M*. 89. Eerste Blad. 16'* Jaargang „DE EEMLANDER' Zaterdag 3 November 1917. ^BUITENLAND. November. AMERSFOORTSCH Hoofdredactie) Mr. O. VAN SCHAARDENBURG. U 11 8 8» «r s- VALKHOPP Co. ABONNEM ENTSPBU8 P B US DEB A D V EBT EN 11 ÉN: Idem franco per poet Per week (met grati* vsrtekerina togen ongelukken) O. i 4, Afzonderlijke nummers Wekeltjkseh bijvoegsel „D$ BoOandtehs HuUvouw*' tonder redactio ru Thérèse Hoven) per 8 mnd 50 ets. "Wekeiybeeh bijvoeg»*) per 8 mnd. 5® ets. Dienstaanbiedingen 1—8 regels O. Groote letters naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bestaan zeer voordeelige bepalingen tot het herhaald adverteeren in dit Blad, bij abonnement. Bone circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanv.-aag too?ezonden. Bureau: Arnbemsche Poortwal, boek litrecbtscbestr. lntercomm. Telefoonnummer Sfc door Mevr. li. H. DU QUESNE-VAN GOGH. Dioethangend heel hun schoongetinte loof, 'Als hooge luchters, wijd. onaangestoken. Zijn boomen in den.nevel weggedoken. Maar komt de zon te middag doorgebroken, En met den nevel om den voorrang kampen. Dan lochten zij als plots ontvlamde lampen, En als een neergedrupte vonkenregen. Zoo flonkert, blinkt en schittert allerwege Het loof, als gouden kralen saümgeregen. Baarn 1017 Politiek Overzicht. Do Italiaansche nederlaag. Toen het eerste bericht kwam van het Boor de vereenigde Duitsche en Oostenrijk- sche strijdmachten ondernomen offensief op het Italiaansche oorlogstooneel, werd de nieuwe slag, die was begonnen, aangeduid met den naam: de twaalfde Iso'nzoslag. Elf malen was het Isonzofront het tooneel ge weest van een zworen strijd; het lag dus voor de hand te denken, dat de partijen ook dit maal daar hunne krachten zouden meten, al hadden zij thans de rollen verwisseld, zoo- dat de aanvaller in de elf vorige slagen nu de aangevallene was geworden. Intusschen kan men nu van een Isonzoslag niet meer spreken. Het Isonzofront, dat elf Italiaansche aanvallen had uitgehouden, heeft tegen den Duitsch-Oostenrijkschen aanval geen stand kunnen houden. Het is dadelijk op verscheidene plaatsen doorge broken en door de bressen, die zij hadden geslagen, heen kwamen de aanvallers uit het gebergte in de vlakte. Hier door geene na tuurlijke beletselen gestuit, joegen zij den door de snelle vervolging steeds meer in ontbinding gerakenden vijand voor zich uit Rusteloos is de vervolging voortgegaan, tot dat zij stuitte tegen de Tagliamento, een pa- railelstroom van de Isonzo, die omdat zij sjjoediger in de vlakte treedt, een minder bochtigen loop heeft dan deze. Die rivier werkte als een slagboom voor de vervolgden en de vervolgers beiden; maar de vervolgden hadden daaronder het meest te lijden. De Tagliamento heeft slechts weinige vaste overgangen. Zooals alle van de Alpen naar de Adria loopende stroomen in dat deel van ïtalië, voert zij in een breede bedding, die bij Splimbergo, ten westen van Udine, 'niet minder dan 5'/* KM. meet, eene massa stee- nen mee; zij heeft vooral in den zomer slechts een geringen waterstand, die echter bif regenval en bij het smelten van de sneeuw in het hooge gebergte in korten tijd belangrijk kan aanzwellen. Door het bezin ken van de vaste stoffen, die uit de bergen worden meegevoerd, is het rivierbed aan zienlijk gerezen, zoodat het aan beide zijden boven het landschap ligt, dat men door uit gebreide dijken tegen overstroomingen tracht te beschermen. Zoo wordt het verkeer beperkt tot de kunstmatige overgangen, die over de rivier zijn gemaakt. Die zijn maar weinigen in getal. Aan zee heeft zich een gemiddeld lSè^OKM. breed moeras en la- gunegebied gevormd, dat voor troepenbewe gingen onbegaanbaar is. Eerst daarachter loopen van de Oostenrijksche grens wegen naar het westen