r DE EEMLANDER". Vrijdag 12 October 1917. I BUITEN LAND. IbinncnöndT N'. 70. 16*1* Jaargang AMERSFOO Hoofdredactie! MARIE VAN VERSENDAAU Mr O. VAN SCHAAROENBURO. Uitgevers VALKHOFF Co. ABON N EU ENXSPRUS: Per 8 cimndee too» am.nfocct f 1 8JJ* Mem fmnoo per poel Per week (met gratie eereekeriog tegen ongelukken) O.l Afeoniierlpke nummere".ot». Wekelijkeob bgyoegeel ,Dt BoUandMlu Buitvmat" redaoti. reo ThérAee Hoeen) per 8 mod. SO el«- Wekelpkeeb b(j»eege»l VtrMntfu" pee 8 mod. S» el«- Bureaut Arnbemscbe Poortwal, boek (J tt echtschestr. Intercomm. Telefoonnummer 66. F R IJS DER ADVERTENIIEN Vad M regtlif O.MO, EU» r»«»l moer0.15. DiensUianbirtiiinfjon IB regelt 0.50. Grooto lettors naar plaataruiraU. Voor handel en bodrjjf bestaan zeor voordoelige bepalingen tot het herhaald adverteeren ia dit Blad, bjj abonnement. Bene circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag toogezonden. Iets over de geschiedenis fan de overname der H. B. 8. door het Riik, enz. VII. Maar waarom dan toch niet, zooals de lieer van Nijnatten indertijd zei: „gelijke monniken, gelijke kappen?'' Wij mopjen daarop werkelijk het antwoord schuldig blij ven. Amersfoort is toch te groot voor „onder-onsjes", Amersfoort's gemeentebe stuur staat toch t e h o o g voor wat men zoo gewoonweg, noemt „kruienierspolitiek'7 niet waar? Dat kan het dus niet zijn. "Maar wat dan wèl? Nog eenmaal, het verwerpen van de voorstellen van het Raadslid van Nijnat ten blijft voor ons een raadsel. Ook den ver slaggever van de laatste zitting van den Raad der gemeente Amersfoort, die de be kende „Nabetrachting" schreef, schijnt de gegrondheid van de~~redenen, waaróm men de voorstellen-Van Nijnatten verwierp, zeer twijfelachtig voor te komen. Over een tegemoetkomende houding van den voorzitter kan in de laatste vergadering moeilijk worden gesproken. In de vergade ring van 28 November 1916 sprak de voor zitter „Het huwelijk tusschen de Gemeente en de leeraren, dat jaren lang heeft bestaan, wordt na ontbondenzij trouwen nu het Riik en wij weten alleluanl wel, dat het Rijk in staat is voor zijn ambtenaren behoorlijk te zorgen.'' (Wat het laatste betreft, daar we ten wil nu alles van! Wat hel huwelijk betreft, zoo plechtig gesloten, het is ontbonden op ■eene wijze, die doet denken aan den aarts vader, die Hagar met haar kind de woestijn in zor.d, of zoo men moderner beeld wil, aan eene scheiding van tafel en bed). En verder sprak de voorzitter „Gaat het nu aan, dat de Gemeente Amersfoort die zorg voor 't Rijk overneemt Het is toch een beetje vreemd, dat wij het Rijk in die richting zou den gaan helpen". De toekomst heeft ge leerd, dat die hulp werkelijk niet overbodig •was geweestmaar dat heeft de heer Van Nijnatten ook niet gevraagd, mijnheer de Voorzitter f Hij vroeg de zelfde salariëering (of vergoeding, als U wilt) voor beide categorièn van ambtenaren van 1 Jan. 1917 tot 1 Sept. 1917 toen zij beide nog in ■dienst der gemeente Amersfoort waren. Dat dok hebben de betrokken leeraren gevraagd in hun adres aan den Gemeenteraad in No vember 1916. Meer niet! Geen hulp is gevraagd voor de Riiksleeraren n a dien datum, ofschoon het hard noodig i-s En daarom vatten wij niet, waarom de voor zitter als een dreigement liet hooren „dat men er niet af is met het tijdvak l'Januari 1 September en dat de consequentie van het voorstel-Van Nijnatten eischt, dat de Ge meente zal blijven suppleeren, wat het Rijk achterblijft". Ook cle wethouder van onder wijs sprak in dien geest. Nog eens, wij vat ten die logica niet. Nog minder begrijpen wij de uitdrukking van den Voorzitter„Anders zouden de leeraren de dupe van de overname