"binnenland
V De Chiiveesche legatie bericht ons, dat blij
kens een telegram uit Peking dd. 4 Septem
ber jl. de heer Shu She-Tchang, oud-voor-
xitter van den ministerraad, door de Natio
Wie Vergadering met algemeene stemmen
\s gekozen tot president van de Chineesche
Republiek
Uit de Pers
Drtytzand.
Het goed, dat de oorlog aanvankelijk' ook
voor de neutrale landen had wij hebben
het thans alleen oyer niet over
Btoffelijke, voor- en.nadeelen is al lang
geheel verdwenen; het kwaad alleen is over-
i gebleven aldus de Haagsche redacteur
*van het Hbld. in een breedvoerig artikel.
iVan de opleving van ons nationaal bewust
zijn, van het gevoel van saamhoorigheid,
van de offervaardigheid ten bate van het
.filgemeen belang, die de oorlogsdreiging in
Augustus 1014 had gewekt, is weinig of
niets meer te vinden. En daarentegen is de
Ikzucht in allerlei vormen allengs schrikke-
lijk voortgewoekerdde zucht naar oorlogs-
iwinst is, door de .verandering der omstan
digheden, oen begeerte naar noodwinst ge
worden. Nu de gelegenheid, om grove win
sten te halen van het buitenland, vrijwel is
afgeroomd, tracht de kettinghandel winst te
maken uit den nood der medeburgers. De
O. W. werd N. W.; de oorlogswinstmaker
is nu een noodwinstmaker geworden. En wie
zelf geen N- W. maken kan, laat zich, als
hij 't even kon betalen, het eindresultaat van
den kettinghandel, de clandestiene waar,
*aak tegen woekerprijzen, thuis bezorgen.
Nu moet men echter niet te hoog van den
toren gaan blazen en dit bedrijf van clan
destien koopen en verkoopen betitelen als
„helen" en „stelen" of als „misdadig", zoo-
als het zelfs wel van achter de Regeerings-
lefel is gedaan. Wij gelooven dat men met
zulk een steile houding tegenover zijn me-
'deburgers op den verkeerden weg is. Over
en weer" moet men elkanders gemoedstoe
stand wat tTachten te begrijpen. En dan
dient men te bedenken, dat althans het clan
destien koopen waarlijk niet uit winstbe
jag geschiedt, maar door menige huisvrouw
wordt gedaan uit n o o d of ter v o r k o
m i n g van nood. En voorts dat immers
zelfs in vredestijd een clandestiene hande
ling als het smokkelen, nooit door ons volk
als een misdrijf is gevoeld.
Het clandestien koopen er verkoopen
«jualificeert men o.i. het redelijkst als een
onsociale handeling. Dat is het on
getwijfeld. Doch men vergete niet, dat het
eerst door den oorlog, plotseling, onsociaal
is geworden. Koopen en verkoopen
wel dat mocht vroeger iedereen. Alles. En
tegen eiken prijs. De boer teelde wat hem
het voordeebgst dacht en verkocht tegen
zoo hoog mogelijken prijs. De molenaar
maalde zooveel hij wilde. De bakker richtte
zijn productie uitsluitend naar de vraag van
zijn klanten. En de klanten kochten zoo
veel als ze noodig hadden en zooveel als ze
konden betalen. De prijzen werden bepaald
door de wet van vraag en aanbod op de vrije
markt. Iedereen zorgde voor zich en
<de z ij n e n het was het economisch-sod-
ale grondbeginsel van onze maatschappij.
Dat was dus redelijk goed. Het was
volkomen sociaal.
Nu heeft de oorlog het internationale ruil
verkeer stuk geslagen, de vrije wereldmarkt
'dientengevolge in een menigte nationale
marktjes versplinterd. Daardoor is de wet
van vraag en aanbod kreupel gemaakt en is
de vrije prijsbepaling ontoelaatbaar gewor
den. Maximumprijzen, rantsoeneering, distri
butie moesten worden ingevoerd. Zoodat het
oude grondbeginselieder voor zich, op
eens moest worden vervangen door zijn te
genvoeter de Staat voor allen. En zoodat
nu opeens onsociaal is geworden wat voor
enkele jaren ieders burgerplicht was.
