„DE EEMLANDER"
BUITENLAND.-
feuilleton.
ABONNEMENTSPRIJS
rwKiMiBramazs.^fï!?
IK HEB JE LSEF".
16e Jaargang* No. 61
i per 3 maanden voor Amersa
foort f 1.50, Idem franco
per post f 2.00, per week (met gratis verzekering
tegen ongelukken) t 0.14, afeonderlijke nummers
f 0.05. Wekelijksch bijvoegsel »De HolUndsche
Huisvrouw(onder redactie van Thérèse Hoven)
per 3 maanden 50 cent. Wekelijksch bijvoegsel
sWtreldvrede* per 3 maanden 52 cent
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
HOOFDREDACTEUR: M». D. J. VAN SCHAARDENBURG
UITGEVERS: yALKHOFF Co
BUREAU ARNH EMSCHE POORT WAL, hork UTREOHTsCHttTa
INTERCOMM. TELEFOONNUMMER 513
Dinsdag 6 November 1917
dienstaanbiedingen 1—5 regels f 0.50, groote letters
naar plaatsruimte. Voor handel cn bedrijf bestaan
zeer voordecligc bepalingen tot het herhaald adver*
teeren in dit Blad, bij abonnement. Eenc circulaire,
bevattende de voorwaaidcn, wordt op aanvraag
toegezonden.
Het ont vindbare motief.
In 'n vDrig artikel wezen wij er reeds op,
idnt in de oprichtingsvergadering van de u. 1.
liesv.ereeniging het bestaan daarvan naast
Amersf. Gemeentebelang niet of zeer onvol
doende gemotiveerd werd.
FVincipieel verschil tusschen vrijz.-dem. en
\irwe-Lib. weet ook de heer de Muralt niet,
fn principieele reden voor het brengen van
scheiding tusschen gelijkgezinde vrijzinni-
gep, waar deze scheiding nog niet bestond
en- dus zelfs geen historische verklaring
heeft, hebben wij dan ook nief vernomen.
Over het beginselprogram heeft de heer De
Muralt, die trouwens verklaarde zelf ook vrij
zinnig-democratisch te zijn, zelfs niet gerept.
(Hebhen de 10 leden, die zich als lid opga
ven, de beide programma's wel gelezen, be
studeerd en vergeleken? Zoo niet, is hun
plotselinge bekeering van tegenstander van
kleur bekennen tot partijkiezen voor de hun
totaal onbekende Lib. Unie dan soms ge
schied onder suggestie van den redenaar
de Muralt?)
Wel is één motief door den heer v. d. Mei
den genoemd, doch dat ztillen wij maar niét
als serieus gemeend beschouwen. Hij zei nl.,
dat cTe nieuwe kiesveïeen. noodig was om de
ontevreden elementen te behouden. Dan
zou zij dus 'n soort vergaarbak voor onte
vredenen. 'n asyl voor politieke dakloozen
worden. Dat kan de heer v. d. Meiden toch
niet ernstig bedoeld hebben. En wij geloo-
ven ook niet, dat zulk 'n filantropische» in
richting voor politieke schipbreukelingen de
Lib. Unie als afdeeling welkom zou zijn.
Bestond er nu hier te Amersfoort geen
enkele vrijz. organisatie, de Lib. Unie zou
hier zeer van pas komen.'Haar pogingen om
alle vrijzinnigen onder één hoedje te van
gen, hadden wij dan toegejuicht. Maar wie
kan zij thans onder hare hoede nemen? De
democratische helft van de vrijzinnigheid is
flink georganiseerd in Amersf. Gemeentebe
lang, en de liberale andere helft zal zich
binnenkort onder de vleugelen van den Bond
van Vrije Liberalen stellen. Zóó zal dus de
'gezonde, normale groepeering der vrijzin
nigen hier weHra een feit zijn.
Wie principieele bezwaren tegen den V.
D. B. heeft, kan Ook met dé L. U. niet mee
gaan, doch hoort bij de Vrije Lib. thuis.
Wat blijft er dan voor de Lib. Unie over?
'n Tusschending tusschen democratisch en
liberaal, geen vleesch en geen visch?
Hoe zou dal kunnen tieren?
Er zou nog één motief, zij het dan ook
een van lagere orde, voor de oprichting
eener nieuwe kiesvereeniging denkbaar zijn.
