UIT DEN OMTREK
ffoec' Hen en ander was op de Rotterdam-
pche beurs verzekerd.
De geredden vair <le „"egrez''.
Gisternamiddag te kwart over vijf is te
Vlissingen het loodstransportvaartuig „Vlis-
•ingen" aangekomen met alle opvarenden
van het Nederlandsche s.s. „Regres", dat
Woensdagmorgen 3 uur in convooi den
Hoek van Holland verliet.
De „Megres" kon de andere schepen
niet bijhouden en ten 8 uur zag men het
laatst een der Engelsche torpedojagers die
het convooi begeleidden. Ten een uur werd
tnen twee booten met schipbreukelingen ge
waar, vermoedelijk van een der andere sche
pen van het convooi.
Men wide er op af voren, toen een groo
te Duitsche duikboot verscheen, die sein
gaf het schip te verlaten. Kapitein Herte
kamp en zijn mannen gingen in twee sloe
pen waarop de Duitscher met 8 tot 10 ka
nonschoten de „Megres" tot zinken bracht.
Het vaartuig was in zeven minuten ver
dwenen. Te half zeven bemerkte men den
Noordhinder, waar de nacht werd doorge
bracht.
Het was de tweede reis van de „Megres"
om kolen.
Van de andere twee booten is niets meer
gezien, ook niet door de daartoe uitgevaren
torpedobooten.
Treiler opgebracht.
Volgens een ontvangen bericht, is de
■erliogger Katwijk 137 „Vriendschap" schip
per Dirk Kuijt van de reederij N. Parlevliet
te Katwijk door een Duitsch marinevaartulg
op zee aangehouden en naar Bremerhaven
opgebracht.
D e „H a e 1 e n" v r ij g e 1 a t e n?
Er was sprake van, dat het reliefschip
„Ha el en hetwelk geladen met graan, door
de Duitschers naar Swinemünde is opge
bracht, verbeurd verklaard zou worden, daar
het voer in het verboden gebied. De Tel.
verneemt thans, dat de vrijlating van dit
vaartuig door de Duitsohers ieder oogenblik
verwacht wordt. Het Relief-comité voert op
het oogenblik onderhandelingen daarom
trent. Immers is gebleken, dat de „Haelen"
tengevolge van het slechte weer in het zoo
genaamde versperde gebied was geraakt,
zoodat van een opzettelijk varen door de
verboden zone geen sprake kan zijn.
Het s.s. „Hol! an dia."
Men deelt aan het Hbld. mede, dat
een brief is ontvangen van iemand die aan
boord van het s.s. HoUnndia van den Ko
ninklijke »ilnne- hen Lloyd, de reis naar
Buenos-Ayres medegemaakt.
Volgens dit schrijven, dat den negenden
October uit Santa Lu» ia werd verzonden,
waar men toen r.ker lag. was alles
wel aan boord.
Aanvoer van pek.
Het s.s. „Boekels" van de Maatschap
pij „Noordzee" is te IJmiriden binnengeko
men met een volle lading pek.
De rronwen en de distributie.
Op eene gisteren door den minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel verleende
eudlentie is aan den minister door de dames
,W. Drucker, L. Kappeijne van de Coppeïlo
Wijgers, N. Kist—Bootsman, J. Franco Mei*-
•desCalisch, Th. ThielWehrbein, J.
Zwaan—Takes en J. S. R. Baerveldt—Haver,
benoemd tot „Commissie van Uitvoering"
op een bijeenkomst, Dinsdag 30 October 1.1.
In Amerioan-Hotel te Amsterdam gehouden,
met het doel te trachten tot een zoo recht
vaardig mogelijke rantsoeneering voor de ge-
heele bevolking van Nederland te geraken,
een adres aangeboden, waarin den minister
verzocht wordt er ten spoedigste toe te wil
len besluiten een Vrouwen-Comité m het
leven te roepen, dat door zijn samenstelling
verondersteld mag worden het vertrouwen
van de bevolking, vooral dat der huisvrou
wen uit alle klassen onzer samenleving, te
bezitten en dat tot taak heeft zich een over
zicht te verschaffen van de aanwezige voor
raden levensbehoeften aan de hand der offi-
cieele gegevens op de verschillende distri-
butie-bureaux aanwezig, ten einde in staat
Ie zijn. de Nederlandsche huisvrouwen zoo
volledig mogelijk in te lichten en haar op
goed gedocumenteerde gronden, telkens
wanneer dit noodig bliikt, tot zuinigheid aan
te sporen.
