Ssla Bsem (eistard) Poeder,
BUITENLAND
VAN GENT en Co.
DE EEMLANDER
PRIJS DER ADVERT*
25 cent per pakje.
Ook duurdere
Puddingsoorten.
KOLONIËN.
FEUILLETON.
Vrouwenregeering
17e Jaargang No. 53
ÜUMUCUCUROQII? P" 3 *oot Amerv
AififfilUffltfllürKlJa foort UO, Idem franco
per. pp*t f 2XKX per wee'/ (met gratis verzekering
tegen ongelukken) f 0.14, afzonderlijke nummert
0.03. WeJtelyksch bijvoegsel »D« Holkndsch*
flalsmaw tonder redactie van Thérèse Hoven)
per 3 maanden 50 cent Wekelljkscb bUvoegsel
•Watldrmit* pet 3 maanden 60 cent.
Woensdag 28 Augustus 1918
HOOFDREDACTEUR: M*. D. J. VAN SCHAARDENBURG
UITGEVERS» VALKHOFF 6 C.
BUREAU: ARNHEMSCHE POORTWAL, Hoe* utrechtschestr.
INTERCOMM. TELEFOONNUMMER 513
van 1—4 ccgeli/OJft,
elke regel ae*» OJÖt
dienstaanbiedingen 1—5 regels f 0J0. groote letter»
naar plaatsruimte- Voor handel en bedrijf bestaae
zeer voordeellge bepalingen tot hei herhaald advcr»
tceren In dit Blad, bij abonnement Eene drculalit;
bevattende de voorwaarden, wordt op ianvraa*
toegezonden.
Politiek Overzicht
De financieeie oorlogsbalans
1914 1918.
Over de kosten van den wereldstrijd
brengt de Frankf. Ztg. twee opgaven, loo-
pende over het met ultimo Juli geëindigde
vierjarige tijdperk, die elkaar eve er dek
te. De eene is uit Berlijn afkom^ig en .waar
schijnlijk van officieusen oorsprong. Daarin
wordt als totaalcijfer genoemd 650 a 700
milliard mark. Eene andere berekening komt
voor in het Augustusnummer van de mede-
deelingen der Zwitsersche bankvereeniging;
deze komt voor het tijdvak Augustus 1918
tot einde Juli 1918 tot 850 a 900 milliard
francs. De--schuldaflossing en de kosten aan
de oorlogsschaden, die voorshands nog niet
bij benadering met juistheid zijn te schatten,
zijn'daarbij buiten aanmerking gebleven.
Voor sommige landen zijn de rechtstreek-
sche oorlogskosten aanmerkelijk verhoogd
door de aan bondgenooten verleende voor
schotten. Het totale bedrag van de door En
geland en Frankrijk toegestane voorschot
ten bedraagt thans ruim 45 milliard. Ook
Duitschland heeft aan zijne bondgenooten
aanzienlijke sommen voorgeschoten. Nadat
in het voorjaar van 1917 de Vereenigde Sta
ten de bankiersrol van de Entente op zich
hadden genomen, werden reeds den 24en
April 1917 credieten geopend aan de geal
lieerden tot*een bedrag 'van 3 milliard dol
lars, Welk bedrag in September 1917 tot
milliard werd verhoogd. In het laatst van
Juni 1918 waren van de toegestane credie
ten 5594 millioen verbruikt. Bij het bedrag
van de geopende credieten waren betrokken
Engeland met 55 pet., Frankrijk met 27.85
petItalië met 10.85 pet., Rusland, dat se
dert zijn afval van de Entente niets meer ge
kregen heeft, met 5.43 pet.
Op de verschillende oorlogsjaren verdee-
ien de oorlogskosten zich zoodanig, dat voor
de vijf oorlogsmaanden van 1914 het bedrag
.•an de mobilisatie- en oorlogskosten onge-
/eer 50 milliard francs is. Het jaar 1915
teeft minstens 130 milliard verslonden,
1916 190 milliard en 1917 nagenoeg 300
milliard.. De 'toeneming heeft zich geduren
de het loopende jaar nog verscherpt. Bij een
vermoedelijk totaalbedrag van 875 milliard
is de maandelijksche uitgave gemiddeld 18 V:
milliard francs geweest.
