N° 288 15*" Jaargang. DE EEMLANDER". Maandag 11 Juni 1917. BUITENLAND. FEUILLETON. Strijdende Zielen. Hoofdredactie: MARIE VAN VERSENDAAu Mr. D. J. VAN SCHAARDENBURO. Uitgevers: VALKHOFF Coi ABONNEMENTSPRIJS: maanden voor Amersloort f 1.30. Idem franco por post;. iim». 1.80. Per week- 0.13®. Afzonderlijke nummers Ö.05. Wekelijksoh bjjvoeg9el „D* Hollandschs Huisvrouw' (onder redactie van Thérèae Hoven) per 3 mnd. 50 ets. Wekeliiksch bijvoegsel WsrsldrevUsper 3 mnd. 52 ets. Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 46. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DUSR ADYERXENTIÉN Van 1—5 regels.. #t t, lSlke rogel moer.. Dienstaanbiedingen 1—5 rogols., Qrooto lettors naar plaatsruimte. Voor handel en bodrfji bestaan zeor voordeolige bopalingou tot het herhaald advertoorou in dit Blad, bij abonnement. Bene olroulaire, bevattende de voorwaarden, wordt aanvraag toogozonden. f O.80. - 0.15. - 0.50. op Politiek Overzicht De verandering in het oorlogs doel der Entente. De conferentie te Stockholm, waarvoorde tijd nu is bepaald en de uitnoodigingen zijn gedaan, schijnt voor de Entente de béte noire te zijn. Een kenschetsend bewijs hier voor levert het besluit, waartoe de Engel- sche regeering na rijp beraad gekomen is, om aan vertegenwoordigers van de georga niseerde arbeiders paspoorten voor de reis naar Petersburg uit te reiken, mits de hou ders van die paspoorten geen deel zullen nemen aan de internationale conferentie te Stockholm, of zich rechtstreeks in betrek king zullen stellen met deelnemers aan die conferentie, die thuis behooren in vijande lijke landen. Niet dan schoorvoetend, en omdat men niet tegen een uitdrukkelijk ver langen van de Russische regeering zich heeft durven verzetten, is aan de vertegen woordigers van de den vrede gunstig ge zinde minderheid de/ Britsche arbeiders vergund naar Pêtersburg te reizen- Maar hen toe te staan direct in aanraking te ko men met elementen uit de landen, waarmee de Entente in oorlog is, die evenals zij naar den vrede verlangen, daartoe is de Engel- sche regeering niet kunnen komen. Och, dergelijke beperkende bepalingen zullen aan de vredesbeweging niet ernstig afbreuk kunnen doen. Die beweging zal ha ren weg blijven volgen, wat men ook moge beproeven om haar te dwarsboomen. De Entente zal zich op den duur daartegen niet niet kunnen afsluiten. Zij ondervindt nu reeds den invloed er van. Een bewijs levert de wijziging, die is gekomen in het stand punt van de Entente tegenover de even tueel te stellen vredesvoorwaarden. Dat standpunt was vastgelegd in eene reeks verdragen en afspraken, neerkomende op eene verdeeling van de huid van den beer, die nog geschoten moest worden. Maar dat standpunt is nu onmogelijk meer vol te hou denhet is door den loop, dien de gebeur tenissen hebben genomen, weggevaagd. Men zal, hetzij men wil of niet, genoodzaakt zijn de vroeger gemaakte afspraken, waarin het oogmerk waarvoor men gezamenlijk in den oorlog is gegaan, was neergelegd, moe ten herzien. Een der gezaghebbende orga nen van de pers in Engeland, de Manches ter Guardian, heeft dat gevoeld en zijn ge voelen daarover gezegd. In de eerste plaats, zal, naar de meening van dit blad, het denk beeld der verbrokkeling vaa Oostenrijk- Hongarije niet gehandhaafd kunnen worden. Wanneer de denkbeelden, die daarover vroeger in de bekende nota van de Entente- mogendheden aan president Wilson zïjxi ver kondigd, werden uitgevoerd, dan zou aan keizer Karei minder dan de helft van zijn rijk blijven. „Indien dat de bedoeling van de nota was, dan zou men het inderdaad eene verbrokkeling kunnen noemen, en wij gelooven dat de tijd gekomen is om te