Dwingt ze oei in ie pen.
„DE EEMLANDER"
BINNENLAND
FEUILLETON.
16e Jaarganq, No. 191
AIONILMINISPRIIS 77.50° Z' TT.
pti pon t LOO. pet «reek (met gratis verzekering
egcn ongelukken) f O.lt ilionderlllke nummer»,
*05. Wekelijkscb bijvoegsel «D« Holbndscht
l/wnrouw (onder redactie »ao Therfcse Hoven)
pet 5 maanden 50 cent Wekelijkscb bijvoegsel
eldrevue» per 3 maanden 60 cent
AMERSFOORTSCH D
HOOFOREOACTEURt M.. D. J. VAN SCHAARDENBURG
UITGEVERS: VALKHOFF 4 Co
BUREAU: ARNHEMSCHE POORTWAL, kov* utrcchtsch«ar
INTERCOMM. TELEFOONNUMMER 513
Woensdag 6 Maart 1918
dienstaanbiedingen 1—5 regels f 0.S0. groote iettrw
naar plaatsruimte Vooi Handel en bedrijf bestaaft
recr voordelige bepalingen tot hei herhaald ad vei»
tecren In dit Blad, bij abonnement Kene circulaire,
bevattende dc voorwaarden, wordt op aanvraag
toegezonden.
l UITEN LAND
Politiek Overzicht
De stijgende Duitsche
oorlogsschuld.
De Duitsche regeering kondigt eene
nieuwe oorlogsleening aan. Van 18 Maart tot
18 April zullen de inschrijvingen voor de
a htste oorlogsleening in ontvangst geno-
nvn worden; de eerste storting zal, voor zoo-
v men er niet de voorkeur aan geeft het
geheele bedrag in eens te^torten, den 27en
April moeten geschieden, de laatste den
13en Juli.
Sedert de oorlog aan den gang is, volgen
de oorlogsleeningen elkaar regelmatig op;
in Duitschland, heeft men er steeds twee in
het'jaar gehad, een'in het voorjaar en de
tweede in het najaar. Dat is de natuurlijke
loop der dingen. Het is een zeer oud ge
zegde, dat geld de zenuw van den oorlog is.
Uit de dagen, toen de legers uit huurlingen
bestonden, is de spreuk bewaard: „Geen
geld geene Zwitsers" en dat is niet anders
geworden sedert de volkslegers in de plaats
gekomen zijn van de uit beroepssoldaten
samengestelde legers. Sindsdien zijn de uit
gaven voor de oorlogvoering er niet minder
op geworden; zij zijn integendeel in ontzet
tende mate gestegen.
De Duitsche rijksregeering heoft zich vtfn
'den beginne af het antwoord op de vraag
hoe men aan het geld moest komen tot be
strijding van de kosten der oorlogvoering,
nog al gemakkelijk gemaakt. Zij heeft, zoo
dikwijls de behoefte aan nieuw geld zich
deed voelen, een beroep gedaan op het pu
bliek om aan den staat geld te leenen. Maar
het hinkende paard kwam achteraan; iedere
nieuwe leening eischte, dat voorziening
werd getroffen om geld te bekomen voor
rente én aflossing. Men dacht eerst dat te
kunnen uitstellen tot na den oorlog, maar
daarvan is men zeer spoedig teruggekomen.
Naarmate de duur van den oorlog langer
werd gerekt, is de behoefte dringender ge
worden. Twee malen is de regeering reeds
gekomen met nieuwe belastingwetten, die
moesten dienen voor rentebetaling van de
oorlogsleeningen en voor dekking van de
door den oorlog veroorzaakte vermindering
van inkomsten.
Nu zal dat wederom moeten gebeuren. De
oorlogsschuld bediaagt thans 72)* milliard
mark in ronde cijfers. Dit maakt, dat op de
rijksbegrooting voor het met 1 April begin
nende dienstjaar voor gcvone yUgayeïi ten
behoeve van de rijksschuld, inzonderheid
voor betaling van rente en aflossing. 5908
millioen Ss moeten worden uitgetrokken. Tot
het brengen van evenwicht in de gewone
begrooting zijn de inkomsten uit de tot dus
ver gevoteerde oorlogsbelastingen, die in
1917 1250 millioen bedroegen, op verre na
niet voldoende. Het ontbrekende bedrag van
2375 millioen zal uit nieuwe oorlogsbelas
tingen gedekt rhoeten worden, waartoe wets
voorstellen bij den rijksdag zullen worden
ingediend.