zijn". Wanneer? Als hun van 1 Jan. '17—1 Sept. '17 geen toeslag wordt gegeven, of wanneer dat wèl gebeurt? Wij zouden zeggen, in (beide gevallen zijn zij de dupe van de histo rie, maar in i eerste geval nog een beetje meer. De vrees van den voorzitter, in de vergadering van 28 November 1916 geuit, n.l. dat het gevolg van gelijke salariëering van beide categoriën van ambtenaren zou kunnen zijn, dal het Riik zou kunnen zeggen „Als Amersfoort zooveel kan betalen. Iaat het dat dan maar blijven doen", bestaat nu niet meer. De regeling, toen ontworpen, is niet goedgekeurd, en de Gemeente geeft als vergoeding voor geleden financieele schade een zekere som ineens. En daarmee is men er af. V ten sloite te denken van de opmer- Jcir van mr. Stadig „Hij voelt er niets voor, om te zeveren tegen de leeraren van de H. B S.: jullie hebben 9 maanden te weinig sc!-.ris gehad, dat zullen wij ze nu gaan be talen Dat ach1 h j zeer onbillijk (sic.) er. een heel gevaarlijk systeem, dat tot allerlei on mogelijke consequenties zal lijden". VcrL'irjr U i Ier, m.\ Stadig! Politiek Overzicht Elzas'lotharingen het eenige struikelblok voor den vrede. Van .Ie Duitsche regeerin» tooals zii nu te samengesteld, kan niet gezegd worden, Jtet zij is eene k chtige regeering. Afwisse lend gehoor gr rnde aan de tegenstrijdige «Hoeden, die op haar inwerken, geeft haar beleid eerder den indruk van zwakheid dan van kracht. Maar van één departement kan dat niet gelden. Het bestuur van het ge wichtige departement van buitenlandsche zaken is in handen van een man, die ver trouwen inboezemt, omdat in hem kracht en beleid vereenigd zijn. Het debat, dat in den rijksdag gevoerd is over de buitenland- sche politiek, levert ook het bewijs, dat hem vertrouwen geschonken wordthij oogstte lof voor 't geen hij had verricht in den kor ten tijd van zijne bewindvoering en van ver schillende zijden gewerd hem de verzeke ring, dat men zich aan zijne leiding gaarne overgaf. Eén punt was er in de verklaringen van staatssecretaris von Kühlmann, dat alge- meene instemming verwierf. Dat was de mededeeling van zijn standpunt in de kwes tie van Elzas-Lotharingen. Hij heeft die kwestie gekenschetst als het eenige strijd punt, dat aan den vrede in den weg staat. Behalve het verlangen van Frankrijk naar de teruggave van Elzas-Lotharingen, is er geene kwestie, die een absoluut beletsel voor den vrede is, geen kwestie ter wille waarvan men verantwoord zou zijn den oor log voort te zetten, omdat'zij niet op-andere wijze tot oplossing is te brengen. Met het oog daarop heeft hij het noodig geacht alle onzekerheid over het Duitsche standpunt in deze kwestie weg te nemen en nogmaals te verklaren, dat op de vraagKan Duitschland betreffende Elzas-Lotharingen eenige con cessie doen slechts één antwoord is te geven: „Neen. nooit!" Die verklaring heeft ons geen nieuws ge bracht. Maar de stelligheid, waarmee zij nogmaals is afgelegd ten aanhoore van de vertegenwoordiging van het Duitsche volk, die Hare instemming er mee heeft te ken nen gegeven, verhoogt hare fceteekeriis. Zij brengt ons met onverbiddelijke duidelijkheid voor oogen, waarom het in laatste instantie in dezen vreeselijken strijd gaat. - Voor alle andere striidpimten zal, als het er op aan komt, eene oplossing met andere middelen dan het zwaard te vinden zijn alleen voor deze ééne kwestie niet. Hier blijven beide partijen bij hun Non possumus Men kan tot zekere hoogte met dankbaar heid van deze verklaring van den Duitschen bewindsman kennis nemen, want voor hen, die het tot stand komen van den-vrede wil len bevorderen, wordt daardoor de taak zeer vereenvoudigd. Hier hebben