hmbhitwi r:.; t"? z "r
„DE EEMLANDER"
BUITENLAND
De Stem van Frankrijk.
FEUILLETON.
18e Jaargang Ne. 220
ptr po»! f 2-6?, pet week (met Rtltii vencUcr ng
s-g-J-iHu'.n) 0.17*. ilzondetlijkc nummert
GJQÖ. Ti:ir»ODn 513.
DIRECTEUR: i. VALKHOFF.
BUREAU:
ARNHEMSCHE POORTVVAL.
HOOFDREDACTEUR:
M.. D. J. VAN SCHAARDENBURG.
Vrijdag 12 Maart 1820
PüliS DER ADVESIENTIb'H niet Inbegrip van een
bewijsnummer, elke regel meer 1 0.20, dcnstannb<c#
dingen 1 -5 icgcls 0.50. \'oor handel tn bedrijf
bestaan zcci vooideclige bepalingen lot het herhaald
advcrlccren bij abonnement. Kcnc circulaire,
bevattende de voorw.urdco wordt op aanvraag
toegezonden. Bewijsnummers 5 cent.
Politiek Overzicht
y
j!n afwachting, dai de definitieve besluiten
Zver Turkije, waarover de geallieerden nu
bezig zsijn overleg te plegen, vorm en wezen
rullen hebben gekregen, worden de strijd
krachten, die de Entente in het Turksche
gebied tot hare beschikking heeft, ver
sterkt. Dat is voor alle omstandigheden
goed. Er wordt verzekerd, dat deze troepen
macht niet handelend zal optreden zonder
volledige instemming van alle geallieerden.
Dat is een voorzorg, die door het verstand
geboden wordt, want wanneer een militaire
fictie noodig is om de uitvoering te verzeke
ren van de besluiten, die de geallieerden
cullen nemen over Turkije, dan mag er aan
de onderlinge samenwerking niets ontbre
ken. De nationale beweging, die onder den
Indruk von het lot, dat Turkije boven het
hoofd hangt, zich doet gelden onder de
(Turken, kan de geallieerden nog veel te
doen geven en mag zeker niet te licht wor
den geteld.
Die beweging heeft in Konstantinopel een
regeeringskrisis in 't leven geroepen. Het
ministerie is afgetreden. Welke combinatie,
nu aan het bewind zal komen, is nog on
zeker. Van maarschalk Izzet Pacha, die voor
het grootviziersombt in aanmerking is ge
bracht, heeft de correspondent van de
Temps te Konstantinopel de volgende ver
klaringen ontvangen:
„Ik zal uit plichtsgevoel het bewind op
mij nemen, ofschoon de toestand buitenge
woon ernstig is, zonder dat ik er voor ver
antwoordelijk ben. Ik kan op dit oogenblik
geen meening uitspreken over de nationale
beweging, maar ik geloof nog wel eenigen
invloed te hebben op Mustafa Kemal en de
oude militaire hoofden, die onder mij heb
ben gediend. Het militaire verzet tegen de
besluiten van de conferentie is strategisch
onmogelijk; maar ik ben bevreesd voor een
binnenlandsche omwenteling, die nadeelig
zou zijn zoowel voor de belangen van de
mogendheden als voor ons zelf. Ik zou een
inlergeallieerd onderzoek willen vragen om
de volledige waarheid aan 't licht te bren-
ten over de omstandigheden, die geieid heb-
oen tot de moorden van Cilicië en die de
eventueele straffen zou bepalen, wanneer de
nationale formatiën wal ik niet weet
jchuldig zijn. Wij zouden den afstand van
Armenië aanvaarden met de vilajets Van en
Bitlis en een gedeelte van het vilajet Erze-
roem en met een economischen uitweg naar
de Zwarte zee, op voorwaarde dat ons zal
porden toegestaan de verwisseling van
>nze bevolking in Klein-Azië. Voor het
overige zullen wij Konstantinopel verlangen
met de Thracische grens van IQ 14, met in
begrip van Aarianopel. Wij wenschen ook
Smyrna te behouden en alle andere stre
ken, waar de meerderheid van de bevolking
•Turksch is. Ik ben bereid te aanvaarden wat
de mogendheden willen wat het statuut van
de minderheden betreft, mits de rechten van
te minderheden die van de mohammedanen
niet overtreffen. Wij begrijpen den bijzonde-
ren toestand van Turkije, maar wij vragen
ook de welwillendheid van de mogendheden
om uit de tegenwoordige impasse te gera
ken.''