In Engeland is men eerder er op bedacht
geweest nieuwe bronnen van inkomsten te
scheppen om de oorlogsuitgaven te kunnen
bestrijden. De Engelsche inoometax is ge
durende den oorlog voor inkomens van
300 van 2.3 tot 9 9 pet., voor inkomens
van 100 000 van 12.6 tot 41.5 pet. ver
hoogd. In 't geheel zijn de Engelsche rijks
inkomsten v (in marken uitgedrukt) sedert
1913 van 3K milliard tot 10V\ milliard ge
stegen.
Dat zijn cijfers, waarbij de Duitsche ver
achterstaan. Maar dit is slechts uitstel van
executie; de tijd zal snoedig komen, waarop
de Duitsche financieele huishouding in dat
opzicht met de Engelsche op ééne lijn zal
komen te staan. In de pas geëindigde be-
grootingsdebatten in den rijksdag heeft graaf
Posadowsky, die vroeger aan het hoofd heeft
gestaan van het departement der rijksfinan
ciën, er aan herinnerd, dat toen hij staats
secretaris was, de schuldenlast tot W* milli
ard was gestegen. Hij vond dat toen ontzet
tend hoog en op zijn voorstel was eene wet
gevoteerd om nieuwe middelen van inkom
sten door. nieuwe belastingen te dekken. Als
men daarmee vergelijkt het tegenwoordige
bedrag van de rijksschuld, dat nu weer voor
eene nieuwe uitbreiding staat, dan voelt men
hoe oneindig veel zwaarder de taak van den
beheerder der rijksfinanciën door den oor
log is geworden.
Graaf Rödern, die nu den zwaren last van
dit am'bt heeft te dragen, verklaarde, dat hij
zich ten volle er van bewust was, dat het
geen tot dusver op belastinggebied was ge
daan, nog niet veel beteekent en dat het
grootste werk nog moet worden verricht.
Hij was echter voornemens verder te gaan
op den tot dusver gevolgden weg, dat v.-i)
zeggen zooveel mogelijk consolidatie van
de oorlogskosten door regelmatig terugkee-
rende leeningen op langen termijn met vaste
rente, bestrijding van den rentedienst door
nieuwe, eventueel ook aan de bijzondere
oorlogsomstandigheden aangepaste belas
tingen, maar organieke hervorming van de
financiën eerst dan als men In staat zal zijn
alle economische en polttieke gevolgen van
den oorlog te overzien.
De oorlog.
Gisteravond om 7 uur is het voorloopige
vredesverdrag onderteekend tusschcn
Duitschland, Oostenrijk-Hongarije, Bulgariie
en Turkije eenerzijds en Rumenië anderzijds.
Wat deze preliminaire vrede inhoudt,
heeft het hoofd van de Bulgaarsche dele
gatie in de Sobranje medegedeeld, toen hij
Maandag in Sofia vertoefde voor het ont
vangen van zijne laotste instruction: afstand
van de Dobroedsja aan Bulgarije, verbete
ring van de Rumeensch-Hongaarsche grens
en toekenning van voordeelen van economi-
schen aard.
B e r 1 ij n, 5 Maart. (W. B.) De Duitsche,
Oostenrijksch-Hongaarsche, Bulgaarsche,
Turksche en Russische delegatiën bij de vre
desonderhandelingen in Brest-Litowsk ztjn
na de onderteekening van het verdrag voor
een deel Zondag, voor een ander deel Maan
dag vertrokken. De Russische delegatie is
via Dunaburg en Pleskau terug gereisd. Van
de Duitsche delegatie hebben gezant von
Rosenberg en eenige anderen zich naar
staatssecretaris- von Kühlmann in Bukarest
begeven; de overigen zijn naar Berlijn terug
gegaan, behalve de geheime gezantschaps-
raad Schueler, die voorloopig als vertegen
woordiger van het departement van buiten-
landsche zaken in Brest-Lilowsk blijft.