en de spoorweg van Mon- falcone naar Portogruazo. Deze gaan bij La- tisena over de rivier. Een 20-tal Kilometers varder gaan de weg en de spoorweg van Görz via Udine de rivier over op eene 800 TI. lange brug. Verder zijn er vaste overgan gen bij Pinzano, 26 KM. verder stroomop waarts,, waar het gebergte van beide zijden bij de rivier komt en slechts een nauwen doortocht laat, en in het versterkte gebied van Osoppo, dat met de vooruitliggende for ten van Óspedajetto de Boven-Tagliamento tegen een aanval uit het noorden moet be veiligen. Uit de hier geschetste terreingesteldheid blijkt duidelijk, dat de slagboom van de Tag liamento voor de vluchtenden noodlottig moest zijn. Zij werden daardoor in hunne vlucht gestuit en hadden geene gelegenheid om naar den anderen oever te komen. De nadringende tegenstander trok daarvan par tij om de vluchtenden, die de rivier voor zich hadden, aan de beide zijden in te sluiten met het gevolg, dat Italianen, die nergens een uitweg hadden, moesten capituleeren. Zoo is met één slag het aantal krijgsge vangen Italianen met 60,000 vermeerderd. Het getal van 200,000 zal spoedig bereikt zijn, wanneer ten oosten van de Tagliamen- to de vervolging met gelijke „Schneidigkelt" wordt voortgezet. Wat op die wijze ven het Italiaansche leger zal terechtkomen, laat zich gemakkelijk bevroeden. Het is inderdaad een débacle waarvan wij hier" getuige zijn; de ge schiedenis van Tannenberg, die een roem loos einde bereidde aan den Russischen in val in Oost-Pruisen, herhaaalt zich hier in de Venetiaansche laagvlakte. De Russen hadden destijds nog een reserve waaruit zij het verloren gegane menschenmateriaal kon den aanvullen. Maar hoe zal Italië, na de offers, die het reeds in de elf voorafgegane slagen vruchteloos heeft gebracht, in staat zijn zich van deze noodlottige aderlating te herstellen? De oorlog, In het westen hebben de Duitschers hunne linie aan het bergfront van den Chemin des Dames met stille trom verlegd, zonder stoor nis te ondervinden van de zijde van den vijand. Verder leverde de strijd niets bijzon ders op. Uit de berichten van het Italiaansche oor logstooneel, die ditmaal weinig om het lijf hebben, verdient de Italiaansche mededee- ling de aandacht, dat artillerievuur gewisseld werd over de Tagliamento heen. De rivier is dus de scheiding tusschen de beide legers. Londen, 1 Nov. (R.) Sir Eric Geddes, eerste lord der admiraliteit, heeft in het La gerhuis een belangrijke rede gehoudep, waarin hij een overzicht gaf van de jongste gebeurtenissen op zee, o.a. het in den grond boren van het convooi en de bedrijvigheid der Duitsche vloot in de Oostzee, alsmede de kwestie van de bemanning, den aanbouw en de duikbootbedreiging. De algemeene toestand van de onderzee- sche oorlogsvoering werd door de volgen de cijfers aangetoond. Sedert den aanvang van den oorlog werden 40 tot 50 pet. van de door de Duitschers in dienst gestelde en in de Noordzee en den Atlantischen Oce aan werkzame duikbooten tot zinken ge bracht. Gedurende het laatste kwartaal heeft de vijand evenveel duikbooten verloren als gedurende het geheele jaar 1916. Wat be- tTett den door duikbooten tot zinken ge- brachten Britschen tonneninhoud van han delsvaartuigen, geven de Duitsche officiee- Ie'cijfers voor Augustus 808.000 ton voor alel naties op; iets meer dan Yz van dit aan tal was Britschen tonneninhoud en iets meer dan de helft van alle nationaliteiten. Over September gaven de officieele cij fers uit Duitschland 672.000 ton op, terwijl ze veel minder dan een derde daarvan naai den bodem van de zee stuurden, wat Brit- tannië en minder dan de helft, wat alle na tionaliteiten aangaat. Sedert April, de maand der hoogste Brit- sche verliezen, verminderden deze