N* 282 1^'" Jaargang.
,DE EEMLANDE R".. Uitgevers: VALKHOFP 5 Co.
Maandag 4 Juni 1917.
BUITENLAND,
Bureaut UTRECHTSCHESTRAAT 46.
Politiek Overzicht
FEUILLETON.
Strijdende Zielen.
A BONN EJJEN TSPBIJ 8:
f maanden vooi Amersfoort f 1.30.
Idem franco per postt» 1*80*
Per week - 0.18».
Afzonderlijke nummers 0.05.
Wekelijksoh bijvoegsel D* Hollandsch* Hui*vrome" (onder
redactie van Thérèa# Hoven) per 3 mnd. 50 ets.
"Wekelnksoh b(jToogeel Wtreldrevki' per 3 mnd. 58 Ct«.
Intercomm. Telefoonnummer 6ö.
PRIJS DER ADVERT EN TIEN
Van 1—5 regols f O.SO«
Elke rogol meur«0.15.
Dienstaanbiedingen 15 regels.. 0.59.
Groole lettor» naai plaalsi uimte.
Voor handel en bedrijl bestaan /.oor voordoelige bepaliugott
tol hol herhaald advortoorou in dit lilad, bij abonuomont.
Koiie nirculaire, bevattende do voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden-
De
opening van den Oosten-
rijkschen rijksraad.
I
De 30e en 31e Mei 1917 zijn merkwaardige
dagen in de geschiedenis van Oostenrijk als
constitutioneele staat. In Maart 1914 zijn de
zittingen van den rijksraad verdaagd. Dit is
een noodmaatregel geweest, die aan de re
geering was opgelegd door de eigenaardige
opvatting, welke sommige oppositiepartijen
in het huis van afgevaardigden hadden van
hunne taak als volksvertegenwoordigers.
Misbruik makende van de vrijheid van hot
woord, die den volksvertegenwoordiger toe
komt, grepen zij het geweldmiddel der ob
structie aan om van de regeering en van de
meerderheid der vergadering concessiën aan
hunne eenzijdige wenschen ten nadeele van
het algemeen belang af te dwingen. Eenigé
jaren achtereen zag p\en telkens hetzelfde
spel zich herhalen. De regeering ver
daagde den rijksraad ""Tin nam art. 14 der
grondwet te baat om buiten medewerking
van de volksvertegenwoordiging op -eigen
gezag de maatregelen te nemen, noodig ter
voorziening in de dringende behoeften van
den staat. Zij gebruikte den rusttijd in den
parlementairen arbeid tot het voeren van
onderhandelingen met de minderheid, die
de regeeringsmachiné met lamheid had ge
slagen, om te trachten haar te bevredigen en
het grondwettige leven van den staat weer
in orde te brengen. Maar als de rijksraad
weer bijeengeroepen werd, begon het lieve
leven "weer van voren af; eene minderheid
wie elk gevoel van verantwoordelijkheid ont
brak, begon op nieuw hare taktiek van dwars-1
boomen. Bij gebreke van bepalingen in het
reglement van orde, die den voorzitter de
macht gaven aan de obstructie een einde te
maken, was men daartegen machteloos, zoo
dat al spoedig weer het oogenblik kwam,
waarop.het besluit genomen werd om den
rijksraad opnieuw naar huis te zenden.
Dat is het laatst gebeurd in Maart 1914.
Sedert zijn wereldschokkende gebeurtenissen
over het land gegaan. Oostenrijk bevindt
zich sedert welhaast drie jaren in eene oor
log, die het oude Habsburgsche rijk op de
zwaarste proef heeft gesteld, welke het sedert
eene eeuw heeft doorgestaan. Overal elders
heeft men in de buitengewone tijdsomstan
digheden eene aansporing gevonden om aan
de stem van het volk gelegenheid te geven
zich te uiten in 's lands vergaderzaal en uit
de innige samenwerking tusschen regeering
en volksvertegenwoordigng de kracht te put
ten tot het volbrengen van de buitengewone
insponning, die aan het land werd opgelegd,
In Oostenrijk echter werd de rijksraad thuis
gelaten. Dyegeering voorzag door 't uitvaar
digen van noodverordeningen in alles wat
voor het voeren van den oorlog noodig was.
