fiBÖNHtMEHTSPRHS
PrliiS OER AOÏERTENIlfN
„DE EEMLAMDER"
BUITENLAND
FEUILLETON.
LIS DQRIB
17e Jaargang No. 174
1 maan eten voo? \mcr%e
foor) f 1.80. idem franco
pet oo«l t 2J0. pe> week (met tratii wiekenn»
legM) ongelukken) f 0 15. afion.'-rMike nummer»
0.05 Wekelijksch bijvoegt' Holljndsche
Huisvrouw* iondet redactie van I'hérèse Hoven)
pet 5 maanden 75 cent. Wekelijtveb bflvoegsd
ITeretdrevuev pet 5 maanden 60 cent
Cinscfag 21 Januari 191S
T"
HOOFOREOACTEURr M.. D. J. VAN SCHAARDENBURG
Uil GEVERS VALKHOFF Co
BUREAU: ARNKEMSCHE POORTWAL. moci >JT*Iewr«0M»tT«.
INTERCOMM TELEFOONNUMMER 613
van l-r"4 regels f 0.80|-'
elke regel meer f 0.20.
dienstaanbiedingen I5 regels f 0-50, groote lep4.
naar plaatsruimte Vnnr handel en bedrijf bestaan
jLeet voordeelige bepalingen tot hel herhaald .ad ver»
feeree in dit Blad, bjj abonnement. Eene drcui.iire
bevattende de »oonoaarden. wordt op aanvraag:
toegezonden.
Politiek Overzicht
Het is moeielijk le gelooven aan eene el-
geheel e bekeering van Clemenceau tot de
denkbeelden, die Wilson heeft verkondigd
en met taaie volharding heeft verdedigd over
den volkenbond. Deze staatsman, die aan de
grens staat van den tachtigjarigen leeftijd,
•heeft zich tot dusver doen kennen door een
groote vasthoudendheid aan zijne begrippen.
Maar het getuigt toch van een groote tege
moetkoming tegenover Wilson, dat hij heeft
laten mededeelen, dat de Fransche regee
ring in de studiecommissie voor den volken
bond zich zal laten vertegenwoordigen door
den senator Léon Bourgeois, wiens verleden
een waarborg is, dat de studie over dit vraag
stuk zal worden aangevat met den ernst,
dien het verdient.
In een persgesprek heeft Bourgeois ver
klaard, dat hij in overeenstemming met Cle
menceau het volgende voorstel zou doen:
1. Voor de opening van: de vredesonder
handelingen zullen de geallieerde natiën de
plechtige verklaring afleggen, dat zij de be
ginselen van recht en gerechtigheid als
grondslagen van den volkenbond aannemen
en dat zij zich verbinden déze terstond en
later onder elkaar steeds in acht te nemen.
2. De geallieerde natiën zullen in het
vredesverdrag scheidsgerechtshoven en be
perking van de toerustingen opnemen en
zich aan de daaruit voortvloeiende verplich
tingen onderwerpen.
3. Na de onderteekening van dé vredes
overeenkomst zal een wereldconferentie bij
eenkomen, ten einde na onderzoek de aan
spraken en zekerheden, die de andere niet
tot de alliantie behoorende staten hebben
gesteld, te kunnen goedkeuren.
4. Slechts volken, die in de termen val
len om er mee te onderhandelen ei> welker
regeeringen op een gezonde en krachtige
basis gevestigd z;jn, kunnen als lid tot den
volkenbond "worden toegelaten.
5. De eventueel door den volkenbond te
verrichten bestraffingen zullen een vreed
zaam karakter hebben en hoofdzakelijk van
diplomatiek-juridieken aard zijn. De statén,
die met den volkenbond in geschil komen,
zullen door maatregelen, waardoor hun de
levering van grondstoffen wordt afgesneden,
in een toestand van ondrege^jk iSblement
gebracht worden. Zij zullen van den wereld
handel en van den handel te land en ter
zee door eene met nadruk toegepaste blok
kade uitgesloten worden.
Dit zijn beginselverklaringen. De op voor
stel van Frankrijk te benoemen commissie
zal ze moeten uitwerken in een organiek
statuut. Die commissie zal als leiddraad voor
haren arbeid een aantal vöorloopig opge
maakte ontwerpen vinden; volgens de Chi
cago Tribune zijn er een veertigtal. De Pa-
rijsche correspondent van de New York
World doet eenige mededeelingen over een
door Amerika uitgewerkt voorstel, dat, voor
opstellende dat alle op de conferentie verte
genwoordigde staten het beginsel der oprich
ting van den volkenbond zullen goedkeuren,
regelen-bevat tot vaststelling van den vorm.
der toetreding en verder de volgende punten
bevat: 1. De toetreding moet definitief zijn
en mag later niet ongedaan gemaakt worden.