Ruim een uur duurden de besprekingen,
naar aanleiding waarvan de minister de com
missie de toezeggfng deed het in het adres
gedane verzoek in overweging te zullen ne
men en de commissie zoo spoedig mogelijk
zijn meenmg in deze aangelegenheid te doen
kennen.
l?fnxitiiiiiii prijzen gecondenseerde
melk.
De minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel heeft aan de burgemeesters mede
gedeeld, dat met het oog op de dreigende
melkschaarschte in den komenden '.vinter
een aanzienlijke reserve van melk gemaakt
is in den vorm van gecondenseerde melk,
gecondenseerde taptemelk, melkpoeder en
teptemelkpoeder.
Het is de bedoeling deze reserve thans
voor het publiek verkrijgbaar te stellen. Te
'dien einde werden voor gemelde artikelen
maximum-prijzen vastgesteld, welke in de
Staat set. van heden worden medegedeeld.
De levering zal geschieden over melkin
richtingen of daarmede gelijkstaande •nrich-
tingen en, zoo noodig, ook door winkeliers
ln levensmiddelen. Voor zoover betreft ge
condenseerde melk in vaten, zal de levering
«en het publiek geschieden volgens het uit-
«.•eegsysteem. In dit gevel leveren de con
densed fabrieken de melk in vaten van 50
K.G. aan de inrichtingen; deze tappen de
melk uit kannen met stroopkranen in de
tonnetjes van de cliënteele en wegen per
K.G. of K.G. af.
Het melkpoeder wordt geleverd aan dc in-
richtiiurcn in vaten of Hst en en wordt aan
de cliënteele uitgewogen n\ papieren zakjes.
We vermelden de volgende kleinhandel-
prijzen: Gecondenseerde melk met huiker,
verpakt in vurenhouten vaten van 50 KG.,
1.07 per KG.; gecond. melk met suiker,
verpakt in blikken busjes a 370 Gr. netto,
0Aly> per busje van 370 Gr.; geconden
seerde melk zonder suiker, verpakt in blik
ken busjes ft 370 Gr. netto, 0.35 per
busje van 370 Gr.; gecondenseerde tapte
melk met suiker, verpakt in vurenhouten
vaten van 50 KG., 0.96 per KG.; gecon-
denserde taptemelk met suiker, verpakt in
blikken busjes ft 370 Gr. netto, 0.43^ per
busje van 370 Gr.; gecondenseerde tapte
melk zonder suiker, verpakt in blikken bus
jes ft 370 Gr. netto, 0A314 per busje van
370 Gr.; melkpoeder in kisten van 50 KG.
1.46 per KG.; teptemelkpoeder in kisten
van 50 KG. 1.15 per KG.; gesteriliseerde
melk, verpakt in blikken busjes ft 370 Gr.
netto, 0.35 per busje van 370 Gr.
Bepaald is, dat als gecondenseerde melk of
als melkpoeder uitsluitend een product mag
worden verkocht, hetwelk bereid Is uit volle
melk
Broodrendement.
De minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel heeft in zake het broodrendement
van regeeringsbloem en regeeringsmeel be
paald, dat In zijn beschikking van 5 Septem
ber jj. moet worden gelezen onder B;
B. dat, zoodra in plaats van tarwebloem
(inlandsoh of Amerikaansch) en tarwemeel
zal worden geleverd bloem en meel van een
bepaalde samenstelling, voor het vastge
stelde sub A lo. moet worden gelezen: voor
100 KG. W. bons wordt verstrekt of 75 KG.
regeeringsbloem of 70 KG. rogge, terwijl
voor het vastgestelde sub A 2o. alsdan moet
worden gelezen:
voor 100 KG. B.-bons wordt verstrekt 71
KG. regeeringsmeel.
Deze bepaling treedt in werking met in
gang van 28 November, met di^n verstande,
dat zij voor het eerst van toepassing zal ziin
op de bons der broodkaarten gemerkt 33ste
week.
Veevoeder.
