M „DE EEMLANDER". Donderdag 31 Mei 1917. Strijdende Zielen. N* 279 Amersfoort Industrie. I5rte Jaargang. BP - m a MARIE VAN VERSENDAAl. Meotdreaacne. Mf Q j VAN SCHAARDENBURO. ABONNEMENTSPRIJS: maanden voor Amersloort f 1.3®» Idem franco per poet1*80. Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) O. IJl». Afzonderlijke nummer*0.05. Wekelykach b\Jyoegeel BollanaUch* Buitvro*»' (onder redactie van Thérèae Hoven) per 3 mad. 50 ets. "Wekeljjksch bijvoegsel „WtreldrevUc" per 3 mnd. 58 cl». Uitgevers: VALKHOFF St Co. Bureau: UTREC H TSCH ESTRAAT Intercomm. Telefoonnummer 66. 46. PRIJS DER ADVERTENTIEN Van 1—5 f O.80. Elke regel meer,4 %4 0.15# DionaLtuinbiedingon 1—6 regola,, 0.50* Groole letters nuar plaatsruimte. Voor handel en bodrijl bestaan zeer vooidoolige bepalingen tot het herhaald advertoeren in dh Blad, bij abonnement. Eene «droulaire, bevattende de voorwa&rdon, wordt op aanvraag toegezonden. Kennisgeving. HINDERWET. Burgemeester en Wethouders van Amers- Èoort, Gelet op artt. en 7 der Hinderwet, Brengen ter kennis van het publiek, dat een door de firma Roodesiein Co. ingediend ver soek, met bijlagen, om vergunning tot het uit breiden van eene meubelfabriek door plaatsing van een gecombineerde lintcirkelzaag, frais- en boormachine in het perceel alhier gelegen aan de Scherbierstreat No. 3 bij het Kadaster be kend ondier Sectie B, No. 4905 op de Secretarie der gemeente ter visie ligt, en dat op Zater dag den Oen Juni aanstaande? des voormiddags te half elf uren gelegenheid ten Raadhuize wordt gegeven om, ten overstaan van het Gemeen tebestuur of van één of meer zijner leden, be zwaren tegen het uitbreiden van de inrichting in te brengen. Tot het beroep, bedoeld in art. 15, le lid der Hinderwet, zijn volgens de bestaande jurispru dentie, alleen zij gerechtigd, die overeenkom stig artikel 7 der Hinderwet voor het Ge meentebestuur of één of meer zijner leden zijn verschenen, teneinde hunne bezwaren monde ling toe te lichten. Amersfoort, den 26. Mei 1917. Burgemeester *en Wethouders voornoemd. De Secretaris, De Burgemeester. A. R. VEENSTRA. v. RANDWIJCK. IV. Biochemische Fabriek Prana. Als vierde in deze serie, te midden van *onze grootere bedrijven, zou men zeker niet hier verwacht hebben de Biochemische fa briek Prana, welke uit den aard der zaak als meer speciale industrie, slechts van be scheiden omvang is. Dat zij niettemin thans reeds aan de beurt is, vindt niet zoozeer ■z'n verklaring in het feit dat wij de volg orde in deze beschrijving niet van de groot te der bedrijven wenschen te doen afhangen, els wel omdat twee van de grootere indus trieën verzochten ons bezoek nog wat te willen uitstellen. En dan was het misschien ook wel eenige nieuwsgierigheid, welke onze schreden nu reeds dadelijk deed richten naar Prana, in z'n groene nestje tegen de Beek en Randenbroek aan. Eerlijk gezegd, het intrigeerde ons 'n wei nig, dat wij maar niet konden bevroeden wat er in deze mysterieuse fabriek toch wel ge brouwen werd. De eenige houvast gaf ons de wekelijksche advertentie, waarin de fa briek de verkrijgbaarstelling van gedistil leerd water aankondigt, maar veel wijzer maakte dat ons niet. En we hebben 'n sterk vermoeden dat onze lezers er niet veel meer van wisten. Hoogstens herinnerden zij zich misschien dat 'n paar jaar geleden de om geving van Achter Luiaard in den letterlij ken zin des wo'ords „in slechte reuk" stond; en dit was dan wellicht weer de oorsprong van vage geruchten als zouden in deze in richting dierenlijken verwerkt worden. Ook ons was dat ter oore gekomen en dat maakte de