wij eene uit spraak uit den meest bevoegden mond, dat, met ééne enkele uitzondering, de gansche bundel geschilpunten, waarvoor rrfen nu een goed eind in het vierde jaar bezig is elkaar te vernietigen, vatbaèr is om door overleg aan de conferentietafel te worden geregeld. Alle kwestiën, die de aanleiding zijn geweest tot het uitbreken van den wereld-strijd en die daarna tei'kens nieuwe staten hebben bewo gen zich bij de strijdenden te voegen, recht vaardigen niet, dat' de wederzijdsche slach ting, die ten slotte op aller vernietiging moet uitloopen, verder nog wordt voortgezet. Slechts de ééne kwestie van Elzas-Lotharin gen vormt het onverzettelijke struikelblok om tot den vrede te geraken. Wie nuchter denkt, kan moeielijk begrij pen waarom aan het Elzas-Lotharingsche strijdpunt dat alles overwegende gewicht wordt toegekend. Het is waar, dat Frankrijk de teruggave van deze gewesten eischt als herstel van een onrecht, dat het in 1871 is aangedaan. Een beroep op verjaring wil het niet laten gelden, want een onrechtmatig verkregen bezit kan niet rechtmatig worden door con nog zoo langen duur. De Fransche taal is met een vroeger nooit gebruikt woord verrijkt om aan te duiden, dat Frankrijks recht op Elzas-Lotharingen onvervreemd baar is; wat Frankrijk veriangt is niet eene teruggave, maar eene „désannexion" (door eene letterlijke vertaling krijgt men het lee- Krke woord ontinüjving). "Maar zijnerzijds voert Duitschland even eens aan, dat het m 1871 iets heeft terug gekregen wat het onrechtmatig ontnomen was. De bevolking van Elzas is van ouden Duitschen stam. Straatsburg opende in 1681 zijne poorten voor het leger van Louis Quatorze, maar eerst in het einde van de 18e eeuw, in de dagen der groote revokrtie, is Elzas geheel met Frankrijk vereenigd. In 1815 is door Pruisen de hereenigfag van Elzas met Duitschland voorgesteld, welk voorstel schipbreuk geleden heeft op het ver zet der verbonden vreemde mogendheden. Lotharingen is in 1766 voor goed Pransch geworden. De Fransche uitdrukking „désan nexion" eischt Duitschland daarom op voor wat het in 1871 met Elzas-Lotharingen heeft gedaan; het rijkstand is toen eenvoudig ge- de9annexeerd. Zoo komen beide partijen op voor wat zij m^enen hun goed recht te rijn. Maar geen van beiden wil voor den ander wijken, en omdat zij beiden onverzettelijk blijven staan op hun stuk, moet de ooriog blijven voort- Woeden tot het bittere einde. Hoe is er een uitweg te vinden, die voor dit eenig over gebleven strijdpunt, dat men niet andèrs don door het zwaard meent te kunnen beslissen, eene oplossing brengt en daarmee de mo gelijkheid opent voor den vrede ^loor verge lijk en verzoening? De oorlog. Van geen der oorlogstooneelen is iets bij zonders bericht. De zaakgelastigde van Uruguay te Berlijn heeft kennis gegeven, dat zijne regeering de betrekkingen met Duitschland heeft afgebro ken. De regeering van Peru heeft aan de sche pen van de Britsche vloot gastvrijheid in hare havens aangeboden. De Duitsche rijksdag is tot 5 December uiteen gegaan, na alles te hebben aangeno men, wat hem door de regeering was voorge legd. P a r ij s, 11 Oct. (I lavas.) De president der Fransche republiek is Woensdag Ber nardino Machado, den president van Portu gal, tegemoet gefeisd en heeft zich met de zen naar Verdun begeven: De Portugeesche regeering heeft de stad Verdun de orde van den toren en het zwaard geschonken. De plechtige aanbie ding had plaats voor de citadel. Me 1 bourne11 Oct. (R.). Onder de Duitschers, die den §.en bij de Fidji-eilanden in een karkas gevangen genomen zijn, was de commandant van de Secadler, graaf von Okner. Londen, 10 