Van Overveldt, laatst
genoemde mede als vertegenwoordiger van
de Kon. Ver. van gep. officieren, alsmede
een deputatie van de Kon. Ver. Het Eere-
teeken voor Belangrijke Krijgsverrichtingen.
Op verlangen van den overledene werd
bij de groeve niet gesproken.
De heer Diemont, een zwager ven den
overledene, dankte voor de betoonde be
langstelling.
Dp. Renesen Jr. t
Men seint ons uit Arnhem
Ne eene hevige ongesteldheid van eenige
weken is alhier overleden, op ruim zestig-
Jarigen leeftijd, de bekende chirug Dr. W.
Renssen Jr. In 1885 vestigde hij zich te
Arnhem, alwaar hij dadelijk een drukke
praktijk kreeg. De overledene genoot
In wijden kring een uitstekenden roep
els operateur en de tragische omstandig
heden, waaronder dat sterfgeval voorvalt
mevrouw Renssen overleed een tiental da
gen geleden wekken hier ter stede alge
meen leedgevoel. Arnhem verliest in Dr.
Renssen een zijner meest beminde en meest
bekwame doktoren, die het algemeen ver
trouwen van rijk en arm genoot. Hij was
mede-oprichter van het Krüppel-Heim.
Te Leiden is overleden mr Kerstens,
notaris, oud-wethouder en oud-Statenlid van
Zuid-Holland.
Mr. Kerstens behoorde tot de R.-K partii.
M r. G. J. R I v e. De N. R. Ct. meldt
het plotseling overlijden van haar medewer
ker te Weenen, den heer mr. G. J. Rive, die
daar ter stede 38 jaar zijn blad heelt ge
diend.
De heer Rive stond schrijft de N. R. Ct.
zeer goed aangeschreven in de kringen
waar hij het ais correspondent van moest
hebben. Hij was te Weenen zoo populair,
als een vreemdeling er kon worden. Mr.
Rive was ridder in de orde van Oranje Nas
sau.
Het Korr. Bureau seint ons uit Weenen,
dot de bladen aldaar wijzen op de groote
achting, welke den overledene m politieke
en journalistieke kringen werd toegedra
gen.
Te Apeldoorn is overleden de heer M.
H. Heybroek, pas gekozen raadslid en voor
zitter van de Kamer van Koophandel.
Nederland en de oorloa.
Directeur Centraal Ccusnasn idolen
kantoor.
Minister Posthuma heeft benoemd tot
directeur van het Rijks-Centraal Administra
tie kantoor voor de distributie van levens
middelen den heer Miner, directeur der
Coöperatieve Groothandels Vereeniging
„de Handelskamer" te Rotterdam.
Hat aftreden van den heer
La Gro.
Omtrent het aftreden van den heer J. L.
La Gro als directeur van het Rijks-Centraal-
Administratiekantoor voor distributie van
levensmiddelen verneemt de Tel. het vol
gende:
De befaamde Commissie ven Bijstand
moest herhaaldelijk met den heer La Gro
vergaderen, en daarom re« het plan een
adjunct-directeur naast hem te stellen, die
dan ln zijn afwezigheid de zaken zou leiden.
Die adjunct-directeur zou zijn de beer G. A.
i. Mirrer, directeur van de Coöperatieve
Groothandels arsvereerdging „De Handels
kamer" te Rotterdam. De heer La Gro
wenschte echter geen adjunct-directeur, en,
zoo deze er toch zou komen, wilde hij (La
Gro) evenveel Invloed hebben als de leden
der Commissie van Bijstand. Uit dit conflict
werd allerlei onaangenaams geboren, met
het gevolg, dat de heer La Gro er nu Ineens
het bijltje bij heeft neergelegd.
Maar de Commissie van Bijstand en de
minister waren hierop voorbereid en zoo
doende dat de ontslagname van den heer La
Gro op den voet werd gevolgd door de be
noeming van den heer G. A. J. Mirrer.
De heer La Gro, die indertijd werd be
noemd op voordracht van den heer Linthorst
Homan, gaat een particuliere betrekking aan
vaarden in Utrecht.