Namelijk 'n persoonlijk motief. Maar de heer
v. d. Meiden heeft uitdrukkelijk verklaard,
dot ook dit niet het geval is.
Bij gebreke aan principieele beginsel-ar
gumenten, bestreed de heer de Muralt den
Vrijz.-Dem. Bond op taktische gronden. En
het voornaamste bezwaar om alle andere
oude, reeds lang in de modder gestikte
koeien nu maar te laten rusten was de
verbreking van de concentratie. Daarmee
hadden de Vrijz-Dem., volgens den heer De
Muralt en de meeste L- liberalen, veel
kwaad aan de vrijzinnige zaak gedaan Want
eendracht maalt macht, en wie de eendracht
verstoort, verhindert dus de overwinning.
Op die too verspreuk van „Eendracht
maakt Macht" staren sommige menschen
zich blind. Dat zou noodlottig kunnen wor
den, want in de toekomst zal het niet de
eendracht, doch het aantal neuzen zijn dat
de overwinning brengt
Vroeger was dat heel anders.
Onder het oude stelsel was de concentra
tie noodzakelijk. Versplintering van het
stemmen-aantal zou in menig district oor
zaak geweest zijn dat, gelijk onlangs nog bij
de Staten-verkiezing te Zwolle geschiedde,
de vrijzinnige candidaten beiden beneden
Jan bleven ,en konden toezien hoe rechts
en rood in herstemming kwamen. Het was
er om te doen den vrijz. candidaat terstond
hoog genoeg te breagen om de herstemming
te halen.
Onder het nieuwe stelsel heeft men met
herstemming geen rekening te houden. Het
wordt louter 'n neuzentellerij. 'tKomt er
maar op aan zooveel mogelijk stemmen voor
de vrijz. candidatenlijsten te winnen.
Dit wordt volgens de meesten, behalve de
Lib. Unie, het best bereikt als er. meer dan
één vrijz. lijst is.
Links van de vrijzinnigen staan duizenden
rose kiezers, die voor- 'n bain mixte waarin
zij naast de hun we;gevallige vrijz.-dem. ook
vrij-liberalen ontdekken, geen lust gevoe
len. Aan 'n lijst van vrijz.-dem. geven zij
gaarne hun stem, maar van 'n lijst, waarop
zij naast Merchant en Muralt ook Nierstrasz
en Drion zien, is voor hen alle bekoring af.
Dan stemmen zij liever rood.
Dat beteek ent 'n verlies van duizenden
stemmen.
Aan den anderen kant staan even zoovele
niet-liberale kiezers, 'n groot deel der Ned.
Herv. Gem., die vol vuur zijn voor mannen
als de Beaufort, doch er voor bedanken te
stemmen op 'n lijst, waarop ook de namen
van Merchant en Koster prijken. Zij stem
men dan maar liever chr.-hist.
Alweer duizenden stemmen foetsie
foetsie.
Al deze kleurlooze kiezers vangt men eer
der met verschillende Jijmstokjes dan met
een.
En .welke winst staat daar nu tegenover
als er maar één gemeenschappelijke lijst is?
Zullen rood? of zwarte kiezers daarvoor
zoo in bewondering geraken, dat zij die lijst
verkiezen boven die van hun eigen partij?
Immers neen, nooit.
Waar moet dan toch die winst van daan
komen?
Het eenige voordeel zou zijn dat gemak
zuchtige of onverschillige kiezers dan geen
moeite hebben om de lijst hunner keuze uit
te zoeken.
Maar ter wille van de gemakzucht van 'n
dergelijk groepje mag men toch niet veel
grootere groepen links en rechts opofferen?
En is er iemand die gelooft dat die onver
schillige kiezers, die wèl Marchant-Muralt-
'NioFstrasz willen stemmen als er drie
vrijz. lijsten zijn (liever ware pns twee)
naar rechts of. rood zouden overga an?
Er zal meer geestdrift zijn als men voor
één gemeenschappelijke lijst optrekt, hooren
wij aanvoeren.
Wie weet? Vooralsnog betwijfelen wij
sterk of de vrij-lib. met meer enthousiasme
zullen werken voor 'n lijst waarop Merchant
en Muralt voorkomen dan voor 'n lijst van
louter Beaufort's en Drion's. En ook de an
deren zullen wel warmer loopen voor 'n
stel eigen partijgenooten dan voor 'n groep
gemengde jagers.