zaak pikanter. Had ook ons land in den dollen oorlog betrokkeiP geworden, onze geachte vijand zou allicht reeds nog 'n stapje verder gegaan zijn en der goedge- loovige wereld kond gedaan hebben dat ook Holland te Amersfoort z'n inrichting had waar de lijken van de gevallen helden tot varkensvoer verwerkt werden. Van dergelijke sensationeele griezeHg- heidjes is echter in Prana niet de geringste sprake. Het bedrijf kan het volle daglicht zien. Deze Biochemische fabriek levert al lerlei geneesmiddelen, voornamelijk en dit verklaart de geruchten organo-lhera- peutische praeparaten uit organen van die ren, met name de schildklier (Thyreoid), wel ke, gelijk sinds geruimen tijd bekend is, een merkwaardigen invloed op het geheele lichaam uitoefent. De kennis omtrent de functie van de schildklier heeft men langs verschillende wegen verkregen, in de eerste plaats door 'n reeks laboratoriumproeven op dieren ge nomen. Die proeven leerden dat wegnemen van de geheele klier leidt tot allerlei ziekte verschijnselen, maar ook dat het ontslaan van pathologische verschijnselen voorko men wordt door de klier of een deel ervan weer elders in het lichaam in te planten. Zij oefent haar werking onafhankelijk van de plaats welke zij inneemt. De voor het lichaam onmisbare stoffen welke deze klier bereidt, worden niet langs een afvoerbuis ter plaatse gebracht waar zij dienen moeten doch direct aan het bloed afgegeven en door het lichaam verbreid (inwendige secre tie). In de laatste jaren worde steeds meer voor verscheidene ziektetoestanden van schildkliërtabletten gebruik gemaakt. Ook uit andere organen bereidt Prana therapeutische praeparaten, zoo uit de hy- pophisis, 'n klein, onder de hersenmassa bedekt orgaan, verder uit borstklier, ovari um, testis e.a. Meestal worden zij in den orm van tabletten of pastilles in den han del gebracht. Prana levert niet aan het publiek, doch slechts aan doktoren en apothekers voor re cepten. Ook de naam wordt thans begrijpe lijker biochemie, onderdeel van de genees kunde (bios-leven), terwijl Prana een Hin- doesch woord is dat een van de 5 levens staten aanduidt. Na langdurige voorstudie is deze fabriek hier in 1913 opgericht onder directie van dr. V. J. C. Bruining en jhr. H. van de Poll, terwijl dr. F. O. Steensma, lector aan de rijks-universiteit te Utrecht, wetenschappe lijk adviseur is. De dierlijke grondstoffen worden recht streeks betrokken van de abattoirs in de groote steden. Met het oog op het spoedige bederf, heeft de productie zooveel mogelijk in den winter plaats'. Aan het zuiver praepa gehouden worden aan het versch ontvangen van de organen; buitenlandsche fabrikanten steHen 2ich soms tevreden met levering per vat, bijv. het totaal van wat in een maand geslacht werd. Prana echter elscht steeds levering bij kleine partijtjes, telkens terstond na het slachten. De directie slaat er dan ook voor in dat alle praeparaten geheel overeen komen met de mededeelingen welke om trent de samenstelling gegeven worden. Wat wij boven schreven, dat Prana niet aan het publiek levert, is in z'n algemeen heid niet geheel juist. Zelf noemden wij reeds gedistilleerd water dat verkrijgbaar gesteld wordt. Voor de bereiding der prae paraten is gedistilleerd watef (stoom die in vasten vorm neergeslagen is) noodig en zoo kan wat er meer geproduceerd wordt dan gewonnen is, verkocht worden. Gedistilleerd water wordl vereischt in apotheken en voor batterijen van electrische installaties. 