16,le .Jnaroang. „DE E EM LAN D E R". Woensdag 29 Augustus 1917. BUITENLAND"" BINNENLAND. W. 51. Iets over de geschiedenis van de overname der H. B. 8. te Amersfoort door het Rök, enz. KOLONIËN. t i AMERSFOORTSC MARIE VAN VERSENDAAL» Hoofdredactie: Mr Q j VAN SCHAARDENBURO. Uitgevers: VALKHOFF ft Co. ABONNEMENTSPRIJS: Par 8 maanden tooi Amerafoori1.50. Idem franco per poet.. 2.O0. Per week (met gratie verzekering tegen ongelukken) O.l 4c Afzonderlijke nummers0.05. Wekelijksoh bijvoegsel „D* Holland èch* Huiwrou*" (onder redactie van Thérèae Hoven) per 8 mnd. 50 cte. Wekelqkseb bijvoegsel r W*r$ldrtvüê" per 8 mnd. 5# ct». Bureau: Arnbemsche Poortwal, hoek Utrechtschestr. Intercomm. Telefoonnummer 66. PK IJS DER ADVER TEN TIÉN. Van 1—5 regelsf O.bO. Elke regel moor0.15. Dienstaanbiedingen 15 regels lt M 0.50. Grooto letters naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijl bestaan teer voordeoligo bepalingon tol het herhaald ad verloeren in dit Blad, bij abonnement. Eeno ciroulniro, bevattende do voorwaardon. wordt op aanvraag toegozondon. li. Noch uitwendig, noch inwendig is er dus aan de gebouwen van onze H. B. S. naar menschenheugenis veel veranderd. De over levering vertelt, dat het aloude werkhuis vroeger een kleerenmagazijn is geweest voor militaire doeleinden, maar dat het als zoo danig ongesohikt zijnde, werd afgekeurd. Voor dien tijd was 't een heuschelijke ka zerne en nog eerder, zegt men, een herberg óf een klooster, waar David van Bourgondië heeft gevangen gezeten. „Die Steine werden davon spreohen", zou men den Duitschen keizer kunnen nazeggen. Amersfoort mag trotsch zijn op zoo'n historisch monument, dat de tijden heeft getrotseerd, waor 't heeft gelekt alsof het door een zeefje kwam maar dat is verholpen waar eens een heel plafond naar beneden stortte gelukkig waren er op dat oogenblik geen kinderen in het bewuste lokaal aanwezig en geen leeraar, had ik haast vergeten, maar die telt niet mee, als 't er op aankomt maar ook 't plafond is nu hersteldwaar soms een onbezonnen jongeling met al te zwaren tred of sprong dwars door de vloer heeft getrapt en waar 't bewuste gat met een nieuw plankje naar- stiglijk is gestoptwaar is „gewerkt" in den waren^zin des woords tot heil van 't vader land en van de jeugd. Het werkhuis heeft dikl e muren, dat is een groot voordeel. Er wordt beweerd, en 't zal ook wel zoo zijn, dat de Fransche militaire school van St. Cyr vroeger een kostschool is geweest voor jongedames uit den goeden stand en dat die scbr.oi is gesticht door Mme. de Maintenon, om aan die hooggeboren doch arme jonge dames een goede opvoeding te geven. Welnu, kon ons cc'^fd werkhuis niet glansrijk de vergelijking met St. Cyr door staan Het werd van kazerne school, en St. Cyr van school kazerne. Kom er eens kijken, lezer, maar veeg vooral eerst uw voeten glij vooral niet uit op die marmeren vloeren, die antieke trap, die u naar boven voert en dan vooral ga eens naai de leeraarskamermaar pas op de spiegelruiten Gelukkig kan Amersfoort op betere schoolgebouwen bogen. Maar is 't Gym nasium wel veel beter gehuisvest? Zou niet het werkhuis direct worden afgekeurd als men er eene school voor lager onderwijs van zou willen maken Denkt men wel eens in er..si na over 't feit, dat leeraren de helft van hun leven en leerlingen vijf of meer van hun h ate levensjaren moeten doorbrengen op 't „hok"? En welk een indruk moet zoo'n sohcol maken op een 12- a 13-jarige, die van Sclvo^1 B aan den Lousderweg of van Schooi A 't plantsoen of van onverschillig welke behoorlijk ingerichte school komt? Een nieuw schoolgebouw is dus een onaf wijsbare eisch en als Directeur en Leera ren na jaren tobben eindelijk eens