f 15.75
«Mismus -j r;t" r: tz
„DE EEMLANDER
PRIJS DER ADVERTENTIE met inbegrip, van een
BINNENLAND.
Amersfoort en Omstreken.
W HBACm Ho. 4. TELEPHOON h 301
Fourneert Cheques
0 PLUIMVEE
lyOEDEO
m. VleeschhouWer,
EERSTE BLAD.
Najaar.
"busten landT"
op Binnen- en Buitenland
Heeft uitgebreid Giro-verkeer.
19e Jaargang No, 110
per post f 2.60. per week (met critrs verieket.ng
Iepen ongelukken) f 0.17». aiionderlijke nummer*
t C.05.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DIRECTEUR: J. VALKHOFF.
BUREAU:
ARNHEMSCHE POORTWAL.
ff
TEL. INT 513.
Zaterdag 6 November 1920
bewijsnummer, elke regel meer 0.25, dicnstaanbic*
dingen en Licldadigheids-adveitenticn voor de helft
der prijs. Voor handel cn bedrijf bestaan zeer
vooidccligc bepalingen voor het adverfeeren. bene
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
atnvraag toegezonden.
M«ubelfabrikar)t - Hof 46.
AMERSFOORT
FABKIBK:
PAPENHOFSTEDE
Vakkundige doorlichting
bij den aankoop
van UW meubelen
voor Frankrijk aan den dag heeft gelegd.
T'hpns, nu hij door het Amerikaansche volk
gekozen is, zal hij het groote werk van de
solidariteit der beschaving, dat op de slag
velden in België en Frankrijk door de ver
eende pogingen van onze soldaten en die
van het vrije Amerika werd volbracht, niet
in gevaar willen brengen".
door Mw. E. H. du Quesn-e van Gogh,
Naar Chineeschen volkszang.
Waarom komt de Dood
Voor wien 't leven lief heeft,
Waarom daalt de zon
Die d' aarde schoon maakt
Waarom valt het loof af
Dat het bosch siert
Vogels vluchten.
Laten 't land zonder zang.
Zang is voor 't hart een laafnis
Zonder Lied is de ziel
Een ledige drinkschaal.
Politiek Overzicht.
Ongeveer tezelfder tijd, dat Bryan, de
rekende democratische oud-staatssecretaris
van biritenlandsche zaken der Vereenigde
Staten een verklaring publiceert, waarin hij
Wilson in overwegiag geeft af te treden,
brengt de Temps hulde aan de „edelmoe
dige bedoelingen" van president Wilson en
het blad zegt nooit te zullen vergeten, dat
hem de verdienste toekomt volkomen op
eigen verantwoordelijkheid te hebben be
sloten, dat de Ver. Staten aan de zijde
der Entente deel zouden nemen aan den
oorlog. Ongetwijfeld was het voor de Ame
rikanen een levensbelang om de overwin
ning der geallieerden te bespoedigen, daar
in een meer ol minder nabije toekomst de
nederlaag der Entente die van Amerika ten
gevolge zou hebben, maar, gegeven de on
middellijke voordeelen, die verbonden wa
ren aan een onzijdig-blijven, was het een
bewijs van grooten moed en conscientieuse
opvatting van zijn plicht, dat Wilson be
sloot de Vereenigde Staten deel te doen
nemen aan den oorlog en wel aan de zijde
der geallieerden.
Volgens het blad, is het deze houding,
die zijn plaats in de geschiedenis bepaait
en weshalve er alle reden is voor de groote
Westersche democratieën hem zeer erken
telijk te zijn.