Maar men houde dan toch zijn edele veront
waardiging wat in, wanneer een heel volk
niet zoo maar één-twee-drie zijn sociaal-ze
delijke normen op hun kop leert zetten. Een
fnensch blijft, zelfs in een tijd als dezen,
ioch maareen mensch.
Waarom schrijven wij dit Waarlijk niet
om onzen, lezers te beduiden, dat de clan-
f destiene handel eigenlijk geen kwaad is. De
maatschappij is nu eenmaal door den oor
log ontwricht en gedeeltelijk verbrijzeld.
Wat er van de brokken, tijdelijk, als nood-
bouw, was te maken, moest worden om
gezet op een grondslag die precies het om
gekeerde is van vóór den oorlog. Wie dit,
5n zijn handelingen, niet wil aanvaarden, is,
in dezen tijd en zoo lang deze omstandig
heden duren, onsociaal.
Maar ten eerste leek het ons zaak om, te
genover de veel te groote woorden waar
mee zulk onsociaal handelen hier en daar
Wordt gegispt, een wat redelijker in^cht te
geven in wat men zou kunnen noemen de
psychologie der feiten. Wij hebben herhaal
delijk op het plotselinge, nooit vooraf be
oefende, van de oorlogstaak der R e g e e -
ring gewezen als op een verzachtende
Omstandigheid voor de fouten die zij allicht
maakte. Welnu, wij hebben daarom het
recht, nu ook eens tegenover veel te krasse
beschuldigingen diezelfde reden als verzach
tende omstandigheid aan te voeren voor de
verkeerde handelingen van de bevolking
;Over en weer moet men elkaar niet te streng
beoordeelen.'
En zen tweede kwam het ons voor dat het
goed kon zijn wanneer de Regeering de zaok
Her distributie ook eens van den kant harer
tooreele uitwerking te bezien kreeg.
De Regeering schijnt tot nu toe bij de.
distributie-maatregelen wel wat te eenzijdig
te hebben gevraagd naar de materieele uit-
werking van die maatregelen. Voor zooveel j
Bij zich ook liet leiden door de gedachte aan
het moreele effect, geschiedde dat nu juist
Jiiet met het oog op een der fraaiste mo-
tieven. Dat ze namelijk, onder socialistischen
druk, in zekere mate is gaan richten naar
Jhet afgunst motief, hebben we reeds vroe
ger betoogd. En ook opgemerkt, dat de Mi
nister van Landbouw, in een der laatste ver
gaderingen van de Eerste Kamer, dit mótief
itis zoodanig heeft erkend. Welke psychi
sche uitwerking de distributie-maatregelen,
hebben op de „mingegoeden" of op de „ar
beidersklasse", is iets waarvoor de Regee
ring zich zeer gevoelig is gaan toonen.
Maar welke die uitwerking is op de rest
van de bevolking die dan maar als „meer-
gegoede" wordt saamgenomen omdat ze niet
tot de arbeidersklasse behoort dat schijnt
de Regeering tot nu toe niet heel warm te
hebben gemaakt. Die' rest van de bevolking,
'dat wil zeggen al diegenen die niet alléén
door de steeds stijgende prijzen, maar ook
door de steeds stijgende belastingen
worden gedrukt, al die duizenden, bij wie
het mes aan twee kanten snijdtin hon
beurs I die schijnen, in de gedachten der
Regeering (zie de ministerieele redevoerin
gen van het laatste jaarin 't begin was het
anders) beschouwd te worden als de b ij -
1 o o p e r s. Zij hebben de prijzen te betalen
en niet meer dan de hoeveelheden te koo
pen, die de minister decreteert, de belastin
gen op te brengen die de wetgever van hen
vergt en verder zonder mopperen zich stipt
te houden aan alle distributiebepalingen.
Nu is er onder dezetweede-rangs Ne
derlanders, waaronder tal van huismoeders,
allengs een zekere mismoedigheid en bal-
oorigheid ontstaan. En hoe meer er wordt
geboden en verboden, hoe slechter de stem
ming wordt. Hoe meer ook, bij deze men»
schen, het sociale voelen verzwakt en plaats
maakt voor de gedachteh la guerre
com m.e a la guerre; al die verbods
bepalingen zijn toch niet na te leven, mijn
buren doen het niet waarom zou ik al
léén braaf zijn ten koste van het welzijn
van mijn gezin. En de clandestiene handel
krijgt een klant een slachtoffer kan men
in zekeren zin zeggen meer.
