ZONNEWEELDE
N' 219 Tweede Blad.
15de Jaargang.
„DE EEMLANDER".
Zaterdag 17 Maart 1917.
BINNENLAND.
FEUILLETON.
AMERSFOORT
Hoofdredactie:
MARIE VAN VERSENDAAl.
Mr. D. J. VAN SCHAARDENBURG.
Uilgevers: VALKHOFF ft Co.
ABONNEMENTSPRIJS:
o maandou vooi Amereloort 1 1.30.
Idem franco per postl.SO.
Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) - 0.12&.
Afzonderlijke •nummers» 0.05.
"Wekelykaoh bijvoegsel „Dt Hollandschs Huisvrouw (onder
redactie van ihérèae Hoven) per 3 mud. 50 cl».
Wekeliik6oh bijvoegsel „Wereldrtvus" per 3 mnd. 53 Ct8.
Bureau: UTRECHTSCHESTRAAT 46.
Intercomm. Telefoonnummer 65.
PRIJS DER AD V ERIENTI EN
Van 1—5 0.8O.
Elke regel moer,t 40.15.
Dienstaanbiedingen 15 rogels 0.50»
Groote lettors naar plaatsruimte.
Yoor handel en bedrijf bestaan zeor voordoolige bopalingon
tot het herhaald advortoeron in dit Blad, bij abuimomont»
Eene circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
Kameroverzicht.
Tweede Kamer
Vergadering op 16 Maart 1917.
INDISCHE BEGROOTING.
Voortgezet worden de algemeene beschou
wingen over de wetsontwerpen tot vaststel
ling der begrooting van Ned.-Indië voor
1917.
Bij de replieken verdedigt de heer IJ z e r-
m a n (u.-l.) den heer Van Heutsz tegen*de
critiek van den minister en bestrijdt de hef
fing van uitvoerrechten.
De heer Albarda (s.-d.) is niet vol
daan door 's ministers plan inzake de exploi
tatie der Djambi terreinen. Ook vraagt spr.
of het comité „Indië Weerbaar" volle vrij
heid geniet, dan wel staat onder censuur.
Hij critiseert de propaganda van „Onze
Vloot", de „Industrieele Club" en de Vrije
Liberalen-voot de verdediging van Indië. wel
ke propaganda blijkens verschillende uitla
tingen in hun brochures is gebaseerd op ka
pitalistische drijfveeren en niet op het belang
van den inlander.
De heer Heeres (u.-l.) komt er tegen
op als zou, indien hij strikt voor art. 113
stemt, hij dit doen op egoistisch-Nederland-
sche gronden
Hierna wordt gepauzeerd.
In de middagvergadering komt allereerst
In stemming het verzoek van den heer Klee-
rekooper om verlof tot het richten van een
interpellatie tot den minister van oorlog i. z.
het optreden van een hoofdofficier te 's Gra-
venhage en voor zoover de stemmen hebben
gestaakt. Thans wordt het gevraagde verlof
met 36 tegen 27 stemmen verleend.
Voortgezet worden den de replieken over
de vaststelling der begrootipg van Ned.-Indië
voor 1917.
Bij deze vervolgde repli'ke'n verdedigt de
heer March an t (V. D) oncler anderen de
heffing van uitvoeirech en Ook hr crïti-
seerde scherp 's minis*crs houding ten aan
dien van de Djambi-concéssies. Natuurlijk
dat ook de defensie van ïndië niet onbe-
suroken blijft. De wijze wauop diende, vol
gens spieker in de rcuc'ng van een volks
leger.
De M i n. v. Kolonie n, de heer pley-
te, de sprekers beantwoordend merl t op,
deft *.1 erkent hij de /erdiensten van den
oud-p.f'i'verneur-generanl van Heu'sz. hij
dezen niet de juiste man acht om thans net
léger in Inr'ë te gaan reorganiseerën. Had
li'j het gekund en gewild, hij zou het des
tijds niet hebben nagelaten. Wat de regent
schappen betreft meent de Minister dat
daarin de verschillende belangen moeten
zijn vertegenwoordigd. Inzake de Djambi-
terreinen merkt de inister op, dat volgens
rapporten van deskundigen staatsexploitatie
©ngewenscht is. In principe is spr. geens
zins een tegenstander van landsontwikke-
ling maar dan moet hij overtuigd zijn van
het practisch belang daarvan. Spr. is dat in
dit geval niet.