Men moet wel onderscheid maken, aldus
de Temps, tusschen de oorlogspolitiek en
de vredespolitiek van president Wilson. Uit
de presidentsverkiezingen van 2 Nov. blijkt,
dat de laatste door het Amerikaansche volk
wordt afgekeurd. De gevolgen hiervan op
internationaal gebied zouden niet lang op
zich laten wachten, wanneer Harding op
d^n 4den Maart het Witte Huis zal hebben
betrokken en er officieel zijn ambt als pre
sident der Vereenigde Staten zal hebben
aanvaard. Harding is het oneens met den
Volkenbond in zijn tegenwoordigen vorm,
maar hij vereenigf zich met het principe van
ee$ volkerengemeenschap op bepaalde
voorwaarden, die ten doel heeft den wereld
vrede te beweren. Een verzoening tusschen
beide inzichten behoort dan ook niet tot de
onmogelijkheden, oordeelt de Temps, die
de heilige overtuiging is toegedaan, dat dit
zal geschieden, daar de Vereenigde Staten,
Jia aan den oorlog te hebben deelgenomen,
niet onverschillig kunnen blijven voor de
groote poliltieke vraagstukken, waarvoor
Europa en de geheele wereld zich gesteld
zien. Voor elke natie toch, hoe groot zij
ook is, beteekent onder de tegenwoordige
omstandigheden van het internationale le
ven een politiek van isolement: zelfmoord.
Wat ons, die ons op Fronsch standpunt
'en, betreft, wij hebben vertrouwen in
politieken zin en het verstand van Har
ding, zooals wij vertrouwen hebben in de
gp\oelens van vriendschap, die hij steeds
voor
Kameroverzicht.
Tweede Kamer.
Ter behandeling van het voorste) van d-en
Voorzitter omtrent den spreektijd bij
de algemeen-e beschouwingen over de
Staatsbegrooting deelt de voorzitter rin de
zitting van Vrijdag më^e, dat in eersten
termijn de R.-K. fractie ten hoogste 3XA uur
zal mogen spreken, de S. D. A. P. 2uur,
de A.-R. 2 uur, Ch.-H. uur. Christen
democraat, Chr.-Sociaal, U.-L., V.-L., V.-D.,
Neutralen, Plattelander, S. P., Revolutionair-
Socialistische Club ieder 1 uur en in twee
den termijn de helft van genoemde tijden.
De heer W ij n k o o p selt voor volledige
vrijheid te geven aan de sprekers.
De Voorzitter merkt op, dat reeds
is beslist in Comité-Generaal en "dat dus
over het voorstel-Wijnkoop niet kan wor
den gestemd.
De heer D u y s vraagt het woord.
De Voorzitter stelt voor dm heer
Duys 5 minuten te geven.
I De heer W ij n k o o p wenscht den heer
Duys vrij te laten.
De heer Duys verkle*-* aen 5 minuten
genoeg te hebben.
Het voorstel van den voorzitter wordt
aangenomen.
De heer Duys acht de rantsoeneering
een aantasting van de rechten dier minder
heden.
De heer Van den T empel is het niet
eens met de heeren Wijnkoop en Duys. Br
moet zooveel mogelijk practisch werk wor
den verricht.
De heer K o 11 h e k sluit zich aan bij
den heer Wijnkoop, ofschoon hij niet tegen
deze rantsoen eering is.
De heer W ij n k o o p stelt voor in open
bare vergadering over de rantsoeneering te
beslissen.
Dit voorstel wordt verworpen met 49 te
gen 15 stemmen.
Verschillende ontwerpen/.
Verschillende ontwerpen werden zonder
h. at. aangenomen
Daarbij zijn wijziging van den' Merkenwet,
wijziging van de Plantenziektewet, de Meel-
dauwwet en de Aardappelwet, wijziging
Beroepswet, wijziging Steenhouwers wet,
Caisson wet, Phojphoduciferswet, Veilig
heidswet en Stuwadoorswet, goedkeuring
herstel diplomatieke betrekkingen met Ve
nezuela, verlenging van den duur der Cri
sis-enquêtewet.
Wetsontwerp tot uitbreiding van
Amsterdam.
De heer Snoeck Henkemans ver
dedigt zijn amendement om Sloten niet ge
heel te annexeeren.
De heer C o 1 ij n licht zijn- amendement
toe om van Ouder-Amstel en Nieuwer-Am-
stel een minder groot gedeelte te annexee
ren.
De heer Haazevoet bepleit de nood
zakelijkheid van die voorgestelde uitbrei
ding, welke z. i. feitelijk nog onvoldoende
is.
De heer De Buisonjé bestrijdt het
a men dement-S no ec-k Henkemans.
Berichten.
