binnenland.
N°. 65. Eerste Blad.
16"' Jaargang
DE EEMLANDER".
Zaterdag 6 October 1917.
BUITENLAND^
AMERSFOORTSC
Hoofdredactie)
MARIE VAN VERSENDAAL
Mr O VAN SCHAARDENBURG.
Uitgevers VALKHOPP ft Co.
ABONNEMENTSPKUS
maandeD tooi Amersfoort I ftO.
Idem franco per poet 2.00.
Per week (met gratie verzekering tegen ongelukken) «O 14.
AftODderllike nummers -0.015
Wekelijkeob btieoegeel „Dt Rollanrtuiu Rut*r*-otn"onder
redactie van Thérèae Hoven) per 3 mod de el*
Wekelftkaeh bfoVeegsel - Wwwtd*rslie" per 3 mod dS cl».
Bureau: Arnbemsche Poort wal, boek (Jtrecbtschestr.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIKN
Van l—t recels |t f o.*0.
Elke regel meer O.ld.
Dien»tAaobie«jingen 1—3 regels O.dO»
Groot® letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijl bestaan zeer voordoeligo bepaJingon
tof het herhaald adverteeren in dit Blad, bij abonnement
Eene circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
Achter de Doodeweg.
Ik dacht,1 toen daar door 't pijnen woud
e^n vuurgloed ging,
een storm van vlammen loeiend schoot
een zwaar gordijn van roet en walmen
hing:
„Dit is de Doodf"
Wantik zag die slanke hei' nen.
het grillig ctalen-diep,
dat sling'rend om hen liep,
door de verwoesting niet,
'k zag enkel: „Dood?"
Zelfsttoen de bijl haar g
in kool-omrande blanke spane.
der hiepe-kets in echobanen
al vroolijk klonk,
zag ik slechts: „Dood!"
Maar.hakkers werkten rustloos door;
Paarden trokken in mullend spoor,
de zwarte massa's stadwaarts henen;
Ontbloot is twintig morgen grond,
een godd'lijk vèr en vèrgeziohtf
Verliezend zich in zilv'ren dauwen,
in late-maand-Septemberrblauwen,
in speelsche booht, in bollend vond.
in hevelend zinken,
nevelend blinken,
vluohtend naken
zuchtend blaken.
Ik ben ontdaan? Ik staar verloren
in 't einder, waar de Hemel zacht,
in klankelooze koren,
de Aarde trekt en. minnend met haar
lacht!
Mocht zoo mijn oog na rouw,
na zwarten nacht en niets dan dood?
o God? eens in het blauw
des Vredes staren.
D. v. R-
De oorlog.
Op den zwaren strijd van den vorigen dag
is gister aan het westelijke front weer een
rustdag gevolgd. Uit Berlijn wordt slechts ar-
tilleriestrijd bericht tusschen de Yser en de
Lys. Het Britsche hoofdkwartier bericht, dat
de Engelsche troepen zich inrichten in
hunne stellingen.
Het bericht van het Duitsche hoofdkwar
tier legt nadruk op de buitengewone zwaarte
van den gevoerden strijd en troost zich er
mee, dat de terreinwinst van de Engelschen
zich bepaald heeft tot een strook van 1 h VA
K.M., loopende van Poelcapelle over den
buitenrand van Zonnebeke naar Becelaere.
Aan Engelsche zijde is men zeer tevreden
over de behaalde winst; de koning heeft
maarschalk Haig en zijne troepen met hun
succes geluk gewenscht.
De Seeadler, een van de weinige Duit
sche schepen, die nog kaperwerk deden in
den Groote Oceaan, is den 2en Augustus
gestrand en verlaten.
De Duitsche rijksdag heeft de suppletoire
begrooting aangenomen met den daarop
voorkomenden post voor den vice-kanselier,
nadat aan de tegen het ambt bestaande
bezwaren was tegemoet gekomen door een
het ambt een tijdelijk karakter te geven; het
zal vervallen met 31 Maart 1019.
B e r 1 ij n, 4 Oct. (W. B.) De Vossische
Zeitung publiceert een interview, dat haar
correspondent te Sofia met Radoslawof heeft
gehad.