gestadig. September was de meest gunstige maand; October, hoewel niet zoo goed, toch slechts een weinig ongunstiger en aanmerkelijk be ter, ongeveer 30 pet., dan eenige andere maand sinds de onbeperkte duikbootoorlog een aanvang nam. De netto inkrimping van de tonnenmaat in de vier afgeloopen maanden bedraagt op 't oogenblik 30 procent minder dan was voorzien in de raming, in het begin van Juli voor het kabinet opgesteld. De totale netto vermindering sinds het begin van den oor log uit alle oorzaken in de Britsche tonnen maat volgens het officieele register aan gaande sdiepen van boven de 1600 ton. blijft beneden de 2.500.000 ton grosso of 14 procent. Onze verdedigingsmaatregelen zijn verbe terd en doeltreffender geworden en zullen nog meer verbeteren en toenemen. Doch anderzijds is Duitschland's aanbouw van duitbooten omvangrijker dan tot dusver en heeft nog niet zijn maximum kracht be reikt. Het wordt in den duikbootoorlog, evenals elders, een wedijver in vastberaden heid en spitsvondigheid tusschen twee el kaar bestrijdende krachten. Voor het oogen blik gaat de duikbootoorlog voor ons goed. De vijand heeft veel minder' schade aange richt dan hij hoopte en dan wij verwachtten. De schade, die de vijand heeft toege bracht, heeft hij aangericht met ernstige en zware verliezen voor zichzelf. Op het tegen woordige oogenblik is men gerechtigd tot de opvatting, dat de aanval op onzen han del in toom wordt gehouden en dat men hem baas wordt. Sprekende over den toestand van den bouw van koopvaardijschepen en over de nieuwe nationale scheepswerven zeide Ged des: De productie aan tonnenmaat voor de koopvaardij is voor de eerste negen maan den van 1917 123 procent hooger dan in de overeenkomstige periode van het vorige jaar en veel hooger den de totale productie van het geheele jaar 1915. Er zijn nu stan daardschepen met een tonnenmaat van on geveer een millioen bruto ton besteld. Meer dan de* helft hiervan is reeds in aanbouw en aan'de rest zal begonnen worden, zoodra de vaartuigen, die nu op de helling staan, afgeloopen zijn. Een beperkt aantal stan- daardchepen zijn reeds voltooid en in dienst gesteld, maar alle werven, die geschikt zijn voor het gouwen van standeardschepen, kunnen nog niet geheel en al voor dat werk gebruikt worden, omdat de hellingen reeds met andere schepen bezet zijn. Sprekende over den aanval der Duitschers op het Scandinavische convooi, zeide Ged des: Op den löen October vormden de torpe dojagers Strongbow en Mary Rosé, met nog drie kleine, maar bewcp "de vaartuigen van welke er slechts één een installatie voor radio-telegrafie had het geleide voor schepen, die, van Noorwegen, bestemd wa ren voor de Shetland Eilanden. In den loop van den nacht bleef een van de drie kleine vaartuigen, en wel juist datgene, dat met de radio-telegrafie-inrichting was voorzien, ach ter, om een schip te beschermen, dat hod moeten gaan stilliggen, omdat de lading v/as losgeraakt. Het convooi was dus geëscorteerd door de Strongbow en de Mary Rose, die beide een telegraaf-inrichting hadden en "door de twee andere kleine vaartuigen. Den 17en 's ochtends tegen 6 uur, bij het aanbreken van den dag, ontwaarde de Strongbow in het zuiden twee schepen, die snel naderden. Men had zicht tot op ongeveer 2 mijl. De Strongbow seinde naar de schepen en kreeg een onbevredigend antwoord. Onmiddellijk werd nu bevel gegeven om zich voor het gevecht gereed te maftén. Het eerste schot van den vijand vernielde het hokje van den marconigrafist en bracht nog meer averij te weeg. En niettegc i staande de groote dapperheid, waarmee h.asr officieren en be manning vochten, werd zij in den grond ge boord. De andere torpedoböotfager, de Ma ry Rose, werd nu onmiddellijk door de beide