2. Er wordt een permanent scheidsgerecht
en een verzoeningsgerechtshof gevormd. 3.
Een commissie wordt benoemd voor de co
dificatie en de herziening van bet volken
recht. 4. De onderteekenaars verbinden zich,
aan de definitieve beslissingen van den uit
voerenden raad van den volkenbond zich te
onderwerpen.
Op deze vier grondslagen moet de bond
verder worden opgebouwd. Van algemeene
ontwapening wordt in het Amerikaansche
voorstel niet gesproken, omdat men gelooft,
dat die automatisch zal geschieden. De
tenuitvoerlegging der beslissingen van
den volkenbond Z3l eventueel namens den
bond geschieden door speciaal daarvoor
aangewezen s'talen, die als politiegezag op
treden. Het denkbeeld van een internatio
nale leger- en vlootpolitie wordt als onuit
voerbaar prijs gegeven. De gerechtshoven
zullen permanente colleges zijn en niet, zoo
als thans bij^Ttel gerechtshof in den Hang
liet geval is, voor iedere afzonderlijke zaak,
die wordt aangebracht, samengesteld wor
den.
In de rede, waarmee president Poincaré
de vredesconferentie officieel geopend heeft,
heeft hij er nog eens den nadruk op gelegd,
dat de rechtvaardigheid, die de conferentie
tot richtsnoer van hare handelingen moet
nemen, in de eerste plaats eischt teruggave
en herstel voor de volken, die beroofd of
mishandeld zijn, en bestraffing van de schul
digen. Daarmee zal de conferentie haar
werk beginnen. Eerst daarna zal aan de
orde komen bet verkrijgen van waarborgen
tegen een wedetopleyen van den oorlogs
geest.
betrokken landen zal moeten worden ter
hand genomen. De bewoners zullen irvten-
sieven medearbeid moeten verrichten ep
men mag zich geene illusiën.maken waarop
dat voor hen zal neerkomen. Zij zullen
nieuwe belastingen moeten betalen en meer
moeten werken dan ooit.
De berichten over den uitslag van de ver
kiezingen, die eergisfer in Duitschland ge
houden ziin voor *de constitueerende natio
nale vergadering, zijn nog geheel voorloopig.
Zij hebben hoofdzakelijk betrekking op Ber
lijn en ook deze zijn nog vaag en onvolledig.
Dat was niet anders te verwachten, want
dezfe verkiezingen zijn naar het evenredig
heidsstelsel gehouden en hel is dus een om
slachtig en tijdroovend werk er den uitslag
van vaal te stellen.
De Vorwarts bereidt et publiek alvast er
op voor, dat er geen sociaal-democratische
meerderheid in de nieuwe vergadering z§»!
-zijn. Als de kiezers naiff de stembus haddén
kunnen zijn geroepen dadelijk na de omwen
teling, toen de indruk van de inzakking van
het oude régime nog versch was, zouden de
sociaal-democraten verzekerd- zijn geweest
van een zeer groote meerderheid. De broe
Men vindt hierin de uitdrukking in hoogste I aerstfijd en de vreeslijke gebeurtenissen.
ressort van de in de Eetente levende ge
dachte om de kosten van den oorlog op
Duitschland te verhalen, voor zooveel dat
mogelijk is. Dat heeft echter zijne grenzen.
Men za-1 in dit opzicht de verwachingen
niet te hoog kunnen spannenanders loopt
men gevaar bedrogen uit te komen. De
Indépendance Helvétique, een in Genève
verschijnend orgaan, wijst daarop en con
stateert, dat in Frankrijk en België iilusiën
bestaan over de omstandigheden, waarin
Duitschland zich bevindt, en over de vraag
in Koever het aan Duitschland mogelijk zal
zijn te betalen. In werkelijkheid zal Duitsch
land slechts kunnen betalen door de over
schotten van zijn uitvoer boven zijn invoer.
De moge!;:kheid om dadelijk te betalen, kan
niet zeer hoog worden aangeslagen. De
goudreserve van de rijksbank bedraagt
slechts omstreeks drie milliard mark en
daarvan gaat nog het Russische g-o.ud af.