De Bulgaarsche minister-president ont
kende in de eerste plaats, dat een regee-
rlngsverandering op handen is: De oppositie
is niet alleen in de Kamer, maar ook onder
het volk in de minderheid. Het volk ziet zijne
nationale wenschen vervuld, maar zelfs in
dien er een wijziging in de regeering kwam. 1<?dene, die in 's Raads zaal zeker in de
dan was toch de mogelijkheid van het aan- plaats kon en mooht herdacht wor-
zeide hij, „voor het geval in Oud-Grieken
land de opstand zou uitbreken en de Duit-
schers dan tot het offensief waren overge
gaan, het Entente-leger krachtig aan te val
len, in de zee te werpen en zoo misschien in
samenwerking met de koningsgezinden in
Griekenland den koning terug te voeren."
Ook met de Turken was Bulgarije in goe
de verstandhouding. Radoslawow was over
tuigd, dat de Turken en Duitschers niét zou
den rusten alvorens zij Bagdad heroverd
hadden. De Bulgaren zijn te allen tijde be
reid, den Turken bij deze operatiën steun te
verleenen.
Londen, ?Oct. (R.) Uit New-York
wordt geseind, dat merkwaardige vorderin
gen worden gemaakt in den aanbouw van
een reusachtige vloot Amerikaansche torpe
dojagers. Men verwacht, dat alle nu in aan
bouw zijnde schepen in het begin van het
volgende jaar gereed zullen zijn om dienst
te doen in de Europeesche wateren. Zij wor
den gemaakt naar een nieuw plan, dat door
het marine-departement is uitgewerkt; mee-
rendeels zijn het snelvarende Vaartuigen*, uit
nemend geschikt om zee te bouwen en jacht
le maken op duikbooten.
Stockholm, 5 Oct. (Zweedsch tel.-
bur.) Op het bericht van het 7weedsche
gezantschap te Parijs, dat de Fransche re
geering, zich beroepende op het Jus anga-
riae acht Zweedsche stoomschepen had
gerekwireerd, heeft de Zweedsche gezant
te Parijs bevel ontvangen daartegen een
protest in te dienen bij de Fransche regee
ring.
De Zweedsche regeering verklaart, dat
het Jus angariae, waarop men zich van
Fransche zijde beroept, volgens de meeste
autoriteiten op het gebied van het interna
tionale recht als een verouderd rechtsinsti
tuut moet worden beschouwd, althans in
de uitlegging, die de Fransche regeering
er aan geeft.
De gezant te Londen heeft bevel ontvan
gen te protesteeren tegen de rekwisitie van
de Zweedsche stoomschepen Sourghare en
Annie.
Onder het Jus angariae wordt verstaan het
recht van inbeslagneming van vreemde koop-
-O-Vpr, n~r p'-r'- •--VTV«"k.
voord'-
Schepen vorderingswet. De
Minister van Landbouw, Nijverheid en Han
del heeft aan den heer G. Kruseman, met
ingang van 5 October, eervol ontslag ver
leend uit zijne functiq als lid van de Com
missie van advies inzake de Schepenvor-
deringswet.
Wethouder Rome ij n, den nieuw
benoemden, en gisteren geinstalieerden,
Haagschen wethouder is de afdeeling ge
meentebedrijven toegewezen.
Bij Koninklijk besluit is benoemd tot
plaatsvervangend griffier van den raad van
beroep (O.) te Roermond, mr. M. Bakhuys
Roozeboom, advocaat en procureur te Heer
len.
In
b e c k e.
memoriam mr. W. Thor-
Na de opening der openbare ie-
rechtzitting van den Hoogen Raad van gis
teren nam de president, jhr. mr. De Savornin
Lohman, het woord om den overleden 'ands
advocaat mr. W. Thorbecke te herdenken.
Z.E.H.A. wees op de eigenschappen van den
gestorvene als pleitbezorger en jurist, die
zijn nagedachtenis zullen doen voortleven.
Namens het Öpenbaar Ministerie sloot
zich bij deze woorden de advocaat-generaal
mr. Lede boer aan.
Mr. Verschoor, als vertegenwoordiger der
balie, schetste den persoon van den over
ledene.
tasten der grondslagen van het bondgenoot-1 den-
schap uitgesloten. Maar zoover zal het niet
komen, want de tegenwoordige regeering ge
niet het ^rouwen van den koning en heeft
successen befi^ald.