Terwijl de volken van het rijk voor zijn be
staan de grootste offers brachten en het
staatsgebouw eene stevigheid bleek te bezit-
tert, zooals zelfs velen van zijne eigen bur
gers het niet hadden toegeschreven, bleef
de volksvertegenwoordiging uitgeschakeld.
Terwijl Hongarije zijn parlement bijeenriep,
waar zijne regeerders en staatslieden zich
uitspraken over de vragen van vrede en oor
log, bleven de volken van Oostenrijk met
met stomheid geslagen. Ook de delegatiën,
de wel wat gekunstelde vertegenwoordiging'
van de beide helften der als een geheel ge
nomen monarchie, konden, ondanks den aan
drang die uit Hongarije werd vernomen, niet
vergaderen, omdat men in Oostenrijk niet
kon besluiten het parlement te laten bijeen
komen tot verkiezing van de delegatiën.
Nu is daarin verandering gekomen. De
jonge keizer, die in November van het vo
rige jaar den hoogbejaarden keizer Frans
Jozef op den troon is opgevolgd, heeft den
rijksraad weer opgeroepen om den arbeid
te verrichten, dien de grondwet hem aan
wijst. Hij zegt in de troonrede, waarmee hij
de leden van de beide huizen heeft welkom
geheeten, dat het staatsbelang niet langer
de krachtige verzorging mag ontbèren, die
de ijverige medewerking van eene den kring
van hare bevoegdheden juist begrijpende,
schrandere en nauwgezette volksvertegen
woordiging vermag te verschaffen. Voor den
weg, dien de leden van den rijksraad hebben-
te volgen, geeft hij hun een richtsnoer aan-
in deze woorden, die tegelijk eene raadge
ving en eene vermaning inhouden
„Ik weet, dat gij uw mandaat van niemand
dan uw geweten moogt ontvangen; maar gij
zult de stem van uw geweten slechts dan
juist vernemen, wanneer gij uw oog over
het scheidende en de veranderlijke bijzon
derheden heen richt op de blijvende oogmer
ken van 't geheel. De nauwgezette vervulling
Van de plichten jegens den staat mag niet
aan voorwaarden gebonden zijn In haar
ligt de beste waarborg voor het welzijn van
het rijk en tegelijk de veiligste zekerheid
voor de rechten van de volken. De gewel
dige tijd, waarin wij leven, heeft voor het
staatsbewustzijn nieuwe perspectieven ge
opend en den blik voor de ware afmetingen
van de politieke dingen gescherpt. Ik was
lang in het veld en heb de helden, die onze
grenzen verdedigen, aan het werk gezien;
ik ken den geest, die hen bezieltr en heb
de vereenigende en leven wekkende kracht
van dezen zegevierenden geest met blijde
bewondering waargenomen. Juist daarom
twijfel ik niet, dat de zedelijke verjonging,
die bet vaderland uit den wereldstrijd heeft
geput, ons geheele staatsleven doordringen
en zich ook in de werkzaamheden van de
volksvertegenwoordiging zal weerspiegelen.
Blijft echter steeds indachtig, dat de kracht
van de monarchie niet het minst wortelt in
hare historisch geworden eigenaardigheden
en dat slechts het liefdevol rekening hou
den met dezen, de levende kracht vermag
in stand te houden en verder te ontwikke
len. Zorgt daarom ijverig voor het bewaren
van de trouwe gemeenschap met de lan
den van de Hongaarsche heilige kroon, die
wederom het fundament gebleken zijn voor
de machtspositie van de monarchie. Werkt
het eendrachtig samenwerken in de hand
van de verschillende volksstammen in den
staat, die allen aandeel hebben aan den
roem van dezer, oorlog."
De oorlog,
Washington, 3 Juni. (R.) Het de
partement van buitenlandsche zaken heeft
vernomen, dat de Duitschers pogingen in
het werk stellen om onder hun beheer te
krijgen het eiland Santa Margarita voor de
kirét van Venezuela, ten einde er een duik
boot-basis in te richten. Het departement
heeft president Gomez hiervan in krn»\k ge
steld.