Want de Regeering moge lor'-, oenige
aandacht wijden aan deze, zij het ook para
doxale, waarheid: Waar alles is verboden,
is alles geoorloofd. Het gevolg van een
verbod is, altijd en overal, een zekere mate
van ontduiking.
Ware nu nog het heilzame effect van die
„Het is verboden" 's voor ieder zonneklaar...
maar het tegendeel is vaak het geval. Een
artikel is nog vrij. Het is te krijgen tegen een
prijs, te hoog voor de beurs van een ar
beider, maar nog even te halen voor een
ambtenaartje, bij sporadisch koopen .De af-
gunst roept om „gelijkheid". De hoed van
de distributie wordt op het artikel gezet en
hokus, pokus, passé* er. het is verdwenen.
Althans voor een groot deel. Met het gevolg
dat nu iedereen niets krijgt of nagenoeg
niets (van de distributie). En dat de clan-
Naar wij vernemen is de samenstelling
van het nieuwe Kabinet gereed en zal de
portefeuille van financiën bezet worden door
Mr. S. de Vries Cztl, Wethouder van Finan
ciën te Amsterdam.
Denkelijk is de officieele benoeming van
de nieuwe ministers zeer spoedig in de
Staatscourant te wachten.
Het nieuwe Kabinet zal dan als volgt
samengesteld rijn
Jhr. Mr. Ch. J. M. Ruys de Beerenbrouck,
Minister van Binnenlandscihe Zaken
Jhr. Mr. Dr. H. A. van Karnebeek, Minis
ter "van Buitenlandsche Zaken
Mr. Th. Heemskerk, Minister van Justitie-;
Mr. S. de Vries Cz., Minister van Finan
ciën
H. A. IJsselsteijn, Minister van Eandbouw
(met het Crisisdepartemerit);
Jhr. G. M. A. Alting wan Geusau, Minis
ter van Oorlog en waarnemend Minister
van Marine
M. Ch. E. Bongaerts, Minister van Water
staat
Dr. J. Th. de Visser, Minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen;
Mr. P. J. M. Aalberse, Minister van Ar
beid
A. F. W. Idenburg, Minister van Koloniën.
De sluiting der Kamers-. Bij
Koninklijk besluit is bepaald, dat de tegen
woordige zitting der Staten-Generaal zal wor
den gesloten op Zaterdag 14 September 1918,
des namiddags te drie uur.
j De minister van Binnenlandsche Zaken
j wordt gemachtigd, zich op het hierboven ver-
j melde tijdstip te begeven naar de vergade
ring der Staten-Generaal, ten einde in eene
vereenigde vergadering der heide Kamers, de
zitting in naam der Koningin te sluiten.
Generaal Snijders tegen ge
deeltelijke demobilisatie? Omtrent
gedeeltelijke demobilisatie, waartoe het plan
aan het nieuwe ministerie wordt toegeschre
ven, kwam ook de N. Haagsche Ct. een en
ander ter oore. Zijn we wel ingelicht, zegt het
blad, dan hebben dergelijke plannen niet de
instemming van den opperbevelhebber. Het
is niet onmogelijk dat daaruit op eenigerlei
wijze konsekwenties voortvloeien, welke van
invloed kunnen zijn op de opperste legerlei
ding.
r. K o n. M11. A c a d e m e. Ter ken-
destiene handel weer een object meer heelt
mij r. nis van belanghebbenden wordt gebracht,
en den prijs van het artikel opdrijft tot een I
hoogte, die het niet alleen voor dei arbeider, 1 ™or toelating als cadet tot de Kon. Mil.
maar 661 voor he- ambtenaartje en voor Academie in d.t jaar alsnog m aanmerk,ng
andere „meergegoeden" onbereikbaar, °"}en.
maakt. En voor goed. Men denke maar aan Voor infanterie hier te lande: C. P. Gilde
en F. Knipscheer Siebert Coster.
Voor artillerie in Nederlandsch-Indië: H.