Op den grondslag van 514 pet. rente
en '4 pet. jaarlijksche amortisatie is
de jaarlijksche uitgave van den schul-
dendienst thans te berekenen op 52';
milliard francs tegen 22154 milliard in 1916.
Om van de monsterachtigheid van deze cij
fers een beter begrip te krijgen, moge die
nen, dat vóór den oorlog de totale schuld
van de zeven voornaamste bij den oorlog
betrokken landen niet hooger was dan 125
rpilliard francs, dat de jaarlijksche dienst
van deze schulden (amortisatie inbegrepen)
5'j milliard eischte en dat het gezamenlijk
vermogen (officieel en privaat) van Enge
land, Frankrijk, Duitschland, Oostenrijk-
Hongarije en Italië bijeengenomen naar
schatting was 1275 milliard francs.
Wat de dekking van de oorlogskosten be
treft, is het grootste gedeelte, volgens de
Zwitsersche betekening ruim vier vijfden,
door leeningstransactiën op meer of minder
langen termijn betaald. Duitschland, Oosten
rijk en Hongarije hebben tot dusver ieder
acht .leeningen iiitgegeven,*Italië vijf, terwijl
in de Vereenigde Staten de uitgifte van de
vierdes, „liberty loan" in het najaar zal wor
den ondernomen. Engeland en Frankrijk
hebben tot dusver ieder slechts drie groote
oorlogsleeningen uitgegeven; intusschen is
daar een aanzienlijke vlottende schuld opge
hoopt, die einde Juni 1918 in Engeland
3873 millioen (ruim 97milliard francs),
in Frankrijk in het laatst van Januari 1918
46 milliard francs bedroeg. Van Augustus
1914 tot einde Juni 1918 hebben de voor
naamste oorlogvoerende staten, met inbe
grip van de Engelsche koloniën, vaste lee
ningen uitgegeven van in totaal 675 mil
liard francs, waarvan 225 milliard komen
voor rekening van de centrale mogendheden
en 450 milliard van de Entente.
Voor zes van de in deze statistiek begre
pen landen (Duitschland. Frankrijk, Enge
land, Italië, Oostenrijk-Hongariie en de Ver
eenigde Staten) is de bruto-schuld per inwo
ner van 300 frs. voor den oorlog gestegen
tot 2000 frs. einde Juli 1918.
Aan het einde van deze opgaven wordt
resumeerend gezegd, dat het iinancieren van
den oorlog mogelijk is geweest dank zij de
menigvuldige vormen, waaronder het crediet
is ingeroepen. In alle landen is gebleken,
dat de aanwezige krachten en hulpmiddelen
alle verwachtingen overtroffen. De binnen-
landsche leeningen zijn tamelijk gemakkelijk
geplaatst, dank zij den bestaanden overvloed
aan papiergeld en de monopoliseering van
de geldmarkt voor de behoeften „van den
staat. Alle oorlogvoerende staten, met uit
zondering van Rusland, konden tot dusver
voor hun nieuwen schuldenlast opkomen.
Maar deze geheel abnormale financieeie mo
bilisatie heeft slechte gevolgen gehad De
notehbanken, die den staat groote voor
schotten moesten doen, hebben zóó vele
banknoten in omloop gebracht, dat deze ge
durende vele jaren aan. den gedwongen
koers onderworpen zullen zijn. De nadeelige
invloed van de opdrijving op de prijzen van
alle goederen is in het oog loopend. De vlot
tende schuld, de open credieten, de voor en^
tijdens den oorlog hangende gebleven in
ternationale verplichtingen hebben in den
loop van deze vier jaren een te gevaarlijker
hoogte bereikt omdat hunne consolidatie
noodig zal worden op. een tijd, waarop han
del en industrie aanzienlijke nieuwe kapita
len zullen behoeven. De vorming van nieu
we kapitalen is vertraagd, als zij niet geheel
is gestaakt. Het einde van den oorlog zal van
het financieeie standpunt het begin van ean
•pijnlijk overgangs- en likwidatietijdperk
zijn. De vraag of men op de algemeene ver
arming en het volslagen bankroet bedacht
moet zijn, zal vooral afhangen van de toe
komstige politieke en economische orien
teering.
vindende Stortingverkiezingen een rede voor
zijne kiezers gehouden, waarin hij o.a. zeide:
Het verlangen naar een volkerenbond in een
vorm, waardoor toekomstige oorlogen kon
den worden vermeden, wordt steeds sterker
en meer algemeen. Zulk een volkenbond
moet ook in vele opzichten door de neutra
len worden nagestreefd. De menschheid
moet eens zoover zijn gekomen, dat ge
schillen, niet slechts tusschen particuliere
personen, coch ook*tusschen natiën door
scheidsgerechte^ bijgelegd kunnen warden.