Oct. (R.) In de laatste week zijn 2519 schepen in de Engelsche ha vens aangekomen en 2C32 er uit vertrokken. Veertien schepen boven de 1600 ton en twee daar beneden zijn in den grond ge boord, benevens twee visschersschepen. Vijf schepen zijn zonder succes aangevallen. Londen, 11 Oct. (R.). Wij vernemen, I dat de voor de Britsche regeering beschik- I bare scheepsruimte is vermeerderd ten ge- j volge van het onlangs genomen besluit, om voor den dienst der regeering de schepen, die geheel of voor het grootste deel En- gelsch eigendom zijn, .maar'tot dusver onder neutrale vlag voeren, in gebruik te nemen. Aangezien de Duitsche regeering door middel van het Prijzenhof heeft beslist, deze, schepen, niettegenstaande zij onder neu trale vlag voeren, als Britsche schepen te behandelen, is het noodig, tot bescherming van het Engelsche kapitaal, dat in deze schepen is belegd, dat zij onder de Britsche vlag worden gesteld en voor verdedigings doeleinden worden bewapend. Ingevolge het bovenbedoelde besluit, heeft de regeering- de volgende Zweedsche sche pen gerequireerd Sphynx, Bellegrove, Phyl lis en Cremona. De eigenaars zullen voor het gebruiken van deze schepen schadeloos stelling ontvangen. Par ij s11 Oct. (Havas). De algemeene I raad van de interparlementaire handelscon- I ferentle heeft het programma in behandeling genomen van de conferentie, die op den eersten Dinsdag van Mei 191S in Londen zal bijeenkomen. Petersburg, lOOct. (R.) Een mani- j fest van de nieuwe regeering verklaart, dat de bijeenroeping van de constitueerende vergadering niet moet worden uitgesteld. In middels zal de voorloopige regeering, van oordeel zijnde, dat slechts de wereldvrede het herstel van het land zal mogelijk maken, onvermoeibaar eene buitenlandsche politiek te volgen, die het tot stand komen van zulk een vrede op het oog heeft. De regeering kondigt aan, dat zii zal deel nemen aan de aanstaande intergeallieerden- conferentie, waar zij zal trachten zich met i de bondg^ooten te verstaan over den grondslag van de Russische revolutionaire beginselen." De regeering zal met al'e krach ten de gemeenschappelijke zaak der geal lieerden steunen en zal krachtig het land verdedigen. Met dat doel zal zij het leger reorganise eren op de basis van de demo cratische beginselert; zij zal efficasiteit bren gen in het opperbevel en discipline onder de troepen, maar zich verzetten tegen iedere veroveringsonderneming. De regeering zal de effectiefs achter het front verminderen. Zij zal een maximum-prijs voor de eerste levensbehoeften vaststellen, de betrekkingen tusschen kapitaal en erbeid regelen, op de industrieele voortbrenging toezien en haar versterken. Om het stilliggen van den arbeid te verminderen, zal zij eene geleidelijke de mobilisatie invoeren. Landbouw<ommissiè*n zullen den grond kunnen bebouwen zonder op het eigendomsrecht inbreuk te maken. De regeering is bedacht op de invoering van verschillende belastingen, waaronder op de oorlogswinten en op vermindering van de staatsuitgaven. Zij zal er naar streven de autonomie van de plaatselijke besturen, on der toezicht van de regeering te verzekeren en ook het recht van de verschillende natio naliteiten om over huiyie toekomst te be schikken. Voor de verwezenlijking van dit program ma doet de regeering een beroep >p de samenwerking van allen. B e r I ij n11 Oct. (K. N.). De corres pondent van de Voss. Zeitung in Stockholm verneemt uit zekere brpn, dat nu ook met de ontruiming van de groote obuchowfabrieken voor krijgsbenoodigheden te Petersburg be gonnen is. Van de 20.000 arbeiders van deze inrichting worden er 8000 naar Mos kou en Toela overgebracht