'n Ruimer afzetgebied onder het publiek wordt ten slotte gevonden voor 'n ander pro duct, meer van hygiënischen dan van medi- cinalen aard, n.l. „Xuko", ivoorwitte blaad jes van chemisch zuivere chitine (stof die men vindt in de pantsers van insecten, voor al meikevers, en de doppen van garnalen). Deze Luko dient als kussenvulsel, speciaal voor kussens voor zuigelingen, en heeft deze vooitfeelen boven andere vulsels dat zij reukeloos is, geen verontreinigingen be vat, onveranderlijk is en niet stuift, luchtig ■blijft en zich niet samenbalt, niet telkens ververscht behoeft te worden en tegen stoo- men -en wasschen bestand is. Men' ziet het, 'n kijkje in de Biochemische Fabriek Prana, hoe bescheiden van om vang en rustig van bedrijf zij zijn moge, biedt den bezoeker veel interessants en leerzaams en daarom berouwt het ons niet haar in deze serie 'n plaats ingeruimd te hebben. BUI FNI AND." Politiek Overzicht De rol van de duikbooten in den werelstrijd. Het hoofd van de Engelsche regeering. dat ook de vooruitzichten voor de voedsel- verzorging beter zijn geworden. Lloyd George waagde zich hier aan eene voor spelling; hij zeide: Wanneer het volk spaarzaam is en zich aan geene verspilling schuldig maakt; won neer de grondbewerkingen, die voor de pro ductie van voedingsmiddelen noodig zijn, worden verricht; wanneer de fabrie ken ons stoomploegen leveren; won neer het leger ons de werkkrachten, die gemist kunnen worden, toestaat, en wanneer wij ons allen op de juiste wijze ge dragen, namelijk als personen, die het land van het ongeluk der ontberingen en der el lende willen redden, dan is het niet noo dig, dat de duikboot ons de vrees inboe- zennfc dat wij den oorlog door de duikboo ten kunnen verliezen. Dit is eene voorspel ling, welker vervulling aan vele voorwaar den gebonden is; maar zij kan toch dienen om den gezonken moed weer wat op te beu ren. en daarom is het Blijkbaar te doen. Het is nog niet leng geleden, dot de En- gelsche bewindslic -» geheel andere tonen lieten hooren. Lloyd George zelf heeft in zijne bekende rede in de Guildhall erkend, dut de Duitsche duikbooten een machtig wapen zijn in handen van den vijand, maar dot een middel om ze te bestrijden niet kon worden aangegeven; hij kon slechts den zwakken troost geven, dei de knapste kopp n van Engeland en zijne bondgenoot en aan houdend bezig waren met de vraag hoe de middelen zijn te vinden om ze op afdoende wijze te bestrijden. Nu is de toon geheel anders; er wordt gezegd, dat het U-boot gevaar niet van dien aard is, dat het ge gronde aanleiding kan geven tot de vrees, dat de oorlog door de duikbooten zou kun nen verloren worden. In denzelfden geest heeft ook in frank rijk de minister van marine, admiraal La- caze, zich in de Kamer uitgelaten. Ook hij koor» (j0t de opgaven van. de in Mei in den grond geboorcle scheepsruirhte, vergeleken bij April, eene aanmerkelijke vermindering aanwijzen. Hij voerde cijfers aan ten bewijze, dat de Duitsche blokkade der Fransche havens feitelijk nooit heeft be staan. Er zijn tot heden zoovele schepen in de havens gekomen als deze konden opne- eerste minister Lloyd George, heeft het J men en zij hebben alles aangebracht wat het parlement, toen het tegen Pinksteren voor i land noodig had. 4.200.000 ton goederen eenige dagen naar huis ging, een hart on- zijn in Maart in de Fransche havens geko- der den riem willen steken door als blijde boodschap mede te deelen, dat belangrijke vorderingen zijn gemaakt-in de bestrijdin, men en 4.300.000 ton in April. In tegen stelling hiermee komt er niets of zoo goed als niets in de Duitsche havens. Dit bracht van de duikbooten. Hij verklaarde, dat de hem tot deze conclusie: „Het is