con- stateeren, dat zulk eene bedoeling niet be staat. Zoowel met het oog op Oostenrijk als op de andere vijandelijke landen is de tijd nu rijp om eene nieuwe verklaring over de oogmerken van de geallieerden af te leggen. Die zou alle misverstand aan de zijde van onze vijanden uit den weg ruimen en de geallieerden dobr betere overeenstemming nauwer aan elkaar verbinden." Uit het verdere betoog van de Man chester Guardian blijkt, dat het blad aan neemt, dat het democratische Rusland op Konstantinopel en op Galicië geene aan spraken meer maakt. Voor zoover Rusland in aanmerking komt is de weg naar den vrede klaarblijkelijk vrij. Niet zoo eenvoudig is het voor Ruslands bondgenooten de for mule „geene annexatiën en schadevergoe dingen" aan te nemen, want er is een „on- verlost" Frankrijk en Italië. Ook is de vraag te bedenken van het door Rusland bezette Armenische gebied van Turkije, dat on mogelijk kan worden teruggegeven. In een later artikel, waarin de Oosten- rijksche troonrede en het nationaliteiten- vraagstuk besproken worden, zegt de Man chester Guardian, dat het woord „bevrij ding" van de onderdrukte volken der mo narchie, dat de geallieerden in hunne hier boven reeds genoemde nota hebben ge bruikt, verschillend kan worden opgevat. Over 't geheel zou de Entente tevreden ge steld zijn," wanneer in Oostenrijk-Hongarije het dualisme door het trialisme vervangen vwerd. Verder zouden aan Italië de Oosten- rijksche landstreken moeten worden af gestaan, die de monarchie vóór het uitbreken van den oorlog bereid was.over te geven. Italië zou zijne aanspraken op de kust van Dalmatië moeten mati gen, voor zoover zij niet overeenstemmen met de formule der bevrijding van de onverloste Italianen. Moeielijk is alleen de vraag der toekomst van^ Triest. Het schijnt echter niet onmogelijk deze stad aan Italië af te staan en hierbij met Oostenrijks aanspraak op een vrijen toegang naar de Adria/ekening te houden. Als van zelf spre kend moet worden beschouwd, dat Oosten- rij k-Hongatoje Rumenië en Servië moet ont ruimen en de onafhankelijkheid van de beide landen moei herstellen. Hierbij moet Servië een uitgang naar de Adria krijgen, waartoe het evenzeer gerechtigd is als Oos tenrijk. Van vergoedingen op kosten van Montenegro kan geen sprake zijn, want de geallieerden zouden niet toegeven, dat het bezit van den kleinste hunner bondgenooten geschonden werd. Zoo stelt de Manchester Guardian zich het nieuwe oorlogsdoel van de Entente voor, voor zooveel Oostenrijk betreft. De**Neue Freie Presse maakt zich daarover ernstig boos en zegt, dat „de grappen van de Man chester Guardian een treurig bewijs zijn voor het volslagen gebrek aan zin voor de werkelijkheid en aan politieken ernst bij de Entente." Maar ols men dit programma ver gelijkt met het vroegere, dat men in de nota van 30 December T9I6 omschiepen vindt, dan ziet men hoeveel de Entente thans reeds, nu haar wachtwoord nog is „Vrede door overwinning", van hare oorspronke lijke denkbeelden heeft laten varen. Men mag wel de verwachting uitdrukken, dat zij daarmee nog niet aan het einde is geko men. De oorlog. Parijs, 10 Juni. (Hovas). De corres pondent van de Petit Parisien seint uit Washington, dat president Wilson onder een heete zon eene .cvue gehouden heeft over 2500 reserve-officieren, die thans hunne opleiding ontvangen in het fort Mayen (Washington) en bestemd zijn om dienst te doen bij de Amerikaansche troe pen op het Fransche front. W a s h i n g t o n .9 J u n i. (R.). De schat kist verstrekte heden leeningen van 75 mil- lioen dollars aan Engeland en van drie mil- lioen *aan Servië. Washington, 10 Juni. (R.). Hier onder volgt de