De Staatscourant van heden 5 No
vember bevat o. m. de volgende Kon.
besluiten
op verzoek eervol ontslagen J. J. M. Her
mans, directeur van het postkantoor te Nij
megen idem ter zake van meer dan 65-
jarigen ouderdom C. de Hoop, commies aan
het departement van marine
benoemd tot inspecteur der volksgezond
heid, in het bizonder belast met de hand
having der wettelijke regelingen op de uit
oefening van de artsenijlè^feidkunst, de wa
renwet en met de zaken rakende de hy
giëne van .bodem, water en lucht de heer
A. H. v. d. Velde te Zaandam; dr. C. L. de
Fouw te Bloemendaal; C. G. Baert, te Vlis-
singen en J. van Dongen te Utrecht, en is
op verzoek eervol ontslagen Dr. L. E. Goes-
ter te- 's Gravenhage, inspecteur der volks
gezondheid
aan den len luitenant P. Westerhof, van
het 8e regiment infanterie, op het daartoe
door hem gedaan verzoek, een eervol ont
slag uit den militairen dienst verleend en
is hij benoemd tot reserve-eerste-luitenant
bij het 8ste regiment infanterie.
Koninklijk bezoek aan Groningen
H. M. de Koningin en Prins Hendrik zijn
gistermorgen per trein te Groningen aan
gekomen, vawaar zij in de koninklijke auto's
een tocht ondernamen naar Lammerburen,
ter gelegenheid van de ^nverkingstelling
van het electrische watergemaall. De ko
ninklijke stoet werd aan den ingang aan
de Sluis-ka-de van het gemaal bij de tiap
opgewacht door de burgemeesters van
Leens en van Oldenhove en ontvangen
door het bestuur van het waterschap Elec-
tra.
De voorzitter, de heer R. P. Doyes, heette
koninkliike .casten welkom en .ging ver
volgens na de redenen, welke tot de op
richting van het gemaal voor de afwatering
van Noord-Westelijk Groningen hebben ge
leid.
Een woord vari hulde bracht spreker o. a.
aan dr. Lely en aan diens opvolger, den
beer König, die zijne medewerking ver
leende tot de later noodig geworden vei-
hooging van het maximum van de rijksbij
drage. In plaats van 1.3 millioen zou het
werk -- de oorlogs was inmiddels uitge
broken 3 millioen gulden kosten. Maar
unk deze groote vermeerde) ing de* kosten
schrikte de ingelanden der waterschappen
Husingo en Westerkwartser niet af. En het
is te danken aan de groote voortvarendheid
van den hoofdingenieur van den prov. wa
terstaat in de provincie Groningen, onder
wiens directie het werk is uitgevoerd, dat
nu nauwelijks 2 jaar later, nadat de eerste
srede in den grond is gestoken, het groote
electrische gemoed star.fc geopend te wor-
d'.r*.
Met het gemaal, wavb;f vooreerst drie
pompen -uilen werken, waarvan ieder in
staal is ongeveer 100 Smb. M. in de minuut
op te pompen, zal men het in de hancL
hebben den boezem v<u de waterschappen
te Leheerschen en zal gezorgd kunnen wor
den, dat do waterstand niet hooger stijgt
dan hoogstens 40 50 c.M. boven peil.
Met dit gemaal dan zal de waterstand over
een oppervlakte van plm. 94000 H.A. land,
waarvan pllm. 27.000 H.A. is gelegen in
de prov. Drente en 67000 H.A. in de prov
Groningen, worden beheersent.
Spr. verzocht ten slotte de Koningin, om
door op een knop te drukken, het sein to
willlcn geven voor het in werking stellen
ven het gemaal.
Vervolgens ondernam men een rondgang
om het gebouw, om het toevloeien en uit-
stroomen van het water gade te si.mn, na
dat de schoolkinderen uit Houwerzijl een
lied hadden gezongen. Na afloop van den
rondgang gebruikten de Koningin en 'de
Prins t et een klein gezelschap het noen
maal in de woning bij de sluis, terwijK de
overige genoodigden zich met dit doel naar
overige genoodigden zich met dit doel naar
Zuidhorn begaven.
Te ongeveer 2 uur aanvaardde de konink
lijke stoet de terugreis.
nente intemeering berust bij de Nederlnnd-
sche regeering en het zal aan u, evenals aan
vele anderen duidelijk zijn geworden, dot
bijaldien het gerecht den ex-keizer schuldig
had bevonden, hem geen zwaarder of duur
zamer straf had kunnen worden opgelegd
dan die, welke door de gedane stoppen is
verzekerd.