Alting en F. B. Kroes e.
de eieren die rèddeloos zijn weggemaxi-
meerd. Dat is dan de zichtbare uitwerking
van den distributiemaatregel. Meent men dat
de stemming daardoor verbetert?
Wij willen met het voorafgaande niet
stellig zeggen: Er wordt tc veel verboden.
Want wij kunnen dat niet beoordeelen. Maar
wel wiJden wij aandacht trekken voor de
vraag: Wordt er niet misschien wat
veel verboden? Schiet men langzamerhand
met die steeds toenemende verbodsbepalin
gen, zijn doel niet voorbij? Materieel. Maar
vooral ook moreeL Want wordt er wel eens
ooit gedacht aan het moreele -kwaad, dat
men aanricht wanneer geheel een volk, ook
in die lagen die gewoon waren de wet te
eerbiedigen, afdaalt tot het peil van een
volk van smokkelaars? Van onder
linge smokkelaars nog wel, menschen die
elkanderbesmokkelen.
Het gaat met de sociale moraliteit van
ons volk in dezen tijd bergaf. De criminali-
téit neemt zoozeer toe statistieken zeggen
daaromtrent veel te weinig dat de politie
er niet tegen op kan (ernstige gevallen,
noodgedwongen, „eigen richting" zijn nog
in de laatste dagen in de bladen vermeld).
Scheidsgerecht artillerie
inrichtingen. Naar wij vernemen heeft
de minister van Oorlog de regelen vastge
steld voor het scheidsgerecht voor de artil
lerie-inrichtingen aan de Hembrug.
R J. van Beek. Na een diensttijd van
meer dan 40 jaren, zal de heer R. J. van Beek,
hoofdcommies en chef-corrector der Neder-
landsche Staatscourant, met 1 Januari dié be
trekking neerleggen.
.5. E. Soholten. f
Te 's Gravenhage is op 69-jarigen leeftijd
overleden de heer J. E. Scholten, oud-lid van
de Eerste Kamer en bekend Groningsch
groot-industrieel.
De heer Schollen was 11 Juni 1849 te
Foxhcl gemeente Iloogezand geboren en
de eenigc zoon van wijlen den groot
industrieel W. A. Scholten. Bij den dood
zijns vaders, in 1892, heeft hij de hem
kingen tot de landbouwers worden gericht
zorg te dragen dat spoedig zoo veel moge
lijk graan aan de Regeering word© geleverd.
Oph effing
maximum-prijzen rundvleescK,
De'minister van Landbouw heeft bepaald,
dat de bij beschikking van 13 Fbruari j.l.
vastgestelde maximum-prijzen voor rund-
vleesch buiten werking worden gesteld tot
1 October e.k.
Haver.
De Minister van Landbouw enz. heeft be
paald dat het verbod vervat in zijn beschik
kingen van 2 Augustus 1918 niet van toe
passing is op het pletten van haver, welke
voor de voeding van eigen vee gelaten is.
Tegenstribbelende melkvee
houders.
De minister van landbouw, nijverheid en
handel heeft, naar de Telegr. méldt, aan de
burgemeesters der gemeenten, welke een
zeker quantum melk aan Amsterdam leve
ren, een brief gericht van den volgenden
inhoud
„Ik heb de eer u te Berichten, dat mij van
verschillende zijden is medegedeeld, dat de
bonafide melkslijters en melkinrichtingen in
de gemeente Amsterdam moeilijkheden on
dervinden bij het inkoopen van de voor hun
bedrijf benoodigde melk, als gevolg van het
Teit, dat tal van melkveehouders, die krach
tens het bepaalde in de 1ste alinea van
hoofdstuk 1 der „Regeling voor de con-
sumptiemelkvoorziening in den zomer 1918",
verplicht zijn, de van hun vee afkomstige
melk in de gemeente Amsterdam in con
sumptie te brengen, zich niet houden aan
den door mij vastgestelden maximum pro-i
ductie-melkprijs, doch de in hun bedrijf ge-1
wonnen melk uitsluitend verkoopen aan i
meikopkoopers, die geneigd zijn meer dan
den maximumprijs te betalen.