Met betrekking tot de vredesvoorwaarden,
zeide Radoslawow, dat Bulgarije de vereeni
ging van alle Bulgaarsche landen moet be
reiken, Macedonië tot ten ziiiden van Mo-
nastir en het Bulgaarsche Morawa en de
Dobroedsja tot aan de Donau-monding, het
geen volstrekt niet met het beginsel van een
vrede zonder annexaties in strijd is.
Even ontwijfelbaar Duitschland recht heeft
op Elzas-Lotharingen, verklaarde de minis-
ter-presidentv hebben wij recht op deze lan
den.
Radoslawow sprak daarna over Grieken
land fen uTtte zich ten gunste van Constan-
ttjn en tegen Venizelos: „Wj|j waren btreld\
R. Middelberg. f Omtre-nt het
overlijden van den heer R. Middelberg, on
der-directeur en technisch leider der „Astra-
Romana" in Rumenië, is bij het bestuur dier
maatschappij een telegram ontvangen, waar
uit blijkt, dat de heer Middelberg in een
bosch door een schot in het hoofd gedood
is. Verdere bijzonderheden worden niet ge
meld. Sinds 1907 was de heer Middelberg
in Rumenië.
N^darlarifi Rn «f* oorlog.
De 4mrl!taanscliO mimitiekwestle.
Ten vervolge op de beantwoording van de
vragen van den heer Van Leeuwen betref
fende de uitlatingen van Amerikaansche mi
nisters omtrent verkoop van patronen en
kuit aan een Nederlandsche- commissie
heeft de minister van Buitenlandsche Zaken
het volgende meegedeeld:
Hr. Ms. gezant te Washington heeft tele-
grafisoh medegedeeld, dat hij over het in de
vragen bedoelde onderwerp* aan den secre
taris van staat aldaar, een memorie overhan
digde houdende uiteenzetting van de feiten.
Na van deze memorie kennis te hebben ge
nomen heeft de heer Lansing den gezant ver
klaard, dat de gegeven uitlegging
hem geheel bevredigd had, dat hij
de geuite beschuldiging betreurde en
toegaf dat de Nederlandsche commissie v o 1-
maakt correct had gehandeld. Op ver
zoek van den gezant heeft de heer Lansing
zulks aan de pers. medegedeeld, en bijna alle
belangrijke bladen hebben de verdediging
er. de rehabilitatie van de commissie open
baar gemaakt.
Minister Carson over
Nederland.
Minister Carson heeft, naar uit Londen
aan de N. R. Cf. wordt geseind, aan een in-
formeele lunch nog eens de geruchten te
gengesproken die wel in Duitschland in om
loop zijn geweest, dat de Britsche regeering
voornemens zou zijn de neutraliteit van Ne
derland te schenden.' Geen Britsch staats
man, die bij zijn verstand is, zou zeide
Carson zoo iets zelfs maar in overweging
nemen. Hij verklaarde de goede betrekkin-
gén met Nederland van geen minder belang
te zijn voor Engeland, dan de goede betrek
kingen met andere neutralen.
Zich uitlatende over de Nederlandsche neu
traliteit, zeide Carson, dat de handhaving
van die neutraliteit niet enkel Nederlands
recht maar ook plicht is, en een plicht, die
het bewonderenswaardig heeft vervuld.
De minister van Landbouw, Nijverheid
en Handel heeft benoemd tot lid der Provin
ciale Broodcommissie in Gelderland den
heer mr. W. Rposm^ e Nepveu, burgemees
ter van Apeldoorn.
Blusscjiing verlichting
hloordzeekanaol.
Waarschijnlijk tengevolge van den kolen-
nood, zal de electrische verlichting langs
het Noordzeekanaal een dezer dagen wor
den gebluscht.
De zeevaart langs het Noordzeekonaal is,
zegt het N. v. d. D., thans zóó gering, dat
de blussching niet van ingrijpenden aard
ken geacht worden te zijn. Voor de binnen
komende en vertrekkende zeeschepen zal
echter, gedurende hun vaart door het
Noordzeekanaal, de verlichting telkens tij
delijk worden ontstoken.