hun schreden zullen mogen richten naar een goed ingerichte Rijks H. B: S. met volop licht en (zuiverelucht, dan zullen zij d i e ver andering, ingetreden door de overname van de H. B. S. door 't Rijk, ten zeerste op prijs stellen. en hiermee stappen wij van ons eerste onderwerp het schoolgebouw der H. B. S. met al zijn slechte en weinig goede eigen schappen voorgoed a f f Wat zal er verder anders zijn, na de over name der H. B. S. door 't Rijk De school geldheffing. Het Amersfoortsch Dagblad nam van de nieuwe schoolgeldheffing indertijd de noo- dige bepalingen over, zoodat wij dit bij onze lezers bekend mogen achten. Ook deze regeling is als eene verbetering te beschouwen. Het bedrag aan schoolgeld dooi het Rijk geeischt, is werkelijk matig. .Zestig gulden is rt maximum vele leerlin gen met goeden aanleg kunnen gratis wor den toegelaten, ja zelfs kan het Rijk, als wij 't wel hebben, ook no., tegemoet komen in de asten voor aanschaffing van de verschil lende boeken en schooJbenoodigdheden. Verder wordt ook bij 't Rijk rekening gehou den met de financiëele draagkracht der ouders bij 't vaststellen van 't bedrag der te betalen schoolgelden. -- H. Politiek Overzicht. De elfde Isonzoslag. II (Slot). 'n Rome heeft het bericht, dat op den Monte Santo de Italiaansche vlag waait, eene uitbundige vreugde gewekt. Er werden op tochten in de straten gehouden. In eene groote betooging op het Colonnaplein wer den juichkreten aangeheven voor leger en vaderland, maar vooral werd geroepen: Leve het Italiaansche Triest! Daarin uit zich het verlangen, dat de groote drijfveer voor Italië is in dezen oorlog. Om Triest te krijgen, en daarmee den sleutel tot de onbetwiste heer schappij over de Adria, wordt alles op haren en snaren gezet. Triest ligt de Italianen na der aan het hart dan de Trentino, Görz en Gradisca of welk ander deel van het „onver loste" Italië ook. Kenschetsend daarvoor zijn de maatrege len, die de Italiaansche opperbevelhebber Cedorna genomen heeft tot voorbereiding van dezen elfden Isonzoslag. Hij heeft daar voor alles bijeengebracht wat elders maar eenigszins kon worden gemist en zelfs het Zuid-Tirolsche front voor een deel van troe pen ontbloot. Op de hoogvlakte van Asrago en in het Suganadal heeft hij de ontruiming bevolen van zijne voorste linie over eene breedte van 20 Kilometers, die terstond daarna door de Oostenrijkers is bezet. Daar mee is Italiaansche grond prijsgegeven, waarvoor in den loop van dezen oorlog dui zenden Italianen hebben gebloed. De be geerte naar Triest moet wel sterk zijn, als men zelfs zulk een offer er voor over heeft. Nu heerscht er vreugde in Rome over het aanvangssucces, dat eene week van harden strijd heeft gebracht. Maar men moet zich daar niet te vroeg aan blijdschap overgeven. Een blik op de kaart is voldoende om te doen zienrdat men nog maar aan het allereerste begin is. De aanval is ditmaal met grooter macht dan ooit te voren en met belangrijk verbeterde technische strijdmiddelen inge zet. Er zijn in het strijdgebied drie afdeelin- gen te onderscheiden: de kustsector, het zui delijke deel van do Karst-hoogvlokte met den Faiti Hrib en de Hermanastellfng, het bekken van Görz (Wippach-dal) en het noordelijke deel van den Karst, het Bainsizza-plateau. Door den tienden Isonzoslag wonnen de Italianen den hoogterug van Kuk en een smalle strook in den kustsector. De hoofd weg naar Triest gaat van Görz over Dorn- beig aan de Wippach. Hij wordt geflankeerd door het Bainsizzaplateair in het noorden door het Hermadaplateau in het zuiden. Deze groote flankbastions moeten worden bemachtigd voordat de aanvaller succes kan hebben. Wat is tot heden bereikt?