Grondwetsherziening.
Hieronder volgen nog enkele bizon-
derheden uit het rapport der Staatscommis
sie waarvan wij de hoofdzaken reeds mede
deelden:
Er is, volgens het rapport, geen voldoen
de aanleiding om de bepaling te bestendi
gen, welke verbiedt het gelijktijdig beklee-
den van het lidmaatschap der Eerste Kamer
en dat der Staten eener provincie.
Den wetgever behoort vrijheid te worden
gelaten om desverlangd den voorzitter van
dén rond door een ander gezag don de
Kroon te doen benoemen. Dit is vooral ge-
wenschfy als eens besloten mocht worden
om het voorzitterschap te scheiden van het
burgemeestersambt.
In de groote gemeenten wordt dringend
de behoefte gevoeld, andere organen met
béstuursfunctiën te bekleeden. De Grond
wet moet de mogelijkheid doortoe niet af
snijden.
Artikel 151 zal verruimd moeten worden
in zooverre, dat ook de grondwettigheTd
eener onteigening van „rechten" buiten twij
fel wordt gesteid.
De aan artikel 155 toe te voegen zinsnedo
beoogt de mogeliikheid voor den wetgever
te scheppen om ook arm het leeken-element
in de rechtspraak *eer.e p'eots in te ruimen.
Het toezicht van den Hoogen Raad be
hoort zich ook eventueel over de leeken
rechtspraak uit te strekken.
Prof. Antma bepleit in zijn nota een door
hem wenschelijk geachte aanvulling van
Hoofdstuk VI der Grondwet, voor welke een
meerderheid in de-Staatscommissie niet was
te verkrijgen rechtspersoonlijkheid der ker
ken en kerkgenootschappen; burgerlijke
beteekpnis der kerkelijke reglementen en
voorschriftennauwer contact tusschen
Staat en Kerk gewenscht.
De heer Schaper is niet bevredigd door
het samenstel van wijzigingen, welke» de
Staatscommissie ter herziening van de
VEESPER^ <y*jL
WARME WOLLEN
GESTREEPTE
BLOUSES.
- BIJ MAISON
,L'H!RO!MDELLE."
Neilerland est België.
De Regeering deelt in de memorie van
antwoord op het afdeelingsverslag van de
Kamer over hoofdstuk I mede, dat met vol
doening vernomen is, dat men zich zeer goed
kon vereenigen met de tegenover België ge
voerde politiek, en dat het standpunt der
regeering met betrekking tot militaire ver
bonden algemeen met instemming werd be
groet.
Het is bekend, dat de regeering geen vrij
heid zou kunnen vinden om van dit stand
punt af te wijken.
Wat betreft de herziening der verdragen
van 1839 wordt in hoofdzaak verwezen naar
vroegere mededeelingen.
Het standpunt, dat ten deze door de re
geering wordt ingenomen, mag bekend ge
acht worden. Sedert dien is in den stand van
zaken nog geen wijziging' gekomen. Even
tueel zou dientengevolge de commissie van
XIV zich te zijner tijd over de beëindiging
van haar taak hebben uit te spreken.
Ten aanzien van een door den heer Patijn
te Brussel gegeven interview, merkt de re
geering op, dat uit den tekst der betrokken
passage, zooals die voorkomt in de Belgi
sche bladen, blijkt, dat de woorden van den
heer Patijn hier te lande niet juist zijn weer
gegeven. De uitlatingen hebben dan ook in
de Belgische pers geen aanleiding gegeven
tot het misverstand, dat in het 'voorloopig
verslag wordt gevreesd.
De ex-keizer.
Een Lagerhuis-lid heeft er zich bij Lloyd
George over beklaagd, dat hij door zijn kie
zers menigmaal herinnerd wordt aan de be
lofte, bij de verkieiingen afgelegd, om den
ex-keizer te vervolgen.