en de overigen ontslagen. De wereldberoemde kunstschat ten van de Ermitage en van de Petersburg- sche Academie van Kunsten \yorden inge pakt en zullen binnen een week naar Mos kou verzonden worden. N e w-Y o r k11 Oct. (Havas). De inlij ving van vrijwilligers voor den militairen dienst houdt aan. Sedert Amerika Duitsch land den oorlog verklaarde, zijn 121.000 man bij de marine en 553.000 bij het land leger ingedeeld, van wie 200.000 bij de staande hoepen. De landweer is in' haar geheel onder het gezag van de bondsregeering gesteld. Het Army and Navy Journal meldt, dat wederom 25 regimenten genietroepen zijn gevormd. President Wilson heeft 184 nieuwe gene raals aangesteld. De eerste lichting officie ren, die de oefenkampen hebben opgeleverd, bedraagt 27.000 man. Het nieuwe Amerikaansche leger zal naar Europeesch model ingericht worden. Washington, 10 Oct. (R.) Het vraagstuk der verzorging van de Amerikann- sche en geallieerde vloten met brandstof is ter hand genomen op eene conferentie tus schen ambtenaren van het scheepvaartbu reau en de Britsche regeering. Vermoedelijk zal een plan worden opgemaakt, waardoor een „pool" zal worden gevormd van de olie tankschepen der geallieerden en het aantal schepen voor den aanvoer van brandstoffen belangrijk vermeerderd zal worden. Londen, 1 1 O c.t. (R.) De Daily News bericht uit New-York, dat de oogst in Ame rika dit jaar een van de beste is. De graan oogst heeft dit jaar een millioen bushels meer opgeleverd dan verleden jaar; ook de oogst van aardappelen is groot. De kwali teit is uitmuntend. Ofschoon de vraag van Europa naar tarwe 400 millioen bushels meer bedraagt dan Amerika'9 normale uit voer, wordt met vertrouwen voorspeld, dai door zorg en spaarzaamheid in het tekort zal worden voorzien. Stockholm, 11 Oct. (W. BDe ko ning heeft de samenstelling van een kabinet opgedragen aan den voorzitter van de Eer ste Kamer Niden, die wat zijne nolitieke richting betreft tot de gematigde liberalen behoort. Stuttgart, 11 Oct. (W. B.) Hertog Filip van Wurtemberg, het oudste lid van het koninklijke huis, is op 79-jarigen leeftijd na een langdurige ziekte overleden. Weenen,ll Oct. (Corr.-bur.) De hoofdredacteur van het Neue Wiener Tage- blatt, Wilhelm Singer, voorzitter van cle* in ternationale persvereeniging, in welke hoe danigheid hij de jaarlijksche persprocessen presideerde, is heden avond na eene korte, ernstige ziekte overleden. If. M. de Koningin o at ving girie. tfu Koninklijke Paleize in het Noordeinde: ten 11% ure den heer John W. GnrreM. ter overhandiging van zijn gejoofsbrief ceran» van de Vereenigdc Stalen van Noprd-Atrc. i':xt bij Hr. Ms. Hof; ten 12% ure: Dr. Arislides Ag nero y RriLsn- court, ter overhandiging van zijn geloofsbrief als gezant der Republiek Cuba bij IJr. M T!of, alsmede van den tcrugrocpingsbi lef yau zijnen voorganger. Prins Hendrik. Naar de N. Gron. Crt. meldt zal Prins Hendrik op 18 October een bezoek brengen aan de Groningsche padvinders. Gistermorgen is, In tegenwoordigheid van jhr. mr. R. van Weede, hofmaarschalk van heit Huis van de Koningin-Moeder, en mr. C. van den Berg, commissaris van den koninklijken grafkelder te Delft, het stoffelijk overschot van Koning Willem lil uit een houten kist overgebracht in een fraai be werkte metalen kist, en het stoffelijk over schot van prins Willem II in een eenvoudigerx metalen kisf. Behoud van inkomsten tij- dens het algemeen verlof. Met afwijking van de tot nu toe geldende bepa lingen, heeft de minister van oorlog bepaald, dat tijdens de algemeene verloven allo militairen gehandhaafd worden in het genot van traktement, jaarwedde, soldij, mobilisa tie-toelage en vergoeding van levensmidde len, ook wanneer die verloven langer dan vier dagen duren. (N. R. Ct.) D r. Kuyper's V r ij e Universi teit. Naar de (a.