De steenkool-voorziening.
Naar de N. R. Ct. verneemt, hebben de
onderhandelingen over de levering van
Duitsche steenkool naar ons land tot o v e r-
eenstemming geleid.
Avondonderwijs.
De toewijzingscommissie voor petroleum heeft
nan den minister van binnenlandsche zaken mee
gedeeld, dat zij met het oog op het naderen van
het seizoen; waarin de avondcursussen zullen
worden gehouden, van verscheidene gemeenten
f.anvragcn tot beschikbaarstelling van petroleum
ontvangt, bonoodigd bij het geven van avond- en
herhaling?onderwijs. Zij vestigt er tevens zijn
nondocht op, dat zij zich in verband met de
schaarschte van peuoleum en de volstrekte on
zekerheid omtrent nieuwe aanvoeren genood
zaakt ziet, sterk le rontsoeneeren, en dat alleen
voor de meest noodzakelijke bedrijven petroleum
en dan nog slechts weinig, beschikbaar kan wor
den gesteld.
Bij de commissie is ddn ook de vraag gere
zen, of hel niet mogelijk zou zijn, bedoeld on
derwijs dit jaar niel te doen plaats hebben, dan
wel het steik te doen inkrimpen en op andere
uren te doen geven.
Het komt den minister voor, dat tot het deen
inkrimpen of hel geheel doen vervallen van het
in den avond gegeven wordende herhaüngsonder-
wijs en onderwijs aan vakscholen in den aan
staanden winter slechts in geval van besliste
:oodzakelijkheid behooit te worden overgegaan.
Om die inkrimping of staking te voorkomen,
zal het wenschehjk zijn middelen tc beramen,
ten einde dit onderwijs le doen geven zonder
dat daarbij gebruik behoeft te worden gemankt
ven petroleum oi van gas, waarop eveneens een
sterke rar.tsceneering onvermijdelijk zal zijn.
Dr irtoe is bijvoorbeeld te rekenen het verplaat
sen ven de lessen naar daguren, of wel het ge
bruik maken in de avonduren van kunstlicht,
dat wellicht wel verkrijgbaar blijft, zooals ate-
thyleenlicht.
De minister heeft aan Gedeputeerde Staten
verzocht, de gemeentebesturen uil te noodigen,
in bo\ enbéJoelden zin zooveel mogelijk den gc-
regeiden gang van het openbaar herlialingson-
d es wijs cn onderwijs o; n vakscholen le bevorde
ren.
(N. R. Ct).
Dekolennood.
Wegens gebrek aan kolen heeft de stoom-
bootxüenst Amsterdam—Nieuwedieg zich ga-
noodzaakt gezien tot nader order haar
dienst te staken.
De Vlissingsche havendienst, de zoo
genaamde pennybootjes, van de stad naar
het station en haven, zal, als gevolg van
den kolennood, van af 7 October des Zon
dags geheel stil liggen.
De dezen winter te wachten kolennood
maakt de menschen vindingrijk en doet ze
zinnen op middelen waardoor de daaraan
verbonden euvelen zoo veel mogelijk kun
nen worden verlicht. Van alle middelen is
samenwerking, coöperatie, het meest voor
de hand liggende.
Zoo is op eene vergadering van belang
hebbenden te Arnhem besloten met het
oog op de lichtrantsoeneering en het ge
brek aan brandstoffen, daar ter stede een
aantal studie- en leeszalen in te richten.
Het ligt in de bedoeling, in de verschillende
wijken van de gemeente zaaltjes in te rich
ten, waar 1iun, die tegen betaling van een
kleine contributie toetreden, gelegenheid
jZal worden geboden hun studie- of ander
werk te doen. Ten hoogste. personen
kunnen van één zaaltje gebruik maken. Er
zal getracht worden van het gemeentebe
stuur medewerking te krijgen voor de ver
krijging van licht en brandstof.
Te Leiden heeft K oir der Indolo-
genvereeniging het plan evórmd, wijl mo
gelijk vele Indologische studenten niet op
hun kamer kunnen studeeren, een Indolo
gische studiezaal op te r'rhten. Teder, die
van deze studiezaal gebruik wil maken, moet
een deel van zijn brandstof- en gasrantsoen
aan de studiezaal afstaan.