let is geen gebrek aan durf maar de
Staat werkt nu eenmaal te stroef voor zulke
bedrijven. Intusschen zal spr. tót de Indi
sche regeering het verzoek richten de noo-
dige voobereidende maatregelen te nemen
opdat men gereed zal zijn en geen werk
overbodig is gedaan, hoe de beslissing ook
zal uitvallen. Mededeelingen omtrent de
Djambi-onlusten zal spr. doen wanneer
daarover betrouwbare berichten inkomen.
De leden van de deputatie Indië Weerbaar
zijn door spr. uitgenoodigd een voor een bij
hem te komen om hunne belangen voor te
dragen. De mentor van de deputatie, de
heer Idenburg wenscht niet dat zij in open
bare vergaderingen optTeden, zoolang zij
ander ziirü^eïding staan. Hij heeft politie
gevraagd te zorgen dat hen niets op straat
overkomt. Mochten zij bespionneerd zijn,
dan zou dit zeer tegen deiw zin der regee
ring zijn.
Hierna worden de algemeene beraadsla
gingen gefloten.
Bij de 2e afdeeling (Justitie) maakt de
heer Knobel (V. L.) eenige opmerkingen
kort door den minister beantwoord betref
fende de registratie van inlanders. Bij on-
derafd. 10 (kosten uitbreiding landgerech-
ten) licht de heer Bichon v. Yssel-
monde (C. H.) een amendement toe om
den post met 200 000 te verminderen.
Spr. toch acht het beter met de uitbreiding
der landgerechten langzaam voort te gaan.
De heer IJ z e r m a n (U. L.) vraagt of de
minister nu van plan is het omgekeerde te
doen van wat vroeger zijn voornemen bleek.
De landgerechten zijn indertijd ingesteld
om ook de Arabieren onder de Europee-
sche rechtspraak te brengen.
De M i n. v. Koloniën verdedigt zijn
voorstel. Twee dogmata's komen hier in bot
sing de unificatie der rechtspraak en het
principe dat bestuursambtenaren niet met
de rechtspraak belast. Het eerste moet den
doorslag geven. Bij art. 21 spreekt de heer
S a n n e s over de wijziging der koelie or
donnantie.
Spr. dringt aan op geleidelijke invoering
van den vrijen arbeid. Hij wenscht een com
missie die de kwestie der poenale sanctie in
verband met het rapport van Blommesteyn
zal onderzoeken en dient een motie in om
hiervoor een commissie te benoemen.
Daarna is de vergadering verdaagd tot
Dinsdag half twaalf.
OorlogswinstLelasting
N e d.-I n d i
Het wetsontwerp tot uitvoering van artikel 98
der wet op de Oorlogswinstbelasting 1916 is
door de Regeering aldus gewijzigd, dat ge
noemd artikel wordt gelezen als volgt
,Jrvdien in de koloniën of bezittingen ven het
Rijk in eenigen vorm belasting near oorlogs
winst wordt geheven, wordt aldaar ter zake van
het gedeelte der oorlogswinst, ten aanzien waar
van de belastingplichtige aantoont dat daarover
hier te lande van hem oorlogswinstbelasting is
geheveru^ontheffing verleend en worden aan de
geldmiddelen dier koloniën of bezittingen uit
de opbrengst der oorlogswinstbelasting ultkee-
ringen gediaan ten behoeve van de helft van het
bedrag, dat die koloniën of bezittingen door het
verleenen der bedoelde ontheffingen derven."
Artikel 98bis wordt aldus gelezen:
„Indien in dc koloniën of bezittingen van het
Rijk in eenigen vorm belasting naar oorlogs
winst wordt geheven, wanneer en voor zoover
blijkt, dat eenige vermeerdering van inkomen
of winst een"gfcvolg is van eenige uildeeling ge
daan door een binnen die koloniën of bezittin
gen gevestigde Naamlooze Vennootschap of an
dere verceniging van personen, wegens die ver
meerdering geen bekisting verschuldigd.