Rio de Janeiro, 3 Juni. (R.) Presi
dent Wenceslao Braz heeft een besluit on
derteekend, dat de regeering machtigt de
Duitsche schepen in de Braziliaansche ha
vens in gebruik te nemen.
B e r 1 ij n, 3 Juni. (W. B.) Door den ar
beid van onze U-booten zijn in den Atlan-
tischen Oceaan en in het Kanaal weer 3300
ton vrachtruimte in den grond geboord. In
de Middellandsche zee zijn weer een groot
aantal stoom- en zeilschepen met te zamen
33,700 ton tot zinken gebracht.
Berlijn, 2 Juni. (W. B.) Keizer Wil
helm heeft aan den Duilschèn kroonprins
het volgende telegram gezonden:
Aan Zijne Keizerlijke hoogheid, den
kroonprins van het Duitsche rijk.
Ik draag u op, aan alle aanvoerders en
soldaten, die in de afgeloopen weken hun
leven op het spel zetten, en op wier staal-
harden wil 's vijands stormloop te pleiter
liep, mijn dank en die van het vaderland
over te brengen. Het Duitsche vaderland is
trotsch op zijne dappere zonen en vertrouwt,
dat de nieuwe gevechten nieuwe overwin
ningen zijn. Dat geve Godf
WILHELM.
De kroonprins van Beieren ontvin^^ven-
eens eene dankbetuiging.
B e r hij n, 2 J u n i. (W. B.) De keizer heeft
aan Ludendorff zijne waardeering uitgedrukt
voor de zegevierende afweer van het
Fransch-Engelsche voorjaarsoffensief, dank
zij de vooruitziende voorbereidende maat
regelen van den generalen staf. Ludendorff
is gesteld a la suite van het regiment, dat hij
tot kort voor den oorlog gecommandeerd
heeft.
P a r ij s 2 J u n i. (Haves)' Namiddag-com
muniqué.
Aan den Chemin des Dames waren de bei
de artillerieën werkzaam bij Hurtebise,
Craonne en Chevreux. Eenige zwakke aan
vallen der Duitschers op verschillende pun
ten met name ten N.-W. van de hofstede
Froid Mont, fen westen van Cerny en op een
kleinen post, dien de Franschen gisteren ten
zuiden van Chevreux hadden veroverd, wer
den gemakkelijk afgeslagen.
In de streek van de Maashoogten hebben
de Franschen een geslaagden overval ge
daan ten westen van Freveterie, zuidoostelijk
van Damlöup. Wij maakten gevangenen.
Overal elders was de naoht betrekkelijk
rustig.
Avond-communiqué.
Levendige artillerieslrijd in Laffnux, Hur
tebise en Craonne.
Sedert 16 April hebben dc Anglo-Fran-
schen meer dan 52.000 Duitschers gevan
gen genomen, waaronder 1000 officieren,
en eene enorme hoeveelheid materieel buit
gemaakt, waaronder 446 zware en veldka
nonnen, duizenden machinegeweren en tal
rijke loopgroafkanonnen.
3 J u n i. Namiddag-communiqué.
Het bombardement der Duitschers in de
streek van Craonne, waarvan gisteren mel
ding gemaakt werd, duurde den geheelen
nacht met de uiterste hevigheid voort op het
geheele front van de plateaux van Vauclere
en Californië. Ten slotte ondernamen de
Duitschers met groote troepenmassa's ach
tereenvolgens vijf aanvallen, n.l. drie op het
Oostelijk gedeelte" van het plateau van Cali
fornië en twee op het Westelijk gedeelte en
op het plateau van Vauclerc.
Zij werden overal teruggeslagen mét aan
zienlijke verliezen, met name in het oostelijk
gedeelte van het plateau van Californië, waar
de aanvallende detachementen, die door het
Fransche vuur verdreven werden, een groot
aantal dooden voor de Fransche loopgraven
achterlieten. Wij maakten een aantal gevan
genen
De artillerieslrijd was eveneens levendig
in den sector van Bovelle en tusschen de
Maas en Aisne.
In Champagne, bij Bezonvaux en ten zui
den van den heuvel St.-Murie zijn eveneens
verscheidene verrassingsaanvallen der Duit
schers mislukt.
Lowd-en, 2 Juni. (R.) De vijandelijke
artillerie is werkzaam tegen onze stellingen
bij Bulïecourt en het dorp Vimy.