De iiroodd'striktitic
De minister van Landbouw heeft den
gemeentebesturen medegedeeld, dat de
brooddistributieregeling 5 Februari in wer
king treedt, terwijl de verstrekking van
grondstoffen aan bakkers en winkeliers tot
5 Maart zal geschieden op den tegenwoor-
digen voet, daarna tegen inlevering der door
hen ontvangen wittebrood- en roggebrood
bons.
De hoeveelheid rogge of tarwe, welke kan
worden beschikbaar gesteld, wordt vastge
steld op 1M H.L. per jaar en per persoon
ouder dan 1 jaar, overeenkomende met on
geveer 2.8 KG. per week. Loonbakken zoo
wel van rogge- als tarwebrood Is geoorloofd.
De machinisten-staking.
Naar wij vernemen, is tengevolge van
de machinistenstaking reeds 40,000 ton
steenkool, die bij geregelde vaart had kun
nen zijn aangevoerd, onaangevoerd geble
ven.
De machinisten.staking geëindind.
De Bond var Machinisten ter Kooo
vaardij heeft aan den Minister van L ;nd-
bouw. Nijverheid en Handel het volgende
getelegrafeerd: „Wij zijn bereid op de do .r
u te bepalen voorwaarden naar zee te gaan
Naar aanleiding hiervan heeft de minister
aan den Bond voornoemd geseind: „Over
eenkomstig uw telegram zullen de voor-
waaiden door mij worden vastgesteld. Uit
den aard der zaak zal dit eenige dagen vor
deren. Bt stel er prijs op dat de machinisten
nu direct gaan monsteren, en zeg u toe dat
de door mij vast te stellen voorwaarden zul
len gelden van af den dag waarop het va
ren weder is aangevangen. Het doet mij ge
noegen dat thans de staking weder geëin
digd is.
Aan het bestuur van de Scheepvaartver-
etniging te Rotterdam (de vereeniging van
feeders) deelde de minister per telegram
den inhoud van 't telegram van den Bond
van Machinisten mede en seinde daarbij
verder het volgende: „In het bezit van uwe
toezegging dat u ongezien en ongehoord el
ke door mij gestelde loonregeling zult aan
nemen, deel ik u mede, dat Ik zoo spoedig
mogelijk de door mij vastgestelde voorwaar
den aan u zal doen toekomen. Het doet mij
genoegen dat thans de staking geëindigd i».
K o 1 e n-a a n v o e r.
Uit Rotterdam meldt men aan de Tel., dat
de onderhandelingen met Engeland het re
sultaat hebben gehad, dat de aanvoer van
Engelsche kolen met meer dan 100 pCt. zal
verho.->"d worden. De Invoer zal bedragen
tot 200,000 ton per maand.
Onitsche onderzeeër opgebracht.
Door onze marine werd gisteren een
Duitsche onderzeeboot, die zich in Neder-
landsche territoriale wateren ophield, opge
bracht naar Vlisslngen en aldaar geïnter
neerd.
Looiextract en Ieder. De hee-
ren Van Gijn, voorzitter van het distributie
bureau voor huiden en looistoffen, en M. A.
van Loon, uit Den Haag, zijn gisteren naar
Londen vertrokken, om te trachten, met me
dewerking van de N. O. T„ de moeilijkhe
den, in verband met de aangehouden partij
en looi-extract en leder, op te lossen.
Engeland en onze vlsscherij.
Sedert eenige dagen mogen de Vlaar-
dingsche stoombeugers te IJmuiden kolen
Iaden en behoeven dus niet meer na elke
reis naar den Nieuwen Waterweg te gaan
om te hunkeren.
Naar de berichtgever van het Hbld. te IJ
muiden verneemt is deze toestemming ech
ter alleen van toepassing voor de schepen
der reederijen, die het contract met de Brit-
sche regeering geteekend hebben en dus
evenals de reeders der Umuider stoomtraw
lers 35 pet. der vangst voor Engeland ter
beschikking stellen.
De nog niet aangesloten reeders uit Sche-
veningen en de havens aan den Waterweg
moetert voorloopig nog naar elders gaan
om hunne schepen bunkerkolen te laten In
nemen.