Dat er echter ook oprechte vrijzinnigen
zijn die slechts door 'n gemeenschappelijke
lijst bezield zullen worden, is zeker. Maa.
juist de oprechtheid van hun vrijzinnigheid
staat ons borg, dat zij, als er 2 of 3 lijsten
komen, niet uit dépit verraad zullen plegen
en overloopen naar socialist of clericaal
Men zegge niet dat wij de macht der
kleurlooze tusschengroepen aan den rech
ter- en linkervleugel overschatten. Het is
onder het oude stelsel meermalen voorge
komen, dat door versnippering van stem-
me^v, weliswaar geen der candidaten het tot
herstemming bracht, doch allen met elkaar
toch meer stemmen behaalden dan wanneer
er slechts één gemeenschapapelijke candi
daat was; want deze verspeelt altijd den
steun van één, soms zelfs van beide, uiterste
vleugels.
En onder het oude stelsel gold de geest
drift, de bezieling voor het „eendracht maakt
macht" meer nog dan thans; toen moest de
geestdrift de menschen naar de stembus
drijven, voortaan doet de stemplicht dat.
Eendracht maakt macht is 'n schoone leu
ze. Maar onder de gewijzigde omstandighe
den komt men verder met „getrennt mar-
schieren". Mits men niet tegen elkaar doch
legen rood en zwart front make.
Waarom dan den vrijz.-dem. verweten dat
zij 'n einde gemaakt hebben aan 'n concen
tratie welke in staat van ontbinding verkeer
de en noodlottig dreigde te worden voor de
vrijzinnige zaak?
De geestdrilt. waarmede de concentratie
in 1013 begroef werd, was al lang geluwd.
Haar doel grootendeels bereikt. In officieele
kringen bleef men haar nog trouw, maar de
kiezers zelve onttrokken zich er aan. Zij werd
'n blok aan het been en weerhield menigeen
om nog verder te gaan.
Nu is zij dood, morsdood. En het ware
nutteloos haar weer in het leven te willen
terugroepen. Dat begrijpen ook vele vrij
liberalen, die toch bij 'behoud der concen
tratie meer zetels zouden krijgen dan bij af
zonderlijk optrekken. De heer Manassen
schrijft:
„Staatkundige samenwerking tusschen
partijen is slechts mo. lijk en gewenscht
wanneer zij con amorc, uoor allen kon ge
schieden. Wordt zij kunstmatig doorgedre
ven dan mist de strijd elk élan en is niets
goeds van den uitslag te wachten. Het is
duidelijk dat van een samenwerking con
amore thans geen sprake zal kunnen zijn.
In stede van blaam verdiént daarom de hou
ding van de- vrijz.-den waardeering." „De
factoren van 1913 zijn niet meer aanwezig.
Wij leven in een nieuwen tijd. die ongetwij
feld een nieuwen groei van de partijen noo
dig maakt en ook ten gevolge zal hebben."
„Het is in het belang van een gezonde ont
wikkeling van ons partijwezen om den eeni-
gen juisten weg, die in een geïsoleerd op
trekken is gelegen,^ in te slaan. H c t
grootst mogelijke percentage
kan slechts aldus ter linker-
zijde worden uitgebracht.
Aldus deze vrij-liberaal.
De „taktische" argumenten van den heer
De Muralt smelten als was voor de zon. De
Concentratie is er geweest en de Lib. Unie
die 'n kleine concentratie op zich zelf wil
zijn, zal haar wel spoedig volgen.
Daar staat zij nu, de Lib. Unie, 'n betere
groepeerin# van. de v - ic«*n in. den werf.
Nogmaals, zoolang zij er nu eenmaal is,
erkennen wij haar bestaansrecht in die ge
meenten waar geen of gebrekkige andere
organisaties zijn en hare afdeelingen histo
risch verklaard kunnen worden.
Maar waar de gezonde groepeering van
de vrijzinnigen bestaat of, gelijk hier, bin
nenkort tot stand zal komen, heeft 'n n i e u-
w e afdeeling van de L. U. geen raison. Zij
brengt verwarring onder de kiezers en on
gemotiveerde scheuring tusschen precies
gelijkgezinden.