tekst von Wilsons boodschap aan de Russische regeering, die de gezant der Vereenigde Staten te Petersburg heeft overhandigd .,In verband met het aanstaande bezoek der Amerikaansche delegatie aan Rusland, om uiting te geven aan de vriendschappe lijke gevoelens van het Amerikaansche volk en de meest doeltreffende middelen voor de samenwerking tusschen beide volken te be spreken, om den strijd voor de vrijheid der volkeren tot een zegevierend einde te bren gen, komt het mij gewenscht voor, wederom in het licht van dit nieuwe bondgenootschap te verklaren, welke motieven de Vereenigde Staten "hebben geleid, toen het aan den oor log ging deelnemen. Het oorlogsdoel der Vereenigde Staten is in de laatste weken minder duidelijk geworden door onjuiste voorstellingen. De zaak, waar het om gaat, is echter van te groot gewicht, te overweldi gend, van te groote beteekenis voor de gan- sche menschheid, om te gedoogen, dat eenig misverstand, hoe gering ook, onopgehelderd wordt gelaten. Op het oogenblik is een keerpunt geko men in den oorlog ten nadeele van Duitsch- land en in hun wanhopig verlangen om de onvermijdelijke nederlaag te ontgaan, bezi gen degenen, die in Duitschland de macht in handen hebben, elk middel en maken zij zelfs gebruik van den invloed van groepen en partijen onder hunne eigen onderdanen, tegenover wie zij nooit oprecht hebben ge handeld of verdraagzaamheid hebben be toond, om aan beide zijden van den Oceaan een propaganda te voeren, waardoor zij hun invloed in het eigen land en hun macht in het buitenland willen behouden en ten na deele van dezelfde lieden, van wier diensten zij gebruik maken. De positie van Amerika in dezen oorlog is zoo duidelijk uiteengezet, dat niemand ver ontschuldigd kan worden, die .er een ver keerde voorstelling van heeft. Het zoekl geen materieel voordeel of uitbreiding van eenigen aard. Het strijdt voor geen voordeel, geen eigen zelfzuchtig doel, maar voor de bevrijding van alle volkeren van de aanvals- zuQht van een autocratische macht. De heerschende klassen in Duitschland zijn in den laatsten tijd begonnen eenzelfde vrijzinnige en rechtvaardige opvatting van hun doel te verkondigen, maar alleen ter be waring van de macht, welke zij zich in Duitschland verworven hebben, van de zelf zuchtige voordeelen, welke zij ten 'onrechte voor zich verkregen hebben en van hunne persoonlijke heerschzuchtige plannen, van Berlijn tot Bagdad en nog verder! Regeering na regeering is door hun in vloed, zonder openlijke verovering van grondgebied, verstrikt in. een net van intri ges, dat tegen niets minder gericht was don tegen den vrede en de wijheid der wereld. De mazen van dat web moeten verbroken worden, maar men kan ze niet verbreken, als niet het reeds begane kwaad teniet wordt gedaan. Er moeten voldoende maatregelen genomen worden om te voorkomen, dat het net opnieuw geweefd en hersteld wordt. Natuurlijk trachten de keizerlijk Duitsche regeering en zij, van wie zij tot hun eigen nadeel gebruik maakt, beloften te verkrij gen, dat de oorlog zal eindigen met het herstel van den Status quo ante. Het was de Status quo ante, waaruit deze onrecht vaardige oorlog voortkwam om de macht der keizerlijk Duitsche regeering binnen het rijk en haar vèr strekkende overheersching en invloed daarbuiten te vergrooten. De Status quo ante moet zoodanig veranderd worden, dat een zoo afschuwelijk iets voor goed vermeden wordt. Wij strijden voor de vrijheid, voor het zelfbestuur en voor de onbelemmerde ont wikkeling van alle volkeren, en alle onder- deelen van de regeling, die een einde aan dezen oorlog zal maken, moeten met dat oog merk worden overwogen en uitgevoerd. Het