Mosselen.
Uit Ierseke meldt men aan de N. R. Ct.:
Gisteren werd hier bekend, dat de handel
met Duitschland in alle schaaldieren (mos
selen, oesters, kreeften, garnalen, ulken,
kreukels) is gecentraliseerd; binnen enkele
dagen wordt de grens van Duitschland en
die van de door Duitschland bezette gedeel
ten van België en Frankrijk voor den vrijen
invoer van die ^rtikelen gesloten. Alleen
gemachtigde voor den invoer zal In deze
streken zijn de N. V. Algemeene Import en
Export, afdeeling schaaldieren, te 's Gra-
venhage. Ook voor Oostenrijk en Polen Is
deze beperking van kracht. Mossels uit huls
industrie worden niet meer aangenomen.
Uitvoer verboden.
Verboden is de uitvoer van riet en
blezen en alle producten daarvan. Voorts de
uitvoer van prei.
Invoer van kalk uit
Duitschland.
Naar men aan de N. Ct. uit Winterswijk
meldt, Is de uitvoer van kalk uit Duitschland
naar ons land weeT toegestaan. De consen
ten daarvoor zijn reeds door Berlijn afgege
ven. Ditzelfde is ook met den uitvoer van
cement het geval, zoodat we binnen enkele
dag ende eerste zendingen voor ons land
kunnen verwachten.
De dure bouwmaterialen.
Naar wij vernemen hebben B. en W. van
's-Gravenhaee het bouwen van 73 woningen
en 3 winkelhuizen door de Algem. Coöp.
Woningvereeniging aan de Laan van Meer-
dervoort, niet gegund wegens de hooge
bouwkosten, ontstaan door de duurte der
bouwmaterialen, welke 60 pet. hooger is
dan in Augustus 1914. Door deze beslissing
zal het bouwen van arbeiderswoningen in
Den Haag voorloopig moeten worden stop
gezet, daar ook andere woningbouwvereeni-
gingen hun plannen nu niet ten uitvoer zul
ten kunnen brengen. Zoo kan b.v. van alle
loopige plannen der Vereen, bovengenoemd
om, behalve aan de Laan van Meerdervoort
ook aan de la Reykade 144 woningen te bou
wen niets komen.
In verband met de steeds toenemende
woningnood wordt door het 's Gravenhaag-
sche gemeentebestuur overwogen over te
gaan in navolging van Amsterdam
tot het bouwen van nood-woningen.
Bovendien kan nog worden medegedeeld,
dat ook in regeeringskringen het woning
vraagstuk onder de oogen wordt gezien.
Naar verluidt is een verandering van den
bijslag van Rijk en gemeenten in overwe
ging. Werd van Rijkswege en gemeentewege
ieder 50 pet. voorschot aan de Woning-
vereer'ging verstrekt, deze zou thans wor
den 75 pet. bijslag van het Riik en 25 pet.
van de gemeente. Deze regeling zou tot 1
jacr na het sluiten van den vrede van kracht
blijven.
Geen gas in Sluis. Naar de
Midd. Ct. meldt, is bij den burgemeester van
Sluis van den Duitschen gezant een bericht
ingekomen, houdende mededeeling, dat we
gens gebrek aan steenkolen de toevoer van
gas uit Brugge vermoedelijk binnen eenigen
tijd zal ophouden.
Oi de grens gekomen.
Ui» irci ;eld werden Vrijdag door den veld
wachter naar Tiel gebracht, waar zij zouden
trachten werk te vinden, twee Duitschers,
van wie een deserteur in het bezit van het
IJzeren Kruis 2e klasse en de Oostenrijksche
dapparheidsmedaille, de ander zijn 17-jarige
broer. Donderdag waren zij te Beek bij Nij
megen over de gTens gekomen. Hun vader
en drie broers waren reeds gesneuveld en
de deserteur verwond. Nu was hij hersteld
weder opgeroepen naar het front
Te Winschoten fs een Duitsch deserteur
aangekomen.