De minister van Landbouw maakt bekend,
dat de veevoederartikelen, die in November
worden toegewezen, tegen de volgende prij
zen zullen worden efgeleverd:
Voederboekweit 19 per 100 KG.
•Voedergerst 19 per 100 KG.
Gemengd graan 19 per 100 KG.
Voererwten en voerboonen 25 per 100
KG.
Deze artikelen moeten door de Regee-
ringscommissarissen worden geleverd vrij
boord, exclusief zak.
Hel goederenvervoer per spoor.
Naar de Tel. verneemt, levert het goede
renvervoer per spoor op het oogenblik "weer
groote moeilijkheden op en dat wel in hoofd
zaak door gebrek aan steenkolen.
"Wel komen er vaak hoeveelheden steenko
len in ons land, maar deze worden hoofdzake
lijk opgebruikt voor industrieele doeleinden en
d- spoorwegmaatschappijen krijgen slechts
een zeer matig deel, dat in hoofdzaak voor
het venmer der goederentreinen wordt gebe
zigd.
Men heeft thans reerls verschillende goede
rentreinen laten uitvallen en in verband hier
mede moet het met het goederenvervoer vrij
lastig gaan.
Groote vertraging van zendingen is aan de
orde van den dag en het blad vernam zelfs,
dat soms zendingen over betrekkelijk korte
trajecten vele dagen vorderen. Meer aan
voer van steenkolen zal het eenige mkhlel zijn
om hierin verbetering «e brengen.
De kolenriood.
De ijzergieterij van staniolfabriek In
dustrie (voorheen Van Lohuizen en Co.) te
Vaassen, met ongeveer 160 arbeiders,
wordt wegens gebrek aan kolen Zaterdag
stopgezet.
De suikerfabriek Statendam te Geertrui-
denberg, is wegens kolengebrek stopgezet.
50 0-jarig besta a-n van Goes.
De gem. Goes heeft Woensdag haar 500-
jarig bestaan herdacht. Bij die gelegenheid
zijn telegrammen ontvangen namens de Ko
ningin en van den~ Commissaris der Ko
ningin. Het telegram van den secretaris van
de Koningin luidde: Op dezen voor Goes
zoo gedenkwaardigen dag leeft H. M. de
Koningin in gedachten met u allen mede en
draagt mij op het Goesche bestuur en de
bevolking opnieuw de verzekering te geven
van Hoogstderzelver warme belangstelling
en toegenegenheid.
Rijkspostspaarbank. De direc
teur-generaal der Posterijen en Telegrafie
maakt bekend dat, te beginnen met Zondag
2 December a.s., alle kantoren der poste
rijen des Zondags voor den dienst der Rijks
postspaarbank gesloten zullen zijn.
De drie beklaagden Bolkesteijn, Veltman
en Klopper hebben appèl aangeteekend tegen
het vonnis der rechtbank, waarbij zij wegens
de inbraak bij de firma Begeer tol 6 jaar ge
vangenisstraf zijn veroordeeld.
Ook de officier van justitie is van liet von
nis der recbljinnk in appèl gegaan.
(Tel)
Verduistering van 15,0 0 0
mark. Het O. M. bij de rechtbank te Roer
mond heeft tegen G. \V. C, landbouwer te
Maasniel, gedetineerd, aangeklaagd van ver
duistering van 15,000 mark, foebehoorende
aan een Duitscher, welk geld deze hem had
ter hand gesteld, om paarden te koopen, acht
maanden gevangenisstraf geëischt.
Kinderdoodslag. Naar het huis
van bewaring te Maastricht is overgebracht
een ongehuwde moeder uit de gemeente
Kerkt ade, Belgische van nationaliteit, ver
dacht van kinderdoodslag.
D c b r o n d k n s t d i e f s I a 1 l c
A in s i c r (I a m. Naar dc i e), .vernet mt, is dc
dienstbode van den heer Lar.gedijk dJc ver
dacht werd medeplichtig te zijn aan den
brandkaslcndiefstal op het Frederik^plefn,
Woensdagnamiddag na verhoord te zijn door
den officier van justitie wegens het ontbreken
van voldoende aanwijzing op vrije voeteiPge
steld.