Mogen de Amersfoortsche vrijzinnigen,
die aan deze scheuring meededen, beseffen
dat zij hier hoogere plichten^ hebben dan
het dienen van de belangen der Lib. Unie.
Toonen zij dit door niet tegen doch
m e t de vrijz.-dem. te strijden tegen de ge
meenschappelijke vijanden, dan zal de jon
ge afdeeling van ons geen verdere bestrij
ding- ondervinden. Wij, die ons boven frac
tieverdeeldheid stellen, hebben ronduit wil
len zeggen hoe wij over de nieuwe afdee
ling denken, maar wif blijven in onze af
gedwaalde broeders onze geestverwanten
zien. Het Amersf. Dagblad is geen partii-
orgaan en zal ook voortaan voor alle vrij
zinnigen 'n vrije tribune zijn, onder voor
behoud echter dat wij ons niet leenen voor
onderling gehassebas.
Politiek Overzicht
De nieuwe koers in
Duitschland.
II
Met de benoeming van graaf von Hertling
tot rijkskanselier heeft de reconstructie van
de regeering van het Duitsche rijk en van
het koninkrijk Pruisen nog niet haar beslag
gekregen. Er "zijn nog verschillende muta-
tiën in het hoogste regeeringspersoneel te
verwachten. Aan eene traditie getrouw, die
van de oprichting van het nieuwe Duitsche
rijk af heeft gegolden, vereenigt graaf von
Herling in zijn persoon de beide waardig
heden van rijkskanselier en minister-presi
dent in Pruisen. Maar voor de beide amb
ten wordt een plaatsvervanger naast hem
gesteld en dat zullen nieuwe mannen zijn.
Als vice-president van het Pruisische minis
terie wordt genoemd dr. Friedberg, de voor
zitter van dc nationaal liberale fractie in het
huis van afgevaardigden. Wie in de plaats
van Hclfferich vice-kanselier zal worden, is
nog niet zeker. Twee namen worden ge
noemd. beiden zijn gezaghebbende leden
van de Fortschrittspartij; de eene is de Wur-
temberger von Payer, de andere de tweede
ondervoorzitter van den rijksdag Dove.
Gezamenlijk stellen de drie namen
Hertling, Friedberg en Payer (of Dove) het
compromis voor, dat in de nieuwe regeering
belichaamd is; zij zijn de vertegenwoordigers
van de verschillende onderdeelen der meer
derheid van den rijksdag, die in defvredes-
resolutie van 19 Juli de richting heeft aange
geven waarin zij het buitenlandsche beleid
gestuurd wil zien, en die ook in de binnen-
landsche politiek den koers kenbaar heeft
gemaakt, dien zij wil dat zal worden gegaan.
Een vertegenwoordiger van het vierde ele
ment in deze meerderheid, de sociaal-demo
craten van de richting-Scheidemann, ont
breekt. Er is wel met hen onderhandeld
over het opnemen van een der hunnen in
de regeering. Daarvan is afgezien op hun
eigen verlangen. Maar zij staan geenszins
vijandig tegenover de nieuwe regeering. Uit
de wijze waarop de Vorwërts de nieuwe re-
ge ering begroet blijkt, dat deze oplossing
van de regeeringskrisis hunne instemming
heeft; het blad schrijft namelijk:
..Hot uitreden van Michaelis heeft pp wer
kelijk andere wijze plaats gehad dan dat van
zijn voorganger. Hij moest wegens het uit
gesproken wantrouwen der meerderheids
partijen heengaan en ook de benoeming
van zijn opvolger is op een geheel andere
wijze geschied. Graaf von Hertling is be
noemd en dit blijft de hoofdzaak, op grond
van onderhandelingen, die met de leiders
der meerderheidspartijen hebben plaats ge
had. De meerderheidspartijen hebben den
candidaat voor het rijkskonselierschap een
programma voorgelegd, én eerst nadat deze
zich verbonden had, de punten van dit pro
gramma uit te voeren, hebben zij hun goed
keuring van zijne benoeming uitgesproken,
Von Hertling heeft wederom zijn voornaam
ste medewerkers gezpcht uit de leiders de
zer partijen.