onrecht moet allereerst hersteld wor den en dan moeten er voldoende waarbor gen worden geschapen om te voorkomen, dat het begaan wordt. Wij moeten geene mid delen tot herstel overwegen alleen omdat zij een aangenomen en sonoren klank hebben. Practische vraagstukken kunnen slechts door practische middelen worden opgelost. Frasen zullen tot geen resultaat leiden. Afdoend herstel, elk noodzakelijk herstel zal en moet verkregen worden; maar het streven daartoe moet geleid worden-* door een beginsel en dat beginsel is eenvoudig dit: Geen volk moet onder een gezag ge dwongen worden, waaronder heti niet wenscht te leven. Geetv grondgebied moet in andere handen overgaan, behalve met het doel aan hen, die er op leven, een billijke bestaansbasis en vrijheid te verzekeren. Er moet niet op schadeloosstelling worden aangedrongen, behalve op die, welke een vergoeding is voor aangericht kwaad. Geen machtsherstel moet plaats vinden, behalve datgene, dat er toe zal bijdragen den vrede der wereld en de toekomstige welvaart en het geluk van hare volken te verzekeren. En dan moeten de vrije volken der we« reld zich aaneensluiten in een of ander bond genootschap voor een of andere practische somenwerking, die htfn macht zal samen voegen, om vrede en gerechtigheid te waar borgen in de onderlinge betrekkingen tus schen de natiën. De broederschap der menschheid moet niet langer een schoone, maar ledige frase zijn. Zij moet tot een le vende werkelijkheid worden. De natiën moe ten tot een gemeenschappelijk leven komen en een actief bondgenootschap stichten, om dit leven te beschermen tegen aanvallen van een autocratische, zelfgenoegzame macht. Voor deze dingen kunnen wij goed en bloed offeren, want dit zijn dingen, die wij altijd hebben nagestreefd en als wij thans niet goed en bloed daarvoor veil hebben en slagen, zullen wij nooit in staat zijn ons aaneen te sluiten of ooit weer onze over winnende kracht te toonen in de groote zaak der menschelijke vrijheid. De dag is gekomen om te overwinnen of onder te gaan. Indien de autocratische machten ons kunnen verdeelen, zullen zij ons de tolas worden. Indien wij aaneengesloten blijven, zullen wij zeker de overwinning behalen en de vrijheid veroveren, die de overwinning zal brengen. Wij kunnen dan edelmoedig zijn; maar dan mogen wij nu niet zwak zijn of eenigen waarborg van gerechtigheid of veiligheid achterwege laten. B e r 1 ij n, 9 J u n i. (W. B.) Officieel. In de Noordelijke blokkade-zónes zijn 19.100 bruto registertons scheepsruimte vernietigd. In de Mfddellandsche zee zijn verscheide ne stoom- en zeilschepen, gezamenlijk me tende 28.150 bruto ton, lot zinken gebracht. Slechts in twee gevallen konden de namen der vernielde schepen worden vastgesteld; ook de aard van den inhoud der meeste schepen bleef onbekend. Een stoomschip had een lading van 4000 ton kolen voor Italië. B e r 1 ij n9 J u n i. (W.-B.). Avondberichl uit het Duitsche hoofdkwartier. Nadat de gevechten van gisteravond ge ëindigd waren, zijn er tot dusver geene nieuwe aanvallen van de Engelschen tus schen Yperen en Armentières geweest. P a r ij s, 9 J u n i. (Hffvas). Namiddag communiqué. De Fransche batterijen waren zeer werk zaam gedurende den nacht in de streek ten noorden van Saint-Quéntin en op den Che- min des Dames. De Duitschers herhaalden hun aanvalspogingen op verschillende pun ten van het Fransche front, van ten zuiden van Filain tot ten oosten van Cerny, terwijl de artilleriestrijd hevig voortduurde in de zen geheelen sector. Vier achtereenvolgende aanvallen op de Fransche loopgraven ten noordoosten van Cerny werden gebroken door ons vuur Twee Duitsche raids ten noorden van de