Waar nu blijkens mededeeling van den
nagelaten taa-k aanvaard. Hij beeft zich voorts
dat er noodgevangenissen moeten worden verdienstelijk gemaakt als lid van den Ge-
bijgebouwd en dat inmiddels de boeven j ir.eentcraad van Groningen en van de Pro
soms maar op vrije voeten worden gela- j Y*inciale Stalcn van dal aCWest en niet het
ten.... uit gebrek aan logies. De mobilisa- minst door zijn veJc bemoeiingen met kommis-
tie met haar verspreiding van stedelingen, sics en beian«cn van landbouwkundigen en
ook van de meest bedenkelijke elementen, I irHiustrieelen aard. Van t902 tol 1907 was hij
v° j j e Q - Vei"Ihf van de Eerste Kamer als opvolger van
ligheid en de soms ruwe maar nog vrij ge- j mr Qeertsema
zonde zeden van het platteland ondermijnd j)c heer Scholten was een warm voorvech-
en bedorven. In de politiek en in de admini- j [cr Y00r dcn vrijhandel.
stratie is het vertrouwen in de rechtscha- j In dcn ]aatsten t}jd heeft hij den midden- j
penheid van vooraanstaande mannen en be- j sland zcer aan zich ^rplicht door de oprich- j
stuursorganen geschokt. En de distributie- vaQ hcl Middenstandsbuis en de stichting
maatregelen - onvermijdelijk kwaad - van df. Midder.standshypotheekbank. Hij was I
hebben ons volk steeds meer tot een reus- ,00rziller van onderscheidene verconigingen
achtig gezelschap van wetsovertreders cn i van al(niIstische strelddng en verder van!
smokkelaars gemaakt, een gezelschap waar-d}c a] dcn h]od yan Gr0_
in elk iedereen wantrouwt en waarin de i V i „o. v»r
ningen beoogden en voor verbetering van ver-
clandestiene handeling meer en meer wordt keersweBe_ sp00r., water- en slraat-
genorrnaltseerd als noodhandeling n D„ den 5por, ha(1 aan hcm een
Heel onze sociale moraliteit is doorziekt. gr0oien steun
burgemeester van Amsterdam ook in uw
gemeente melk wordt geproduceerd, welke!
voor de consumptie van de gemeente Am-1
sterdam bestemd is, heb ik de eer u te ver- j
zoeken, voortdurend streng toezicht te hou-
den op de handhavin0 van den maximum- j
productieprijs in uw gemeente,- en zal ik het
op prijs stellen, indien tegen die melkvee-
houders ten uwent, die zich aan overschrij
ding van den maximumproductiemelkprijs
hebben schuldig gemaakt, ingevolge art. 12
der Distributiewet 1916 een gerechtelijke
vervolging wordt ingesteld.
„Mochten melkveehouders ten uwent
weigeren om de van hun vee afkomstige
melk tegen den door mij vastgestelden ma
ximum-productiemelkprijs aan den melk
handel af te staan, dan verzoek ik u, hun er
op te wijzen, dat zij, ingevolge de bepalin
gen der „Regeling voor de consumptie- i
melkvoorziening in den zomer 1918" ver- j
plicht zijn tot levering Van consumptiemelk 1
op dezelfde wijze en naar dezelfde gemeen-
te(n), waarheen door hen in vorige jaren
co-nsumptiemelk werd geleverd, tegen de
ter zake geldende maximumprijzen, en dat,'
zoo zij zich aan die verplichting onttrekken,
tegen hen krachtens art. 16 der Distributie-
wet 1916 proces-verbaal zal worden opge
maakt, waartoe u alsdan gelieve over te
gaan.
Een weigering toch om te voldoen aan de.
bepalingen der door mij vastgestelde rege-j
ling voor de consumptiemelkvoorziening, is
m.i. te beschouwen als een opzettelijke be- i
lemmering van maatregelen, door mij in het1
belang der distributie van goederen ge
nomen.
Tevens verzoek ik u om, in geval van bo
venbedoelde weigering, over te gaan tot da-
gelijksche inbezitneming van de melk, ge
produceerd in het bedrijf der weigerachtige
veehouders, krachtens de bepalingen der
Onteigeningswet, waartoe u hierbij machti
ging wordt verleend.
„De in bezit genomen melk behoort door
u te worden ter beschikking gesteld van de
gemeente(n), waarvoor de krachtens het be-j
paalde in de 1ste alinea van hoofdstuk 1 der
Regeling voor de consumptie-melkvoorzie-
ning in den zomer J918 bestemd is.