Als men uit Duitschland alles ging wegha
len, zou een krisis ontstaan in de Duitsche
financiën, die noodlottig zou kunnen wor
den. Men mög zijn schuldenaar niet ruï
neeren.
De deposito's in het buitenland, die.in de
tweede plaats in aanmerking komen, zijn
waarschijn: ;.c niet meer van groot betee-
kenis. In Oostenrijk komen zij in 't geheel
niet meer in aanmerking. De in Duitschland
aanwezige buitenlandsche waarden hebben
vóór den oorlog omstreeks 25 milliard be
dragen. Duitschland heeft echter gedurende
den oorlog zeer vele waarden, en wel de
besten, verkocht om de valuta op hooger
peil te brengen. De Russische en de Bal
kanwaarden zijn in koers gedrukt en ook
moeilijk aan den man te brengen. Intusscnen
zouden Frankrijk en België op deze waar
den het eerst beslag kunnen leggen.
Duitschland's uitvoer kan in de eerste ja
ren niet veel te beduiden hebben, omdat
Duitschland zeer vele ^aankoopen in het
buitenland moet doen en daarom hoofdza
kelijk zal moeten invoeren. Wanneer men
spreekt van honderden milliarden, die
Duitschland zal moeten betalen, dan is het
volstTekt onmogelijk te zeggen hoe dit zal
zijn te bewerkstelligen. Ook tot betalingen
in jaarlijksche termijnen van groot bedrag
zal Duitschland niet in staat zijn. Er zullen
geslacht mee goritöeid zijn om de schuld,
die aan Duitschland wordt opgelgd, af te
doen.
Deze overwegingen leiden de Indépen
dance Helvétique tot de slotsom, dat de we
deropbouw van België en' Frankrijk met
steun van de geallieerden alleen door de
verbazing over geuit, dat men aan onder
werpen als de verantwoordelijkheid voor den
oorlog, den voorrang heeft gegeven bij de
behandeling, terwijl gewichtige onderwerpen
nis de Volkerenbond en de vrijheid ter.ze'e
niet op de agenda schijnen te staan.
Een der deelnemers aan de conferentie
wees er heden op, dat dit .niet is toe te schrij
ven aan achteloosheid of aan den 'wensch
om de beschouwing dezer onderwerpen uil
te stellen, en dat er dan ook geen uitstel zal
plaats vinden. Erw orden beraadslagingen
over de agenda door afzonderlijke commis
sies gehouden, en deze zullen zoo spoedig
mogelijk rapport uil-bréngen.
Inmiddels zal ook de vredesconferentie
zelve haar aandacht op de andere onder
werpen gevestigd houden, vooral op den
volkerenbond.
P a r ij s 2 0 Jan. (R.). .Het Bulletin offi
cie! bevat een rapport over de persoonlijke
publiekrechtelijke aansprakelijkheid van den
Duitschen keizer. Twee juristen, Larnandè
en Lapradelle, komen tot de conclusie, dat
de keizer, zoowel voor de strafwet als voor
de burgerlijke wet aansprakelijk is voor den
oorlo-g en door de onderlijn bevel staande
strijdkrachten gepleegde misdrijven. De
Duitsche keizer steunt'zijn gezag op God en
op het zwaard en het zou anti-juridisch zijn
toe te laten, dat de keizer zou ontkomen aan
de aansprakelijkheid voor zijne daden en
voor het bes-luit, dat overeenkomstig de
Duitsche grondwet alleen bij hem berustte.
De keizer heeft in publieke verklaringen#zijn
gansche leven door dezelfde meening uit
gedrukt over zijn gezag.
Wat zijne aansprakelijkheid betreft voor
de handelingen van leger en vloot leggen
zii er nadruk op, dat de keizer als „oberste
Kriegsherr" het onbeperkte gezag uitoefen
de over leger en vloot. Zij citeren prof.
Laband, die zegt, dat de grondwet duidelijk
bepaalt, dat het commandogezag v/Sarmee
de. keizer 'bekleed.was, een bijzondere macht
was, afgescheiden van de souvereine macht
en absolute macht van beslissing eischende.