In antwoord daarop zegt Lloyd George
na melding te hebben gemaakt van de po
ging door de geallieerde regeeringen aan
gewend om den ex-keizer te vervolgen
.Met het oog op de houding, die de Neder-
landsche regeering heeft aangenomen en
waarin zij steeds volhardt, kan de uitlevering
niet langs diplomatieken weg worden ver
kregen. U zult het met mij eens zijn, dat
in de belofte, bij de verkiezingen afgelegd,
geen bedoeling werd uitgesproken om Ne
derland den oorlog te verklaren, ten einde
den ex-keizer uitgeleverd te krijgen. En
waar de vereenigde verzoeken en protesten
van alle geallieerden het gewenschte doel
niet hebben vermogen te bereiken, blijft de
ex-keizer in Nederland. Het blijkt derhalve
onmogelijk de verkiezingsleus tot werkelijk
heid te brengen.
Het is niet doenlijk den ex-keizer bij ver
stek te vervolgen, zonder de mogelijkheid,
dat het vonnis kan worden uitgevoerd, in
dien hij schuldig wordt verklaard.
De verantwoordelijkheid voor de perma
Grondwet gemeend heeft te moeten voor
dragen.
Op hot gebied der democratie in engen
staatsrechte]i;ken zin, dient een nieuwe
Grondwet nieuwe gezichtspunten te openen.
Ten opzichte van oorlog en vrede moet
naar zijn meening na don noodlottigen we
reldoorlog de Grondwet getuigen van den
ernstigen wil om de beslechting van inter
nationale geschillen niet langer te doen
geschieden duor het zwaard, doch door
scheidsrechterlijke uitspraak. Daarbij moet,
ten aanz'en van leger en vloot, de Consti
tutie zooveel mogelijk breken met het be
ginsel der lnndsdefensic door middel van
wapengeweld.
Vooiop sta, dal bü internationale geschil
len getracht wordt naar bijlegging dier ge
schillen door arbitrage.
Behcud der Eerste Krmer acht hij in te
genstelling met de meerderheid der Com
missie niet geboden.
Het komt hem voor, dat het parlementaire
stelsel in ons land beter tot zijn recht zou
komen, indien de volksvertegenwoordiging
uit een beduidend grooter aantal leden -zou
bestaan. Plet aantal zou te stellen zijn op
200.
Voorts wenscht hij, dat in de herziene
Grondwet een afzonderlijk hoofdstuk worde
opgenomen omtrer.t de bedrijven, die thans
reeds het eigendom zijn van do overheid en
die voorts in de toekomst elsnog van wege
de gemeenschap zullen worden overgeno
men of opgericht.
VerderDat bij de wet worde bepaald of
ter bescherming van de bovengen van den
Staat, een weermach»- zal listaan.
Voorts kan Hj zich niet vereenigen met
het voorgestelde omtrent het bestuur der
gemeente. Het is in strijd met de eischen der
werkelijke democratie, dat ook in de ge
meenten zou v/orclen dot jgevoerd de schei
ding tusschen de uitvoerende en de wetge
vende, in cnsit verordenende bevoegdheid.
Deze bevoegdheden behonen bijeen en een
sbeven in de tegenovergestelde richting
acht hij te veruoideelen.
Eindelijk zou 1 ij de voorkeur geven aan
het losmaken \aii den finencieelen band
tusschen Kerk en Staat.
Herziening gemeentewet.
Verschenen is het verslag van de Staats
commissie tot voorbereiding van de herzie
ning der Gemeentewet, waarvan mr. dr. G.
Oppenheim, lid van den Raad van* State,
voorzitter is.
In dat verslag wordt gewezen op de oor
zaak der herziening, waaronder in de eerste
plaats behoort de overlading van de ge
meenteraden met werkzaamheden en de te
moeilijke taak van Burgemeester en Wet
houders, waartegen de tot dusver genomen
maatregelen he-bbn gefaa'd. Zij stelt nu
voor, in plaats van de commissies van Kü-
stand, commissies van bestuur 'n het leven
te roepen, die elk voor een bepaalde taak'
van de huishouding, der gemeente hebbert
te zorgen. Deze commissies zouden dooq
den gemeenteraad alleen op voordracht vare
B. en W. moeten worden in het leven ge
roepen en moeten bestaan ook uit personen!
buiten den gemeenteraad. De praktijk zou
kunnen uitwijzen, wat dit middel voor goedi
oplevert. Baat het niet, het schaadt ook niet,*
zegt de commissie.