De bepaling van het eerste lid is niet van toe
passing ten aanzien van winstoandeelen in bin
nen de koloniën of bezittingen gevestigde com
manditaire Vennootschappen op aandeelen, ge
noten door de voor het geheel aansprakelijke
Vennooten als zoodanig, noch ook ten aanzien
van uitdeelingen van binnen de koloniën of be
zittingen gevestigde Naamlooze Vcjxnootschep-
pen cn andere Vereenigingen van personen, on
der den naam van tantièmes of welken ande
ren naam ook, aan beheerer.de Vennooten, com
missarissen of gecommitteerden, bestuurders en
verder personeel, allen als zoodanig."
Berichten.
De Staatscolrant van 16 Maart bevat
o. a. de volgende Kon. besluiten
werkzaam gesteld bij de Kon. Mil. Acade
mie de le luitenants J. H. A. Krediet van hel
le regiment vesting-artillerie en F. E. Ewr-
wijn Lange van het 3e regiment huzaren en
in verband daarmede overgeplaatst respect ie-
velijk bij den staf der artillerie en cavalerie,
zulks ter vervanging van kapitein J. P.
Enklaar en van ritmeester W. J. Jolles;
op verzoek eervol ontslagen H. Pitlo Rzn.
als directeur van het Post- en Telegraafkan
toor te Vught.
H. M. de Koningin-Moeder zal zich bij
de vaandeluitreiking aan het landstormkorps
stelling van Amsterdam, in het Stadion in de
hoofdstad, doen vertegenwoordigen door Ha
ren kamerheer jhr. A. S. E. van Tets.
Een waterweg van Dor
drecht naar zee. Bij de Tweede Ka
mer is ingekomen een wetsontwerp betref
fende het maken van een waterweg van
Dordrecht naar zee.
De interpellatie Kleereko-
per.%Ter voorkoming van onjuiste gevolg
trekkingen verzoekt de overste Merens me--
de te deelen dat hij geenerlei opdracht heeft
gegeven aan het Kamerlid den heer Duy-
maer van Twist om namens hem eenige me-
deeling aan de pers te verstrekken' nopens
het geval waarop de heer Kleerekoper met
zijn interpellatie doelt.
De Tweede Kamer heeft gistermorgen
het voorstel van deri^ Voorzitter, om den
heer Kleerekoper verlof te geven den mi
nister van oorlog te interpelleeren over het
bekende incident tusschen overste Merens
en een soldaat in de Korte Poten te 's Gra-
venhage, met 36 tegen 27 stemmen aange
nomen.
Kamerverkiezing Amster
dam IV. Voor de S. D. P. zal candidaat zijn
zoowel voor de Staten als voor de Kamer
zetel vacature-prof. mr. G. A. van Hamel, de
heer D. Wijnkoop.
Van Liberale zijde wordt ook nog voor de
Kamer-candidatuur genoemd dr. J. H. Gun
ning, oud-districtsschoolopziener.
De heer Van Voorthuyzen, burgemees
ter van Koudekerke, wonende te Leiden,
heeft wegens ziekte tegen 1 Mei ontslag ge
vraagd.
Nederland en de oorlog.
Ouze scheepvaart.
Naar men ons uit Den Haag meldt is het
verbod van het uitvaren van onze graan
schepen thans opgeheven.
Nat. Congres van het Neder 1.
Comité van Vrouwen voor
Duurzamen Vrede.
Nader kunnen wij berichten, dat de vol
gende spreeksters bereid zijn gevonden de
inleidingen te geven tijdens het aanstaand
Nationaal Congres van het Nederlandsch
Comité van Vrouwen voor Duurzamen
Vrede op 28 en 29 April in Den Haag, Ge
bouw De Ruyterstraat 67, over de volgende
onderwerpen: m
De vrouw en de vredesbeweging in ver
band met de ontwikkeling der wereldbe
schouwing: Mejuffrouw mr. Clara Wichman.
De vrouw en de vredesbeweging in ver
band met het vrouwenkiesrecht: Mevr. dr.
Aletta Jacobs.
De vrouw en de vredesbeweging in ver
band met het sociale vraagstuk: Mevr. W.
van ItalliëVan Embden.
De vrouw en de vredesbeweging in ver
band met het economisch vraagstuk: Mevr.