Verlof is reeds gegeven voor kolenver-
voer en overschrijving van gas.
Het vervoer te water.
In eene gisteren te Den Haag gehouden
buitengewone algemeene ledenvergadering
van de Vereeniging- tot behartiging van de
Stoomvaart-belangen in Nederland, Rotter
dams che Vereeniging tot behartiging van de
belangen der binnenlandsche beurtvaart,
Amsterda-msche Beurt vqartvereeniefing en
Haagsche Vereeniging tot behartiging van
de belangen der beurtschippers, welke ver
gadering geleid werd door den heer P. J._M.
Verschure. leidde de secretaris der Rotter-
damsohe Vereeniging, de heer Kools het
onderwerp in „buitengewoon militair ver
voer", en daarna het onderwerp „Bureau
Vervoer en Commissie van Advies inzake
B eurtb oo td i en sten
Spr. deed over beide onderwerpen uitvoe
rige mededeelingen. Spr. eindigde met de
mededeeling, dat de Commissie wan Advies
Maandagmorgen a.s. wederom vergadert met
afgevaardigden der Spoorwegen, waar zal
besloten worden, betreffende het advies over
het gedeeltelijk stopzetten van het spoorweg
verkeer.
Daarom moet men weten, welke recht-
streeksche vervoerrelaties tusschen de ver
schillende plaatsen onderling zouden kun
nen worden stopgezet
Na uitvoerige besprekingen werd de vol
gende motie met algemeene stemmen aan
genomen.:
De gecombineerde buitengewone alge
meene ledenvergadering;
Gezien den steeds moeilijker geworden
toestand, waarin de binnenvaart verkeert
door de voortgezette prijsstijging van alle
bedrijfsbehoeften, gepaard aan een steeds
strengere rantsoeneering;
spreekt als hare meening uit, dat alle on
dernemers van geregelde binnenlandsche
lijnen genoodzaakt zijn, hunne tarieven aan
zienlijk te verhoogen en verwijst ter nadere
toelichting naar de zeer sprekende tabel van
pri j ss dj gingen samengesteld door de Ver
eeniging tot Behartiging van de Belangen der
Binnenlandsche Beurtvaart (stoom en zeil)
te Rotterdam.
NedertaiMlsclie schepen In imcrika
- Uit een bericht van den correspondent
van de Morning Post te Washington volt al
te leiden dat de speciale Nederlandsche
commissie in Amerika vermoedelijk weinig
kans op succes beschoren is.
Sinds den president de macht werd ver
leend aldus genoemde correspondent
om den uitvoer te verbieden, is de handel
tusschen de Vereenigde Staten en de
Noord-Europeesche rijken vrijwel tot stil
stand gebracht, waardoor Duitschland van
verdere voorraden uit Amerika verstoken
bleef.
De Nederlandsche gezant en een speci
ale Nederlandsche commissie doen alle
mogelijke moeite om de Nederlandsche
schepen die in Amerikaansche havens lig
gen, vrij te krijgen, maar de regeering w e i-
g e r t het verlof om te vertrekken, omdat
de waarborgen, die zij aangaande het ge
bruik van de lading eischt, nog niet gege*
ven werden.
Wanneer de wet aangenomen is, waarbij
de handel langs de kust voor buitenland-
sche schepen vrij gelaten wordt, zullen de
Nederlandsche schepen, die thans
in de Amerikaansche wateren liggen, zich
ongetwijfeld op dien handel toeleggen era
daardoor dus Amerikaansche tonnenmaat
voor den overzeeschen dienst vrij maken.
Voor het Duitsche
p r ij s g e r e c h t.
Het prijsgerecht te Hamburg heeft, naar
vandaar aan de N. R. Ct. geseind wordt, tem
opzichte van het naar Zeebnigge opgebracht*
te Nederlandsche stoomschip „Import" be*
slist, dat schip en hading in beslag genomen
behooren te worden. Omtrent foezelolie moe
ten nog inlichtingen ingewonnen worden.
Voorts heeft het prijsgereoht beslist, dat
voor in beslag genomen electrische lompeiv
welke deel uitmaakten van de lading van het
indertijd ook naar Zeebnigge opgebrachte
Nederlandsche stoomschip „Batavier VI",
schadeloosstelling zal worden gegeven.