Ten bewijze, dat de keizer de wilde
methodes van oorlogvoering niet alleen
wenschte, maar ook goedkeurde, werd een
brief van den keizer aan keizer Frans Jozef
aangehaald, waarin staa<t„Mijn hart bloedt,
maar alles moet aan het vuur en het zwaard
overgeleverd worden. Mannen, vrouwen en
kinderen meèten worden omgebracht, geen
boom en geen huis moeten blijven staan.
Met deze afschrikkende methodes zal de oor
log in twee maanden uit zijn, terwijl, als ik
overwegingen van menschelijkheid toelaat,
hij jaren zal duren.
Tweede telegram. De Matin merkt
op, dat de feiten, betrekking hebbende op de
oorlogsmisdaden tegenover Frankrijk, reeds
zijn vastgesteld door het nauwkeurig onder
zoek, dat sedert het begin van de vijandelijk
heden is gevoerd De instructie is dus ge
heel voltooid.
Léon Bourgeois en andere rechtsgeleer
den, die geroepen zijn tot het uitbrengen ven
een advies aan de Frans'che regeering, zijn
eenstemmig van oordeel, dat de vervolging
kan steunen op art. 56 van de Haagsche
conventie, waarin de wetten voor den oorlog
te land ^ijn bepaald. De aansprakelijkheid
I*. n t i /t~\ t~\ i i vari Wilhelm II is bepaaW en omschreven,
ra rij s, 21 Jan. (R.). Drie le-aen van de
fr J vZu z:in van meening, dat die neerkomt op
Kamercommissie voor buitenlandsche zaken „n. n r-.;^
r r hem, die de bevelen gegeven heelt, niet op
nebben een voorstel ingediend om Versail
les tot zetel van den volkerenbond te be
stemmen.
die zich daarbij hebben afgespeeld, hebben
echter aan de onafharikelijken ere ook aan
de regeerirgsgezinde socialisten afbreuk ge
daan én in de stemming onder de bevolking
een belangrijke verschuiving naar rechts te
weeg gebracht. Dat zal in de wijze waarop
de nieuwe vergadering is samengesteld, lot
uitdrukking komen.
Bultenlanilscöfi Rerichteij,
Londen, 2 J a n. (R.) De president der
Vereenigde Staten, do eerste ministers, de
ministers van buitenlandsche zaken der geal
lieerde,regeeringen, baron Makino en de Ja-
panscjie gezant te Parijs hebben hedenmor
gen in het departement van buitenlandsche
zaken vergaderd. Noulens, de Fransche ge
zant in Rusland, die een paar dagen geleden
uit Archangel terugkeerde, sprak de verga
dering toe en deelde bizonderheden over
den toestand in Rusland mee.
De volgende vergadering wordt Dinsdag
ochtend half elf gehouden, teneinde een ver
klaring aan te hooren van Scavenius, den
Deenschen gezant te St. Petersburg. die de
Russische hoofdstad kort geleden-verliet.
P a r ij s, 2 0 Jan. (R.) Dé Fransche ge
zant in Rusland, Noulens, heeft heden in de
vredesconferentie gewezen op de volstrekte
noodzakelijkheid van een interventie der ge-
alieerden in Rusland om een einde aan de
bolsjewistische anarchie te maken.
P a r ij s, 2 0 Jan. (Havas.) Op een En-
gelsch s.s. is te Marseille de Armeensche de
legatie aangekomen, die zich naar Parijs be
geeft om daar aan de vredesconferentie deel
te nemen. Zij bestaat uit aartsbisschop Tou-
rian, prof. Hagiopian, de predikant Balakian
en ar. Parsighain.
Bern, 20 Jan. (R.) Op verlangen van
den bondsraad vertrekt Ador, de president
van het eedgenootschap, zonder officieele
opdracht naar Parijs om er met de Fransche
regeering en de staatslieden, daar voor de
vredesconferentie bijeen, ia verbinding te
treden.
T
gp ondergeschikten, die ze hebben uitge
voerd.
Het Journal zegt, dat er aan het departe-
P a r ij s 2 0 J a n. (R.). De Britsche voor- mént van den minister-president een rabd-
stellen nopens een volkerenbond zijn thans J gevend juridisch comité bestaat voor ad-
voltooid en zijn hedenavond naar de druk-lyjezen aan de gedelegeerden der córtfe-menging van groot-, middelbaar- en klein-
kerij verzonden. rrentie te Parijs betreffende de. aansprake- j bezit nog niet bestaat.