Van de namens mij te benoemen schat
ters verneem ik gaarne naam, adres en be'
Ze raakt allengs geïnfiltreerd door een ze
kere amoraliteit, die aan den vasten bodem
van voorheen iets vlottends, vaags en onbe
trouwbaars geeft. Iets waarop geen vaste
norm van sociale zedelijkheid meer voet
durft zetten.
We raken op drijfzand.
En daorom mogen we, en mag vooral
straks de opvolgster van deze Regeering,
wel eens eenige aandacht gaan wijden aan
de psychische werking van de tallooze dis
tributiebepalingen.
Opdat niet ook van ons volkskarakter iets
voor goed verdwijne.
In het drijfzand v v dezen tijd.
Nederland en de oorlog
Ouze
Hier te lande is bericht ontvangen, dat het
stoomschip „Maasland", dat op uitreis is
naar Buenos-Ayres om graan te halen, te
Halifax is aangekomen.
sigaren-
Scandinavië cn onze
industrie.
Naar de Msb. van Scandinavische zijde
verneemt, zouden de drie Scandinavische lan
den een overeenkomst hebben gesloten met
Amerika, volgens welke Amerika aan deze
landen een groote hoeveelheid tabak' zou
Berichten leveren.
t-v e. -r In de drie genoemde landen zal men dan
e Staats^ u Sept. bevat o.a. ?lef [Q[ dfi fabrjcalie Tan snaren en sigaret-
e volgende Kou. besluiten: j len overgaan, en de overeenkomsten met Ne-
benoemd tot voorzitter der Eerste Kamer, dcrlandsche firma's annuleercn.
voor het zittingjaar aanvangend den derden j Oorzaak daarvan is, dat dc sigaren en siga-
Dinsdag in September 1918 J. J. G. baron rellen, tengevolge van de nieuwe bepalingen
van Voorst tot Voorst, lid der Eerste Ka- j betreffende den Nederlandschen export, te
mer; I hoog in prijs zouden worden.
op verzoek eervol ontslagen als kanton- Ministerieele opwekkingen tot
rechter te Gulpen onder dankbetuiging mr. j delandbouwers.
W. S. G. Janssen He Liempent; Naar ons van bevoegde'zijde wordt me-
op verzoek eervol ontslagen G. Baert als i degedeeld heeft de Minister van Landbonw,
directeur van het post- en telegraafkantoor Nijverheid en Han-del in verband met de
te Bussum en W. van den Bosch als idem teslechte vooruitzichten ten aanzien van de
Millingen- j voedselpositie 'van ons land, last gegeven
om maatregelen te nemen dat ten platte-
lande, waar men zeer weinig of niet door-1
liet nieuweminisi<di-ie«
Uit Den Haag wordt aan de Christ. Am-1 drongen is van den huidigen toestand, langs
sterdammer gemeld; iden tot heden ongebruikelijken wegz opwek»
roep.
Mocht een en ander niet de gewenschtej
uitwerking hebben, dan zal ik mij genoo'd-,
zaakt zien tot het nemen van meer ingrij-|
pende maatregelen over te gaan, door bijv.
dan aan de melkveehouders ten uwent te'
verbieden consumptiemelk te leveren aan1
andere afnemers dan die, waaraan zij tot
op 1 Mei 1918 gewoon waren te leveren.
Eieren.
Het Bureau voor Mededeelingen inzake de
Voedselvoorziening meldt:
Door velen is in den laatsten tijd uitdrukking
gegeven aan hun verwonedring over de omstan
digheid, dat in de groote steden eieren zoo goed
als niet te verkrijgen waren, terwijl in sommige
streken van ons land daaraan in het geheel geen
gebrek scheep te bestaan.
Naar aanleiding daarvan moet het volgende
worden medegedeeld.
Het behoeft geen nader betoog, dot de eier-
productie geheel afhankelijk is van dc grootte
van den hoenderstapel. Deze bestond in het jaar
1913 uit 8 millioen hoenders. Dit aantal on
derging in de twee daarop volgende jaren nog
een stijging van 1 millioen, doch in het jaar
1916 zagen vele pluimveehouders zich, door het
gebrek aan het noodige pluimveevoeder of met
het oog op de hooge voederprijzen, genoodzaakt
een deel van hun pluimvee af te slachten, waar
door de in de jaren 1914 en 1915 plaats gehad
hebbende vermeerdering zoo goed als geheel
verloren ging.