-r „Rotterdammer" ver neemt, heeft zich een comité van oud-leer lingen en leerlingen der Vrije Universiteit gevormd, bestaande uit de heeren: prof. dr. (F. W. Grosheide, te Amsterdam (voorzitter), prof. dr. A. G. Honig, te Kampen, prof. dr. P. A. E. SHievis Smitt, te Amsterdam, dr. J. Hon ia, te Steen wijk, en H. de Boer, te 's Gravenhage (secretaris-penningmeester), die dr. A. Kuyper op rijn 80en verjaardag willen huldigen in zijn stichting en in zijn werk voor de Geref. beginselen. Zij willen daartoe aanbieden een Gedenk raam, voorstellende episoden uit de Dolean tie, de Vereeniging van 1892, de portretten van alle professoren der V. U. van haar stichting af tot heden, enz., welk Gedenk raam don bestemd zal zijn voor het nieuwe gebouw der V. U., zoo mogelijk reeds in het oude te plaatsen. De bedoeling is dr. Kuyper den 29en Oc tober 'het volledig ontwerp in de lijst aan te breder "'OQ. 'iiNlcriuuil on Naar het Hbl'd. verneemt, had het uitstel van het vertrek der Duitsche onderhande laars naar Berljjn mede tot oorzaak dat men wilde wadhten totdat, behalve over de leve ring van kolen aan ons land, ook over de levering ven levensmiddelen aan Duitschland overeenstemming verkregen zou zijn. De voorloopige overeenstemming over de drie hoofdpunten: kolen, levensmiddelen en cre- dietverschaffihg, is thans tot stand gekomen en de beide gedelegeerden der Duitsche re geering vertrokken gisteren met twee ver tegenwoordigers van de Deutsche Handels stede naar Berlijn om de overeenkomst door de Duitsche regeering te doen bekrachtigen. i\c«lcrlats<l ni Eiijrelngil. Op de vraag waardoor hei uitblijv n van handels- en financieele telegrammen uit on over Engeland veroorzaakt wordt. om. ug u2 directeur van het Nederlanusch iel?graat- Agentschap van den bijzonderen vei'e^on- woordiger van Reuters Limited to •.ster dam, den heer ïWoiqnév, de ..d- tv.ouj- deeling: lk heb van het Britsche gezantschap be richt ontvangen, dat alle kabelver binding voor handelsdoelein den met Nederland is geschorst op bevel van de Britsche regeering totdat dc Nedcrlandsche re< er zet toestem men dat een eind word? fm "Je4- -ran d'p doorvoer dooi Holland vr.n "1:n...ci' metaalvijlsel ven Du tici land naor België. l>e Yereeiiieilr Sinten en oiik« Hvlipoviiarl. Naar het Min rierie van Buitenlandsche Zaken ons mededeelt is van de gezv t te Washington bericht ontvaneen, dat cle Re geering aldaar olficic.el hcc-ti Lu ^emi^n gc- geven. dat geen bunkerkolen zul len worden verstrekt uan schepen op weg naar eer. reutranl land in Europa, dat aan Duitschland grenst Die-riep gevolg® "d'en Ne^èri* schept, korrend n pri Irdië en Zv.id-Amerika, geen Amerikaansche ha ven kunnen au'.lpoHen om le c- :ren, ten- rij de Amerikaai -cv!c Uitvoerraad goed keurt, dat de ladingen dier schepen naar Nederland woiden vervocni Aangezien ook in, Zuid-Aifika geen ounkericoien verkregen kunnen worden, is on 't oognnb1,k de vaart tussch°n moedérfend ®r kolotvn onmo gelijk. Onze erelznnt en d"* "ri;® in Amerika "oerer in overleg rr H d^ Re ?- ring nog r r.deih.er rii: ge- orri.rcnf een »ch kkir^ zoowel betreffende onze scheep- vuart aio om^cr.ï d.. toc.oe. van goederen naai Nederland, doch tot duiver vermoch ten zij- geen beslissing uer Amerikaansche regeerirvg te verkrijgen. !>e aanvoer nit liuerika. Uit New-Yoik wordt geseind: De heer Van den Wielen, tiet hoorei van Je Nedeclandsohe zending; hee^ *n een ver"

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1