Parijs, 20 Jan. (R.). Enkele af gevaar- lïjkheid van keizer Wilhelm. Dit comité zal I Art. 29. Volksgedeelten binnen d? gren-
digden t<er vredesconferentie hebben er hun aan de conferentie een concreet ontwerp-j zen van het rijk, die eer andere taal. spre»
besluit voorleggen. Met advies van het coi
mité is, dot de werkelijke instructie, die ger
opend is, zal gevolgd worden door een act\
van beschuldiging, die de feiten opsomt)
Daarop zal volgen niet een yerzo.ek om uitV
levering, maar een verzoek, om overleven
ring van den ex-keizer aan de volken, diet
zich tot een maatschap zullen vormen. Ne\
derland, dat deel van die maatschap zal uit*
maken, zal zich niet kun hén onttrekken aart-
den plicht om hem over te leveren, aan do
deelgenooten, om ?oor den rechter te v.oi*
den gebracht. l
B e r 1 ij n2 0 Jan. (W. B.) Het hederC
bekend gemaakte ontwerp yan het alge*
meene .deel der.rijksgrorvdv. 't, waarover dei
nationale vergadering za! hebben te beslis»
sen. bevat o. a. de volgende palingen:
Eerste Hoofdstuk. Rijk en Duitsche vrij
staten.
Art. 1. Het Duitsche rij' bestaat uit de
staten, die er iot dusver deel van uit maak
ten, alsmede uitgebieden, welker bevolking
krachtens het zelfbeschikkingsrecht de op*
neming in het rijk te kennen 1 eeft gegeven*
en er door een rijkswet in on-nomen wor
den'.
Art. 2. Het geheele sta .g ligt bij hef
Duitsche volk. Het wordt" door de op den
grondslag der rijksgTondwet beslaande orga»
nen uitgeoefend, wat betreft de rijksaangele
genheden; wat de landsaangelegenhcdeit
aangaat door de Duitsche vrijstaten volgens
hun landsgrondwet. .Het rijk erkent het gek
dende volksrecht als bindend bestanddeel
van zijne eigen rechten.
Art. 3. Rijksaangelegenheden zijn: de ber
trekkingen tot het buitenland, de verdediging
van het i: de douanerechten, het bank-y
beurs-, munt-, maat- en gewichtwezen, hei
openbare verkeerswezeil»en de spoorwegen,
voor zoover ze tot dusver staatsspoorwegen
waren, de binnenscheepvaart op de aan ver
schillende Duitsche staten gemeenschappe
lijke waterwegen, de posterij en telegrafie^
het verkeer met krachtvoertuigen te land en
in de lucht.
Art. 4. Aan de wetgeving des rijks zijrt
vooits onderworpen I et staatsburgerschap^
de vrijheid van vestiging, liet armenwezen,
paswezen, vertrek uit het land, burgerlijk
recht, strafrecht, arbeidsrecht, scheepvaart
ter zee, agrarische wetgeving, pers-, verga»
aeringswezen, gezondheidsdienst,verzeke
ringswezen, kerk en school in he t kader dei.
artt. 19 en 20.
Rijksrecht doel landsrecht te niet.
Tweede hoofdstuk. De fundamenteelo
rechten van het Duitsche volk. Art. 18. Alle
Duitschers zijn gelijkgerechtigd voor de wet
Alle- voorrechten of rechtsnadeelen van ge
boorte, stand, beroep of geloof zijn opgehe
ven. Hun herstel door .vet of bestuur is in
strijd met de grondwet. Art. 19. Elke Duit-
sc'her bezit volkomen vrijheid van gods
dienst.De vrije uitoefening van godsdien
stige handelingen is binnen de perken der
zedelijkheid en openbare orde gewaarborgd.
Niemand mag tot kerkelijke handelingen
worden gedwongen; niemand is verplicht
zijne godsdienstige overtuiging of zijn lid
maatschap van een godsdienstige gemeen
schap bekend te maken. De autoriteiten heb
ben niet het recht er naar te ragen. Art.
20. De wetenschap en haar beoefening Js
vrij. Het onderwijs moét voor alle Duitschers
gelijke mate en naar hun bekwaamheid
toegankelijk zijn.
Art. 28 zegt: Ten einde het platteland op»
nieuw te bevolken, moet door middel van
eene binnenlandsche kolonisatie de bestaan
de verdeeling van het grondbezit gewijzigd
worden in streken, waarin een gezonde ver.
De Roman van con Ncdcrlandschen Schilder.