onjuist te maatregelen tot bestrijding van dit allergo- zeggen, dat wij tengevolge van den U-boot- duchtste van de wapenen, die de tegenstan- oorlog den oorlog moeten verliezen. Wij der in den oorlog aanwendt, steeds beterkunnen nog smartelijke verliezen hebben, doel treffen. In de laatste drie weken is men j reeren van de organen wordt de meest mo- j tegen de duikbooten met meer succes op- j zien zonder zwakheid en zonder blind opti- gelijke zorg besteed, het is juist een grief j"getreden dan in eenige andere periode van misme maar ook zonder overdreven bezorgd- van de directie dat de grondstoften soms den oorlog. Men ondervindt daarvan ook heid." door tusschenpersonen „gepraepareera" j reeds de gunstige gevolgen. Het aantalHet is eene merkwaardige omkeering, die worden, doch bij levering dan blijken nog i verlorenschepen js aanmerkelijk vermin- in deze uitspraken in vergelijking met die van allerlei anatomische bestanddeelen te be- derd; de cijfers van de verliezen over de nu vatten, zoodat 'n nieuw zuiveringsproces I bijna afgeloopen maand Mei zullen geringer dan noodig was. Ook moet streng de hand zijn dan die over April. Dit heeft tot gevolg. maar ik meen, dat men den toestand kan be- .vroeger is op te merken. Men zou wen- duikbootwnpen, de juiste is. Want als het middel is gevonden om de duikbooten met gelijkwaardige middelen te bestrijden, dan zou dit wapen voor de Duitschers een goet! deel van zijne waarde verliezen; zij zouden er dan misschien toe komen het als een on deugdelijk strijdmiddel ter zijde te stellen. De kans zou daardoor toenemen, dat het inzicht veld wint, dat ook in den zeeoorlog geen der partijen in staat is de andere te overwinnen, hetgeen de gemoederen meer tot den vrede» zou doen neigen. Maar om deze opvatting aannemelijk te maken, is nog iets meer noodig dan verze keringen, die enkel op woorden steunen. De cijfers zullen moeten uitwijzen, dat in derdaad de verliezen, die tengevolge van den 'duikb'ootooclag worden geleden, zoo belang rijk zijn gecfaold als men 't voorstelt. De cijfers over de heden ten einde loopênde Meimaand, niet alleen van het aantal in den grond geboorde schepen maar ook van het aantal tonnen verloren vrachtruimte, zullen hier de proef op de som moeten leveren. Tot zoolang is menT geneigd, bij deze ver klaringen te denken: Die Botschaft hör' icb wohl, allein mir fehlt der Glaube. De aor;o£4 Washington, 30 Mei. (R.) Om de Vereenigdé Staten in staat té stellen het tegenwoordige overwicht op financieel ge bied te handhaven, zal een programma wor den opgemaakt, waarvan de "hoofdpunten zijn het sluiten van de Amerlkaansche geldmarkt gedurende den oorlog voor de uitgifte van verdere leeningen van vreemde regeeringen en stabilisatie van de zaken door oprichting van een internationalen aankoopraad en centralisatie van het financleele stelsel vat* het land door toevoeging aan het financieele reservestelsel van duizenden krachtige ti ustmaatschappijen en staatsbanken, die thans geene leden zijn. Feitelijk zijn alle financieele plannen der regeering, daaronder begrepen het linancieren van cie eniem» zijn op dit denkbeeld geschoeid B e r 1 ij n, 3 0 Mei. (W. B.) Door nieuwe U-boot-successen in den Atlantischen oceaan en in het Kanaal zijn 26,000 ton vrachtruimte vernietigd. De kleinere zeil schepen zijn hieronder niet begrepen. Alle in den grond geboorde schepen zijn van Engelsche nationaliteit. Berlijn, 3 0 Mei.. (W. B.) Voor het prijsgerecHt te Londen werd den 30en April beweerd, dat de Duitsche U-boot-bemannin- 'gen voor de in de haven binnengebrachte schepen 