Het gebrek aan pluimveevoeder en de hooge
voederprijzen deden zich in 1917 sterker gevoe
len en terwijl deze omstandigheden reeds in 1916
oorzaak geweest waren van eene gedeeltelijke
opruiming van den hoenderstapel. Zoo kwam
hun ongunstige invloed in 1917 nog veel ster
ker tot uiting.
Reeds in het verslag over den Landbouw van
Nederland over 1916 werd de verwachting uit*
gesproken, dat in 1917 slechts die pluimveehou^
ders, wier dieren het voedsel voor een groot deej
buiten konden vinden, het bedrijf op bepezkur
schaal zouden kunnen voortzetten, doch dot ■iü
andere pluimveehouders genoodzaakt
worden het bedrijf geheel stop te uttt
zoo uitgekomen. Afslachting vos ph&roe»
in groote mate plaats door hen, gd&uj
pluimveevoeder waren varstufcea ft- 9'm
door de hooge voederkosten niai Afteer
kon zijn.
Zooals gezegd werd een belangrijk
het pluimvee afgeslacht Dit kwam «ar
king in de productie van eieren, weBw t*
geschat op 755 millioen stuks, ln rob*
200.000.000 stuks minder was. Was jew1
ductie nog ruimschoots voldoende ara gehtdl
in de binnenlandsche behoefte aan eieren !<i
voorzien niet alleen, doch zelfs een beleagrijlq
quantum daarvan voor uitvoer te bestemmeify
anders werd het in 1918.
De in 1917 plaats gehad hebbende opruiming,
waarmede in 1918 in nog belangrijker maia
moest worden voortgegaan, had tengevolge, dat
van de 8 millioen hoenders, waaruit ir. den aan
vang van 1016 de pluimvee-stapel bestond, nog
slechts ruim 3 iftïllioen in leven waren. Met deze
belangrijke vermindering ging uit den aard der
zaak eene naar verhouding belangrijke achter
uitgang van de eierproductie gepaard. Ter. einde
den invloed daarvan op dc voldoening aan de;
binnenlandsche behoefte zooveel mogelijk te Be
perken, werden de grenzen voor den uitvoer van'
éieren gesloten, en wellicht ware de productie
voor de binnenlandsche behoefte nog voldoende
geweest, indien niet de plotseling ingetreden
vleeschschaarschte eene zoo belangrijke vrabg
naar eieren had doen ontstaan, dat die vraag Let
aanbod ging overtreffen en tot een sr.e'le stip*
ging van de prijzen aanleiding gaf, welke de
vrees deed ontstaan, dat de eieren slechts ver
krijgbaar zouden worden voor dc meergegoedcra
Ten einde aan deze prijsstijging paal ert perk'
te stellen, werd in de maand April van dh jaar,
een maximum-prijs voor eieren vastgesteld, ter
wijl tevens, om een verder afsterven van den'
pluimveestapel te voorkomen, een verbod lot
vervoer en aflevering van hennen en hanen werd
uitgevaardigd.
De gevolgen dezer vaststelling van den maxi
mumprijs deden zich al dadelijk gevoelen deer
het ontbreken van den aanvoer van eieren naar
de groote steden. De eieren waren toch bij de
producenten en deze moesten slechts onder de
landbouwers worden gezocht daar de hoender
parken door gebrek aan voeder waren opgelic-
ven opgekocht boven den maximumprijs, niet
tegenstaande met de meeste gestrengheid tegen
het overschrijden van dien prijs werd en nog
wordt opgetreden.
De handel en coöperaties die zich aan Hen
maximumprijs wilden houden, konden slechts
eer. deel der eieren opkoopen. Het overige en
verweg het belangrijkste deel kwam in handen'
van den dandestienen handel. Het bleek nood
zakelijk daartegen spoedig maatregelen te ne
men. Gedacht werd hierbij aanvankelijk aan het
uitvaardigen van een verbod tot vervoer van
eieren, welk verbod ook zoude gelden voor ver
voer binnen de grenzen der gemeenten. De be
zwaren tegen zoodanig verbod bleken echter van
dien aard, dat tot de uitvaardiging op dat oogen-
blik niet rnccht worden overgegaan. Immers ge
schiedde zulks wel, dan zoade als noodzakelijk
gevolg daarvan aan iederen producent afzonder
lijk vergunning tot vervoer moeten worden ver
leend.