Men voelt uit deze verklaringen een
'roote geneigdheid om zich aan te passen
bij de besluiten, die de geallieerden,zullen
nemen, maar ziet tegelijk, dat de plannen
/an de Entente door een grooten afstand
gescheiden zijn van datgene, waarbij Tur
kije zich zou kunnen neerleggen. Sedert is
/an de candidatuur van Izzet Pacha af/e-
zien, omdat de nationale beweging in kracht
is toegenomen; de afstand is dus nog groo-
gt geworden dan hij reeds was.
Van de beoordeeling der economische
bepalingen van het vredesverdrag van Ver
sailles kan met volle recht gezegd worden:'
Les idéés marchent. Steeds meer dringt
het inzicht door, dat het werk van de
vredesconferentie van 1919 met cardinale
gebreken behept is. De Duitsche vredes-
delegatie heeft die gebreken aangewezen
en er nadruk op gelegd, dat het document,
dat haar ter onderteekenir.g was voorge
legd, twee eiscben stelde, die onmogelijk
waren te vereenigen, door eenerzijds de
volkomen economische onmacht van
Duitschland te verlangen en aan den ande
ren kant het verplichtingen op te leggen,
die slechts kunnen worden nagekomen door
een staat, die in het volle bezit is van de
gegevens om productieven arbeid te verrich
ten. Men heeft naar die waarschuwingen
niet geluisterd en Duitschland is gedwongen
geweest te onderteekenen, om erger dingen
te ontgaan.
Nog voordot de ratificatie-oorkonden van
het verdrag van Versailles waren gedepo
neerd, zijn deze waarschuwingen herhaald
in het boek van J. M. Keynes, een lid van
de Britsche delegatie bij de in Versailles
gevoerde onderhandelingen. Dit boek, dat
zeer de aandacht heeft getrokken, is door
andere publicaties gevolgd. Ook in de
regeeringskringen zajn gaandeweg de oogen
opengegaan. Steeds nieuwe stemmen zijn
opgegaan om de noodzakelijkheid der ver
zachting van de al te strenge bepalingen
van dit gedeelte van het vredesverdrag te
bepleiten. Dezer dagen nog schreef de New
York World, dat een arm Duitschland een
economische, ja zelfs een politieke bedrei
ging voor zijne buren zou beteekenen. In
Engeland heeft lord Robert Cecil, de intel-
lectueele leider van de conservatieven, in
een gesprek met den Franschen schrijver
Naudeau gezegd, dat nu de oorlog voorbij
is het er niet meer om te doen is veldsla
gen te winnen, maar aan den wederopbouw*
van Europa te werken. Wanneer Midden-
Europa ineenzakt, wordt men door een
ramp bedreigd, waarin de geheele bescha
ving zal ondergaan. Alle staten staan aan
den rand van een economischen afgrond.
Onder de natiën, die in gevaar verkeeren,
is Duitschland de belangrijkste. Daarom
moet worden voorkomen, dat het ineenvalt.
Een herziening van het verdrag is niet be
paald noodig, maar wel moeten zekere ge
wichtige punten nader omschreven worden.
Men kan niet langer het bedrag, dat
Duitschland kan en moet betalen, in het
onz-ekere laten. Men kan niet tegelijk de
beide met elkaar strijdige oogmerken na
streven, hierin bestaande, dat eenerzijds
Duitschland machteloos en onbekwaam om
te betalen wordt gemaakt en anderzijds
geld van Duitschland wordt geëischt. In
ieder geval moet Duitschland zich weer kun
nen oprichten.
Zoo spreken thans organen van de open
bare meening en staatslieden van gezag in
de Ententelanden. Maar het meest afdoen
de bewijs van den vooruitgang der denk
beelden is, dat men niet meer heeft te doen
met individueele meeningen. De opperste
raad der geallieerden zelf heeft fich bezig
gehouden met het onderzoek van de eco
nomische en financieele moeielijkheden, die
thans zorg baren aan de meesten van de
voormalige oorlogvoerenden. Eene sfdee-
ling van dezen raad heeft dit vraagstuk on
derzocht en de vrucht van zijne onderzoe
kingen neergelegd in een manifest, dat is
publiek gemaakt. Het stuk is verdeeld in vijf
hoofdstukken:
I. Een inleiding betreffend^ den wereld-
toestand op economisch gebied en de wis
selkoersen.