Valsche kwitanties. Een 17-
jarig jongmensch te Amsterdam heeft door
middel van valsche kwitanties ten nadeele
van een firma aan de Heerengracht een be
drag van omstreeks 700 verduisterd.
Verdacht van spionnage.
Naar de Dordtsche Crt. meldt, heeft de po
litie Zaterdagavond éen gegradueerd mili
tair gearresteerd en tot nu toe in arrest
gehouden toen deze te Dordrecht met
den trein aankwam.
Tegen hem bestaan ernstige vermoedens
van het verkoopen aan een vreemde mo
gendheid V8n teekeningen, omtrent kort g/ew
leden in de provincie Zuid-Holland aange
legde versterkingen.
Handel in brood- en koffie-
kaarten. Het is den keuringsdienst te
Leiden gelukt de hand te leggen op een
jongmensch, zekeren Van R., uit Leiden, die
er zijn werk van maakte brood- en koffie-
kaarten te verkoopen, welke hij op het distri
butiebureau te Noordwijk, waar hij werk
zaam was, heeft ontvreemd. Tegen enkele
tramconducteurs, die zich aan 'het verhande
len van deze kaarten hebben schuldig ge
maakt en verschillende particulieren, die van
deze kaarten hebben gekocht, is proces-ver
baal opgemaakt.
Een millioenenjuffrouw. De
Rotterdamsche correspondent van de Tel.
zendt aan dit blad een heel relaas omtrent de
verdwijning van zekere juffrouw Valk die in
de Westewagenstraat aldaar een café hield
en bij wie tal van personen hun geld belegd
hadden.
Zij heiegden hun geld dan tegen 4 per
week bij mejuffrouw Valk, die het aan perso
nen die in geldverlegenheid waren in leen gaf
tegen 6. 8 of 10 per week.
Thans echter worden er bijna geen nieuwe
zaken meer opgericht en mejuffrouw Valk
kon dus van het bij haar belggde geld, dat
volgens den correspondent in de honderddui
zenden moet beloopen hebben, niet zulk een
woekerrente meer maken, dat zij 4 per
week geven en cr zelf nog op verdienen kon.
Zij zou het geld dus moeien terugbetalen aan
de inleggers en dit scheen haar bezwaarlijk te
zijn voorgekomen. Zij is er althans bijtijds tus-
scben uit gegaan, het aan haar man overlatend
de teleurgestelde inleggers te woord te staan.
De politie heeft thans overal order gege
ven, haar aan te houden en een aantal recher
cheurs aan het speuren gezel.
Wel een zes- of zevenhonderd menschen be
wogen zich Woensdagavond voor het café,
terwijl de politie met klachten werd bestormd.
De Rotterdamsche „mil-
lloenenjuffrou w." Geldschieters en
geldschietsters van de kasteleinesse uit de
Weste Wagenstraat te Rotterdam, die er van
door is, zijn gisteravond In intiemen kring
in een café op de Hoogstraat bijeengeko
men om te beraadslagen, wat hun te doen
staat.
Een paar uren lang ic er zoo lezen we
in de N. R. Ct. in een verwarde, maar
strikt huishoudelijke vergadering, druk ge
discussieerd, vóór men het besluit nam om
uit belanghebbenden een commissie van 5
personen, hoofdzakelijk uit den kleinen win
kelstand te benoemen, aan welke de verga
dering machtiging verleende om naar be
vind van zaken te handelen. Staande de ver
gadering bleek, dat de verdwenen kastelei
nes de laatste weken onder haar klanten
mocht rekenen'een paar personen, die haar
ƒ14,000 en ƒ19,000 toevertrouwden en
die daarvan tot nog toe geen cent rente zo
gen. Men vreest, dat ook deze bedragen to
taal afgeschreven moeten worden. De geld
schieters en geldschietsters onderling raam
den het aan haar geleende bedrag op
200,000, doch erkennen dat er onder hen
zijn, die aan rente het geleende terug ont
vingen.
Het schijnt dat de man van de kasteleines
wel degelijk gekend werd in het opmaken
van de contracten.
De politie zal, zelfs al wordt mej. Valken
gevonden, weinig voor de teleurgestelden
kunnen doen zoo meldt men aan de Tel.