De samenstelling der daarvoor te treffen rege
lingen, voornamelijk wat betreft de controle, met
welke samenstelling zich eene commissie van
deskundigen uit eierhandelaren en vereenigingen
op het gebied van den eierhandel had belast, be
nevens de voorbereiding tot de practïsc'ne uit
voering der regelingen, zoude, gelet op hei zeer
groote aantal producenten, zooveel tijd eischen,
dat die regeling'eerst in werking zoude kannen
treden, ols de productie reeds sterk zou zijn af
genomen. -
Daarom werd overgegaan tot de uitvaardi
ging van een verbod tot vervoer van eieren, dat
niet zoude gelden voor vervoer binnen de gren
zen der gemeente.
De in verband daarmede getroffen regelingen
geven can eierhandelaren en vereer:gingen op
het gebied van den eierhandel, door het ver
strekken van vervoerbewijzen, ruimschoots gele
genheid eieren te veevoeren naar hunne opslag
plaatsen, welke eieren onder bepaalde voorwaar
den en volgens vastgestelde regelen, tegen den'
maximum-tusschenhandelprijs zijn te leveren'
aan gemeenten, die een aanvraag om eieren ten
behoeve van zieken en zwakken
hebben ingezonden. De regeling geldt dus alleen
om zieken en zwakken aan eieren te helpen.
Verdere verstrekking ook voor niet zieken
en zwakken kan niet plaats hebber.. De in ver
band met het jaargetijde reeds sterk gedaalde
productie is daarvoor te gering niet alleen, docli
trots het uitgevaardigde verbod met het toezicht
op de naleving waarvan een corps controleurs is
aangesteld, worden nog eieren- clandestien ver
voerd op in vele gevallen niet controleerbare
wijze, terwijl in gemeenten, in de productie-ge
bieden gelegen, een groot deel der eieren blijft
voor gebruik in die gemeenten en slechts dat
deel wordt verkocht aan handelaren, dat in die
gemeente over is.
Bovendien is het noodig, dat voor. den aan
staanden winter een voldoende voorraad kalk-
eieren aanwezig is, om ook dan in de behoefte
aan eieren voor zieken en zwakken te kunnen
voorzien. Van de partijen door handelaren aan
gevoerd op vèrvoer-bewijzen, moet mitsdien een
belangrijk deel worden afgenomen, oni te wor
den ingekalkt; dit inkalken geschiedt voor Rijks
rekening. Ettelijke millioenen eieren zijn thans
ingekalkt. Teneinde te voorkomen, dat ook door
anderen aan de daarvoor aangewezen kalkers,
eieren worden ingekalkt, is een verbod uitge
vaardigd tot het opslaan vait eieren in kalltin-
richtingen of daarmee gelijkstaande inrichtingen.
Uit het bovenstaande moge blijken hoe ver
schillende omstandigheden hebben samenge
werkt om ten aanzien van de eiervoorziening een
toestand te scheppen, zooals thans bestaat.
Daar niet te venvachten is dat binnen korten
tijd een gunstiger toestand zal intreden voor
zoover betreft de mogelijkheid tot verstrekking. -
van pluimveevoeder thans wordt van regee-
ringswege aan een bepaald aantal foktoomers
een hoeveelheid voeder verstrekt terwijl door
gebrek aan petroleum de broedmachines buiten
werking moesten worden gesteld en mitsdien de
pluimveestapel voorloopig geen wijziging ten
goede zal ondergaan, mag met zekerheid worden
aangenomen dat ook in het volgende jaer de
eierproductie, zooal niet geringer, dan toch ze
ker niet grooter zal zijn dan zij dit jaar is.
Ernstig wordt don ook overwogen om te ko
men tot eene regeling, waardoor eene meer gc-
lijkmatigc verdeeling der geheele eierproductie
js gewaarborgd en zal worden voorkomenj