H. van Biema—Hijmans.
De vtouw en de vredesbeweging in ver
band met de internationale verhoudingen:
Mevr. C. A. de Jong van Beek en Donk
Kluyver.
Voorts zal het plan gevolgd worden om
de discussiën nog te doen voorafgaan door
twee spreeksters, die elk in een korte toe
spraak haar standpunt naast dat van de in-
leidster zullen stellen. In de weldra te ver
spreiden circulaire zullen daaromtrent na
dere mededeelingen worden gedaan.
'Duitsche w ij n u i t v o e r.
Naar De Hotelhouder verneemt, is de
uitvoer van wijn uit Duitschland naar neu
trale landen weer toegestaan als de ver
koopsprijs per flesch 4 Mark en meer be
draagt.
Betooging Overheids
personeel.
De Vereeniging van Belastingkommiezen,
tellende 2550 leden, deelde aan het Salaris
comité uit de 4 Bonden van Overheidsper
soneel, aangesloten bij het Nederl. Verbond
van Vakvereenigingen, mede, er prijs op te
stellen de betooging van 18 Maart in „Belle-
vue" te Amsterdam, mede van haar te doen
uitgaan. Hierdoor treedt dit Salaris-comité
op namens ruim 17000 personen in over
heidsdienst, van wie circa 7500 werkzaam
bij het Rijk.
Beriohten van deelname aan de betooging
kwamen in van den Algemeenen Bond van
Politiebeambten (ca. 700 leden) en van do
Vereeniging van Ambtenaren aan het Labo
ratorium van het Departement van Finan
ciën.
Overscheidingma x i mu m p r ij s
Bij de coöperatie „Excelsior" te Leeuwor
den is ongeveer 2000 K.G. gemengd kip
penvoer in beslag genomen, wegens over
schrijding van den maximumprijs.
Het* vluchtoord te Ede.
Alhoewel het contract met den eigenaar
van de electrische centrole te Ede o. m.
bepaalde, dat niet vóór den 15en April met
een eventueele afbraak van die centrale kon
worden begonnen, wordt 1 April een aan
vang gemaakt met de algemeene afbraak in
het vluchtoord. Aan de ambtenaren is tegen
1 Mei eervol ontslag verleend, met dien
verstande, dat zij zoo mogelijk eerder zullen
worden ontslagen nis hun diensten niet meer
noodig zullen zijn, mnnr dat in ieder geval
hun loon tot dien datum zal worden uitbfr
taald
Overdegrens gekomen.
Te Maastricht zijn twee ontvluchte Rus
sen aangekomen, die bij Nieuwenhogen over
de grens gekomen waren.
Te 'sHeerenberg zijn twee Duitsche de
serteurs over de grens gekomen.
Te St. Maarten is de ^p-jarige C. G.
verdronken.
Woensdagmorgen kwamen le Zevenaar
twee Duitsche deserteurs in uniform aan. Zij
ren te Emmerik ingekwartierd. Dinsdagoch
tend arriveerden veertien P^len, allen ont
vlucht uit Duitschland.
Eenzieke smok ke laarster. tilt
Aalten werd dezer dagon een Duitsche
vrouw wegens smokkelarij naar Zutphen
overgebracht. Op weg daarheen hield de
vrouw zich zoo ziek, dat een ontboden ge
neesheer haar opname in een ziekenhuis
noodig oordeelde. Eenmaal daarin opgeno
men wist zij in een deken gehuld, daaruit te
ontvluchten met medeneming van een mhn-
tel van een der verpleegsters en een stel
ondergoed van het ziekenhuis. Het was daar
dan ook gebleken dat de zieke smokkelaar
ster een simulonte was.
DcSarekatlslomen de ethische
politiek. Onder voorzitterschap van mr. H.
C. D; esselhuys hieldi de Haagsche afdeeling van
den Bond van Vrije Liberalen een buitengewone
algemeene ledenvergadering, waarin de heer R.
Polis, luitenant ter zee sprak over„Sarekat-
Islom en de Ethische Politiek."