Ook de taak van den burgemeester moet
worden verlicht, o.a. door de mogelijkheid,
dat een ander het voorzitterschap van den)
gemeenteraad bekleedt.
De gemeenteraad worde een regelend enl
controleerend lichaam, bevrijd van bestuurt
functies.
Aan dc leidende hoofdambtenaren meer.
zelfstandigheid en uitvoeringsbevoegdheid1.
Dc uitvoerin van wetten en besluiten
door den burgemeester worde gedelegeerd
aan door hem aaru ewezen gemeenteambten
naren.
De burgemeester zij niet noodzakelijk
voorzitter van den gemeenteraad.
Voorgesteld wordt het recht van den Raad
tot aanbeveling voor de benoeming van den
burgemeester.
Een afzonderlijke paragraaf is gewijd aan
het delegatievraagstuk en aan de mogelijk
heid tot samenwerking van meerdere ge
meenten, ook door het ineensmelten van
kleinere bij de groote. Wat de politie be
treft, acht de commissie het van groot be
lang, dat het Rijk bij de samenstelling der
gemeentepolitie meer de hand hebbe dan
tot dusver. De dienst der recherche worde
bij de rijkspolitie overgebracht.
Ten slotte wordt een wijziging no^uig ge
acht in het toezicht van Gedeputeerde Sta
ten; vooral dat op het financieel beheeT is
niet me'er voor dezen tijd geschikt.
Bij het verslag is behalve een ontwerp van
wet tot wijziging en aanvulling der gemeen*
tewet, gevoegd een afzonderlijk advies van
dr. J. van Leeuwen, die zich biet kan ver
eenigen met de beslissingen, die de com
missie heeft genomen betreffende de samen
smelting van kleinere gemeenten, de benoe
ming van den burgemeester op voordracht
van den gemeenteraad en het instituut der
vaste commissies van bestuur.
Dc nieuwe )>iiurtewet.
Naar de „Tel." verneemt, zullen in het
ontwerp der nieuwe duurtewet geen artike
len meer voorkomen omtrent het onderzoek
naar bestaande contracten en hun even-
lueele wijziging of vernietiging. Daardoor
is automatisch het tweede bezwaar tegeni
het eerste ontwerp teniet gedaan dot ook
looncontracten onder de wet moeten vallen,
De Centrale Duurteraad blijft echter ge
handhaafd en krijgt enquéteerende be
voegdheid; ze zal zich sub-oommissies kun*
nen assumeeren en zich een oordeel t5vefl
kost- en verkoopprijzen kunnen vormen,
die eventueel kunnen leiden tot het vast
stellen van standaard- of normaalprijzen.
Vooral in gevallen van inbeslagneming
krachtens de Distributiewet zal de kennis
van kostprijzen van groote beteekenis zijn,
terwijl men tevens een grondslag heeft
voor de beoordeeling van prijs-opdrijvingi
door kartels en trusts. Voor zoover geeni
bijzondere- belangen worden geschaad zal
de publicatie zooveel mogelijk worden be
tracht.
Het blad verneemt dat er in de Duurte*
commissie, welker rapport thans gereed is,
een strooming was tegen een nieuwe duur
tewet, omdat men haar thans niet noodig
acht, zoowel wegens de ontwikkeling der
wereldmarkt-conjunctuur, als wegens de
stabiliteit die in het algemeen reeds verkre
gen is tusschen inkomens en prijsniveau.
Men kan uit een en ander afleiden, dat
de nieuwe wet hoofdzakelijk bedoelt om
naast de directe kennis van het economi
sche leven, die o.a. de statistiek op da
voortbrenging en het verbruik verschaft,
door studie van verschillende bedrijven enl
de prijsvorming, een algemeen inzicht ini
het economisch leven van ons land te var-
krijgen.
Nederlan dE ngeland. Men
meldt ons:
De heer Ferdinand L. Leipnik, een bijzon
dere correspondent van „the Graphic be
vindt zich te 's Gravenhage, in verbapd met
het voornemen van de „Graphie" om een
bijzonder geïllustreerd bijvoegsel uit te go-
ven, dat geheel aan Nederland en zijn ko
loniën gewijd zal zijn, dat alle takken van
Aa TJöriorlAndsche samenlevinfi* zal omvat-