^ Cadorna heeft onder reusachtige offers den stormaanval in gezet op bijna de geheele linie van Auzze tot aan zee. In het Wippachdnl zijn alle stormaanvallen vruchteloos gebleven. In den zuidelijken sector is het dorp Selo in Ita- liaansch bezit gekomen; maar dit verlies doet geen afbreuk aan de veiligheid van het bolwerk, dat de Oostenrijkere daar hebben op do Hermada; eerst een volslagen door braak bij Brestovica of bij Duino zou den weg in de flank van de Hermada openen. Op den linkervleugel zijn de aanvallers gelukkiger geweest: Van Auzza en Canale bereikten zij, de voorloopers van het berg- massief beklimmende, in een concentrischen aanval het dorp Vrh en verdrongen de ver dedigers van de hoogten ten zuiden van Vrh. De Monte Santo is voor de Oosten rijkere onhoudbaar geworden en ontruimd; de San Gabriele is nu een voorwerp van heeten strijd. Maar het is altijd nog aan den westelijken rand van de hoogvlakte, dat de Strijd zich beweegt. Talloos zijn de be zwaren, die aan het verder vooruitdringen van de Italianen in den weg staan. Berg volgt op berg en zij zetten zich naar het oosten steeds hooger stijgende voort; tus- schen de bergen ligt uiterst bezwaarlijk ter rein, dat met heldenmoed verdedigd wordt. Er is dus voorshands nog geen aanleiding om te verwachten, dat de weg naar Triest zal worden geopend. Slechts een doorslaand succes zou den Italianen daarop uitzicht kunnen geven en daarvan gewragen de be richten tot dusver geenszins. De Corriere della Sera geeft aan hare landgenooten een voorb'eeld hoe zij den toestand moeten in zien waar zij schrijft: „Deze Isonzoslag heeft kolossale verhoudingen. Dc terreinbezwaren zijn verschrikkelijk. Oorlog in het gebergte en slag in de vlakte, strijd om een in een diepe kloof snel vlietenden stroom en strijd tusschen de rotsen en daarbij de zee als helper of als vijand. Daarom en om de krachtdadige verdediging van den vijand en om de massa artillerie en troepen in het vuur is dit een van de grootste slagen, die ooit in Europa hebben plaats gehad." De oorlog. Het eerste antwoord op de nota van den Paus is bekend geworden. Het komt uit Washington en bevat de verklaring, dat de Amerikaansche regeering bij de afwezig heid van door de Duitschers medegedeelde voorwaarden geen grond vindt waarop met de discussie over den vrede kan torden voortgegaan. Van het strijdtooneel aan de Isonzo zijn heden geene bijzondere dingen bericht. In de strijdactiën was voornamelijk de artillerie aan het woord. De vliegers werden door het weer in hun werk zeer belemmerd. In het westen hebben beide partijen te strijden gehad tegen regen en storm, het geen oorzaak was, dat zij elkaar met rust lieten. Berlijn, 28 Aug. (W. B.) Uit Stock holm wordt bericht: Panin, gedelegeerde van de Russische Sovjet, en Axelrod, gedele geerde van de regelingscommissie der Rus sische sociaal-democratische arbeiderspartij, hebben namens de Russische deputatie van de Sovjet een telegram gezonden aan Hen derson, waarin zij de vaste hoop uitdrukken, dat de conferentie zal besluiten, dat alle deelnemende partijen hun best moeten doen, alle beletselen uit den weg te ruimen die den weg versperren aan het samenkomen van het proletariaat van alle landen. De regelingscommissie van de confeien- tie te Stockholm ontving van de in Stock holm aangekomen afgezanten van de Sovjet de officieele mededeeling, dat ol- gens alle aan hen bekende feiten de Russi sche regering hare houding tegenover Stock holm nooit heeft gewijzigd, dat zij nooit op eenigerlei wijze heeft uitgesproken tegen het bijeenkomen van de conferentie, en dat zij dit beschouwt als eene partijvergadering van het georganiseerde proletariaat, die niet un- ders dan nuttig kan zijn voor de