De spreker ging vooreerst in korte trekken dc
geschiedenis van de S. I. na en wees er daarbij
op, dat dc Centrale S. I., evenals de meeste
harer afdeelingen, een loyale houding aanneemt
tegenover het Nederlandsche Gouvernement, zij
hiet dan veelal uit overweging, dat een veran
dering ven Gouvernement voOr Indië niet an
ders dan ncdeelig zou kunnen zijn. Voor een
belangrijk deel is deze loyale houding, te den
ken aan het verleenen van rechtspersoonlijk
heid aon de S. I. Ware dit niet geschied, den*
Verlatenheid is nederlaag; eenzaamheid
U overwinning.
ROMAN VAN
OLGA WOHLBRÜCK
met autorisatie uertaald
door
MevT. I. P. WESSEL1NK- VAN ROSSUM.
6S
Zijn vader, niet zijn stralende, jonge oogen,
en de dichterlijk fladderende gedachten.,, en
nu zat hij ginds in het prieel en dronk van den
goudgelen wijn, dien de jongen nog voor zijn
vertrek had gezonden als afscheidsgroet
misschien ook, opdat Lou Hörselkamp niets te
!kort zou komen van wat zij van jongsaf aan
gewoon was...
Heb gerinkel der glazen klonk door het
open raam en het zachte, volle orgaan van
gravin Oberwall en daartusschcn het vroolijk
(jeugdig gelach van haar «man en zijn van ont
roering en vreugde bevende stem, <LJ stem van
de blijde Paaschpreek waarmede hij riep:
„Gezegend was het uur, waarop onze jon
gen u bij ons bracht, lief kind. \eel vreugde
hebt gij mij geschonken, evenals uw verloof
de vroeger. Niets is in slaat mij gelukkiger te
maken, dan de wetenschap, dat ik u aan
elkaar kan geven: mijn dankbare leerling en
gij, mijn lief kindl"
De domineesche drukte haar groote, harde
vingers tegen haar oogen. Toen veegde zij ze
aan haar gebloemde boezelaar af, die de
japon, welke zij door de week droeg, bedekte.
En daarna zette zij weer wijn op de tafel,
ging naar beneden en kwam toen terug met
de boodschap, dat het tijdi werd om brood te
eten, als de gravin den laatsten trein nog
wilde halen.
Suzanne Oberwall nam den %rm, dien 8e
dominee haar bood en trok Lou Ilörselkamp
aan de hand mee <le kamer binnen.
„Wat is het stil en mooi bij u," zei zij, ter
wijl men rondom de ronde tafel plaats nam.
Heel zacht'gonsden kleine vliegen om den
witten lampekap. Dominee von Taysen sprak
een stil tafelgebed.
Suzanna Oberwall maakte vroom drie kruis
jes en ging tusschen den heer des huizes en
Lou zitten.
Zij trok de hand van het jonge meisje op
haar schoot en streelde haar mei haar teere,
zachte vingers.
,,U weet, dominee, dat Gerhard katholiek
gedoopt en protestantscli opgevoed is.*'
Er lag wel eenige droefheid in haar stem.
„Het was de wensch van uw echtgenoot,"
zei dominee Taysen verlegen.
Zij knikte en onderdrukte een zucht.
„Ja ik weet het. Hij dacht zeker, dat het
zoo beter was. Ik ben katholiek, dominee. Het
zou mij leed doen, als mijn zoon de zegeningen
mijner kerk niet deelachtig werd. En.'daarom
heb ik gedacht, dat de kinderen hier in
Duitschland door u, en in mijn geboorteland
nog eens katholiek getrouwd moesten worden.
Niet waar, lieveling, dat zult gij voor mij
graag willen doen?"
Lou kuste vol tecderheid de hand harer
schoonmoeder.
Zij wilde graag alles doen. wat deze mooie
en goede vrouw maar vreugde kon geven.
De vrouw van den predikant telde of er
genoeg brood was gesneden Tegelijk schoot
haar in de gedachten, dat zij nog gebakjes
had, die zeker goed bij den wijn zouden sma
ken. Zij stond op om de koekjes op een schaal
te doen; (faarbij moest zij er aan denken, hoe
zij weken geleden *in de keuken had gestaan
met haar jongen en hoe hij tegen haar gezegd
had: „wees goed voor Lou Ilörselkamp!" Toen
had zij zich al voorgenomen om geen vinger
te verroeren om Gerhard Oberwall met Lou
samen te brengen.