II. Beschouwingen over de noodzakelijk
heid van den wederopbouw der verwoeste
landen, alsmede van Duitschland en van
Oostenrijk.
IH. Voorwaarden van het herstel van den
economischen vredestoestand en van de
gezondmaking der nationale financieele
omstandigheden.
IV. Positieve maatregelen voor den weder
opbouw van de verwoeste landen.
V. Verlenging van den termijn voor de
betaling van het bedrag der door Duitsch
land te betalen vergoedingen en positieve
maatregelen voor den wederopbouw van
Duitschland en van Oostenrijk.
Buitenlandsche Berichten.
P a r ij s, 11 Maart. (N. T. A. Draadloos).
Uit Londen wordt bericht, dat de politieke
afdeeling van den Oppersten Raad Woens
dag slechts één zitting heeft gehouden, die
echter bijzonder belangrijk schijnt geweest
te zijn. Volgens de Petit Parisien zijn de ant
woorden onderzocht van de hooge commis
sarissen der Geallieerden te Konstantino-
pele op de instrucfiën die hun Maandag
waren gezonden door hunne respectieve re-
geeringen. De conferentie heeft volgens de
aanwijzingen, die haar verstrekt waren, be
sluiten van het grootste gewicht genomen.
Zij moeten namelijk besloten hebben eeni-
ge punten te bezetten van de kust van
Klein-Azië, aan de Zee van Marmora en
aan de Zwarte Zee.
Londen, II Maart. (N. T. A. Draad
loos uit Carnarvon). De zitting van den Op
persten Raad van gisteren wordt van zeer
groot belang geacht, wegens de aanwezig
heid van Winston Churchil, den eersten
lord der admiraliteit Walter Long, den eer
sten zee-lord Bealty en den chef van den
militairen verkenningsdienst, generaal
Thwaite. De tegenwoordigheid van Venize-
los schijnt aan te duiden, dat ook Grieksche
belangen ter sprake gekomen zijn. Als doel
van déze vergadering wordt aangegeven het
onderzoek van de maatregelen, die moeten
genomen worden voor de bescherming van
de Armeniërs en de andere minderheden
in Turkije.
De Daily Cronicle schrijft:
De disciplinaire bezetting van Konstanti
nopel is definitieT door de Geallieerden be
volen, en zal onverwijld ten uitvoer gebracht
worden. Voor het "oogenblik zal deze daar
in bestaan, dat Geallieerde troepenafdeelin-
gen op strategische punten van de stad aan
weerszijde van den Gouden Hoorn opge
steld worden Voor dit doel zijn genoeg
troepen aanwezig, terwijl er nog meer kun
nen worden aangevoerd binnen eenige da
gen. De verdere maatregelen hangen af
van wat Tinraje zal doen.
De Times schrijftHet probleem is niet
beperkt tot Konstantinopel, maar omval ook
de militaire maatregelen ter bescherming
der Armeniërs en het beletten van een ac
tieve samenwerking tusschen de Turksche
nationalistische strijdmacht onder Mustafa
Kemal en zekere afdeelingen der Arabie
ren In Syrië.
In de regeeringskringen gelooft men dat
de ter plaatse beschikbare troepen en sche
pen met die welke de Grieksche regeering
beschikbaar zou stellen, voldoende zullen
zijn voor alle gebeurtelijkheden in de naas
te toekomst.
De Daily Telegraph schrijft dat Venize-
los de medewerking van het Grieksche le
ger van 90.000 man in en om Smyrna
heeft aangeboden. De deskundigen van
sommige mogendheden hebben aangeraden
Mustafa Kemal en zijn zoogenaamd leger
zonder meer uit te roeien, maar de bespre
king van dit vraagstuk werd uitgesteld to-t-
dat die uitwerking der thans genomen maat
regelen op de Jong-Turken kan worden na
gegaan.
De Parijsche Temps bericht, dat de maat
regelen der geallieerden hoofdzakelijk zul
len bestaan in het effectief maken van de
bezetting van Konstantinopel en het uit
oefenen van controle op de telegrafische ge
meenschap. Ook is het waarschijnlijk, dat de
geallieerden van de Turksche regeering zul
len eischen dat 2ij Mustafa Kemal ontheft
van het commando over een legerkorps om
aan te toonen, dat zij de nationalistische
hoofden niet steunt.