50 pet. van de waarde der sche pen ontvingen en bij de in den grond ge boorde schepen 16 pet. van de verzeke ringssom. Hiertegenover wordt nogmaals vastgesteld, dat in de Duitsche marine gee ne prijsgelden, van welken aard ook. ver deeld worden. Prijsgelden zijn in dezen oor log alleen aan de Engelsche marine bo taald. Londen, 3 0 Mei. (R.) In de laatste schen, dat de opvatting, die nu laatstelijk I week zijn 2719 schepen Engelsche havens erkondigd wordt over de waarde van het j binnengeloopen en 2768 er uit vertrokken. Wie 2iet niet gaarne dat 'n ande-r 'n goed roorbeeld geeft? FEUILLETONS. Roman van Helene Dickmar. Geautoriseerde vertaling uit het Noorsch door A M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN. 10 Zij zette een ontevreden gezicht en de lijnen 'óm haar mond werden omlaag getrokken. „Kan je nog niet wat gaan liggen en zien wat te slapen?" „Ach, dal geeft niets. Maar het kan niet anders, je moet je wel ellendig voelen, wan neer je nooit je nachtrust krijgt," zei ze op klagenden loon. „Je kwam eerst tusschcn twaalf en één uur thuis van je whislpartij of wal het is. En dan ruik je naar tabak. I k kan dan den slaap niet meer vatten en om zes uur begint Lili te schreien dus..." „Ik ben gister niet op een whistpartij ge weest," antwoordde Harald, terwijl hij zich blijkbaar inspande om kalm te spreken: „Ik iwiis bij Nilsen.... wij werkten aan iets, dat hij ging niet verder. „Zoo. ik dacht dat je in de club zat," zij legde den nadruk op dit woord. „Lieve Ragnhild, je weel evengoed als ik, .waarom ik met rniin vrienden heb afgespro ken bij lien-te komen, in plaats \*an zij hier." Ilij zag haar scherp aan. „Neen, dat herinner ik mij heelemaal niet... Ik ho«d niet van hen, dat heb ik je gezegd maar „Ik kan je niet beloven voortaan vroeger thuis te komen," viel hij haar in de rede. Zijn wenkbrauwen trokken zich ?nmcn. „Het wordt altijd Iaat en de weg hierheen neemt ook veel tijd; maar ik heb je immers voorge steld om bij die gelegenheid op den divan in mijn studeerkamer te gaan slapen, dan be hoef ik je niet te hinderen en „Ja, dat zal dan maar beter zijn, zoolang we nog zoo klein behuisd zijn, dat wij Lili bij ons "in de kamer moeten houden... In dal hok, dat w'j voor kinderkamer gebruiken is nauwe lijks plaats genoeg voor Karei en GurineJ..." Zij zuchtte „dan is het bij Richard anders dat is zeker!" vervolgde zij na een kleine pauze, terwijl zij legen den rug van haar stoel leunde en hel lange, roode lint van haar mor genjapon, tusschen haar vingers oprolde... „Hun kinderkamer is minstens tweemaal zoo groot en nu laten zij ook nog bouwen 1"... „Me dunkt, Harald," zei ze op eens, terwijl zij hem aankeek, „we moesten nu de geheele bovenverdieping overnemen, wanneer zij klaar is? Sigrid zei gister dat je aan Richard had gezegd dat je niet wilde... in ieder geval zal hij het zoo inrichten dat het apart ver huurd kon worden, zei ze" „Waarlijk Ragnhild" hij hield even op... „het zou veel duurder worden, zie. je... en daarom, als wij het konden redden... De slaap kamer is toch een mooie ruime kamer en Ragnhild wierp het hoofd in den nek. „Meen je dat werkelijk? Kunnen we dat niet eens doen? Foei Karei!" zij brak plot seling af en schoof den stoel driftig op zijde Jou ondeugende jongen... kan jc dan nooit eens stil zijn. Kijk eens, wat je gedgan hebt, foei, schaam je!" Zijn bord met melk en brood lag omgekeerd op zijn knieën en de inhoud stroomde over hem en over baar nieuwe morgenjapon. Karei begon le schreien van louter schrik. Maar daar hij meteen een oorveeg van zijn moeder ontving en