zaak aan den rechtvaardigen en duurzamen vrede. Dc afgezanten vcegen nog hieraan toe, dat de Sovjet nooit van meening is geweest, dat de conferentie het werk van de regeeringen zal ter hand nemen. Zij is wat zij behoort te zijn. De arbèidersklasse heeft er groo't belang bij hear in dp karakter te laten blijven. Londen, 28 Aug. (R.) Over eene ver gadering van Belgische sociolisten, die on langs is gehouden om uit te maken of ge machtigden zullen worden gezonden naar Stockholm wofdt bericht, dat besloten is met slechts twee stemmen tegen niet naar Stock holm te gaan, zelfs al zouden de Engelsche, Fransche en Italiaansche gedelegeerden zich er heen begeven, als protest tegen de wree- de behandeling waaraan de Belgische natie is onderworpen, en opdat geen stappen wor den gedaan, die den moed kunnen benemen aan de dappere vaderlanders, die in de loop graven strijden. Londen, 28 Aug. (R.) De conferentie van arbeiders en socialisten uit de geallieer de landen begon heden morgen in Westmin ster. Alle gedelegeerden waren tegenwoor dig. Henderson was voorzitter. De debatten zijn niet openbaar, maar een kort verslag zal in den namiddag worden uitgegeven. Verspreide Berlohtevi. De winnaar van den Nobelprijs voor chemie in 1907, Eduard Buchner, is ten gevolge van wonden, in den oorlog beko men, overleden. Buchner was een leerling van den on langs gestorven Baeyer en evenals deze werkzaam op het gebied van de synthetische organische chemie Hij slaagde er in Pyra- zol samen te stellen, waarvan de antipyrine kon worden afgeleid. De bereiding van het ferment of enzym, zymase genoemd, dat de alcoholische gisting doet ontstaan, deed Buchner den reeds vermelden Nobelprijs winnen. Buchner was hoogleeraar te Würzburgen deed dienst al§ majoor te velde. Petersburg, 28 Aug. (R.) Roovers hebben het historische museum van den ex- grootvorst Michael Nicolajewitsch geplun derd en kunstvoorwerpen weggevoerd, wel ker waarde op 5 millioen roebels wordt ge schat, daaronder een Correggio, die een half millioen waard is. In 150 huizen zijn huiszoekingen gedaan, die niets opleverden. Londen, 28 Aug. (R.) Bij eene ont ploffing in een gasfabriek te Sheffield zijn 30 personen gewond. Het ongeluk is te wij ten aan de zorgeloosheid van de werklieden, die onbeschermde lampen bezigden. Par ij s2 8 Aug. (Havas). Nadat koning Alexander een bezoek had gebracht aan de kwartieren van Saloniki, welke door den brand zijn geteisterd, is hij Zaterdag weer in gezelschap van de ministers naar Athene vertrokken. De ellende van het volk is groot. De hulp der geallieerden draagt op doeltref fende wijze bij tot yerlichting yan de wan hoop. Als eerste gift voor de totaal ge- rulneerden heeft Sarrail 150.000 francs ge zonden. De bloden hebben in verkleind for maat hun verschijnen hervat. Oost-lndfë. PeatKCYalle» op Java. Bij het departement van Koloniën is het volgende ontvangen van den gouver neur-generaal van Nederl.-Indië dd. 24 de zer betreffende pestgevallen op Java gedu rende de maancl Juli: Residentie Soerabaja vier, Soerakarta één en Semarang één doodelijk geval. Kameroverzicht. Eerste Kamer. Vergadering van Dinsdag 28 Augustus, nam. 2XA uur. Ingekomen is de geloofsbrief van het nieuw gekozen lid J. >1. de Waal Malefijt. De Voorzitter deelt mee, machtiging van H. M. de Koningin ontvangen te hebben, om de heeren De-Waal Malefijt en C o 1 ij n den eed af te nemen en verzocht daarom den griffier beide heeren binnen te leiden. Hierna leggen beide heeren in hon den van den Voorzitter de bij de wet ver- eischte eeden af. Noodboschwct. Aan de orde is de Noodboschwet. De heer Polak (S. D. A. P., Friesland) zegt, dat de Tweede Kamer het ontwerp heefi behandeld als