Wanneer dit het resultaat van den oorlog
zou zijn, zou zulks niet te duur zijn gekocht.
Men Hééft teif deele van de neutralen ver
langt. dat zij als bemiddelaars voor den
vrede bij de oorlogvoerènden zouden optre
den. Hierop is nog steeds het an woord dit*
Wij willen gaarne bemiddelaars voor den
vrede zijn, doch slechts wanneer beide par
tijen dit verlangen. Zoo ver zijn wij echte*"
nog niet en zoolang dit niet het geval is,
kunnen wij geen poging doen.
Voorloopig moeten wij dus hierin eens'
gezind zijn, dat wij ook ons verdedigingS'
stelsel zoo goed in orde hebben, opdat wij
kunnen vermijden in den oorlog te worden
gewikkeld. Inderdaad zijn het ook slechts de
socialisten, die verlangen dat wij van onze
machtsmiddelen afzien. Het is vreemd, dat
menschen met gezond verstand en verant
woordelijkheidsgevoel ziM een eisch kun
nen stellen, vooral thans nu er oorlog is.
Men verlangt immers van een land dat neu
traal wil blijven, dat het ook bereid is zijn
onzijdigheid te beschermen. Als wij ons ver-
dedigingssïelsel niet hadden gehad, zouden
wij stellig reeds lang in den oorlog zijn ge
sleept. Daar ben ik zeker van.
Kecfanie.
De oorlog.
De strijd aan het westelijke front blijft
steeds hetzelfde karakter behouden. Tn de
Duitsche berichten leest men voortdurend
van het afweren der vijandelijke aanvallen,
in de berichten van de andere zijde van vor
deringen, die worden gemaakt ipaar die al
tijd van beperkten omvang zijn. De Eng'el-
schen strijden thans in de noordelijke -buiten
wijken "van Bapaume; onder de door de
Fransche bezette plaatsen is Roye.
Stockholm, 26 Aug. (W. B.). Afton-
bladet schrijftBij de voortzettiing van
Foch's offensief spelen waarschijnlijk eco
nomische factoren een rol, die hem niet toe
laten te wachten. Met de kolenvoorraaen
in Italië en Engeland is het slecht gesteld.
Het .mogelijk, dat aan Foch door den U-
bootoorlcg de dwang is opgelegd eene be
slissing te zoeken, voordat alle industrieën
behalve de kanonnenfabricatie, gestaakt zul
len moeten worden. Misschien komt Fran
krijk den toestand nabii, die in Rusland ge-
heerscht heeft na het offensief van Broessi-
low. Het debat over den dienstplicht van
de lichting 1920 heeft dit althans gedeel
telijk officieel bevestigd.
Christiania, 27 Aug. (W. B.) Gunar
Knudsen, minister van staat, heeft gisteren
naar aanleiding van de in October plaats
N V. voorhoen
verklaard, dat de communisten voor de be
ëindiging van den imperialistischen oorlog
en voor het socialisme strijden.
Reeds bij het begin van den oorlog
heeft hij gezegd, dat de eenige uitweg uit
den-imperialistischen oorlog de verandering
er van in den burgeroorlog is. De burger
oorlog Tïï Rusland zal nog vele maanden,
ffiisschien jaren mpelen duren. Ha kapita
lisme is een internationale macht; het kan
daarom sléchts in alle landen, niet echter in
een enkel worden vernietigd. De oorlog te
gen de Czecho-Slowaken is een oorlog te
gen de kapitalisten der geheele wereld.
Door een overwinning over de Czecho-Slo
waken zouden de bolsjewiki de mogelijkheid
hebben zich lang staande te hbuden tot de
wereldrevolutie uitbreekt.