W a s h i n g t o ri 5 M a a r t. (R.) Men ge
looft, dat Ret militaire optreden van Japan
voor de deur staat. De Amerikaansche re-
geering heeft hare meening niet doen ken
nen; maar men zegt in de diplomatieke'krin-
gen, dat Japan waarschijnlijk snel zal han
delen om te doen wat noodig schijnt en 't
aan de hangende diplomalieke gedachten-
wisselingen zal overlaten zich verder met
Amerika en de bondgenooten te verstaan
over den vorm en het doel van de onderne
ming.
Lord Lansdown e heeft in een nieuwen
brief in de Daily Telegraph de meening ver
kondigd, dat de jongste rede van den rijks
kanselier een merkbare stap vooruit is in de
discussie. Van de voortzetting van de dis
cussie verwacht hij wel nut; daarvoor is een
basis voorhanden in de vier punten, door
Wilson genoemd, waarmee graaf HertKng
instemming heeft betuigd, en in het inter
nationale scheidsgerecht. Ook wat België
en het in Frankrijk en elders door de cen
trale mogendheden bezette gebted betreft,
acht hij de mogelijkheid aanwezig om tot
overeenstemming te komen. Moeielijker is
degeaak, voor zoover men te doen heeft met
gebieden, die van den eenen staat naar den
anderen zouden moeten overgaan, de kwes-
tiëri van Elzas-Lotharingen, de Italiaansche
aanspraken op Oostenrijksch gebied, de
Engelsche aanspraken op Turksch gebied
en de Duitsche koloniën. Dat zijn vraagstuk
ken, die niet lot oplossing gebracht kunnen
worden terwijl de oorlog woedthunne op
lossing zou aan eert' vredescongres nu het
einde van den oorlog voorbehouden moe
ten blijven
Duitschland heeft besloten aan Finland
hulp te zenden. Met Zweden is eéne rege
ling getroffen over dte inrichting van eene
voor de militaire expeditie noodige etappe
op de Aiandeilanden. Aanvankelijk had
Zweden daartegen bezwaar, maar het heeft
zich er toch bij neergelegd.
Kopenhagen, 5 Maart. (Ritzau). Uit
Christiania wordt bericht, dat de Noorweeg-
sche regeering haren gezant te Londen heeft
opgedragen een krachtig protest in te dienen
wegens het opbrengen van het Duitsche
stoomschip Düsseldoif. De Diisseldorf was
in den voormiddag van 27 Februari van
Narva onderweg met een lading erts van
Falla, toen zij -door een Engelschen kruiser
werd opgebracht. Dit is buiten twijfel ge
schied op het Noorweegsche zeegebied. De
Noorweegsche regeerjng verlangt, dat het
schip met lading enc bemanning zal wor
den vrijgelaten; zij behoudt zich hare aan
spraken op schadevergoeding voor en drukt
de hoop uit, dat de Britsche regeering haar
leedwezen over het gebeurde zal kenbaar
maken en maatregelen zal nemen om eene
herhaling te voorkomen.
Washington, 4 Maart. (R.) De War
Trade Board heeft een tijdelijk embargo ge
legd op de invoeren van mais uit Zuid-Ame-
rika, ten einde daardoor de beweging van
de tarwèinvoer te vergrooten.
N a u Strelifz, 4 Maart. (W. B.)
Over de kwestie der troonopvolging publi-
ceèren de pationaal-liberale kiesverenigin
gen voor Meeklenburg-Strelifrz in de pers
een oproep, waarin er op gewezen wordt,
dat de annexatie bij Mecklenburg-Schwerin
een ernstig nadeel voor het land, in het bij
zonder voor de hoofde en residentiestad Neu
Strlifez zou beleekenen.
fn een tijd, waarin het zelfbeschikkings
recht der volken als rechtsbeginsel voor po
litieke overeenkomsten overal wordt erkend,
en toegepast, kan m$n van het volk von
Strelitz niet verlangen, dat zij zich door een
verdrag, dat zijn vorsten meer dan 200
jaren geleden gesloten hebben, gebonden
achten.
De bevolking van Strelitz moet onder
alle omstandigheden er op staan, dat haar
land als Duitsche bondsstaat politieke zelf
standigheid behoudt.
Ten spoedigste moeten in het gansche
land voor een petitie aan groothertog Frie-
drich Franz handteekeningen verzameld
worden.
Verspreide Berichten
De jaarbeurs te Leipzig. Zon
dag is de Jaarbeurs te Leipzig geopend.