hofstede Froidmont ondergingen hetzelfde lot. De Duitschers leden opnieuw gevoelige Zedespreuken lezen de menschen zeer gaarnehet is dan ook inderdaad aange namer ze te lezen dan ze na te leven. Roman van Helene Dickmar. Geautoriseerde vertaling uit het Noorsch - door M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN. 19 Het vorige jaar was zij naar een buitenland- sche badplaats geweest en- dezen zomer had zij. tot herstel harer zenuwen, in één van de aanzienlijkste sanatoria in de bergen door gebracht. Haar mooie blauwe oogen, die zoo gevaarlijk konden schitteren, hadden er zeker wel schukf aan, dat men een weinig oVer haar bad gepraat. Men had de mooie vrouw coquet, niet voorzichtig genoeg, gevonden. Maar koel van aanleg als zij w^s, liet zij haar aanbidders nooit tc ver gaan. Intusschen bleef Harald met de .kinderen en 'de trouwe Gurine in de stad. Hij had slechts imidden in de vacanlie lijd voor een kort uit stapje in de bergen. Want hij was nu de eenige directeur. Ragnhild had dien avond jgoed voorspeld. Claussen had het beter gevon den zich terug te trekken „met het oog op zijn gezondheid," nadat Harald door zijn beruchte artikelen over het christendom en de daar mee in verband slaande practische verande ringen in hel godsdienstonderwijs in de school, in een gevaarlijke positie tegenover de „tradities'' was komen te slaan. Deze teleurstelling had Harald in de ziel gegriefd. Deze twee mannen waren het theo retisch zoo eens geweest. Maar hij ging onverdroten voort met zijn arbeid en bleef den weg volgen, dien hij voor den rechte hield: namelijk om de waarheid te zoeken die e? lag in het denken van dezen tijd en dc jeugd te doen opgroeien in de meer dere kennis en in de meer humane inzichten, die hiervan de vruchten waren. Maar de strijd tegen de buitenwacht en dc aanhoudende spanning waarin zijn ziel leef de, gevoegd bij het besef van verantwoorde lijkheid, één cn ander sloopte hem naar lichaam en geest. Ellen Miville, de nieuwe leerares, was hom in den laatsten tiid een goede hulü geweest- Zij ging steeds met meer ijver en met klaar der inzicht op zijn idcccn in, cn oefende zelve een groolen inlloed uit op de leerlingen. Maar ondanks hun samenwerken en hun gemeenschappelijke belangen bleef er toch altijd iels tusschen hen, dat tot nu toe een volledige wederzijdschc waardeering had teruggehouden, denkelijk als een gevolg van het verschil in aanleg en ontwikkeling. Daarentegen was er dadelijk een hartelijkA verhouding ontstaan tusschen Harald en zijn veel jongere nicht Margrelha. Bij haar, Mar gretha Miville, verdwenen alle scherpe kan ten, wanneer men met haar in aanraking kwam. Er lag een natuurlijke frischlieid en bekoorlijkheid over haar waaraan men moei lijk weerstand kon bicden. En, zonder dal zij het zelve vermoedde, was zij nu, door deze gelukkige gave, dc band geworden, die al deze verschillende elementen in de familie op Sunny Hill en Holtegndcn bijeenhield, van „den Squire" zooals zij spottend Richard noemde, lot aan Sigrids baby, die juist begon te loo- pen, toe. Er ging van haar een stroom van welwil lendheid uit. die alle moeilijkheden effende. Hel is in het begin van September, op den middag. De zon staat in vollen glans aan den hoo- gen, helderen hemel. Geen enkel wolkje belet het oog om diep, diep in deze donkerblauwe heerlijkheid te staren, die in haar onmetelijk heid en doorzichtigheid de harten der men schen omhoog 'trekt cn blij maakt. •- In dit heldere zonlicht liggen de grasper ken in den tuin als dikke, uitgerolde tapijten \an zacht groen, en er overheen dc donkere, rustige* schaduwen van een groep loofboomen en dicht struikgewas. In scherpe