Geen vinger. Zij kende den jongen! Zij wist,
wat er in hem omging, wat hij hoopte; zij had
opgemerkt, dat. hij .zijn vriend niet in staat
achtte, om Lou gelukkig te maken. En nu zou
haar man die twee trouwen haar man! De
vader van den jongen...
„Misschien een gebakje bij den wijn?
Lou sprong op met een blos op het gelaat.
„Ik voer vandaag letterlijk niets uit, ik kan
aan niets denken
Zij bracht glazen schoteltjes, veegde de krui
mels van de tafel.
„Bij ons gaat het een beetje eenvoudig toe,
lieve mevrouw,'' zei de heer von Taysen.
Suzanna Oberwall knabbelde met haar witte
tanden aan het gebakje.
„Bij mij ook, mijn beste dominee. Waar de
natuur de tafel dekt wordt het voor men-
schcnhanden gemakkelijker/'
„Wij hier in 't Noorden fhoeten ons geducht
afjakkeren als wij wat van het Teven willen
hebben," zei mevrouw von Taysen.
Lou dacht aan haar vader. Een schaduw
gleed over haar trekken; Suzanna Oberwall
leunde achterover tegen de harde bekleeding
van de sofa en legde haar blanke handen in
de plooien van haar zijden japon. Haperend,
als het ware de woorden zoekend, zei zij:
„Het komt mij soms voor of alle menschen,
hier koorts hebben. Ik bedoel zoo'n lang
zame koorts, die alle krachten sloopt. Zij wor
den pas gezond, als zij oud zijn geworden.
En zij worden hier zoo gauw oud niet naar
het uiterlijk neen innerlijk. De jeugd is
voor hen als een ja als een sprookje. Daar
lachen zij om. Zij gelooven er niet aan; zij
welen niet, dat verlangen en liefde en leed,
-dat dat alles zeer belangrijk is en een leven
kan vullen. Bij ons in het Zuiden komen de
rimpels eerder, maar wij blijven, hoe zal ik
het zeggen, dominee, wij blijven een van ge
loof met de jeugd.
Het rijtuig, dat besteld was, reed voor.
Dominee Taysen en Lou Ilörselkamp verge
zelden de gravin naar het station.
„Ik denk, dat Gerhard je over twee, drie
dagen naar ons toe zal brengen. Ik zal hem
zeggen, dat ik zijn kleine verloofde liefheb als
een dochter. En jij, mijn lieveling, zult hem
gelukkig maken, niet waar?''
Er trilde iets als angst in haar vraag. En
deze angst beklemde ook Lou Hörselkamp,
zoodat zij baar oogen van haar schoonmoe
der afwendde en zij bedeesd antwoordde:
„Dat hoop ik..."
Hartstochtelijk drukte Suzanne Oberwall het
jonge meisje tegen zich aan.
„Zweer het mij hoor je..."
Het teere, fijne gezicht met dc lichte oogen
kreeg een smartelijke uitdrukking. Waarom
eischtc deze door cn door goedhartige vrouw
dezen eed? Had zij plotseling geen vertrou
wen meer in haar? IIoc kon zij er een eed op
doen, dal hij gelukkig zou worden? Zij wilde
er alles voor doen. Maar nu op het station
onder het aanzwellend gerommel van den
naderenden trein, overluid bezweren, wal zij
het diepst in haar ziel bewaarde cn wat haar
het heiligst was...
„Ik heb hem immers lief," zei zij met eert
trouwhartig, kinderlijk lachje.
Susanne greep haar beide wangen, kuste
haar op het voorhoofd, tecder en toch een
beetje ontgoocheld.
Hoe anders was dc liefde hier —"onder
dc Duitsche zoi^
En dfie dagen later, gelijk gravin Susanne
Oberwall gezegd had, kwam Gerhard naar
huilen; in een rijtuig, evenals zijn moeder;
nog bleek en mager van de ziekte, die hij
doorstaan had, maar met stralende oogen, met
armen, die zich uitbreidden in vurig, jubelend
geluk.
Het scheen Lou toe, of hij in alle opzichten
veranderd was. Niet aarzelend met dat gelaat
van een gemartelde, als vroeger; niet stil. met
oogen, die in de ziel peilden, met handen, die
in schuwe liefkoozing behoedzaam langs haai
japon streken.
(Wordt vervolgd.)