Hoewel het er natuurlijk niet zoo druk is
als in vredestijd, bedraagt toch het aantal
zakenmenschen, die, naai het Wolff-bureau
meldt, de markt zullen bezoeken, 70,000.
De gebouwen zijn bijna geheel met de
tentoongestelde waren geyuld. Het aantal
deelnemers, 3700, is niet zoö groot als in
het leatste vredesjaar, maar grooter dan in
alle daaraan voorafgaande. Er heerschte le
vendige belangstelling voor bijna alle arti
kelen, o.n. voor aardewerk, verlichtingsar
tikelen, speelgoed, kunstvoorwerpen, textiel-
goederen, Ersatz-textielgoed, papier.
In de straten van Leipzig is het bijzonder
levendig. Er zijn ta! van vreemdelingen uit
het bezette gebied, de verbonden landen,
Oostenrijk-Hongariie, Bulgarije, Turkije, ver
der uit Nederland en Scandinavië.
KOLONIËN.
Oost-IndlA
l>c iiistelling y»« «Ion volksraad
Uit Batavia wordt geseind:
ln den Volksraad hebben zitting genomen
15 inlanderr. 44 Europeanen en daarmee ge-
lijkgestelden. Acht nationaliteiten, n.l. Hol
landers, Javanen, Moleiers, At je hers, Am
boineezen. Menadoneezen, Arabieren en
Chineezen zijn vertegenwoordigd. De Save-
kat heeft o n 2 vertegenwoordigers. Verder
hebben diverse politieke, industrieele en fi
nancieele groepen zitting in den Volksraad.
Pesigevalïen op .lain.
Ten vervolge op het bericht opgeno
men in de Staatscourant van 28 Januari j.l.
wordt medegedeeld, dat bij het departement
van Koloniën het volgende telegram van
den gouverneur-generaal van Nederlondsch-
Indië betreffende pestgevallen op Java ge
durende de afgeloopen maand Januari, is
ontvangen:
Ponorogo fo, Soerabaja 18, Lamongan 5,
Soerakarta 1, Klaten 1, Semarang 12, Sala-
tigo 11 gevallen, oleln met doodelijken af
loop.
Kameroverzicht
Tweede Kamer
Het artikel der Indische begrooting be
treffende overbrenging der gouvernements-
bedrijven naar Bandoeng wordt in de zitting
van Dinsdag aangenomen met 46 tegen 12
stemmen.
Het amendement-IJzerman, gericht tegen
de voorgestelde reorganisatie van de direc
tie van het mijnwezen wordt aangenomen
met 45 tegen 14 stemmen.
Hét amendement-Bogaardt inzake minder
aankoop van opium wordt aangenomen met
45 tegen 14 stemmen.
Lev.-nsmiddelenvoorziening.
De heer Koster zet zijn rede voort. Hij
betoogt de noodzakelijkheid van maatrege
len, waardoor veel meer artikelen aan de
vrije markt worden onttrokken, opdat de ge
goeden geen voorraden kunnen maken, die
aan anderen worden onthouden. Noodig is
volledige ïantsoeneering van veel meer ar
tikelen.
Spreker zal van het antwoord van den mi
nister doen afhangen oï hij een uitspraak
der Kamer zal uitlokken. Door de organisatie
van de levensmiddelenvoorziening worden
allerlei bedrijven doodgedrukt en komen in
commissies en bureaux allerlei personen
met duister verleden en zonder kennis naar
boven. De gevolgen daarvan zijn groote
kosten.
Spreker klaagt over benadeeling vdli het
bedrijf van bakkers en kleine zandboeren
en over misbruiken bij taxaties. Volledige
herziening der organisaties is noodig, waar
bij instelilng van een raad von' beroep.
De heer S a n n e s betoogt, dat*de volks
kracht inderdaad lijdt onder den bestaanden
toestand.
Hij verwijt Minister Posthuma, niet krach
tig genoeg in te grijpen inzake e geruchten
en feiten van knoeierijen, waaroor het ver
trouwen in de regeering is geschokt. Hij
vraagt of het juist i< dat tot directeur van
het Rijkszeepbureau is benoemd een
schoonzoon wan/een groote zeepfabrikant.