„Hoo men het ook keert of wendt, dit is
in den grond het parlementaire stelsel. De
gebeurtenissen, die bij de benoeming van
von Hertling hebben plaats gehad, zijn een
belangrijk antecedent, dat niet meer onge
daan te maken is. Bij alle verdere benoemin
gen van rijkskanseliers zal deze parlemen-'
tarre methode in acht te nemen zijn. Een
parlementair geregeerd Duitithland is thans
geen fantasie of theorie meer; het bewijs is
geleverd, dat dit stelsel ook bij ons mogeliilè
is zonder dat de staat te niet gaat."
Hieruit blijkt, dat het orgaan Van de so-
ciaal-aemocratische rijksdag-fractie, die door
haar stemmen-cijfer een groot gewicht in de
schaal legt, niet ontevreden is over
de verkregen oplossing. Die oplossing*
heeft de bezwaren, die aanvankelijk te
gen de keus van granf Hertling bestonden,
althans in zóóver weggenomen, dat de so
ciaal-democraten hun oppositie-standpunt
hebben kunnen prijs geven ten gunste van
eene houding van gereserveerd afwachten.
Die houding zal hun, naar zij meenen, ge
legenheid geven om er voor te waken, dal
de bepalingen van het compromis, waarin
zij hebben toegestemd, naar hun% geest en
letter worden uitgevoerd. Dit compromis
wordt d<^>r de Vorwërts aldus medegedeeld
„Door het ingrijpen von staatssecretaris
von Kühlmann zijn de onderhandelingen
weer in gang gekomen, en menig misver
stand is daarbij opgehelderd, menige moeie-
Hjkheid uit den weg geruimd. Vooreerst is
gebleken, dot de verklaring van den voor-
maligen Beierschen minister-president ovex
Elias-Loiharingen verminkt naar Berlijn i$
overgebracht en dat graaf Hertling geen te
genstander is van de autonomie van hel
rijksland. Men heeft het plan laten varen
om het minister-presidium van het kans»*
liersambt te scheiden; men heeft doorvoor
twee liberale plaatsvervangers op het oog»
een Forfschrittsmnn in het rijk en een na-
tionaal-liberaal in Pruisen. Van dr. Friedberg
wordt daarbij verwacht, dat hij al zijne
kracht aanwendt voor de invoering van het
gelijke kiesrecht in Pruisen. Geen overeerw»
stemming is verkregen over art. 9 van du
rijksgrondwet. Hier heeft graaf Hertling ziefci
al te zeer gebonden aan het wel wat ven»
ouderde standpunt, dat een rijksdagÜd, dia
lid van den bondsraad wordt, niet in den
rijksdag kan blijven. Hij is echter geen te
genstander van het roepen van afgevaar
digden tot de- eerste ambten in het rijks- en
staatsbestuur. Overigens is het programma
van den rijksdag zonder voorbehoud door
graaf Hertling aangenomen. De buitenland
sche politiek van het rijk zal worden ge
voerd in d?j\ geest van de antwoord-nota
aan den Paus, die zich in den zin van hef
besluit van 19 Juli en met een uitdrukkelijk'
beroep op dat besluit zich voor een vrede
van vergelijk en verzoening, voor arbitrage
en ontwapening uitspreekt. Een vlugge on
loyale uitvoering van de Pruisische kie>
rechthervorming is toegezegd. Dé politieke
censuur zal afgeschaft, de bevoegdheids-
firons va/r het mil ito ire tegenover het poli
tieke bestuur der rijkszaken zal scherper ge
trokken worden. Op sociaal-politiek gebied
bestaat plan tot het maken von eene arbeid»
kamerwet en het beruchte art. 153 van de
Gewerbeordnung, dat voor de vakvereeni»
gingen een uitzonderingsrecht !n 't leve®
houdt, zal vervallen."
D6 oorlog.
De Tagliamento is geen struikelblok meer
voor den verderen opmarsch aan het ItaÜ»
aansche front. Aan den middenloop van de
rivier is de overgang geforceerd, waarbij da
Italianen weer een 6000-tal gevangenen e«
ook kanonnen in handen van de tegenstan
ders hebben moeten laten.
Washington, 5 Nov. (R.) Generaal
Pershing bericht, dat 3 Amerikanen gedoog
5 gewond en 12 gevangen genomen zijn lm
een Duitsche raid op verleden Zaterdag.