Wladiwostok, 2 5 Aug. (R.) Gene
raal Plesjkof, handelende uit naam van ge
neraal Hofvath, heeft een staatsgreep ver
richt en een proclamatie uitgevaardigd, waar
in hij verklaart, <lat de Russische militaire
strijdmacht het Verre Oosten onder zijn
commando gesteld. Op een tegen-procla
matie der Siberische regeering, die Horvath
.aai\klaa_- is de Russische vrijwillige strijd
macht c massa naar Horvath overgeloopen.
Er wen*. ,eer. bloed vergoten. De consuls
der ge a 11. ?erden zijn samengekomen om over
den toes: nd te beraadslagen.
Londen, 27 Au g. (R.) Den Amerikaan--
schen gezant W. H. Page is door zijn genees
heer een tijd van volstrekte rust voorge
schreven. Hij vertrekt binnenkort naar Ame
rika.
Washington, 27 A u g. (R.) De Se-
.-.aat heeft het wetsontwerp tot uitbreiding
van de leeftijdsgrens voor den dienst®bij
het leger aangenomen.
Montreal. 27 Aug. (R.j De tank-
sirofrv >oot Lake Manitoba (9674 ton) is ver-
U De lading ruwe olie is verloren.'De
sci.-.i<3 wordt op 300,000 p. st. geschat.
De Duitsche keizerin is herstellende. Er
zullen e.eene bulletins meer uitgegeven
worden.
M o s k o u, 2 4 Au g. (V. B.) De bladen
hier ter sleede melden: Er is een Griuini-
sche deputatie aangekomen, die tot opdracht
heeft met de sovjet-regeering over de liqui
datie der Russische staatsinrichtingen in
Kaukasië te onderhandelen.
De Entente heeft de Siberische regeering
een nieuw voorschot van 100 millioen ver
leend.
Buitgemaakte documenten bewijzen, dat
de Fransche gevolmachtigde Jqjjeau, witte
gardesoldaten en de Czechen in Samara
levendige betrekkingen met Doetof en de
Siberische regeering .onderhouden.
De rtgeering in Omsk heeft de mobilisatie
van de lichtingen 1898 en 1899 verordend
De Japansche consulaire secretaris Mid-
kawa en een attaché van het Chineesche ge
zantschap in Petersburg zijn hier aangeko
men en hebben den volkscommissaris voor
buitenlandsc'ne aangelegenheden een be
zoek gebracht.
Moskou, 2 4 A u g. (W. B.) Volgens een
bericht aan de Iswestia heeft Lenin in een
op 23 Augustus géhouden par tij vergadering
Oost-lndfè.
Me Indische becrooiiag In den
Volksraad.
Vanwege het departement van Koloniën
ontvingen wij het verslag van de vergade
ring van den Indischen Volksraad van 18
juni 1918, waarin aan de orde waren de al
gemeene beschouwingen over de begrooting
van Ned.-Indië voor het dienstjaar 1919.
Ter beantwoording van het afdeelingsv er-
slag over die begrooting was het woord
aan den gemachtigde der regeering, mr.
Talma, hoofdambtenaar ter beschikking van
den directeur der Gouvernementsbedrijven.
Aan deze beantwoording wordt het vol
gende ontleend
In het afdeelingsv er slag werd geklaagd
over de geheimziningheid, waarin de regee-
•ring zich zou hullen
De regeering wenschte te verklaren, dat
een dergelijk streven haar niet alleen geheel
vreemd was, maar dat zij er integendeel
volkomen van overtuigd was, dat het be
trachten van de meest mogelijke openbaar
heid een van de eerste en voornaamste voor
waarden is ter verzekering van een goede
en vlotte afdoening van zaken'en ter voor
koming van misverstand.
De regeering was dan ook volkomen be
reid en stellig voornemens den Volksraad
omtrent de aangelegenheden welke in dit
college ter sprake komen, zoo volledig moge
lijk in te iichlen (voor zoover 'S lands be
lang of de verhouding toe de regeering in
het moederland zich daartegen niet verzet
ten), de motieven en de voórnemens der re
geering bloot te teggen en den Volksraad
volledig inzicht te geven in den stand van
zaken.