Naar het Engelsch van
van
MAARTEN MAARTENS
door
J. L. van der Moer.
86
"7 Er gaat niets boven 'n vrouwenhand
fluisterde hij.
Lis doet heel goed zijn" best en slaat de
"vliegen even goed dood, protesteerde zij.
Meer dan zijn best, maar 't «is hard voor
den jongen.
Hij dacli aan bovennatuurlijke hulp. Zij zet
te hel glas, dat zij aan 't vullen was, zoo hef
tig peer, dat de "inhoud over het zendin^s-
blaadje vloog.
O, dal is van je itiocder, riep Simon.
Maar zij hoorde nu niet naar hem.
Ja, 't is wel hard; heel hard zelfs, voor
den jongen! Ileb-je wel 'n flauw begrip hoe
hard zijn lot eigenlijk is?
Haar stern, haar 'gansche lichaam beefde
van aandoening. Ilij ontstelde er van, nu zii
een stroom van verwijten over hem-begon uit
te jtorten:
Ja, die jongenI riep zij uit, die jongen
zal niet klagen! Zijn jeugd gaat vooiiij
Jaat haar voorbijgaanZiin wenschen. zijn ver-
RjJ.» - It-'j-i. U"-' -KCT- .IJ' -.r;
IWl-artirt.y.yiii - .y-| -,f# r-» rhiifl
goede kansen voor de toekomst verdwijnen
laat ze ir»3ar waaien! Wat zou hij kunifên
vragen? Waarop zou hij aanspraak mogen
maken? Hij is immers kruidenier maar
ku'n-je hem 'n behoorlijken kruidenier noe
men? Ziekenoppasser is-ie, ja, 'n redelijke ba
ker, 'n kindermeid...
Zij zweeg even om adem te halen. Hij wilde
iets zeggen, maar zij liet hem niet aan 't
.woord komen:
Nee, hij is geen kruidenier, die goeie za
ken kan maken. Hij is te eerlijk, net als jij-
Hij vervalscht de waren niet. hij kan den weg
van de zondaars niet opgaan! En voor ziekenr
oppasser deugt-ie ook niet, want hij maakt
zich te veel zorgen. Hij doet ook niet wat de
dokter zegt det ie moet doen, omdat jij begint
te schreeuwen als ie je 'n beetje pijn doet.
Maar alles te zamen genomen, doet ie. dag in
dag uit, erg zijn best. Ilij schudt je bed op en
maakt je vliegen dood. En jij jij jij bent
tevreden, als 't maar altijd zoo'n gangetje
gaat!
De tranen stonden haar in de oogen, de
stem stokte haar in dc keel, maar zij vocht er
legen uit al haar macht.
Niet altijd! Als .ik dood ben
Als jij dood bent, wat dan?
Dan kan ie doen wat hem goed dunkt.
Maar wat zou ie anders kunnen uitvoeren?
Wij zijn te arm om 'n verpleegster te beta
len. Hij zal in elk geval kruidenier zijn. Tk
heb alleen de zaak. Hij wil graag huisschilder
worden, maar
Je l^nt gekf riep zij wanhopig uit. Hcb-
jij zeventien jaar lang met hem samen geleefd
en heb-je nog niet gezien dat-ie niet zoo 'n
boerenkinkel is als al die anderen hier? Is
dat jouw LLwL Simon Doris? Wat W3s zijn
moeder voor 'n vrouw? Heeft ie dat zesde
zintuig van h a a r?
Zijn moeder was 'n goeie, lieve vrouw,
antwoordde liet ontdane mannetje; maar zij
had haar vijf zinnen best bij elkaar, niet meer
en niet minder. Waarom ben je hier binnen
gedrongen. om op dien toon over mijn zoon
te spreken?
.Te hebt me gedwongen over hem le
spreken, en ik ben blij dat ik 't eindelijk heb
kunnen- doen, zei Jetta, nu veel kalmer. Je
weet dat ik met Lis altijd 't goede heb voor
gehad.
"Dat weet ik en ik ben er je dankbaar
voor. De wereld is zondig. Jetta. Ik ben nu
oud en ziek, en ik sla er buiten. .Tc bent ook
goed voor m ij geweest, evenals dokter Slik
en je vader en Lis. Ik gevoel me jegens jullie
alle vier heel dankbaar. Mijn buurman, die
altijd probeert me te bedriegen, omdat ik niet
durf handelen zooals hij, kan iik niet liefheb
ben. God mag 't mij vergeven, dal ik dit niet
kan, als Hij ziet dat 't is ter wille van Ilem
Maar je moet me niet verraden, Jetta. Wat
verlang je nu dat ik voor Lis zal doen?