Hij vraagt uitbreiding an erkriigbnnrslr?*
ling" van artikelen tegen verminderde prij
ken. De w elstandsgrcns is practisch onuit
voerbaar. De regeering heeft nnict alles ge-
daa om dc bevdtkig op behoorlijke wijze van
levensmiddelen te voorzien
M m hel stelsel van den Minister zijn we
hopeloos vastgeloopen. Er moet in de
plaats daarvan een productie naar bchoe£fo
in groeten stijl, een distributie op de basif
van strenge rnntsoenecrin'. komen. Spre
ker critisecrt de graanpolltlek van den Mi
nister, 9welke een fiasco is geweest. Er
moet een bevel tot stand komen lot het
scheuren van het grasland. Maatregelen
moeten worden genomen, opdat geen graan
aan de distributie zal worden onttrokken.
Ook op het gebied van vleesch- en vetdis-
tributie is de Minister te laat gekomen. Ook'
hier had de Minister de geheele zaak aan
zich moeten trekken. Wat geldt voor w i en
vleesch geldt op ieder terrein. Verbetering
kan alleen worden verkregen door het pion
fan de moderne arbeidsorganisatie. Won
neer de Minister dot stelsel niet wil, dan
gaat bij spreker het stelsel boven een per
soon.
Half 5 wordt de vergodering verdaagd lot
8 uur 's avonds ter voortzetting der Indi
sche begrooting.
Avondvergadering.
"Indische begrooting.
De heer IJzerman (U. L.) bepleit be
tere leiding van den militair-topogialischen
dienst en een goede aanvulling van het of
ficierskorps voor dien dienst, met welke op
merkingen de M i n i s t ^jr von K o 1 o-
n i ëèn instemming betuigt.
Op een vraag van tien heer Scheurei
(A.-R.) belooft de Minister bij de vol
gende begrooting mededeelingen in zake
bestrijding van het concubinaat in de ka
zernes.
De heer B o g a a r d t (R.-K.) meent dot
de magazijnmeesters niet voldoende gedeeld
hebben in de jongste solnrisverbetering
De Minister zal hieraan zijn aandacht
wijden.
De heer Subinga Mulder (U. L.) cri-
tiseert de gelijkstelling van amboneezen aar
de Marine-kweekschool te Makasser met do
inlanders, waardoor eerstgenoemden onte
vreden zijn geworden en zich achtergesteld
gevoelen.
De heer B i c h o n v a n IJ s s e 1 m o n d o
(C.-H.) drfngt aan op benoeming van een
marine-attaché te Tokio in verband met dc
uitbreiding van de onderzeevloot in Japan.
Hij bestrijdt voorts het afsluiten van dure
contracten voor den aanbouw wanrm -de toch
geen aanvang zal kunnen worden gemaakt
en vraagt of het niet mogelijk is het con
tract voor den bouw van kruisers ongedaan
te maken. Dat zal geld kosten, maar het is
beter ten halve te keeren dan ten heclc te
dwalen.
De heer Bogaard t (r.-k.) sluit zich ten
aanzien van de kweekschool te Makassar
aan bij de rede van den heer Si bingo Mul
der. y
De Minister van Koloniën ver
klaart daarop, dat het niet de bedoeling is,
bepaalde groenen te drukken. De ervaringen
van de practijk zal hij nagaan en trachten
aan fouten tegemoet te komen.
De Minister van Marine beroept
zich tegenover den heer Bichon op den ont-
stanen noodtoestand en op overmacht. Da
prijzen zijn zeer opgeloopen en het is onver
mijdelijk op een gegeven oogenblik den
bouw uit te stellen. Vooral klein materieel
zal aan een steunpunt behoefte hebben en
Om met het leven vrede te hebben is-her
noodig het heden, de toekomst èn het ver
leden te aanvaarden.
Novelle „Uit het Zeedorp",
door
J. Eigenhuis.
6
Zoo leefde hij weken voort, zonder veel ge
dachten in z n hoofd. Hij merkte hel wel, of
hij vermoedde het, dat Wout niet naar school
ging. Maar hij was nou 'n man in huis, zeven
gulden elke week in z'n zak. Knappe lui, die
To daar uit haalden om te brommen. Eu Sien
bid ook gelijk; wal kon 't zoo'n diender sche
len of zoo'n school vent! Zijn jongen was zijn
zaad cn al zou hij den jongen den hals om?
•draaien, dan ging 't geen mensch aan.