Duitsche schepen aangevallen en vloog in de lucht, toen een schot in het kruitmaga zijn terecht kwam. De twee vijandelijke schepen, die behoorden tot de klasse van zeer snelle kruisers, gingen nu over tot den aanval op de schepen van het convooi, van welke er negen in den grond geboord wer den. Tengevolge van het feit, dat het begelei dingsvaartuig, dat van telegragf-inrichting voorzien was, weggezonden was om het schip te beschermen, wélks lading was los geraakt, en wijl het toestel voor radio-tele- grafie van de Strongbow met het eerste j schot buiten werking was gesteld, terwijl de Mary Rose onmiddellijk was in den grond geboord, ontvingen noch de commandee- rende admiraal van de Orkney-eilanden, noch de opperbevelhebber^van de slagvloot, noch de admiraliteit bericht van den aanval op het convooi, vóór de overgebleven sche pen te Lerwick aankwamen. De admiraliteit ontving géén bericht vóór 's avonds 7 uur. Met betrekking tot de vraag hoe het con vooi was aangevallen, zonder dat de aan vallers waren tegengehouden, zou ik het Huis willen vragen, zich de volgende feiten in herinnering te willen brengen: #n.l. in de eerste plaats, dat het Noordzee gebied een oppervlakte beslaat van 140.000 vierk zeemijlen; in de tweede plaats, dat wij hier te lande een kustlijn te verdedigen hebben, van 566 zeemijlen lang (gemeten van Kaap Wrath tot Dover) en die aan aanvallen bloot staat; en in de derde plaats, dat het gezichts veld voor eskaders lichte kruisers, met be geleidende torpedobootjagers 's nachts aan zienlijk minder is dan vijf vierk. zeemijl. Een vloot, die bewakingsdienst doet, moet onveranderlijk zeer in het nadeel zijn, wat de beschikking over haar strijdkrachten be treft, vergeleken bij een vloot, die achter landverdedigingswerken ligt en het spel van klappen uitdeelèn en hard wegloopen speelt. Tengevolge van een samenloop van om standigheden werd geen draadloos bericht van den raid ontvangen van het escorte van het convooi, terwijl de vloot evenmin van den aanval in kennis werd gesteld. Met het systeem der Scandinavische con- vooien werd in April van dit jaar begonnen en reeds is er meer dan 4500 maal gecon- voyeerd. Dit is de eerste maal, dat een en kel schip in een Scandinavisch convooi bij een aanval aan de oppervlalcte verloren is gegaan. Er is, zeide Geddes voorts, den laatsten tijd critiek op de marine geoefend, omdat er geen vloot naar de Oostzee werd gezon den om onze Russische bondgenooten te helpen. Het is nutteloos thans de bezwaren van zulk een onderneming uiteen te zetten. De beste verklaring vindt men in de wijze, waarop de Duitsche marine-operaties in de Golf van Riga volbracht werden. Een aan zienlijk deel van de Duitsche vloot, met tal van kruisers, torpedojagers, duikbooten, mijnyegers te zemen met transportschepen met talrijke troepen bevond zich ergens in de buurt van de Golf van Riga. De eerste operatie bestond in de vermeestering van het eiland Oesel door militaire strijdkrach ten, die aan wal gingen in het Noorden en de Zuidelijke en Oostelijke batterijen na men, waarbij deze landingstroepen gesteund werden door het vuur van de Duitsche vloot. Het eiland Dagö en later Moon werden vervolgens op dezelfde manier bezet. Deze krijgsverrichtingen breidden zich over een aanmerkelijke periode uit. Het.doel is duidelijk. Eerst de heerschap pij over de Golf van Riga te verkrijgen om een aanval tegen Reval te land te verge makkelijken, om niet te spreken van een opmarsch naar St. Petersburg, waartoe de mgang tot de Finsche Golf moet worden beheersebt. Wat zou ons doel in de Oostzee zijn?. Het hoofddoel zou zijn de vernieling van de Duitsche vloot, die aan deze operaties deel nam, ten einde aldus onze Russische bond genooten bijstand