De schuldbekentenissen, die behoorlijk
gezegeld zijn, staan op naam van mej. Val
ken. Van rente wordt in geen enkele schuld
bekentenis melding gemaakt, terwijl slechts
een datum van terugbetaling is bepaald, die
bij mondelinge overeenkomst verlengd kan
worden.
De bij de politie aangegeven bedragen
zijn te zamen ongeveer 50.000. Het staat
echter vast, dat nog eenige malen een der
gelijk bedrag is belegd door menschen, die
om een of andere reden bij de politie geen
aongifte gedaan hebben en die ook gister
avond niet op de vergadering waren. Het
is merkwaardig, dat een groot aantal perso
nen, die zeer groote kapitalen bij mej. Val
ken belegd hebben, zich niet bij de politie
of bij de commissie uit de belanghebbenden
willen opgeven, omdat zij het mej. Valken
niet lastig willen maken. Zij blijven, on
danks alles, vertrouwen in haar stellen en
rekenen er vast op, dat mej. Valken met
haar bekende capaciteiten er wel spoedig
in slagen zal, de aandeelen in haar bank
te herstellen. Het is volgens hun meening
slechts een tijdelijke tegenslag, die veroor
zaakte dat „de millioenenjuffrouw" op een
zeker oogenblik het belegde geld niet kon
terugbetalen.
Inmiddels zijn alle pogingen van de po
litie om de verblijfplaats van mej. Valken
op te sporen, tot dusver vruchteloos geble
ven.
H< den morgen is te UtTecht de jaarl. Dcpu-
i* n~verifadering van de Antirevolutionaire Par
tij begormo c groote. zon' was niet zoo vol
als andere en, gevolg van het feit dat dit
iaer alleen stemgerechtigde leden worden roe-
gelaten en geen belangstellenden, 20oals andere
jaren. Wij schatten het aantel aanwezigen dan
ook op een 8.0 0.
Dr. Knijper werd per auto afgehaald aan den
trein door het lid van Gedep. Staten den heer
fxjran Andel. Dr. Kuijper reisde in gezelschap
van den heer Brummelkamp, Tweede Kamerlid
uit Den Haag.
Voor den eigenlijken aanvang der beraadsla
gingen zong de vergadering onder orgelbespe
ling verschillende vaderlandsche liederen. Dr.
Kuijper werd bij zijn verschijnen op het podium
met daverend handgeklap begroet.
Nadat de samenkomst met gebed en gemeen*
schappelijk lied was geopend, hield d r. A
K u ij p e r de openingsrede, waaraan hij ten op
schrift gaf„De kleine luiden". Aan deze rede
is het volgende, vluchtig aangeteekende, ont
leend
Spreker ving aan met er op te wijzen, dat de
radicalo omgieting waarmee de nieuwe Kieswet
da antir. pertij in het fundament zelf van haar
bestaan bedreigen komt, is in zoo hooge mate be
denkelijk, dat hi] ditmaal voor alle dingen op
dit hoog-ernstig gevaar het oog richten wil. Met
opzet koos hij den titel ldëinc luiden, omdat
juist in die kleine luiden de kracht schuilt om
weerstand te bieden en stond te houden- Door
wat men thans in flagranten strijd hiermee be
oogt, wordt de entir. partij rechtstreeks be
dreigd tot in het zielskarakter van haar corpora
tief bestaan. Het optreden onder Datheen en
Marnix, Bilderdijk en Da Costa doelde ten prin
cipale op de eere Gods en lijnrecht stond men
deswege van meet af tegen de enkel macht en
eigen voordcel zoekende groepen over, - onver
schillig of zc weer op 't behoudziek conserva
tism e aanstuurden dan wel als liberalen op eigen
machtiger toekomst bedacht waren. Steeds bij
de antirevolutionairen een onweerstaanbare ziels-
overtuiging die haar bezwoer om zelve niet dan
instrumenten voor de eere onzes Gods te ziin
Riep Prins Willem indertijd niet uit„Niet wat
machtig is naar de wereld, maar alleen wat
schuilt onder de kleine luiden, heft met mij de
bonier omhoog voor de eere onzes Gods." De
tegenstelling met, wat bij de Liberalen voorviel,
was sprekendonder hen, die de beginselen
van 1789 waren toegedaan, gingen steeds d<>
greoten naar de wereld, de machtigen en wijzen
en edelen voorop en de kleine luiden hadden
slechts tc volgenen dit kon onder hen, omdat
er in het Liberale kamp op politiek gebied met
geen God gerekend werd. Splitst dit in elk land
het volk in tweeën, het doet dit met name in
een land als het onze, van Gereformeerde for
matie, omdat wij als trouwe Calvinisten nooit
kunnen aflaten van den band van het Woord.