Londen, 11 Man r t. (N. T. A Draadloos
van Carnarvon.) Rev. Harold Buxton, die on
langs uit Armenië is teruggekeerd, heeft op
de bijeenkomst ten behoeve der Armeonselic
vluchtelingen, die floor den Lord Mayor van
Londen werd geopend, gezegd, dot president
Wilson de ofiieicele verantwoordelijkheid voor
Armenië, zoo niet voor geheel Klein-Azië
droeg.
Terwijl hij Amerika alle e'er gaf voor zijn
prachtig werk ten behoeve der oorlogsslacht-
oflers in geheel Europa, zcide Buxton: Het
doet mij'leed té vernemen, 'dat sommige Ame
rikanen beweren, dal Engeland en Frankrijk
in Ivlein-Azië op landroof uit zijn.
M. i. is deze bewering volkomen onjuist. Ik
weet uit zeer goede bron, dat zoowel Enge
land als Frankrijk het zouden toejuichen in
dien Amerika er toe kon besluiten op zeker,
nader te bepalen voorwaarden een mandaat
over geheel Klein-Azië of een deel daarvan
te aanvaarden.
L o n tl e ii, 1 1 M a a r t; (N. T. A. Draadloos
uit Carnarvon.) Naar aanleiding van het in
do afgeloopeu maand door 'den in Londen
bijeengekomen raad van den volkenbond ge
nomen besluit, om een conferentie bijeen te
roepen voor de bespreking der EurOpecsehc
financieele crisis, -zullen dc betrokken "mo
gendheden tot een algemeciic conferentie wor
den uitgenoodigd, die waarschijnlijk eind
April in Brussel zal worden gehouden. Ver
wacht wordt, .dat Duitschland vertegiiwoor-
digd zal zijn.
Op een vrocgcreli datum rul de "vierde bij
eenkomst van den raad van den volkenbond
in Rome worden .gehouden, om een aantal
vraagstukken tc behandelen, die uit de over
eenkomst nopens den volkenbond voortsprui
ten. o. a- dc kwestie der bewapening.
Londen, 1 1 M aart. (N. T. A. Draad
loos). Alle uitgenoodigde staten, dertien in
getal, die geene onderteekenaars van het
vredesverdrag zijn, hebben thans de verkla
ring, dat zij toetreden tot den volkenbond,
•bij den secretaris-generaal ingecHend.
P a r ij s, 1 1 AT a a r t. (N. T. A. Draadloos).
Het gemengde scheidsgerecht, ingesteld in
gevolge het verdrag van Versailles, tot op
lossing van particuliere geschillen tusschen
Franschen en Duitschers, is thans samen
gesteld en heeft Woensdag zijn eerste zit
ting gehouden. De minister van justitie pre
sideerde deze vergadering. Dit hof van
arbitrage omvat vier afdeelingen, elk gepre
sideerd door een neutraal ópper-scheids
rechter, geassisteerd door een Duitschen
en een Franschen scheidsrechter. De neu
trale opperscheidsrechters zijn: Mercier,
hoogleeraar aan de universiteit te Lausanne;
nïr. Asser, advocaat te Amsterdam; Sjae-
borg, directeur van het ministerie van bui
tenlandsche zaken te Stockholm; professor
Botella, gezantschopsraad bij de Spaansche
ambassade te Parijs.
P a r ij s, I 1 Maart. (N. T. A. Draadloos).
De marine-commissie, die Woensdag verga
derde onder presidium van Doumergue,
heeft volgens de bladen Bignon gehoord,
den onder-staatssecretaris voor de koop
vaardij over twee punten, n.l. over de
500,000 ton der Duitsche vloot, die door
Frankrijk worden gehouden, en over het
wetsontwerp betreffende het herstel der
koopvaardijvloot. Na hem gehoord te heb
ben heeft de commissie eenstemmig beslist,
aangaande het eerste punt, dat het onmo
gelijk is, om redenen van feitelijken en
rechtskundigen aard, dat Frankrijk iets van
de tonnage, <}ie zij thans in bezit houdt,
weder afstaat.