Van de intergeallieerden-conferentiën, dïe
verleden week in Londen zijn gehoudeiv
weet Reuter te vertellen, dat er volledig»
overeenstemming is verkregen betreffende
den toestand in Italië en de toekomstige
oorlogvoering.
Egoisme kent iedereen, maar van altruïsme
kennen de meeslen zelfs de betcekcois van het
woord niet.
31
Naar het Deensch
van
ELITH REUMERT
•door
D. L o g e m a n—V an der Willigen.
1
I.
Het departement van financien had Volle
Knudsen de zeer welkom? om. van driehon
derd kronen toegezegd.
Toen hij op zekeren morgen legen hel einde
van Mei het geld aan de kas van liet eerwaar
dige, roodc gebouw in ontvangst nam, had hij
voor 't eerst van zijn jeugdig beslaan het onbe
scheiden gevoel dat zijn beteekenis voor hel
Dcensche geestesleven nog zoo gering niet
.Was.
Alles is in deze wereld maar betrekkelijk
ook een subsidie van het departement van
financiën.
In de oogen van menigeen is driehonderd
kronen misschien maar een pover handjevol,
do moeite van 't oprapen niet waard.
In die'van anderen wellicht een aardig
duitje, dat je in ieder geval maar okt zoo on
*fraat vindt.
Voor Volle Knudsen was hel niet meer of
minder dan een heel fortuin.
Toen hij op zijn kamer kwam en de dertig'
biljetten van tien kronen op de tafel uitspreid
de, besloegen die een heele oppervlakte Hij
beschouwde zijn rijkdom met angstigen trots.
ÏIct was in ieder geval vrij wat meer dan
wat hij, voor een heele maand hard werk, van
het theater thuis bracht.
Fn 'l was bovendien nog een cadeau ook.
Hij was overtuigd dat hij de geheele zomer
vakantie, d. w. z. tien weken lang, wel van die
driehonderd kronen leven kon, als hij 't maar
zuinig aanlegde.
Hij hoopte op een abnormaal warmen
zomer.
Als het stikheet is heeft men altijd minder
behoefte aan stevig voedsel. Hij was boven
dien van plan zijn reis-subsidie in Duitschland
tc verteren, waar men heel gemakkelijk leven
kon van bier, brood en worst. Het bier was
er veel goedkoopcr dan in Denemarken en
steeg ook ni^t zoo naar het hoofd- En brood
cn worst waren nu ook juist gc-en kostbare
levensmiddelen.
Toen hij dc biljetten weer op elkaar stapel
de, heel voorzichtig en bijna teeder, eti ze aan
zijn hart drukte in zijn binnenste vestjeszak,
kwam zijn geweten plotseling met de onaan
gename vraag voor den dag, of hij niet dade
lijk zijn kleermaker een groot gedeelte van het
geld zou gaan brengen en zijn schoenmaker de
rest.
Deze twee leveranciers hadden een christe
lijke lankmoedigheid aan den dag gelegd, die
wel beloond verdiende le worden.
Hij bedacht zich hctl even en antwoordde
zijn geweien toen met een kort en bondig
„neen."'
Het geld te gebruiken voor het aldocn van
een oude schuld zou gewoon een soort bedrog
zijn tegenover den Deenschen Slaat, die het
recht had cm verwachten dat hij na zijn
volbrach is voor drie honderd kronen
beier com /ou spelen, cn er'niet het minste
belang bij had of zijn kleeren en schoenen wat
eerder, of later betaald werden.
Toen dit dilemma naar wensch was opge
lost, begon hij met stille verrukking reisplan
nen te maken.
Wat hem wachtte was een ondervinding,
een groole gebeurtenis, die hom met verlangen
en onrust vervulde
Hij telde de uren van zijn vertrek.
Hij was van plan in eens door naar Berlijn
te reizen.
Daar zuu hij ,.de tooneelkunsl besludeeren"
zooals het heel.
Als hij dan zijn plicht tegenover den Staat
gedaan, cn zich voldoende volgepropt had
met ..(ooneelkun vond hij dat hij de rest
van het gckl wel besteden' ir.ocht om zijn stu
dies in vrede cn ruri ..verleren" m den
schoot der natuur. Voor deze meer passieve
werkzaamheid had hij Thüringen tot verblijf
plaats uitgekozen, dat hij dikwijls om zijn
schoonheid had hooren roemen.