Aardappelen In brood.
Naar hel N. v. h. Noorden verneemt zijn op
verzoek van de regeering te Groningen bokproe-
ven gehouden met een volgens een'nieuw pro-
rédé vervnnrdigd aardappelmeel, waarmede men
het tekort aan grnon hoopt aan tc vullen
Een fabriek te Foxhol vervaardigde een ge
droogd vol aardappelvleeschkorrel-, gries- cn
-poeder, met den vollen ongeschonden zctmeel-
korrel, alle eiwitten en mineralen. Het daarmede
gebakken brood werd aan kenners van grondt
stoffen voor brood voorgelegd en in Den Haag
chemisch onderzocht met het resultaat dat de
regcering aan de N. V. Gron. Aardappelmeel
fabriek te Foxhol een groote levering van dat
nieuwe product heeft opgedragen. Tevens zijn
alle dextrinc-fobrikonten door de icgecring aan
gezocht zich voor dit nieuwe product zoo spoe
dig mogelijk te inslolleercn.
Tevens moet bij de regeering het plan be
staan den aardappelmeelfabrieken op te dragen,
om vóór de campagne een proef te nemen om
versch oordoppelvleesch (vezels) direct econo
misch en hygiënisch te drogen, zooveel moge
lijk met behoud van de mineralen, het fijne zet
meel en de eiwitten.
De fabrieken van do. heeren Edzcs, le Sop-
pemeer cn Ebels te VeelerveCn, zijn reeds in be
drijf om met de meest mogelijke haast proefne
mingen van versch gedroogde aardappel vezel*
naar de rogeeringsproefstations en bakkerijen t*
zenden.
Slaagt deze proef dnn stelt de regeering in
uitzicht om van de geïnventariseerde pl.m. 45
millioen H. A. aardappelen den fabrieken ruim»
campagne faciliteiten toe te staan, onder voor
waarde, dal/zij genoemd systeem volgen en dit
nieuwe product fobriceeren.
Hierdoor wordt de regeering dan in slaat ge
steld dc grondstoffen voor brood aan te vullen
en den voorraad nenmerkelijk te verhoogen. De
in 't klein genomen irooien heb1,en een ge
zond nrod" 1 ••rn t: r rr erd.
Opdoen van winteraardappelen.
Op vragen van den heer Van der Voort
van Zijp betreffende het opslaan van winter
aardappelen door particulieren, waarbij werd
gevraagd of de mmisler kan mededeelen of
er uitzicht is, dat in 's ministers beschikking
omtrent de soorten van late uardappelen,
waarvoor de vrije handel is toegestaan, in
de eerste w.eken geen wijziging is le verwach
ten, heeft minister Posthuma er aan her
innerd, dót door hem meermalen ïs bekend
gemaakt, dat het opslaan van winteraardap
pelen door particulieren niet gewenscht ken
worden geacht. De betrokken organisaties
van consumenten zijn daardoor gewaar
schuwd niet onnoodig maatregelen te nemen,
en kosten te maken.
De distributie van aardappelen zal van af
9 October a.s. geheel van Regeeringswege
geschieden. De maatregelen zullen zoodanig
genomen worden dat de overgang zooveel
mogelijk zonder storing in de voorziening
van aardappelen kan geschieden-
De Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel heeft de aandacht van de gemeen
tebesturen o.m. er op gevestigd, dat in te
genstelling tot de meening die, naar hem
gebleken is, door sommige gemeentebestu
ren wordt gehuldigd, niet vrijelijk mag wor
den beschikt over de hoeveelheden aard
appelen, welke binnen de grenzen der ge
meente aanwezig ziin Alle aardappelen toch'
staan op dit oogenhlik ter beschikking van
het Rijk. Slechts onn hen, die zelf aardap
pelen hebben geteeld, kan voor eigen ge
bruik een hoeveelheid worden gelaten,
welke in overeenstemming is met het vast*
gestelde rantsoen en de grootte van het ge
zin. Aan alle andere inwoners der gemeen
ten zullen geen aardappels mogen wordert
geleverd dan uit de voorraden, welke aan
de gemeentebesturen door bemiddeling van
het Rijks Centraal Administratiekantoor voo»