Te Maastricht is een ontvluchte Rus een-
gekomen. Hij wes riek en ie dadelijk neer
het hospitael vervoerd.
Te Buurse rijn Russische krijgsgevange
nen over de grens gekomen.
Aan de Zeeuwseh-VIaamsche grens rijn 5
Russen over de draadversperring gekomen.
Eén hunner bleef eenige oogenblikken aan
den draad hangen en werd in deerniswek-
kenden toestand door de Nederlandsche
wacht opgenomen.
Tegen het smokkelen.
Door den Chr. Werkmansbond te Heerlen
werd met algemeene stemmen een tegen het
smokkelen gerichte, zeer scherpe motie aan
genomen, terwijl eveneens een bestuurs
voorstel werd aanvaard, volgens hetwelk die
leden geroyeerd zullen worden, van wie be
wezen is, dat zij zich met smokkelproktijken
hebben ingelaten.
Ben onder a a rd s ch e smokkel-
gang.
Men meldt uit Maastricht:
Door de militairen is onlangs In den St.
Pietersberg een onderaardsche gang ont
dekt, die in verbinding stond met de gan
gen in den Berg van Lanaije, op Belgisch
gebied. Het schijnt, dat heel wot smokkel
waar door die gang is gepasseerd. Eenige
geniesoldaten hebben nu door middel van
dynamiet die verbindingsgeng doen inval
len, zoodat de passage geheel verbroken is.
Smokkelen.
Drie personen zouden Zaterdagmorgen drie
met peperkorrels gevulde zakken werpen 'n
den goederentrein, die omstreeks halfvijf
van het station Almelo in de richting Hen
gelo vertrekt. Zij hadden daartoe postgevat
ongeveer 1000 M. van het station. De ma
chinist reed op de plaats waar de peper zou
worden ingeworpen, zeer langzaam en twee
conducteurs stonden in een goederenwagen
van den trein gereed de gevulde zakken op
te vangen, alles met het oogmerk de peper
fiaudeleus uit te voeren. Hoe goed alles
ook was overgelegd, hadden surveilleerende
agenten van politie lont geroken. Het drie
tal, van wie twee spoorwegbeambten, we,d
gearresteerd en de peper in beslag geno
men. Inmiddels werd naar Hengelo geseind,
waai de machinist en de twee conducteurs
weiden uitgenoodigd den trein te verlaten.
(Hbld.)
Alg. Ned. Ambtenearsbond.
In de onder voorzitterschap van den heer
W. Tolsma te Den Haag gehouden open
bars vergadering van den Alg. Ned. Amb-
tenaarsbond, waar als sprekers optraden de
heeren W. Drees en B. Coltof, werd een
motie aangenomen, waarin er bij de regee
ring en volksvertegenwoordiging op aange
drongen wordt op het onverwijld nemen van
zoodanige maatregelen, dat eindelijk aan
den onhoudbaren toestand van achteruit
gang en verarming, waarin een groot deel
van het overheidspersoneel ls geraakt, een
einde kome. Als meening van de vergade
ring wordt uitgesproken dat de dringend
noodige salarisverbetering van bedoeld per
soneel niet afhankelijk mag worden gesteld
van eventueel® overschotten der rijksmid
delen.
Rond van Vrije Liberalen.
De „Bond van Vrije Liberalen" hield
Zaterdag in „Parkzicht" te Amsterdam, een
buitengewone vergadering, onder voorzitter
schap van mr. H. C. Dresselhuys.