Heeft men ook onzerzijds het jubelfeest van
Luther medegevierd, toch kwam ook daarbij
krachtig het onderscheid naar voren. Hoe be
zield en hartelijk wij ook Luther's dappere
daad toejuichten, de uitkomst leidde er toch
toe, dat in het Luthersche land het Oude Tes
tament ln onbruik geraakte, terwijl het in 't land,
door Calvijn's geest bezield, steeds in den huis
bijbel geëerd bleef. Steeds meer zag men, hoe
de machthebbers, ook ten onzent, den zetregel
van Gods Woord loslieten, om ten slotte zich
geheel door de valsche theorieën van Frankrijks
Revolutie te doen verschalken. En tegenover
deze primordiale vervalsching van wat in een
land dat God vreest, ook op politiek gebied, gel
den moest, is toen de anti-revolutionaire partij
opgekomen, om wat groot naar de wereld
scheen, terzijde te schuiven, en enkel wat groot
in God is, ook op politiek gebied, tot gelding te
brengen. En toen men nu, vooral op onze ge
zegende erve, steeds meer voor deze alles be-
heerschende keuze kwam te staan verried de
uitkomst terstond, dat wie machtig in 't wereld-
sche was, daardoor overmand en overheerscht
werd en ten slotte, om de wereld niet te ver
liezen, zijn God losliet en dat het daarentegen
dc kleine luiden waren, die van de wereld minder
te hopen en niet dan zijdelings te genieten
hadden en die daarom al 't tastbare varen lieten,
om alleen wat eeuwigen duur bezit, te gewinnen.
Spreker herinnert in dit verband aan het bijbel
woord „Ik dank U, Vader, Heere des Hemels
en der aarde, dat Gij deze dingen vcor dc wijzen
en verstandigen verborgen hebt en hebt ze den
kinderkens geopenbaard." Al is het volko
men waar, dat Mammon ten slotte de gevaar
lijkste verleider ^is, die zijn millioenen slaven
meesleept, toch gaat de machtigste invloed van
de wijzen en geleerden uit en is het vooral tegen
de ongerechtigde denkers en onheilige verzinners
dat het woord van waarschuwing zich hier kee-
ren moest. Een man als Spinoza heeft ten onzent
ongetwijfeld méér zielen vergiftigd, dan de vloot-
schat die uit Indië kwam. Niet alsof de Christus
niet op even ernstige wijze gewaarschuwd heeft
tegen de ontzieling die van het goud komt,
maar toch verstaat men de Schrift niet, zoo men
zich verbeeldt, dat in het goud het meest drei
gende gevaar ligt. Immers, hieT, in den zoo
intiemen zielsuitgnng naar den Vader, zwijgt
de Christus geheel van 't geld en 't goed cn
bepaalt Hij zich eeniglijk tot het afbidden van
verweer tegen de valsche wijsheid en tegen het
demonische gevaar, dat in de pseudo-geleerd»
heid schuilen kan. Het zich overgeven aan Mom-
mpn hangt wel rechtstreeks met het verdolen
in de wijsheid der wereld saam, maar toch, het
dolen in het denken gaat voorop, net zich ver
dwazen In eigen scherpzinnigheid, staat op den
voorgrond.
Er moet beslistheid onder ons heerschen
zoo vervolgt spreker. Er besta omtrent de vroeg
wie onder de kleine luiden zijn te verstaan, geen
misverstand. Al te vaak dringt men er heen. om
onder de kleine luiden schier alleen de armeten
naar de wereld te verstaan, doch het is dan
ook juist tegen deze onduldbare misvatting, dat
niet ernstig genoeg kan gewaarschuwd1 worden.