De regeering meende voorts niet te moe
ten ingaan op de beschouwingen omtrent do
toekomstige ontwikkeling van den Volks
raad tot een college met wetgevende be
voegdheid en wat daarmede in verband
staat. Zij achtte het onnoodig, onvruchtbaar
en ongewenscht daaromtrent thans in aller
lei beschouwingen te treden.
Wat de algemeene Indische politiek be-
treft, is de door de regeering tegenover do
verschillende bevolkingsgroepen aangeno
men gedragslijn in enkele woorden deze ci<i£
wordt gestreefd naar opheffing van alle
niét noodzakelijke wettelijke en administra
tieve onderscheidingen. De critiek richt zichi
niet zoozeer tegen die gedragslijn als wel
tegen het tempo waarin zij in toepassing
wordt gebracht.
Op de beschouwingen in het afdeelings-
verslag betreffende de vraag met welken
term de politiek der regeering op de meest
juiste wijze kan worden gekenschetst, ging
de regeering niet in. Zij was afkeerig van
leuzen als etiket voor regeeringspolitiek ert
wenschte haar beleid te zien beoordeelt!
naar zijn manifestaties, positief en negatie!.
De regeering betwijfelde de juistheid vutt
het oordeel van zeer vele Volksraadleden
dat de inlandsche ambtenaarsstand niet lan
ger het vertrouwen van dq bevolking geniet,
in de «algemeene termen waarin dit oordeel
was gesteld. Het verschijnsel waarop werd
gedoeld, had echter de ernstige aandacht der
regeering die met eenige zorg zag 'hoe een
gedeelte der bevolking zich d£ laatste jarew
met voorbijgang van eigen hoofden was gaan
wenden tot andere vertrouwensmannen-
De regeering wenscht evenwel met kracht
aan te sturen op een waarlijk losser maken
van den band van het Europeesch bestuur;
zij stond ~bp het punt in die richting een
proef te nemen. De regeering wenschte tie
inlandsche bestuursambtenaren een ruime
mate van zelfstandigheid te verleer.en, welks
zelfstandigheid gepaard moet gaan met ver
trouwen van het Nederlandsche bestuur, da*
zich tot taak moet stellen den inlandschen
ambtgenoot te raadplegen in alle ambtelijke
aangelegenheden en hem aan te moedigen
ook ongevraagd tot opmerkingen en raadge
vingen. De regeering bad hierbij niet alleen
het oog op de lagere rangen, maar evenzeer;
op de regenten, wier initiatief en verant
woordelijkheidsgevoel thans niet tot voldoen
de ontwikkeling kwam, omdat zij nog te v-eel
uitvoerders waren van bevelen, instede wan
hoofden van d-e inlandsche bevolking met
een zelfstandige taak.
Voor de meening dat het vertrouwen der
inlandsche maatschappij ook in de regeering
zou zijn geschokt, bestond naar het oordeel
der regeering, geen deugdelijken grond. Zij
was overtuigd dat de toekomst dit zou be
vestigen.
Wat betreft de z.g. panö'huis-quaestie van
Grisee, werd in het afdeelingsverslag^deze
quaestie ten onrechte in verband gebral!Hl
met de houding der regeering tegenover da
inlandsche bevolking. De landvoogd is in
deze als het ware als administratieve rech
ter opgetreden en heeft als zoodanig uit
spraak gedaan.
De regeering wenscht, wht het geval-Baars
betr: ft, te zien medegedeeld, dat, gegeven
de actie welke door den heer Baars den
laatsten tijcl, ook na zijn ontslag wordt ge
voerd, -*an zijn wederopneming in 's Rijk*
dienst ni'et wordt gedacht.
De vraag of bet aanbeveling zou verdie*
nen het interneering9besluit van den heei
Douwes Dekker in te trekken, is bij de regee-
rinqpnog in overweging.
De regeering overweegt of bet aanbeveling
verdient in de Vorstenlanden een instelling
in het leven te roepen in den trant van de
Nieuwsgierigheid verraadt zich door over
dreven onverschilligheid.
Roman naar het Duitsuh
van
A. Oskar Klausmann.
48
Voorzichtig opende Klinter de deur en
.wenkte den geheimraad, naderbij te treden.