omtrekken leekenen de lioogc bladcrenkoepcls, de slanke toppen, dc waaier vormige dennen zich af op den lichten grond. Langs de gazons, legen het grintpad aan, loopt een bonte rand van nagelbloemen, asters, geraniums en violieren, omzoomd met een band van donker blauwe lupinen. Al die kleu ren gloeien en blozen in den zonneschijn als jubelen zij dc vreugde uit. tc mogen leven en bloeien in zulk een feestelijke stond,. En in de warme, welriekende lucht ruischt hel bezig en heerlijk geluid van den zomer en vlucht der insecten. Over dc licht golvende oppervlakte der' zcc trilt een schitterend spel van licht in de stra len der zon als van milliocnen glasfacellcn. En het oog wordt verblind cn wendt zich onwillekeurig af, om uil tc rusten in het don kere dennenwoud rechts, dat daar zoo roer loos staat, als om den schaduwrijken vrede onder zijn dichte kruinen met hun fijne, lange franjes van grijsgroene naalden, te bewaken. „O, wat is het hier mooi maar wat is het warm!" Margretha Miville slond naast haar neef Hans Lassen op het kleine balcon van dc bovenverdieping van Sunny Ilill. Beiden zagen er verhit uit. Zij had haar hoed in dc hand genomen cn wuifde er zich koelte mee toe. zoodat haar lichtbruin krulhaar om voorhoofd cn slapen woei. „En wat helf je me laten loo- pen!" „Jij liep zoo hard je werd boos „Boos, welncen, gekheid. Ik zei «Heen maar dat ik 't niet gaarne zien mag, als, te midden van zooveel ziekte cn ellende in het hospi taal, er pret en gekheid gemaakt wordt! En begrijp je dat niet dan kan ik dal. niet hcl- pent" Het was ccn strenge blik die den zijne ont moette, terwijl cr zich tegelijk eenige schalk- schc trekjes vertoonden om den mond met dc kuiltjes in <lc beide wangen. Maar zij keer de zich dadelijk weer af en bewaaide zich met nog meer ijver. Hans Lassen, candidaat in de medicijnen, •had zijn niet lange, maar krachtige gestalte opgericht, 'liet hoofd achterpver geworpen, waardoor zijn korte neus nog korter leek dan hij in werkelijkheid was^. en draaide met een spottend lachje zijn knevel op. Zijn gezicht, blank en frisch, met dc bijziende, trouwhar tige oogen achter het lorgnet, had iets joviaals en kinderlijks. „Les extremes se louchenl, zeggen wij Fran- schen..." zei hij, terwijl hij voor zich uitkeek. „Ik dacht dal juist dit contrast lot zoo iels uitlokte." „Gelukkig weet ik dal je niet meent w al je zegt, Hans" Er sprak eenige verontwaardiging uit haar toon. Ifij drukte zijn hoed vaster op liet blonde haar, stak zijn stok onder den arm. legde beide handen op zijn rug en keek recht voor zich uit al neuriënde. Zij keek hem aan met een gezicht alsof zij ten .diepste verontwaardigd was, bleef ook staan en recht voor zich uitkijken. „In allen ernst nu, Margretha ik houd ook niet van dat, waarvan jij niet houdt, dat weet je maar al te goed!" Hij keerde zich lot haar... Lieve hemel, wat was zij toch mooi en lief zooals zij daar slond met haar fijne blanke huid en haar mooie, bruine oogen en wat was zij vol vuur en wat bezat zij een warm hart! „Kom, wees nu weer lief, Margretha, je houdt tdch>ook wel van een prolje— Jets om weer op je verhaal te komen als je zenuwach tige dames hebt gemasseerd. 7o<fn bezoekje aan dc bodega als vandaag, bijvoorbeeld? Ilij zei dit heel vroolijk en kwam zoo dicht bij haar, dat zij zich onwillekeurig omkeerde. „Stil Ilans wie haalde cr mij toe over, als ik vragen mag? En het is dan ook maar dezen éénen keer," zei ze haastig en beslist „Je moet na al dien regen toch iets begin** nen. Willen we van middag naar Holmcnhol-* len gaan, Margretha?" vroeg hij met een vlug- gen overgang. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1