Brussel, 11 Maart. (H.-R.). I)e cor<
respondent van de Soir te Aken mede dat da,
op het oogenjdik in Duitschland rerblijl
vende Belgen herhaaldelijk door dc bevoM
king worden gemolesteerd. Dinsdagavondl
werd een dactylogrule, die op een der mi«[
litaire bureaux werkzaam is, vergezeld dooir
een andere dame, door de menigte aangek»
rand. De dnctylogrofe werd vrij ernstig goJ
wond.
B e r 1 ij n, 10 Maart. (W. B.) Op eert!
vraag van den afgevaardigde Waldstein i*
door den rijksminister van buitenlandscha
2aken geantwoord, dat de rijksregeering inz
de Sleeswijksche kwestie geen andere be-»'
slissing zal erkennen dan eene, die ana
letter en geest van het vredesverdrag bcant-«|
woordt. De grens zal dus zoo bepaald moe-*
ten worden, dat overal waar de bevolking
overwegend Duitsch heeft gestemd, met uiW
zondering van de Duitsche enclaves inl|
zuiver Deensch gebied, de betrokken stro-»
ken bij Duitschland moeten blijven. Wan-*
neer mocht worden beproefd een grootctf
stad als Flensburg of andere streken vani
de tweede zóne, ofschoon zij Duitsch ge*)
stemd hebben, aan Duitschland te ontne*'
men en aan Denemarken toe te kennen, don',
zal de Duitsche regeering alle middelen, dier-
haar ten dienste slaan, aanwenden om
zulk een schending van het vredesverdrag»
af te weren.
Berlijn, 11 Maart. (W. F.) In da
nationale vergadering werden heden drt
landsbelastingwet en de rijksinkomstenbew
lasting in derde lezing aangenomen. Hett
wetsontwerp op de heffing van de bierb*»-
lasting werd in alle drie lezingen aangeno
men.
Brussel, 1 1 M a a t t. (I I-R.J. De ge
mengde nationale commissie voor het mijn
bedrijf heeft het voorstel tot verhooging der
loonen met 15 pet. van 1 Maart af, goedge
keurd- Er zul worden toegestemd in een ver»*
hooging van den prijs der kolen, opdat er
een compensatie zal zijn voor de verhoo
ging der loonen, zonder dat er echter eert
vermeerdering der winsten het mijnbe*
drijf uit voortvloeit.
P a r ij s, 11 Maart. (H.-R.). In de wan
delgangen van dé Kamer wordt verzekerd^
dot de regeering binnen kort een wetsonb*
v/erp zal indienen tot herstel van de betrefc»
kingen tusschen Frankrijk en het Vaticanim
In de memorie van toelichting zal wordenf
gezegd, dat het herstel van de betrekkingeit
gerechtvaardigd wordt door afdoende rede
nen van nationaal belang en dat déze maat
regel in geen enkel opzicth afbreuk zou doen
aan de heerschappij van het leckenelement
en aan de scheidingswct, die onaantastbaar
zijn.
Tweede telegram. Aan het einda
van de zitting van heden heeft de regecring
hel wetsontwerp tol herstel van de betrek
kingen met het Vaticaan ingediend.
Londen, 11 Maart. (R.) De national®
federatie van werklieden, die VA millioeri
leden telt, heeft heden de houding bespro
ken, welke zij op het morgen te houdert
vakvereenigingscongres inzake de nationali
satie der mijnen zal aannemen. Met alge--
meene stemmen nam de federatie oen be
sluit ten gunste van parlemtaire actie e»
tegen actie door middel van staking. Hbll
bestuur van den Nationalen Bond vart
spoorwegen nam eveneens een dergelijk*
besluit.
Londen, 1 1 M a a r i. (N. T. A*. Draadloos
uit Carnarvon.) Op liet vandaag in West*
minster gehouden bizonderc vakvereenigings
congres is de politiek der directe actie1, ten»
einde de nationalisatie -der mijnen door eert
nlgemcene staking af tc dwingen*, verworpen*
Er werden 3.800.000 voor en slechts één mil
lioen stemmen tegen liet omwerp urtgebrachtii
Het voorstel een rechtmatige politieke acti®
Een goede bedoeling is een te korte
ladder.
Roman door
ADRIEN BERTRAND.
Bekroond met den Prix-Goncourt
Si
'lerst werden de onzen begraven. De roodc
en blauwe plekken* door hun broeken en ka-
'potjassen gevormd, verminderden snel: de
doodgravers werkten ijverig. ITet lot der doo-
den scheen er des.lc droeviger om. Tn hun
helle uniformen, die glansden in dc zon, was
nog iets van hen zelf, van hetgeen zij als le
vende wezens waren geweest. Maar thans was
alles wat aan hen herinnerde verdwenen.