Deze zag zijn zoon cn Barbara hand in hand
zitten en wist toen genoeg. Ilij voelde, dal
van nu af zijn zoon zou genezen.
DERTIENDE HOOFDSTUK.
Toen Dora den volgenden dag haar kamer
ln.het directiekantoor binnentrad, lagen er op
haar schrijftafel een aantal brieven cn boven
op lag er een met bet handschrift van Werner,
geadresseerd aan het directie-kantoor; het
luidde:
„Hierbij bericht ik de ontvangst van de me-
dedeeling dat mejuffrouw Dora Buchwald
mijn diensten vanaf 31 Maart van het volgcrtd
jaar niet meer behoeft.1'
Een gerucht, in de kamer naast haar deed
P'or a "opschrikken.
Ze. storfd op en opendq de deur. Geheimraad
Kersten zal nan de schrijftafel op de plaats,
die hij vpoegcr ook ingenomen had. Toen hij
Dora zag. sprong hij met bijna jeugdige veer
kracht op. i
Dora zag, hoe Kersten in den laatsten-tijo
geleden had en een diep medelijden kvfa-m
over haar.
.„Goeden dag, #kindlief/' sprak Kersten niet
eigenaardig wgeke stem. „Goeden dagl Daar
ben ik weer en naar ik hoop zal er nu niets
meer lusschenbeide komen. Kan ik je een
QÖgonblik spreken?'-
..Natuurlijk, beste oom Kersten," antwoord
de Dora en trad haar kamer binnen, .terwijl
Kersten volgde.
Kersten ging zitten op deq stoel naast-haar
schrijftafel en begon:
„Alles zal nu wel in orde komen, kind. Na
regen volgt zonneschijn. Jij behoort tot de
familie, ik houd van je als van een dochter.;
daarom zal ik je nu ook vertellen, hóe alles nu
een gelukkige wending heeft genomen. Je bent
discreet en zult er niet over spreken. Gisteren
heeft de lieve, goede Barbara Glover haar
hand geschonken aan Lothar; ze zijn verloofd.
Publiek kan de verloving nog niet worden,
want eerst wil Lothar zijn ontslag uit den
dienst nemen.
Dan hebben we gauw dc officieele verlo
ving en de bruiloft. Het hartelecd van mijn
zoon is nu genezen. Wat zijn wij menschen
toch dwaas en wat berokkenen we onszelven
toch een onnoodig verdriet! Nu zijn ze het ge
lukkig eens.
Weet je, wat er hier is voorgevallen in den
tijd, dat we op reis waren? Ik moet daarover
met je spreken, ook in het belang van mijn
zoon; want in zekeren zin ben jij er ook bij
betrokken. Weet je, dat §r een duel heeft
plaats gevonden?"
„Ik heb wel eenige vage geruchten daar
over gehoord," zei Dora, eenigszins onzeker.
„Dan ben ik verplicht, je alles op te helde
ren/ zei Kersten, „want het gaal ook om
jouw persoon. In zijn koortsrparQxysraclfceeft
mijn zoon, terwijl hij Spalding beleediguc, cn
hem uitdaagde, ook jouw naam gen-oemd en
juist om die belediging van jou heeft Spal
ding het duel geaccepteerd. De bcleediging,
die Lothar legen jou geuit heeft, is heclemaal
niet erg, is eigenlijk niet eens een bcleediging,
want hel was de uiting van een waanzinnige,
van een zwaarziekc althans."
Daarna vertelde Kersten alles wal er ge
beurd was aan Dora en hij was zoo ijverig be
zig, zijn zoon te verdediten en verontschuldi
gingen voor zijn gedrag te vinden, dat hij hcc-
iemaal niet zag, hoe Dora's gezicht meer cn
meer veranderde:
Eindelijk besloot Kersten:
„En nu wordt alles goed^Dic goede, beste
Werner heeft het mijn zoon al vergeven.
Maandag komt hij zelf bij hem. om hem dc
hand te reiken. Met Gods genadigen wil is er
een grcot ongeluk voorkomen en nu hoop ik
ook, dat alles weer goed wordt." Kersten was
zeer geroerd. Hij gaf Dora de hand, schudde
dc hare zonder te bemerken, hoe koud deze
was en ging naar zijn kamer terug, om zich
wat van zijn emotie te herstellen.