Avond-bericht.
Er was zware strijd gedurende den dag
met wisselend geluk ten zuiden van de ri
vier Souchez. De vijand, die zware verliezen
leed in onzen eersten aanval, deed later een
aantal hevige tegenaanvallen met aanzien
lijke krachten. Onze troepen waren niet in
staat de in den morgen gemaakte vorderin
gen te handhaven. Wij maakten 92 gevan
genen. f
B e r 1 !j n, 3 Juni. (W.B.) Voormiddagbe-
richt uit het groote hoofdkwartier.
Legergroep van kroonprins Rupprecht. In
den sector van Wytschaete duurde de hevi
ge artillerieslrijd ook gisteren voort. Tus
schen Lens en Quéont bleef de artillerie-
actie eveneens levendig.
Des nachts vielen de Engelschen aan bij
Loos,# aan de Soqchpz-rivier en ten noord-
oosten van Monchy. Zij werden teruggesla-
gen. In enkele loopgraafstukken ten westen.
van Lens wordt nog gestreden.
Legergroep van den Dujtschen kroon-
prins De gevechtsactie langs de Aisne en j
in Champagne was in het algemeen gering.
Bij verkenningsoanvallen van onze hoepen
werden aan den Chemin des Domes, ten
zuid-oosten van Falain verscheidene vlam
menwerpers veroverd en aan de Aisne vijf
tien gevangenen gemaakt.
De legergroep van hertog Albrecht. Op
den rechter Maas-oever werden bij Houdro-
mont, Combres en St.-Mihiel verscheidene
Fransche verkenhingsafdeelingen terugge
worpen.
In den nacht van 31 Mei wierpen Engel-
sche vliegers bommen op kampen in het
étappe-gebied, waarbij'van de Fransche ge
vangenen één man gedood en 91 gewond
werden
Onze vliegers hebben aan het front bij
Atrecht en oun de Aisne met zichtbare
uitwerking bommen op spoorweg-inrichtin
gen, munitie-dépots en kampen geworpen.
In luchtgevechten en door hei vuur van
ons afweergeschut hebben de vijanden tien
vliegtuigen verloren.
Avondbericht.
In den Wytschaeteboog een zeer sluike
arlilleriestrijd-
Londen, 2 Juni. (R.) De admiraliteit
bericht, dat gistermorgen een vliegluigaan-
val is gedaan tegen het vijandelijke aero-
droom bij St.-Denis Westrem. Marine-vlieg
tuigen en watervliegtuigen vielen gister
avond de Duitsche basis aan bij Zeebrugge,
Ostende en Brugge en wierpen verschei
dene bommen ontplofbare stoffen neer
B e r l ij n 3 Juni. (W.-B.). Voormiddag-
bericht uit het groote hoofdkwartier.
In Moldavië zijn de laatste twee nachten
tusschen de Surita en het Putna-dal aanval
len der Rumeniërs afgeslagen.
Weenen,2 Juni. (Corr.-bur.) Officieel
bericht van heden middag.
Heden vroeg mislukte bij Görz een vijan
delijke overval. Overigens heerschte er aan
het Isonzo-front een zeer levendige ortilte-
rie-bedrijvigheid.
Onze vliegers schoten in een luchtgevecht
twee vijandelijke vliegtuigen neer.
Aan het Tirolsche front haalden onze troe
pen gedurende de maand Mei acht officieren
en 728 man, tien machinegeweren en drie
mijnwerpers uit de vijandelijke stellingen.
In den nacht van 31 Mei op 1 Juni
heerschte aan de Golf van Triest en in hef
aangrenzende kustgebied levendig eene vlie
gersactie, waarbij onze watervliegtuigen op
de spoorwegterreinen en andere militaire
werken te Cervignano en San Giorgio di Na-
garo met zichtbaar succes bommen wierpen.
Bij een luchtaanval op Triëst en omstre
ken werd een kind gedood. Materieele scha
de werd niet aangericht. Op een nachtelij
ken tocht raakte onze vlieger-luitenant Han-
field met een vijandelijk vliegtuig slaags,
maar hij kwam behouden terug.
Rome, 2 Juni. (Stefani). Officieel com
muniqué.