Niets bleef er over van hun onbekende toewij
ding, vaji hun naamloos martelaarschap. De
moederaarde nam hun overblijfselen weer tot
zich en bedekte ze gretig met-zaden en zand
korrels. Zij had het groote offer van hen
igeëischt. Zij had het bloéd gedronken van
hare slachtoffers, die waren gevallen op dc
grasvelden, de ploegvoren en dc hooioppers,
als op altaren. Zij drukte lien weer aan
'haar gevoellooze en moederlijke borst.
Men begroef ook de anderen, en de sol
daten voelden daarbij nog meer tegenzin; maar
tfij vervulden hun taak met evenveel piëteit.
£r moest worden voortgemaakt. De stank was 1
reeds verschrikkelijk. De walgelijke uitwase
ming van menschenvlecsch, dat te rotten lag
in de zon, vervulde den omtrek.
En men begroef ook -de paarden, met hun
stijf gestrekte lichamen, hun opstaande poo-
ten, hard als ijzeren stafen, hun opgezwollen
buiken, die dreigden te bersten. Zij werden
met petroleum overgoten en verbrand. Het
vleesch werd geroosterd, de beenderen wer
den doorgezaagd of gebroken.
En alles keerde terug tot de aarde.
Dit was dan het slagveld. Het sidderde van
koortsachtig leven, toen plotseling dc Dood
er over heenging. Thans had het de einde-
looze droefheid van de onbeweeglijkheid. En
wat nog de ellendigste indruk maakte, was
misschien niet zoozeer de ophooping der le
dige granaathulzen, der weggeworpen uit-
rustings-stukken, de zoo kwistig rondgestrooi
de lijken: als wel liet onnoemelijke aantal ge
broken flesschen, dat den weg afbakende,
welken dc Pruisische troepen hadden geno
men. De matrassen en stoelen, weggenomen
uit de vreedzame huizen en naar de loopgraaf
gesleept, duizend en één voorwerpen, waar
van men zich de aanwezigheid niet kon ver
klaren: een tafel op drie pooten, zwarte ja
ponnen zooals ze door de boerinnen werden
gedragen.de pop van een klein meisje-
De tweede-luitenant Vaissette en Girard
hadden het marktplein van Buzanthois be
reikt. De gewonden kwamen daar ook. Van
de vuurlinie en van dc hulpposten hadden zij
zich voortgesleept, geleund op een geweer of
op een stok, liet gelaat doodsbleek of vuur
rood van congestie. Van sommigen was het
verband purperrood van bloed. Het was onbe
grijpelijk, hoe zij zich met onwrikbare wils
kracht ophielden, ten spijt van hunne won
den. Ziifi die niet konden loopen, werden door
vrachtwagens cn boerenkarren aangebracht.
Snel werden zij afgeladen. Ook waren er rij
tuigen en automobielen, die de mannen, welke
in staat waren te reizen ,naar bet station van
evacuatie brachten. De motoren der auto's
raasden, de koetsiers klapten met hun zwee-
pen; het was een oorverdoovend lawaai.
Vaissette ging dc gemeenteschool binnen.
De geneesheeren opereerden hun patiënten
op de speelplaats. De hospitaal-soldaten brach
ten onophoudelijk gewpnden op de draagba
ren aan. Er waren tafels neergezet, bedekt
met een matras of een laken, druipend \an
bloed. Bij elke tafel stond een chirurgijn
majoor met twee of drie hospitaal-soldaten en
onderzocht een wond. Eén hospitaal-soldaat
had niets anders tc doen, dan bij de pomp
emmers te vullen en een-oogenblik later het
rood geworden water uit te gieten. Een liter
bloed was voldoende om een emmer water hel
irood'te kleuren, zoodat het scheen alsof de
soldaat de plaats wilde, verdrinken in een
bloedstroom. De gekwetsten lagen op stroó
op den grond en wachtten hun beun: sommi
gen in ijlkoorts, onderen rustig en kalm. Dan
werden zij op de tafel gelegd. Om het werk
te bespoedigen werden hun uniform en het
eerste verband stukgesneden. Sommigen beef
den als kinderen; de meesten echter toonden
zich stoicijnsch kalm. De stalen scharen, de
kleine mesjes, dc zagen blonken. liet was een
onophoudelijk komen en gaan van patiënten,
en geopereerden; de akeligst denkbare op-
hoopïng van vernielde ledematen en gekorven
vleesch.