Dora zat roerloos voor haar schrijftafel, en
haar blikken rustten op den brief van Wer
ner, waarin hij meldde, dat hij het ontslag
had ontvangen en aangenomen.
Wenner behandelde de schriftelijke zaken
van hel Theresiawerk zoowel als van de Justi-
nusmijn vanaf den dag dat hij weer aan zijn
schrijftafel kon zitten. -
Al' veroorloofden de doktoren hem nog niet,
gun kame£ le yerlalen, toch kreeg hii geregeld
twee maal daags dc portefeuilles met de stuk
ken, die hij alle keurig in orde bracht.
In een van de portefeuilles, die van hel The
resiawerk kwam, vond hij den brief van bet
direclie£anloor, die persoonlijk aan hem ge
richt vyas en die het ontslag bevatte.
Werners verrassing was niet gering. Nu. in
dezen lijd, had hij een ontslag niet vefwaqht,
hoe wei hij -er nog steeds een voorgevoel vhn
ho l gehad, dat dit loch-wel voor het eind
vY December zou gebeuren.
Dal hel nu zooveel vroeger kwam, was een
demonstratie tegenover hem. was een diep
kwetsende bcleediging; en dat men hem zijn
ontslag toestuurde, zelfs vóór dal hij in dienst
terug was, was hcelèmaal grievend en tact
loos. Men zette hem gewoon aan den dijk als
den minsten arbeider. Dat was heel krenkend
voor. hem en schaadde hem bovendien in zijn
ganschc carrière, want de smet bleef op hem
wisten, dal men hem uit zijn beduidende en
verantwoordelijke betrekking na een korten
lijd onverwachts ontslagen had.
Ilct was een biltere morgen, dien Werner
doormaakte- Doch hij was reeds zoover dat
hij- de veerkracht had. zich zelf op te hou
den. In plaats van de bitterheid, die hij eerst
gevoeld had, kwam nu het medelijden, het
oprechte, hartelijke medelijden met Dora, die
hij met zijn ganschc hart liefhad. Zijzelve had
den brief geschreven en dat was al demonstra
tie genoeg Zij was de stuwende kracht m deze
geweest;zij stiet hem fan zich, omdat haar
hart vol afgwaan en wantrouwen wTas. Hoe
jammer was het, dat deze vrouw, die een man
zoo gelukkig zou kunnen maken, bestemd
scheen, in afzondering en eenzaamheid haar
leven ie slijten. Dit medelijden met Dora was
zoo groot, dat Werner alle bitterheid vergat.
Dan kwam de nedachta aan de toekomst en
vóór alles dacht hij eraan, hoe hij binnen
ttrg-- maanden weer in Amerika zou zijn, waar
uij. vrij van alle kleingeestige beschouwingen,
weer ongestoord zou kunnen werken; dit
denkbeeld troostte hem zeer. Weliswaar lagen]
cr nog vier onaangename maanden voor hem.
Meer dan hondcrdlwintig dagen moest hij met
tegenzin dienst doen Wat hij nog tot stand
zou brengen, daarin stelde hij weinig belang.
Van zijn .plannen die door de omstandig
heden waren blijven liggen, werd natuurlijk
niets meer uitgevoerd en verdere nieuwighe
den of ingrijpende maatregelen zouden hem:
zeker niet nicer toegestaan worden; dit mocsti
hij aan zijn opvolger overlaten. Hij moest do
icr volgende niaamlen nu maar door zien tfl
komen, 700 goed cn zoo kwaad als het ging.
Anderhalf uur had hij nu al zitten nadenken
onder afwisselende stemmingen Toen keerde
hij weer tot zijn wqrk terug cn maakte dit zoo
snel h'ij kon af.
Wérk, arbeid! Dat was het eenige genees
middel voor hem. Mét werken zou hij zicli
door den on&angenamen tijd, die nog voor heul
lag, heenslaan. En wanneer hij zich hier niet
nuttig meer kon maken, hier, waar hij alles
maar moest laten gaan zooals het wilde, dan
moest hij maar eigen werk scheppen.
's Middags kwam graaf Klinter zijn dage-
lijksch bezoek brengen en, daar het zonnig
weer was, gingen ze in den tuin.
(Wordt vervolgd)4