noodwet en op* denzelf den dag, dat het ontwerp door Baar werd aangenomen, het bij deze Kamer heeft in gediend. De bedoeling was ook dit ontwerp zoo spoedig mogelijk in deze te doen be handelen, en dit is niet geschied. Spreker meent, dat hier moet worden gesproken van een gebrek aan differentie, zoowel ten op zichte van de Tweede Kamer als ten op zichte van de Regeering. Spr. behandelt hierna de bezwaren, welke in het Voorloopig Verslag zijn geopperd. Het scheen alsof zijn mede-afgevaardigden bevreesd waren, dat de Regeering het op nam voor het behoud van het r\atuurschoon. Spr. juicht dit echter van h8rte toe,'want juist dit gebrek aan aesthetisch gevoel bij de overheid is oorzaak geweest van den monsterachtigen uitbouw van onze groote steden. Spr. brengt hulde aan den minister, dat hij bij dit ontwerp met de aesthetica rekening heeft gehouden. Verder heeft het Spr. verwonderd, dat men bezwaren had te gen dit ontwerp, omdat hier inbreuk ge maakt wordt op het recht van den eigenaar. Dit gebeurt in den tegenwoordigen tijd el- ken dag op velerlei gebied. Bovendien, wan neer het algemeen belang zulks noodzake lijk maakt, heeft men nooit geaarzeld in breuk te maken op de rechten van den eigenaar. Daarenboven is er meer dan één reden van openbaar belang, welke eischt, dat onze bosschen niet verder uitgeroeid worden. Ook de directeur van de Nederl. Heide Mij., de heer Lonkhuijzen, is van mee ning, dat er te weinig bosschen zijn in ons land. Bovendien moet tegengegaan worden het vernietigen van werkelijk natuurschoone bosschen. Spr. wilde den minister juist hier op zijne aandacht vestigen, dat men thans in dorpen en enkele kleine steden ydillische plekjes en lanen bezig is te vernietigen. Indien dit door dit wetsontwerp alleen zou worden voorkomen, zou de Regeering reeds een goed werk hebben verricht. In het Voorl. Verslag wordt verder gezegd, dat die be kapping niet zoo erg was, zelfs, dat van een bedreiging van natuurschoon geen sprake is. Het is moeilijk, zegt Spreker, deze argu menten met cijfers te weerleggen, maar la ten wij dan e?ns om ons heen kijken. De couranten staan vol met waarschuwingen. Bonden als Heemschut komen in 't geweer, zoodat men zonder overdrijving kan zeggen, dat hier een noodtoestand aanwezig is. Van den anderen kant zal men nolens volens moeten erkennen, dat er gebrek aan brand stoffen is en men noodzakelijk zal moeten overgaan, den voorraad steenkolen en turf met hout aan te vullen en men zal moeten zorgen, dat vooral de armen en noodlijden den dezen winter met brandhout geholpen worden. Zoowel om het aesthetische als het economische belang hoopt Spr., dat de Ka mer het ontwerp zal aannemen. De heer d'Aumale van Harden- broek (a.-r. Utrecht) meent, dat in deze agitatie veel overdreven wordt. De bosch cultuur zal gebaat zijn, wanneer een groot deel der bosschen zal worden opgeruimd. De Minister heelt getTacht onder het mottd „natuurschoon" deze wet binnen te lood sen. Natuurschoon en bosohcultuur zullen dikwijls met elkander in strijd komen, en wie zal hier beslissen? Wanneer een boom rijp is, moet hij gehakt worden, evenals het graan, maar er moet opnieuw geplant wor den. Spr. geeft toe, dat het een landsbe lang is, dat er meer bosschen komen, maar laat de Regeering dan een anderen weg in slaan. De beoordeeling wat mag of niet mag gekapt worden, moet overgelaten worden aan onpartijdige en deskundige personen. Dan alleen zal Spr. zijn stem kunnen ge ven.. De heer F. J. M. A. R e e k e r s" (Kath., Gelderland) meent, <jnt de kern van de wet moest zijn, dat de minister de beschikking krijgt over de noodige voorraad brandhout enz. Maar waar dit wetsontwerp veel verder gaat, is het hem