Fn het interessante Eisenach, waar zijn
romantisch gemoed zich in den Wartburg ver
diepen 'kon, zou het einddoel van de reis zijn.
Toen hij zijn rondreisbiljei bestelde, hoorde
hij dat men juist dezen zomer zeer goedkoope
plezier-treinen gearrangeerd had van Berlijn
naar Thüringen wat ook van zeer veel ge
wicht was.
Hij zwom in reisgidsen, dook onder ui .een
/.ve van kaarten van Berlijn, van de omstre
ken van Thüringen en Eisenach en in nauw
keurige beschrijvingen over het eenigszins in
gewikkelde bouwsysteem van den Wartburg.
En hij trachtte op de hoogte te komen van
de namen en ligging van dc vele Berlijnsche
Theaters, maar verborg toch inwendig zi.in
stille vreugde niet over hel feit dat de meeste
*s zomers gesloten waren.
Want dit verlichtte niet weinig den last van
zijn ernstagen plicht.
Eerlijk gezegd was dal .tooneclkunst bestu-
dceren'' een blok aan zijn been.
Negen maanden lang had hij niet anders
dan the a ter lucht ingeademd en was wat dat
aanging, vrijwel verzadigd, maar hij bad die
driehonderd kronen natuurlijk alleen gekre
gen voor zijn studies.
Toch Voedde hij de stille hoop dat er in ieder
geval in Eisenach wel geen vast theater zijn
zon. Dat was immers maar een klein stadje.
Met Baedeker's. Grieben's en Woerl' reis-
gidsTn voor zich, rekende hij voor den twin-
tigsten keer hel verschil uil tusschen .een biljet
tweede en derde klasse, hoewel 'l hem-reeds
lang duidelijk was dat hij uil zuinigheid derde
klasse moest reizen.
En niettegenstaande bij sinds lang zijn keus
gedaan had en kruisjes gezet had bij de
logeergelegcnhc len die kort en eerlijk niet
anders aankondigden dan: ..Logis von 1 bis
2 Mark,"' noleerde hij toch met de zorg een
verzamelaar waardig een lange reeks hotels
en pensions, die hij nooit te zien zou krijgen.
Hij bemerkte hoe moeilijk het is om te moe
ten kiezen tusschen honderden logeergelegen
heden, rlie zich ieder afzonderlijk aanbevelen
met zulke veelzeggende woorden als „gut
besuebt", „elegant", „gelobt", „nicht teuer",
„komfortabel" en „schóne Aussicht."
En hij eindigde met een vreeselijke -hoofd
pijn. Als 't er op aankwam stoorde hij zich
toch geen zier aan alle gedrukte aankondigin
gen en volgde hij zijn impulsie van 't oogei*
blik zooals hij altijd deed.
En tochl Iemand, die al wete hij ook voor*
uit dat hij gaat waar 't toeval hem brengV
veertien dagen vóór zijn vertrek al die nutte'
looze aanteckeningen cn berekeningen nici
maakt, moet maar liever niet op reis gaan-
Iemand, die geen kaarten en reisgidsen voor
den dag haalt tot hij de ligging van dc verre
sleden in zijn droom voor oogen ziet, evenmin,'
Iemand, die niet een menigte uitstapjes in zijl»
hoofd heeft, welke hij nauwkeurig bestudeerd
ec uitgewerkt heeft, maar misschien noo#
doen zal, nog veel minder.
Want die beeft hel echte, onvervalschte rei»*
bloed niet in de aderenf
Evenmin iemand op wicn sloombootstcigcrs
en spoorwegperrons, geen toovermacht uit
oefenen, in wiens oor de laatste waarschu
wing van de bel van de boot cn het fluitje va
den stationchef geen vroolijke ,.en avanf
signalen zijn! Laat hij maar thuisblijven!
Al reist hij ook de wereld rond, hij zal :«.ee®
zier wijzer thuiskomen!
Maar Volle Knudsen had den wared reislust»
Jarenlahg had hij cr naar verlangd om vrcenu
de naties en vreemde landen te leeren kennen,
maar hij had zich die weelde nooit kunncif
veroorloven.
Daarentegen kende hij zijn eigen land doof
en door. Als schooljongen reeds had hij in de
zomervacanties Denemarken doorkrui .t, al
leen, of met een vriend.
iWordt vervolgdl