te verleenen. Als wij de Oostzee invoeren, zouden wij daar dan de Duitsche vloot gevonden hebben? Men moet in aanmerking nemen, dat de doorvaart een aanzienlijken tijd in beslag zou nemen, ook el stellen wij voor het oogenblik de kwestie van :de neutraliteit der Deensche eiland ter zijde. Zeer uitgestrekte mijnvelden moeten uil den weg geruimd worden, en de eerste schepen van de vloot, die uit clen Grooten Belt (die den eenigen doortocht biedt) kwam, zouden de heele Duitsche vloot in slagorde vinden en 't vuuï van den vijand op zich gericht zien. Geen enkel verantwoordelijk marineofficier heeft in dezen tijd zulk een onderneming kunnen aanbevelen. Onze vloot in de Oostzee zou weldra tot machte loosheid gedoemd zijn, afgesneden van ha re verbindingen. De Russen zouden haar niet van brandstof, munitie of voorraden kunnen voorzien. De taak van de Britsche marine in het al gemeen is zoowel of- als defensief. Wij ver dedigen onze handelswegen, en de onlangs door den eersten minister genoëmde cij fers toonen aan wat de marine gedaan heeft. Ik kan het Huis mededeelen, dat wij heden meer doen voor de ontwikkeling en produc tie der strijdmiddelen tegen de duikbooten dan zes maanden geleden en ook meer dan wij ooit hadden gedacht te kunnen oen. De vermindering der verliezen, door de duik booten toegebracht, is gedeeltelijk toe te schrijven aan offensieve maatregelen en voor een groot deel aan verdedigingsmaat regelen, welke veel van de lichte strijd krachten vergen, doch aanzienlijk succes hebben. In September waren 90 pet. van alle At lantische schepen geconvoyeerd, en sinds het convooistelsel werd ingevoerd, be draagt het verlies per geconvoyeerd schip dat door de gevaarlijke zóne vaart, één per 200. In 1914 was de tonnenmaat van de ko ninklijke marine 2.40CT.000 ton. Thans is zij 71 pet. grooter. Bij het uitbreken van den oorlog waren er achtien schepen die als mijnvegers en hulppatrouille-schepen ge bruikt werden, thans bedraagt het aantal dot voor dat doel in Engelsche watéren en el ders gebruikt wordt, 3808. Aan petroleum- schepen waren er bij het uitbreken van den oorlog 25, thans heeft dc admiraliteit de beschikking over bij 700 van die schepen en er wordt voor gezorgd, c!al zij zoo econo misch mogelijk gebruikt worden. Het perso neel van de vloot voor den oorlog bedroeg 146.000, thans bedraagt het 390.000 man. Daarin is begrepen de luchtdienst van de koninklijke marine, welks personeel alleen van 710 tot 41.000 is toegenomen. In Sep tember alleen heeft die dienst 64 tochten gedaan om scheepswerven, marine-depots, vliegvelden en andere doelen van den vij and, die van maritien en militair belang in Vlaanderen waren, te bestoken. De lucht dienst van de marine heeft alleen 2736 bommen geworpen met een gezamenlijk ge wicht aan ontplofbare stoffen van 85 ton. Voor October zijn de getallen nog niet op gemaakt, maar zij zijn nog grooter. Het lijdt geen twijfel dat die aanvallen groote stoffe lijke* en zedelijke schade aanrichten Bij vel© gelegenheden is uit fotografiën ch'e uit de lucht genomen zijn, een uitwerking van zoo grooten omvang gebleken, dat 's viiands maritieme en luchtdienstondernemingen er door belemmerd en, ernstig beperkt zijn. Onschatbaar i* de vermetele patrouille- dienst van de vliegers in de uitgestrekte wa» teren van de Noordzee. Wii hooren weinig) van cfe verrichtingen van de marine-vlie gers, maar hun onophoudelijke werkzaam heid draagt grootelijks bij tot de schier vol komen onaantastbaarheid van onze kusten. Ten slotte zeide Geddes: Engeland's gTen- zen zijn nog altijd de kust van het vijande lijke land. Als de dag komt, waarop de vij and aan dc Engelsche vloot datgene geeft waarom zij vraagt, namelijk een slag op zee^ twijfel ik