De Vooorzitter noemde deze verga
dering een van rouw, en herdenking in de
eerste plaats. Van rouw vooral, want al heb
ben velen aan mr. Tydeman's graf inge
stemd met de hartelijke en welsprekende
woorden, daar gesproken, onze gedachten
ging, aldus spr., al dadelijk uit naar de le
dige plaats hier in ons midden, velen onzer
behoorden tot zijn persoonlijke vrienden, al
len tot zijn nauwe geestverwanten en ver
eerders. Hij, die de voorzitter, de stichter de
leider en de ziel was van den Bond, laat in
den Bond een groote leegte achter. Diepe
rouw en verslagenheid bracht zijn dood on
der ons, met een ernstig besef van wat ons
ging ontbreken. Nooit werd een voorzitter
zoo gedragen door zijn partij ais mr. Tyde-
man, die de praktijk van ons aller beginsel
bij alle gemis aan partijdwang en erkenning
van het recht van ei?en overtuiging. Incar
neerde. Spr herinnerde er aan, hoe op den
vooravond van het zilveren feest van Tyde
man's staatkundige loopbaan het droevig lot
dezen dag in een treurdag heeft omgezet:
hij was toen op zijn politiek hoogtepunt, als
eenig in den moeizamen Grondwetsstrijd,
zedelijk overwinnaar gebleven in de oogen
van haast gansch de natie; voor ons een
lichtende figuur, als de verpersoonlijking van
liberale beginselvastheid. Ons is veel ont
vallen, maar ons is gebleven de geestelijke
schat van zijn voorbeeld en leering, de wee
moedige en eerbiedige herinnering aan zijn
persoon, die in lange toekomst ons den weg
kan wijzen voor een goede vrij-liberale po
litiek. (Applaus.)
Spr. trad vervolgens terug in Tydeman's
staatkundig leven, ook omdat het verklaart
de wording en de doelzetting van den Bond.
In den breede schetste mr. Dresselhuys het
leven van mr. Tydeman van het oogenblik,
dat deze 25 jaar geleden voor het district
Tiel het eerst in de Kamer kwam. Hij her
innerde aan het uittreden van mr. Tydeman
uit de Liberale Unie. Mr. Tydeman behoor-
de in 1894 tot de „anti-Takkianen". Men
noemde hem conservatief, maar dat was hij
allerminst tenzij men dit in Engelschen zin
beschouwt, in tegenstelling van het radica
lisme. Hij stemde nooit tegen wetten, die
gingen in de richting van volksontwikke
ling. Van 1894 tot 1904 verkeerden de oud-
liberalen in een periode van verstrooiing en
verspreiding. Toch was rij een tijd van ont
kiemend politiek leven. In 1905 vond een
begin van vereeniging plaats en in' 1906 00
23 Juli werd de bond geconstitueerd. Hel
programma van den Bond is het beginsel
van een groote middenpartij In ons vader,
land, dat nimmer veranderd behoefde te
worden.
Veel heeft de Bond te danken aan mr^
Tydeman. Ten einde rijn nagedachtenis ta
eeren zal aan een onzer beste kunstenaars
opgedragen worden een portret van mr. Ty*
deman te schilderen, dat met verlof van de«
minister van binnenlandsche zaken In hel
Rijksmuseum geplaatst zal worden.
Den Bond wacht onder het nieuwe 1de»
rechtstelsel een strijd, welken hij misschien
zonder hulp van onderen tal moeten voe-
ren.
Wat de toekomst betreft, de liberale par
tij zal In nieuwe banen moeten worden e»
leid.
Komende tot het onderwerp van den dag
(de rede van generaal Van Heutsz over da
verdediging van Indië), bracht de voorzitter
hulde aan den heer Van Heutsz. De „Moi-
ning Post" verklaarde onlangs, dat het feit
dat Oost-Indië niet te verdedigen is, een
troefkaart was tegen Nederland. Met instenv.
ming hebben wij gehoord het betoog van
oen heer De Meester, die pleitte voor een
dadelijk enjerachtig aanvatten der defensie
van Indië. 5pr. ontkende, wat de leider der
sociaal-demoL, aten zeide, n.l. dat dit zou
zijn een militaristisch maken van ons volk.
Het weerbaar maken van ons eigen gebied
Is de eerste pliclt eener onafhankelijke na
tie (toejuichingen.)
Na deze openingsrede leidde de luitenant-
generaal J. B. van Heutsz, oud-gouvemeun-
generaal van Ned.-Indië, een breedvoerige
bespreking over de verdediging van Ned.-
Indië in.