onzacht op den grond werd gezet, barstte hij los in een vervaarlijk .gebrul, en schopte uil alle macht met zijn kleine, korte beentjes, toen Ragnhild-hem naar de deur trok en hem, terwijl zij Gurinc riep, de deur uitzette. Hè die nare jongen hij is een plaag!" Ragnhild bleef staan en schudde boos haar japon uit. „Je hadt niet zoo driftig behoeven te wor den om zoo'n klein ongelukje." Haar fijne lippen -klemden zich vast op« elkander. Hij kcelc voor zich neer op zijn bord. „Ja, jij jij verwent den jongen Jut zal met mij nog worden, als..." Daar ging de telefoonbel. „Dat is Hans zeker!" Harald stond op, „hij beloofde mij even le zeggen hoe het met moeder is." „Ja. Ragnhild, wc zullen van avond beiden moeten thuisblijven," zei hij, toen hij binnen kwam en weer aan tafel ging zitten. „Moeder heeft zulke hevige pijnen, dat zij van nacht den dokter hebben moeien halen cn nog ligt zij te jammeren." Een oogenblik stilte. Ragnhild bekeek de einden van haar roode linten, die zij tegen hel licht hield, om te onder-. zoeken of zij (teor het ongeluk beschadigd waren terwijl zij zei: „Dat is naar voor haar, arme slakker! Maar jc weet dat er geen gevaar bij is dus wat dat aangaat, vind ik. dat wij..." „Och. je kunt nooit weten of er gevaar bij is ik ga daarom van avond liever niet." .Zij wordt er toch niet beter door, al blijf je thuis..." „Ik w i 1 niet gaan." „En je wilt natuurlijk dat ik ook niet ga? zelfs al wordt zij-beter?" Zij was weer gaan zitten en begon haar japon met een servet af te drogen terwijl een zonnestraal op helzoifdc oogenblik haar juweelen rjng deed fonkelen dien zij aan den vinger van haar linkerhand droeg naast den gladden, gouden ring. „Je kunt doer, wat je wilt. Dat klonk alsof hij met zijn gedachten ver weg was en. er lag zulk een eigenaardige uitdrukking in, zijn oogen. die onwillekeurig het kleurenspel op haar hand volgden. „Is dat nu een antwoord! Je weet heel goed, dat ik om de menschcn niet alleen kan gaan, ze denken natuurlijk dal hel heel erg is, wanneer jc niet eens een ^ricin partijtje kunt bijwonen..." „Je zei immers zelf, dut er gedanst zou worden!" „Nu ja, dansen... maar het is de laatste club avond v#h dezen winter en ik ben zoo dik wijls nerveus cn ongesteld ik ben waarlijk niet verwend door pretjes maar als je je altijd moet schikken naar afideren, dan..." Zij wreef haar japon steeds ijveriger cn had een hooge kleur gekregen. „Noem jc moeder een andere?" Hij keek haar aan, „Nu ja ik vind je moet niet overdrijven er wordl waarlijk genoeg om harentwille gedaan..." „Hoe meen je dat?" Het bloed was ook hem naar het hoofd geslegen en hij trok zijn wenk brauwen dichter samen boven de diepliggende oogen. „Och iedere Zondag is al een heilige dag en ik zou er niet over spreken, als je niet zei, dat wc niet eens een fatsoenlijke kinder kamer kunnen bekostigen en je zoudt oolé niet zoo behoeven te werken en je af te slo ven, wanneer niet..." „Wat bedoel je?" Er trilde een onderdrukte heftigheid in zijn slem Zij zag hem met een kouden blik aan. „Er gaat jaarlijks geen klein gedeelte van je inkomen naar Holtegaden... vermoed ik." „Jc weet evengoed als ik. dal moeder schub den heeft moeten maken om ons in dc wereld vooruit te brengen. En ziek als zij is, zal zij het beter hebben dan in een of ander pen- sion?" „Nu, natuurlijk, jij moet het weten. Ik ze/| er niets van, ik.:, och. 't is vooral ter will# van de kinderen... m ij n geld komt toch ooK in dc huishouding wij leven waarlijk nieÉ royaal en..." Harald was zeer bleek geworden. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1