Noch de Christus', noch hel Apostolaat, noch
Prins Willem hebben ooit met de „kleine lui
den* scchts de poveren bedoeld, die gebrek le
den. De kleine luiden ziin niet de bedeelden der
Diaconie, maar ze vormen geheel de lagere
groep in het samenstel van het volksleven. Het
:s een klagende misstand, dat er in een Chris
telijke maatschappij nog wezenlijk gebrekliiden-
den zijn. Het is altoos zoo radicaal tegen den
eisch van het christelijk leven ingegaan, dot
men het van zelfsprekend vond dat de bedeel
den als een soorl onder voogdij gestelde per
sonen van alle politiek kiesrecht werden uilge
sloten. Zonder voorbehoud is het dezerzijds don
ook toegejuicht, dat thans aan die uitsluiting
een einde zal komen en het deed pi.in te bi-
merken, dat er toch nog een zijgroep van Chris
tenen was. die 2?ch tegen deze wederopneming
van de bedeelden verzetten dorst. Spreker schetst
uitvoerig het leven der kleine luiden op het
platteland, menschen, die van alie libero
vlucht in het samenleven hadden aigezienj
werden geboren, ze leefden en ze stierven Is
een dngelijksche omgeving ven ernst, d»e hel
Nederlandsche burgerleven zoo rijk maakte. Ia
de groote steden was echter te veel, dat aFtrokj
op het platteland ging zes-tiende der bevolking'
eiken Zondag ter kerk, waar het in de groote
koopsteden geen drie-tiende was. Het hutaelijtf
leven op hot platteland zooveel inniger, dé
drukte van kroeg en herberg zooveel minder.
Geen tooneel dot verontzedelijkt. Veel meer dan
in de steden een bezielde traditie, heel de samen
leving op een zooveel hooger type. Bij de lie*,
den der wereld een nooit afgewend gevoir om
zich in het leven der wereld te vericzen, en er
ten slotte in onder te gaan. Bij de kleine lulden
een altoos beginnen met God en door wat Zijn
eer vorderde, heel hun optreden in het leven
loten beheetschen. Elders een ja ook vaal doch
alleen voor zooveel 't ging, met de religie reke-
ncnginds een op alle punten van de religie
uitgaan. Altoos is in dit opzicht van de kleine
luiden "een machtige impuls uitgegaan. Toen dc
edelen en de geestelijkheid en de mannen van
de hoogeschool aarzelde#;, waren het ir« de lbe
eeuw juist de kleine luiden die den strijd aan*
dorsten en van daar de juichtoon die Willem van
Oranje over zijn kleine luiden hooren liet. Zoo
is het niet altoos gebleven de FranscKe revolutie
hield haar intoch en om den vrijheidsboom
danste een deel der oude Calvinisten mede. Dat
was eèn tijd van verbrokkeling en zelfverdonke
ring, al is later uit den strijd der vaderen toch
wedér een nogloed opgestegen, die heerlijke
vonken heeft gespat. Aan van Oosterzee en wie
met hem den strijd voor het supra natureeie
opnamen, onzen dank en eere voor hun breuke
met wat toentertijd Groningen èn Leiden aan
dorsten. En el wie het beluisteren mocht, hod
ditmaal de Reformatiedag onder ons bijna ge
heel van het Calvinistisch geroep doortinteW
was, die weerspreekt het niet dat het ook nu
weer de mannen der kleine luiden zijn, die nog
maals heel het land over het voorgeslacht her
leven doen. Waar men van liberale zijde er steeds
op uit was, om van uit de kringen der geleer
den en vooral uit die der juristen de politieke
actie te doen uitgaan en zoo van boven af lei
ding te geven, daar is onder de anti-revolutio
nairen de golving steeds omgekeerd geweest,
niet de school heeft het leven behterscht, maar
het leven die school. Dit nu kón, zoolang ook
bij de stemb.us het volk dat God vreesde, op
eigen erf zijn stem kon laten hooren. Juist
daarom is het zoo diep te betreuren, dat ons
thans zoo straf de schroef wordt aangezet, die
onze schijnbare kiesvrijheid tot een belaching
mankt. Zeker, evenredige vertegen;, oordiging was
reeds voor 30 jaar ons ideaal. Steeds drongen