niet, dat de Engelsche vloot zoo wel in strategische taktiek als in moed door hare daden de groote overleveringen zal handhaven, tfaarop zij en het land terecht zoo trotsch zijn. Asquith bracht den minister een warmen gelukwensch met de helderheid en bondig heid van zijne verklaring en met de politiek, die nu was verstrekt. De rede had aan het parlement gegeven, wat het wilde weten. (Luide toejuichingen.) De regeeringskrisis in Duitschland is ge ëindigd. Dr. Michaelis is afgetreden als rijks kanselier, minister-president en minister van buitenlandsche .zaken in Pruisen en tot al deze ambten is benoemd de minister-presi dent en minister van buitenlandsche zaken in Beieren dr. graof von Hertling. Het nieuwe hoofd der Duitsche re^eering is 74 jaar oud. Hij is in 1843 geboren als zoon van een raadsheer in het HcSsische hofgericht. Hij heeft in Munster, München en Berlijn gestudeerd, is privaat-docent ge weest in Bonn en hoogleeranr in München. In 1875 werd hij in den rijksdag gekozen, welk mandaat hij in 1880 neerlegde bij de aanvaarding van het hoogleernnrsambt. In 1896 is hij weer lid van den rijksdag ge worden en is dat gebleven tot aan ziine be noeming in 1912 tot Beiersch minister-pre sident B e r 1 ij n, 2 N o v. (W. B.) Veldmaarschalk Hindenburg is heden morgen in Berlijn aan gekomen. Hedenavond was hij op rapport bij den keizer. Corfu, 2 Nov (R.) Vcnizelos heeft een bezoek gebracht aan den Servischen minis ter-president Pasics en is anderhalf uur bij hem gebleven. Rome, 2 Nov. (R.l Venizelos is hier aangekomen. Londen, 3 Nov. (R.) Bij een aanvul lingsverkiezing voor het het lagerhuis in Noord-Selford is gekozen de onafhankelijke Ben Tillet met 2822 stemmen tegen 1545 op den coalitiecandidaat Mallet. New-York, 2 Nov. (R.) Kerenski moet aan den correspondent van de Associated Press te Petersburg verklaard hebben, dat Rusland uitgeput is en dat het zijn recht was aan de geallieerden te vra gen, dat zij voortaan den last van den oorlog zullen dragen. Washington, 2 Nov. (R.) Naar aan leiding van het door de Associated Press gepubliceerde interview van Kerenski, heeft staatssecretaris Lansing ons gemachtigd de Volgende verklaring te publiceeren: Noch op grond van een officieel bericht van de regeering, noch op grond van Ke renski's telegrafische mededecling kan wor den gezegd, dat Rusland op het punt stond den oorlog op te geven. De regeering be treurt, dat zulke mededcelingen zijn open baar gemaakt. Bovendien kan worden gemeld, dat het geloof der regeering in Rusland, opnieuw tot uiting is gebracht door de machtiging tot een leening van 30 millioen 700.000 dol lars uit credieten, die vroeger ten behoeve van Rusland waren toegestaan. Deze som zal ten spoedigste ter beschikking der Rus sische regeering worden gesteld. München, 2 Nov. (W. B.) De Korres- pöndenz Hoffman brengt de tusschen graat Hertling en den koning van Beieren gewis selde telegrammen, waarin Hertling bericht, dat hij zijne benoeming tot rijkskanselier aan neemt en de koning verklaart goed te keu ren, dat graaf Hertling aftreedt als Beiersohi staatsminister. Berlijn, 2 Nov. (W- B.) Officieel be richt. De keizer heeft generaal Ludendorff be noemd tot chef van het Nederrijnsche fuse* liersregiment no. 39. Sofia, 1 Nov. (Buig. ag.) In de Sobranj© heeft Radoslawof vandaag geantwoord op de interpellatie, door de oppositie over de levensmiddelenvoorziening ingediend. De voorzitter van den ministerraad legde de medewerking bloot, die de regeering niet moe geworden is, aan het bestuur van den beVoorradingsdienst te verleenen. Hij weer legde de beschuldigingen, door de sprekers van de oppositie ingebraoht op het stuk vaa vmYflwi,u tiahm

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1