Het artillerievuur is gisteren in de streek
ten noorden en zuiden van Görz levendiger
dan gewoonlijk geweest; het was aanhou
dend buitengewoon hevig in den noordelijken
Beter de haard leeg, dan het hart leeg.
Roman" van Helene Dickmar.
Geautoriseerde vertaling uit het Noorsch
door
A M VAN DER LINDEN-VAN EDEN.
13
„Hij had zoo even gesproken over zijn werk
als schrijver; welnu; zij wilde hem slechts
één ding zeggen: zij vond, dat hij daarmee
nu maar moest ophouden, z ij zou niet licht
dien keer vergeten loeu hij zich eindelijk zou
aansluiten bij die nare „vereeniging lol ver
hooging van het zedelijk bewustzijn" en hoe
hij daarmee gewikkeld was geworden >n den
strijd met alle kerkelijk gekleurde bladen en
met mannen en vrouwen van gezag; als hij nu
maar niet meer aankwam met al die belache
lijke overdrijvingen-, die jiog daarmee zouden
eindigen dat zij geheel uit hun kring gerukt
werden... Consul Witte's en professor Heide's
'deur waren reeds voor hen gesloten; zoover
had hij het al gebracht! Zij was volstrekt
Jiiet begaafd, dat wist zij wel maar zij
moest toch haar overtuiging uitspreken over
Jwt feit, dat hij niet begreep zich wat in acht
te moeten nemen.! Een school als de zijne was
*ekcr niet 700 onaantastbaar zelfs zijn
eigen collega Claussen stond niet altijd aan
zijn kant! Niemand kon welen wat nog eens
het eind zou zijn...
„En dan zijn het ten slotte de kinderen en
ik die het moeten ontgelden!"
Nog geen antwoord.
Hij nam alleen de parapluie in zijn andere
hand. alsof zijn arm vermoeid was en ver
snelde zijn pas. Maar r\a een driftige verze
kering van haar dat hij haar nu liet draven,
hield hij terstond zijn vaart in. Nu waren zij
een goed eind op den Dramnienwcg. Daar
waren bijna geen menschen. Een enkele voor
bijganger slechts, met een parapluie gewa
pend en onkenbaar.
Ragnhild begreep heel goed dat hij boos
was, maar zij was zelve ook geprikkeld en
vond dat hij maar eens gestraft moest wor
den voor zijn slecht humeur.
En zij begon opnieuw, half luid, in zieli
zelve te zingen alsof hij in 't geheel niet
bestond; onverdroten volgde de eene wijs op
de andere.
Ma^r dit op zijn zenuwen werkend geluid,
waar hij wel naar moest luisteren, of hij
wilde of niet deed hem nu 'vooral pijn.
Het was als dc laatste golfslag, die den dijk
tot doorbraak brengt.
Alles wat hij zoo lang in zich zelf fysloten
had, kreeg plotseling vollen wasdom over
weldigde hem als een stortzee!
En uit de diepte van zijn inwendig leven be
vrijdde zich iets, dat hem eerst nu volkomen
duidelijk was geworden.
Een diepe, brandende smart, .die op den
bodem had gelegen als verscholen onder
een versleten, gescheurd dek van illusies
zooals een naakte steen verborgen kan zijn
onder een laag bonte, verdorde bladeren.
Nu was iedere draad gebroken iedere
vlok dwarrelde weg en lag deze smart vóór
hem in bet koude, scherpe daglicht.
En zijn denken Cpandc zich in, werd .scher
per boorde zich dieper en dieper in hem
al zoekend onbarmhartig in stukken
scheurend en ontrafelend!... Tegelijk was het,
alsof iedere zenuw in hem trilde van angst,
dat er iels van buit e n a f zou komen en deze
gedachten zou aanraken ze onder woorden
zou brengeu. 1
Want nu moest hij al de krachten van zijn
ziel inspannen om lot den bodem door te drin
gen om dit beeld gchcel.cn helder vóór
zich te zien, dit beeld dat gestalte voor hem
aannam, iedere seconde duidelijker, hélder
der.