Toen was er een brief gekomen van drie
gulden boete of drie dagen hechtenis. Even
tjes was de oude angst weer bovengestegen,
maar Gillesbuur had 'm 't ding uit de han
den geritst en het zoo 'n de kachel gesmeten
tot groot vermaak van Sien. Was die en die
£n die niet 't zelfde overkomen, meer dan
eens! Eif wie hoorde er dan verder van!
Ilij begon al mee te spotten en zijn wijf lc
sterken in haar dom verzet. Nee maar, gelijk
bad ze toch eigenlijk. Al zou-ie anders naar
school gaan, nou niet lalea ringelooren, in 'I
minste niet. Wat zouën ze denken daar! Aan
de overzij!
En als hij een borrel ophad, dnn kon hij
over. het dak van zijn huisje heen grimmen
naar dc donkere massa op de hoogte, die
school, waaruit 'm in gcheimzinnigen gang
over rechter en diender al die vervloekte pa
piertjes 'waren toegewaaid.
Te knarsetanden bij het herleven van zijn
angst voor bet „gat," hij 'n fatsoenlijk-mans
kind, stond hij soms, en schudde dan drei
gend den fameusen kop tegen hel sombere
gevaarte, dat onverschillig rustig op de hoogte
stond.
Overal grimde dat massale, donkere g'e-
vaarte op de hoogte hem tegen. Zoo midden
onder z'n werk opziende, stond het vierkante
steenblok lc dreigen met zwarte glasvensters
als monsleroogen. En als hij kalm meende
weg lc glijden met zijn gevulde kipkar, even
tjes fier rechtop uit zijn gekrompe spil-hou-
ding. dc lenden zelfbewust rekkend, de hand
aan den remhefboom, zich soms verbeeldend
als een ontzaggelijk vechtmensch aan te ko-
nxn rijden, de grove vingers spannend om de
staak of hij zoo zou moeien neerslaan in
heelen .strijd, clan waren 't weer die drei
gende galen in het zwart steencn gevaarte,
die 'm klein maakten, 'm angstig in mekaar
deden huiveren.
En 's avonds, tegen dat hij zijn ballaster cr
bij neer kon smijten, dan brandden die
vensters in rood-laaienden gloed van de
avondzon, die achter zijn rug in zee verzonk.
Vuur leek het hem te braken uit alle ruit-
galcn. vurige strepen cn vurige brokken, die
wemelden heen cn weer en blikkerend of ver
doold naar zijn verschillend oogpunt hem
hoonden en beangsttent
En dan in eens .weer onder het rustig ge
zwoeg. zoodat alleen het schuren van den
hallaster legen dc zandkorrels en het suize
len van het zand in de kipkarren, alleen hel
knarsend ademgesnauw bij het opscheppen
en wcgflappen te hooren was, een vroolijk ge-
klink van honderden roepende cn zingende
en kijvende kinderstemmen, uitbarstend uit
dalzelfde zwarte, vierkante monster, dat hem
dreigde. Dal leek hem honend lachen oni den
strijd, dien hij aangebonden hgd tegen de mas
sieve rust van het gevaarte, steunend op on
verbiddelijke landswetten. Honderden kinder
stemmen leken hem sarrend zich hcesch te
zingen in spotdeunen op zijn dwaze koppig
heid. En dan weer ineens alles stil. de kin
dertjes in scharen naar binnen, rustig als was
cr geen vrees voor liet beest, dat hen slok
kend wegborg.
Sjaak en Hannes gekromd eventjes op den
ballaster in blazend uitpuffen: „Mot jc school
meester voor wezen. Zoo bennen de jongens
dollen en zoo weer lammetjes."
Mink spoog verachtelijk zijn tabaksfluim
uit dn vloekte wat. 4
Ilè-je mijn Piel!" vertelde Hannes. „Thuis
niet te regeeren. Altijd klachten van de dien
ders. Maar kom 'm niet aan z'n meester! Dol
dat ie op school is. Je houdt 'm met geen stok
thuis f'
Toen was Sjaak aan 't opsnijên over de
leerschheid van z'n jongen cn dat 't tegen
woordig toch heel anders was dan vroeger op
school. Dat was soms met'zoo'n troep uit
gaan, een feestje voor dit of voor dat en lee-
ren uit louter liefhebberij.