wc er op aan en ze had ook ons vrij kunnen
maken. Maar gelijk het nu zal toegaan worden
we in allerlei band vastgeklemd en dreigt ons
het gevaar dat een schuilend Triumviraat in de
Residentie de stembusactie over heei het land
onder zijn hoede en alzoo van zelf in zijn
hand zal zien komen. Heel het land over zult
ge kunnen stemmen. In 10 varfatiën zal uw
stem-actie in 18 bundels kunnen uitgaan. Maar
die 10 maal 18 exemplaren zullen straks ln elkaar
gewrongen moeten worden en, zijn ze als in één
bundel of krans saamgenesteld, dan zal, buiten
U om, ook over uwe stem beschikt worden en
eerst na dagen van uheenwarrens zult go ten
slotte vernemen, wat over U beschoren is. Het is
zoo, dit alles draagt nog slechts een additioneel
karakter; het kan nog verkeeren en als het
goed zal zijn, moet het verkeeren. De defi*
nitieve wet kon ten slotte nog een geheel ander
beeld van de toekomst schenken. Doch dit eenig
gewenschte resultaat kan cn zal alleen dón be
reikt worden, zoo gij U thans ten volle door*
dringt van wat op 't spel staat. Wat onze sterkte
en glorie uitmaakte was, dot alle stembusactie
bij ons en bij ons aléén, van onderen opkwam
en dat hetgeen hierbij dreef en bezielde, de
werking van God almachtig in het hart van de
kleine luiden was. En hiervan nu juist kan thans
zoo droef veel te door gaan. t Hoeft nictr zoo
de definitieve wet die straks komt, het gebrek
van de additioncele artikelen radicaal aanzui
vert en aan het slemrrcr.d volk de vrijheid van
beslissing hergeeft. Doch komt het daar niet
toe, dan is en bliift het bezielend karakt der
kleine luiden aangetast. Het initiatief dient dait'
van beneden naar boven te worden verplaatst
en alzoo gebannen wat ons bij anderer pogen
zoo vaak geërgerd heeft, dat een kleine groep,
von juristen en febrieksheeren geheel het land
naar hun hand wist te zetten. Het stemt ons
zoo droef, bijna zoo wreed, dat ook ons, als
straks artikel 8ft <¥or additioncele artikelen er
door gaat, een keer van zaken te wachten staiiw
die ons noodlottig kin worden. Het was daar
om zoo hooge eisch, dat we, eer wat ons be
dreigt, doorgaat, nogmaals onder inroeping van
Gods hulpe en .met het psalmlied op de lippen,
in Tivoli samenkwamen. Ware het, dat w-ij
door de nieuwheid van vorm verlokt, ons door
gidsen van het Liberalisme op een dwaalspoor
lieten leiden, don kon op eenmaal teloor gaan.
wat zich nimmermeer herstellen liet. Daartegen,
nu. aldus besloot dr. Kuijper, heb ik de man
nenbroederen willen waarschuwen. Lang zal ik,
niet meer in uw midden zijn, de mij toebeschikte
jaren loopen ten einde en het beste deel van
mijn levenskracht ligt achterrrtij. De kleine luidei^
te bezielen is sleeds mijn streven geweest. En
daarom zij het U nogmaals als de vurigste bcdo
mijns harten toegeroepen„Blijft, mannen
broeders, de kleine luiden, maar blijft, om het
te kunnen zijn, steeds groot in Uwen God
De vergadering ving daarna aan met de be
handeling van de stat jten-wijziging der anti-rev.
partij, noodig geworden in verband met de even
redige vertegenwoordiging.
Deze vergadering is minder belangrij'k aan
vorige jaren, aangezien als éénig punt op do
agenda stoat het sanctionneeren van de statu
ten-herziening, die reeds vroeger werd gepubli
ceerd.
Jutphaas. De militair S. Menco, af
komstig uit Arnhem, die in den. nacht van
Dinsdag op Woensdag tusschen half twaalf
en half twee nabij het fort Hontwijk np
wacht stond, Is vermoedelijk door de duis
ternis misleid, te water geraakt *n verdron
ken.
Natuurschoon behovden In
de Woensdag te Harderwijk gehouden aan
deelhoudersvergadering werd besloten tot
verkoop van het Spculedbosch, groot 1000
H.A., aan het Rijk voor de som van
450,000. Hierdoor blijft dit bosch, dit op
de Veluwe is gelegen, behoud»