Zij ging bij hem zitten.
Ik zou willen dat je hem hier vandaan
liet gaan en dat ie voor kunstschilder mocht
leeren. *t Geld komt terecht.
En ik dan?
Jij kunt in 'n ziekenhuis worden opgeno
men in de stad, waar hij sluÜeeren zal; en
dan zul je veel beter verzorgd worden.
'n Schilder? Ilij schild#rt immers hier
al? Hij wenscht niet eens te 'gaan studceren.
Zoo lang j ii niet wil, zal h ij ook niet
willen. Stel hem maar eens op de proef, 't Is
best mogelijk dat ie 'n groot kunstenaar
wordt, misschien wel 'n Rembrandt begrijp
je dat? -r en rijk, beroemd en onsterfelijk
Maar om dat te bereiken, moei ic n u aan 't
werk. Jij alleen kunt hem er van terughouden,
jij, zijn eigen vader! .Tij kunt here er loe do.'-
^nen dat ie zijn leven lang zwoegen moet in
dit nare gat!
Zij was' weer opgestaan.
Rijk^ herhaalde hij, haar strak in de
oogen kijkend.
Rijker dan jij ooit zult kunnen drooir.en.
Als-dc slaagt, dan nog tien maal rijker dan
Pareys!
Ilij sprak vroeger altijd over rijtuigen,
villas en paarden.
Daar hceft-ic recht op. Ilij verlangde er
naar toen ie nog 'n kind was, als man kan fe
ze Hebben, -
Rijk, herhaalde Simon.
't Geld ligt klaar! riep zij. in haar rol
blijvend, 't Wacht óp hem, maar hij moet t
verdienen. God geeft sommigen goud in dc
handen, in hun oogen, in hun ziel! Andoren-
krijgen niets en moeten arm sterven, zooals
vader en zooals jij.
Rijk!
Vraag hem of ie 't goud verdienen w il of
niet. Als ic nee zegt, dan zal ik hier komen
en jc op dc knieën om vergiffenis vragen.
XVI.
Toen Lis 's avonds thuis kwam, vroeg zijn
vader hem niets. Hij deed niet eens de gewone
dragen over de negotie. Lis had er slag van
om die droevige buien met vriendelijke stille
te beantwoorden. Er was oprechtheid in
Simon's herhaald gemor dat hij nu. aan het
einde van zijn vermoeienden, zorgvollen strijd
om het bestaan, le afgemat was om nog le
tobben. Maar liij was niet te moe om le iijden
wie is dot wel? noch om te treuren.1
Meer en meer begon hij het leven ah één
grootcn warboel tc beschouwen #»n de wereld
als een moeras, bedekt met een dunne ijs
korst, waarover dc gotldeloozcn op zil#?rei|
schaatsen vlug heen gleden, terwijl dc recht
schapen lieden, die zich met bedaarden 'red
voortbewogen, er door zakten. Maar wa* be-
teekent een modderbad of een voorspoedige
reis? „Alles bestaal slechts tijdelijk; maar liet
eind is ecuwig, en de genade h maar' een gc«
lukje
Ben je bedroefd, vader?
Nee, jongen.
De perioden van smart waren even alle-»
daagsch al« dié van neerslachtigheid. Een crti
kelc maal verzette Simon fir zich heldhaftig
tegen, een anderen keer klaagde hii meer dan
noodig was. Hij was ziek van verveling er. van
verdriet, van zijn eindeloos lijden en van
al de raadselen, welke hij niet langer trachtte
op te lossen, ilij gevoelde innig medelijden
mei den vriendelijken domkr_v, die een ïJo»
soof was en die mei zwakke argumenten do
gansche verwarde massa van hc', van Hno*
gerhand verordend, geluk op-een loos fonda
ment opbouwde.
Je moet niet zoo veel denken, vader,
waagde Lis. een uur Later op te merken. Jf
zult niet kunnen slapen.
De zieke glimlachte.
Zij heeft dc bromvlieg doodgcsligc^
sprak hij.
Wie? Jetta toch niet?
Ja. Ze deed 't ongaarne, maar ze de«*
't voor m ij.
Ze doet dingen tegen haar zin, als niel
noodig is, antwoordde Lri
(Wordt .vervokdA