De wond moest met instrumenten worden
doorwoeld om -de kogel of de granaatscherf
té kunnen -vinden; en men moest zoo goed en
-zoo kwaad als het ging, het laken verwijde
ren «dat mef het projectiel was naar binnen
gedrongen. Er moesten vingers worden afge
sneden, die slechts met een enkel lapje
vleesch aan de hand hingen cn ledematen af
gezet, die door koudvuur waren aangetast cn
door zand en modder waren verontreinigd.
De geneesheeren hadden zelfs geen tijd om tot
hun patiënt een woord van opwekking cn aan
moediging tc spreken. liet zweet brak hun
uit. Sedert dien morgen waren zij zonder een
enkele rustpoos bezig met snijden en kerven
en het aanleggen van verbanden; hun linnen
operatie-jassen waren (nat cn rood van het
bloed van honderden mannen. liet was om tc
stikken van benauwdheid in -dc kamer, waar-,
in de luclit van chloroform zich vermengde
met die Van zweet en van rottend en etterend
vleesch: door de open ramen kwam van uit
de velden dc stank der lijken.
En door de deur kwamen maar steeds nieu
we ge^vonden binnen; langs dc vensters reden
de grijze ambulance-wagens voorbij en al dc
andere voertuigen, die men voor -flit doel had
kunnen vinden: voertuigen, opgestapeld met
al de pliysieke ellende, die men langs den
weg had. opgeraapt.
De hospitaal-soldaten hadden zelfs geen
tijd om de lichamen, die evenals de uniformen
met modder waren overdekt, tc wasschen. Het
zand schrijnde i,n liet bloederige «vleesch cn
dreigde met infectie. Soms zag men niets dan
een heel klein gaatje, dat slechts met moeite
kon wórden ontdekt, aan de elleboog, op dc
borst of in (Le buik. Soms had dc kogel het
lichaam weer vfrlaten, nadat hij daar ver
raderlijk zijn verwoestingen had aangebracht.
Soms echter was de wonde een enorm gat, om
ringd met lappen paars en blauwachtig
vleesch, en waarin spieren cn zenuwen bloot
lagen. Op al deze bloedige akeligheden leg
den de hospitaal-soldaten antiseptische wat
ten, waarvan de witheid een belofte van re'ffc
ding en verlossing was. Snel weiden 'dc. ge*
broken of gekneusde lichaamscelen verbonk-
den, en onmiddellijk werd 'dc zieke wegga*
dragen om plaats tc maken voor een andert
Een veeg met een natte spons over den grondt
een emmer water er overheen cn het wü£
in orde. Van tijd lot tijd nam dc hospitaair,
soldaat, wanneer hij naar buiten ging, om
zijn emmers tc ledigen, een afgezetten arm ol
been mede, een arm menschclijk lid dat eert
oogenblik tc voren nog leefde en 'dat nu werd'
geworpen in een kuil, die in een hoek Vau
den tuin was gcgraveJV
Ook de tuin, waar Idc platanen hun scha»,
duw wierpen, was vol met gewonden, die
zwijmd lagen, of kermden in hun doodsstrijd*
Met wijd open angstoogen keken deze laatsteatj
naar het komen en gaan van den ongolukkir!
gen hospitaal-solklaat. De ondergaande zoii'
liet op hen en op al hun smarten dc genade
dalen van haar licht en het zgehte avond)*
windje deed op den muur de bladeren ritst*
len yan dc wilde wingerd, purper gekleurd
door dén herfst.
De luitenant had aan een "hospitaal-soWa?
gevraagd, waar Lucicn v:as. De man wist
niet.
„Gaat ii maar naai* boven," zei hij. „Da^
liggen nog zwaar gewonden.''
En inderdaad, op dc eerste verdieping
dc kamer van de onderwijzeres, lagen nog
een aantal mannen uitgestrekt op een dtumö
laag stroo; zij lagen dicht aaneen op dezn
plaats der smarten. Sommigen ijlden. In hurt
visioenen mc-cnklen zij dat dc strijd nog voort»
duurde. Zij riepen: Voorwaarts... liggen... at"
takeerenl..."
(Wordt vervolgd)^