't Opzichtcrtje kwam er bij cn vertelde lange
histories van de geleerdheid van zijn jongen
en meid, die daar ook schoolgingcn. 't Wijf
moest z'n meid eigenlijk noodig thuis' hebben.
Maar wal zal je je kinderen beter meegeven
dan onderwijs, 't Komt altijd te pas! En de
meid begon te janken als 'n mirakel als* ze 'r
van praatten, T van school lc nemen. En tegen
woordig met die leerplicht ging I ook niet
zoo makkelijk. De bovenmeester had gezcid,
"dat z'r met October pas af kon bij de prijs-
uitdeelirig.
Af ink gromde wal en stond schuw op zij te
zien, of hij in liet massieve ding daar op de
hoogte walt vriendelijkheid kon bespeuren.
Strak blikte hel hem met vierkante venster'
oogen aan, nog altijd, even dreigend.
„Schoalmaeslers kenne voor maen part ver-
rekke," barstte hij uit. „Ze sliere je dngvacr-
dings en boetes mil de diender thiies. En wal
geeft 'l maen en 'n ander of m'n jonge al die
gelacrdhaed in z'n kop 'cl. 'i Is genog voor
'11 zaeman, as ie de baebel leze ken."
Toen vielen ze van alle kanten op hem aan.
•Tuiil omdat de zeelui zoo stom waren had
den ze 't nog harder dan andere werklui. De
schoolmeester waren de nuttigste lui van
l hecle dorp, veel meer dan de dominees.
Nee, hij moest geen wil zwart gaan noemen.
En dat er dagvaardingen en^boelen kwamen,
wist ic toch om den duvel wel hoe 't kwam.
Zou-ie 't in z'n kop halen, z'n jongen aan z'n
militie-plichten te onttrekken? Waarom dan
wel tegen den leerplicht spartelen? Maar ze
zouën 'm wel vinden. De wet zou 'm wel vin
den! Wat deed nou ook zoo'n jongen op straal,
op 'l strand den heelen dag? Schooien cn
gappen kwam er van. Verdomd, as ie zich
niet schamen moest.
Mink, kind eigenlijk, alleen met reuzig uit
gewassen schonken, boog zijn kop, vooral om
dat dc opzichter het zei. Voor dien liad ie
respekt. E11 die was ijselïjk geleerd en die wist
het. Dan zou het wel zoo wezen.
In z'n brein schoot het in eens op, dat liii
het ook altijd zoo begrepen had. Maar dat
duivelsche wijf had den heelen boel gekaaid.
Met dat ophitsen tegen dc school cn dat stijf
koppig schales-loopcn. Vroeger ging dc jon
gen toch graag naar school. Maar als «lal
schalcsloopen er eerst in zit, dan wordt 't mef
den dag misser.
Tfij vreesde weer, dat het papien ding,
door z'n buurman in de kachel gesnu i-'. m
toch nekken zou Zooveel dagen hei "f
zooveel boeten. En os ie de boelen van z'n
loon afnam, wat zon dan Sien 'n hèk opzetten.
Maar hij was in staat om 't te doen er
een weck om honger te lijden. En dc jongen
zou weer naar school. Al zon dan Sien op 'r
achterste poolen gaan slaan.
In eens phosphoordc er'een schijnwitjo
door z'n hersens. Ilij zou in z'n schaftuur
naar school gaan, den bovenmeester Ie spre
ken vragen en of die geen goed woordje kon
doei».
Z'n stukken knauwde hij onder h 1 Inopcn
op, de linnen koffiekan telkens aan zijn mond,
om brokken weg te spoelen. Dwars dooi' de
zanderigheid, over werk-spdiren en bazalt-
hoopen slramde hij op het vierkante ding
aan. dal hem alweer benauwde. Z'n nng-ligc
verlegenheid voor groote h'ecren begon hem
weer te knijpen in z'n slrot eu lc bcv. n er
zijn verscheurende kaken en in schoollan
den. Maar liet moest, bet'moest. As-l-ie ij «ui
eerst maar van die ontzettende beklemming
van die dagen hechtenis af was. hij '11 fat-
socnlijk-mans-kind! En de meesters waren al
tijd even vriendelijk, de nuttigste luk hoorde
hij nog om zich bctoogen van hel opzichtcrtje
en Sjaak cn Hannes tegelijk.
(Wordt vervolgd.)