onmogelijk zijn stem nan het ontwerp te geven. Uitvoerig'schetst Spr. de ondankbaarheid welke dc boscheigenaars steeds ondervinden en nu komt de Regee ring hier de Kroon op dat alles leggen door in te grijpen in de rechten van den eige naar. Wanneer men eenmaal een dergelijk beginsel invoert, dan snijdt men alle over leg en medewerking uit. Bovendien ontkent Spr. dat er een noodtoestand is, hetgeen zelf door den minister wordt erkend, zoodat vöor de Kamer geen enkele reden aanwezig was om hier overhaast te handelen. Woorom wordt hier geëischt dat.de eigenaar een rechtmatig gebruik maakt van zijn eigen dommen in het algemeen belang? Geen mensch zal er aan denken zulk een eisch te stellen bij de uitkeering van een dividend. Men vergeet geheel en al, dat het die eige naar is geweest, die de bosschen in het le ven heeft geroepen, dat hij zich moeite en geld hiervoor heeft getroost. Nu komt de wandelaar en zegt: Laot die bosschen staan, wam ik Wil er van genieten,-en cian worat de ol-vader-Stnat geroquireerd om deze on rechtmatige eischen ïn vervulling te doen gaan. Een groot bezwaar meent Spr., dat de uitvoerders dezer wet niet onpartijdig zijn, moor op de allereerste plaats de belang hebbenden. De Minister zal psychologisch' ontzettend in de knel komen, wanneer deze wet zou worden aangenomen en de gevol- ger^ van het beginsel in deze wet zijn niet te overzien. Want men moet nu de wande- aars ook onbeperkt volmacht geven in die bos^hen te wandelen. Het bezwaar van het natuurschoon kan men heel gemakkelijk on dervangen door deze wet te verwerpen. Ook' zonder deze wet heeft de minister voldoen de gelegenheid om voor brandhout te zor gen. Over 3 weken komen de Kamers weer bijeen. Laat men in dien tijd een nieuw wetsontwerp gereed maken, dat veel beter zoi zijn dan dit slordig geredigeerde. .De heer De Gijselaar (c.-h. Z.-H.) sluit zich aan bij de woorden van den vori- gen spreker. Dit wetsontwerp is een samen voeging van twee verschillende wetten, en wel eene tot het behoud van natuurschoon en een andere ter voorziening van brand stoffen. Verder ontwikkelde Spr. verschil lende formeele bezwaren tegen dit wetsont werp. Deze zaak is veel te spoedig in elk.w gezet. Ook de strekking van het ontwerp gaat veel te ver. De heer Diepen (K., N.-Br.) verwacht van deze Boschwet een groote stagnatie in het kappen van brandhout. De industrie is nu reeds enorm verlegen om brandhout, zoodat deze stagnatie een groote werkeloos heid tengevolge kan hebben. De stemmen, die spraken van een noodtoestand, dat er geen dag gewacht kon worden, bleken toch overdreven te zijn geweest. Spr. ontwikkelt bezwaren tegen de waarde-bepaling bij ont eigening. Bij gewone bosschen is de werke lijke waarde gemakkelijk vast te stellen, maar bosschen op buitenplaatsen hebben een waarde in verband met den grond waar op zij staan. De heer B e r g s m a (U.-L. Friesland) zegt dat gesproken is over de opportuniteit van deze wet en dan wijst Spr. op dén zonder lingen toon, welke heerscht in het Voor loopig Verslag. Het kon niet weersproken worden, dat er onherstelbare schade reeds is" aangericht, welke binnen 10 jarei\tijd niet kan worden hersteld. Ook het protesteeren tegen het aantasten van het recht van den" eigenaar is Spr. onbegrijpelijk. Telkens wan neer het algemeen belang zulks eischt, heeft men zulks gedaan en nooit heeft iemand daartegen geprotesteerd, trouwens in de openbare samenleving is het een vereischte, dat in het belang van het algemeen hef eigendomsrecht wordt beperkt Scherp becrv tiseerde Spr. de argumenten, welke in het Voorloopig Verslag werden geuit om dit wetsontwerp te bestrijden.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1