Zoonk zij daar nu gingen, zij aan zij, naar
één doel, tol wat liun gemeenschappelijk
eigendom moest zijn: hun tehuis, hun kinde
ren, bun werk - Zij, zingende, kond, en niet
begrijpend, blij als zij hem tol bloedens loe
wondde! Hij, nlleen met nl het zijne, hel
grootste zoowel als hel kleinste waarop zij
geen acht sloeg cn waarvan zij even weinig
begreep, alsof hij aan de andere zijde van de
wereldzee stond... cn zoo zou het moeten blij
ven.
Nooit nooit anders! Want nu wist bij,
dal er een donkere diepte, waarin hij op dien
kouden, noodloJligên nacht in Januari, nu
meer clan vijf jaar geleden, een hangen blik
had geworpen, een blik vo) donkere vermoe
dens dat er een kloof bestond tusschen hun
innerlijk bestaan even onverzoenlijk, even
hopeloos noodlottig als van de gapende berg-
splelen, die gebarsten zijn door de 0 n v e r-
zet lelijke macht van de natuur zelve.
En hij gevoelde fbitterheid en haal in zich
oprijzen, bitterheid jegens haar jegens de
gclieele wereld! Maar in hel diepste van
zijn ziel kwelde hem een pijn. waaraan hel
zelfverwijt nicl. vreemd was.
Zij zijn thuis. Ragnhild maakt .baar arm
los uit dcf zijne.
Hij snelt haar vóór den stoep op. Hét is als
ecu vlucht. Bij de huisdeur last lïij mo.l
bevende hand naar het slot steekt de sleu
tel er in en opent het. Hij hoort Ragnhild nog
altijd neuriën, als zij langzaam naar boven
komt achter hem aan.
Hij strijkt een lucifer af cn steekt hel licht
aan Ilij moet weg van haar va:i dit
vreesclijk zingen!
WanneerMiij dé deur van zijn kamer opent,
gaal zijn kaars uit door den tocht. Hij moe!
terug om opnieuw aan te steken..
En deze minuut oponthoud is voor h m
een beproeving te meer, een onverdiende be
proeving.
De aderen op zijn voorhoofd trek ken zich
krampachtig samen.
Nu staat Ragnhild 'naast hem cn ziel hem
verwonderd aan:
„Wat scheelt ie? Heb je zoó'n baas!, kom
je nicl mee?
„Neen, ik heb nog wat te doen!'' Lr is wei
nig klonk in zijn stem. maar hij-biijll verwon
derlijk kalm.
Nu is hij in zijn kamer. Hij sluit 11e deuren.
Nu geheel alleen blijft hij de kamer op cn
neer Joopcii - het eene uur na het andere
onrustig met haastige sc-hrodên. - Nu cn dan
een geluid als "van een ingehouden snik.
Maar toen Curiae 's morgens binnen kwam
oni de kamer in orde te brengen lag hij ge
heel gekleed oo zijn sofa in z waren slaap.
VI.
Lr waren eenige weken verloopcu sedert de
wandeling 1 r huis na hel bezoek hij
sor Morks.
ILirald' zot in zijn studeerkamer te schrij
ven. Nu cn dan' hield* hij* op. k unde liet
hoofd in de cénc hand en keek ontstemd vóór
zich uil! Toen wierp hij zijn pen weg cn
schoof zijn stoel driftig achteruit.
1 lij kon evengoed ophouden het werk
vlotte vandaag toch niet!
Zijn gedachten dwaalden gedurig af of
richtten zich op iets, wat hem pijn deed cn
waar hij machteloos tegenover stond!
Had bij zich dat artikel in hc'. morgenblad
zoo aangetrokken? Ilij moest er toch lang
zamerhand wel aan gewend raken!
Ilij ging weer, zitten en nam een krant op,
die naast hem op de schrijftafel lag.
Hel zou l beste zijn hel nog eens over le
lezen en er zich niet meer door te laten
ontmoedigen.
liet nog eens bedachtzaam en kalm door-
lezen niet let rbariig zijn! Hard legen hard.
Hel was een lang opstel op de eerste zijde
van liet blad ccn*nanval op hem naar aan
leiding van eenige artikelen, die hij onlangs
onder den titel „Godsdienst in het dagelijkscli
leven," in een schoolblad had geplaatst, dat
door hem cn een paar anderen werd geredi
geerd.
(Wordt vervolgd.^