De heer Van Heutsz kwam tot de volgende
conclusies:
a. Indië, in den ïndischen Oceaan gele
gen, tusschen de groote rijken China en Ja
pan eenerzijds, Engeland met Australië en
Amerika anderzijds, neemt strategisch een
zeer bijzondere positie in en wel een zoo
danige positie, dat het krachtig weerbaar
moet zijn wil het ln de toekomst geëerbie
digd en ontzien worden. Blijft Indië weer
loos, zooals thans, dan valt het onvoorwaar
delijk ten prooi aan een der sterkere mach
ten.
b. Indië moet daarom in ons eigen waar
achtig belang, zoomede in het belang sedert
drie eeuwen aan onze hoede en zorg toe
vertrouwde bevolking van den ïndischen
Archipel, met den meesten spoed krachtig
weerbaar worden gemaakt, zoowel te land
en ter zee naar logische beginselen, zooali
o.a. in de brochure Van der Weyden ont
wikkeld.
c. Met zaakkennis en energie moeten on
verwijld de talrijke hulpbronnen van Indië
ln exploitatie worden genomen of tot hoog»
ontwikkeling worden gebracht en aldus
nieuwe bronnen van inkomst worden in hef
leven geroepen, opdat zonder overmatig»
belasting van de bevolking de groote kos
ten aan de weerbaarmaking verbonden, kun
nen worden bestreden.
d. Bij de ministers van Koloniën en Ma
rine behoort met klem op teer besliste wijze
te worden aangedrongen op onverwijld han
delen in den aangegeven geest, door het alt
In 1892 doen vaststellen van een rationeel
defensieplan.
e. Het ls wenschelijk, dat met de ten uit
voerlegging van dat plan met groote vol
macht worden belast één man met nuchter
verstand, helder oordeel, groot initiatief en
veel durf en ln wiens zaakkennis algemeen
vertrouwen wordt gesteld. In 1892 schreef
Spr. rijn Atjeh-brochure onder het motto:
„De Atjeh-oorlog knaagt aan ons koloniaal
bezit; hij moet eindigen. Laten wij eindelijk
aan de beschaafde wereld toonen, dat wfj
daartoe in staat rijn."
Nu zegt Spreker: ,Jndië*s weerloosheid
knaagt aan ons koloniaal bezit; zij moet
eindigen. Laten wij eindelijk aan de be
schaafde wereld toonen, dat wij daartoe In
staat zijn."
Spr. eindigt met een wijze, ernstige les
van een der grootste hedendaagsche leger
aanvoerders.
Hij zeide:
„Elk practisch middel, dat ten doel heeft
om de oorlogen zeldzamer te maken door
een beroep op het verstand te stellen ln de
plaats van een beroep op de wapenen, be
hoort met sympathie te worden begroet en
gesteund. Doch elke Regeering, die zich
daardoor laat in slaap wiegen ln een gevoel
van volkomen veiligheid, die zich verlaat
op pacifistische ideeën van den eeuwigen
vrede op aarde, en verzuimt zich voor te
bereiden op een verdediging van het be
staan, de eer en de rechten van zijn land,
zondigt zwaar tegenover haar volk."
Na de rede van generaal van Heutsz werd
de volgende motie gesteld: Aan den Bond
van Vrije Liberalen overwegende, dat het
belang van Ned. Oost-Indië zoowel als dal
van het moederland vorderen, dat deze ko
lonie door een voldoende weermacht tegen
buitenlandsche vijanden worde beschermd;
vcorts dat Indië geleidelijk moet worden
ontwikkeld tot ecne zichzelf besturende en
dus ook zich zelf verdedigende kolonie.
spreekt het volgende als zijn meening uiti
lo. De weermacht ven Indië moet on
verwijld tot zoodanig peil worden opge
voerd, dat zij In staat is die taak van
verdediging te vervullen;
2o. uitbreiding van de vloot is nood
zakelijk en zoodra mogelijk, zelfs voor
dat ten plan van uitbreiding is vastge
steld, moet tot aanmaak van klein ttie
teiisul worden overgegaan;
3o. binnen den kortst mogelijken tijd
moet een landleger van voldoende sterk
te worden gevormd, door Invoering van
weerpllcht van den inlander;
4o. Indië is in staat de kosten vaa
dit landleger zelf te dragen
