ST. SmiLIOM
-IÜ J. A.
4 Zn, ütr.str. 17. Tel. 145
STADSNIEUWS.
fcen'dz(j maakten van deze gelegenheid echter
frebririk om zich aan te sluiten bij de woorden
rran hulde aan de Koningin en het Nederland-
•fcche volk, door den voorzitter gesproken.
I Nadat de agent van Frankrijk op vragen der
richeidsrechters nog enkele inlichtingen had ver-
hstrekt betreffende de in het geding vertegen-
Voordigde schuldeischers, werd de zitting ge-
fsloten.
- De Grondwet s-v oorstellen. Naar
de Res.-Bode verneemt is de regeering voorne
mens om bij Nota van Wijziging een verande
ring te brengen in het thans voorgestelde stel-
isel tot verkiezing dor leden van de Eerste Ka-
incr. De practische uitvoering van het in 3e
[Memorie van Antwoord nader ontvouwde stel
sel moet op zooveel bezworen stuiten, dat het
niet uitvoerbaar wordt geacht.
Ts het blad goed ingelicht, dan zou de regee-
xirig willen voorstellen het huidige stelsel van
Verkiezing te handhaven, met dien verstande, dot
'de leden niet meer om de 9 jaren, maar om de
'4 jaar aftreden.
Ontslag van arbeiders bij
8 e mijnen. Op de vraag van den heer
pe Konter betreffende het aantal en de nationa
liteit der arbeiders, sedert 1 Januari j.l. wegens
flapte in de werkzaamheden bij de Limburgsche
mijnen ontslagen, luidt het antwoord van den
heer Van IJsselsteijn, minister van landbouw
enz.:
Blijkens aan den ondergeteekende verstrekte
inlichtingen zijn sedert 1 Januari 1921 bij de
Limburgsche mijnen wegens slapte in de werk
zaamheden 300 arbeiders ontslagen, allen be-
Jioorende tot de Duitsche nationaliteit.
9e loonacile in liel mijnbedrijf.
De Nederlandsche Mijnwerkersbond vergader
de Zondag te Heerlen. Op voorstel van het
hoofdbestuur werd door de ofdeelings-afgevaar-
digden met 30 tegen 25 stemmen besloten met
de verminderde loon- en bijslngregeüng voor
drie maanden genoegen te nemen, onder af
wijzing van de verantwoordelijkheid voor de
volgen.
Eveneens is besloten, ingevolge verzoek
den Prot. Chr. Bond, om de nieuwe arbeids
overeenkomst onder protest te aanvaarden. Daar
de christelijke organisatie, zooals bekend, reeds
besloot tot aanvaarden van loonregeling en con-
Per flesch
van
ORIGINEELE
zeer aan te bevelen
Bordeaux, gewas 1917
1.75, per anker f 72-.
Het
vuur greep zóó ongelooflijk snel om zich
heen, dat de bewoners zelfs niets van hun huis-
en ivn- raad konden redden. In een kwartier tijds ston-
tract, is de mogelijkheid van staking al zoo uit- den niet minder dan 5 naast elkander gelegen
gesloten. perceelen, bewoond door ongeveer 8 gezinnen,
in vollen vlam en al werkte de brandweer van
Staking. Men meldt ons uit Amsterdam: Bï»rcT..A™K0ck»
Gistermorgen hebben tie bootwerkers in de
Houthaven bij een zestal schepen het werk
B-rpr-Ambacht ook met man en macht, men
moest de vlammen hun vrijen loop laten nemen.
i rv.i ..v. .or neerH j Omdat men dadeliik had ingezien, dat men hulp
ueleifd. Ook bij de weekbooten is hel werk ffe, en han m te kort schoot," was om assistentie
staakt De lose* havenarbeiders, m "W der teMon(,erd naar de nonstbij ^teoen plaatsen.
Maatschanp.1 Nederland en b,, de Kon. Hol s no h„, uitbreken vn^ dcn brand waren
Lloyd, hebben eveneens grootendeels het werk dnn t
gestaakt. Naar wij vernemen staat deze staki--
joarbjksch
pensioen met inbegrip van de
.^...veoging van ruim zes honc
den moeten rondkomen.
Spreker legde er vooral den nadruk
„ii
Wienw© Tweede Kamerleden
In de plaats van den heer baron Van Voorst
tot Voorst, die bedankt heeft als lid van de
Tweede Kamer in de vacature-De Wijkersloot
Vs heden benoemd verklaard de heer H. T. Hoog-
/eld, burgemeester van Wehl; ir de plaats van
den heer L. M. Hermans is tot lid van de Kamer
benoemd de heer H. J. van Braambeek te Zutfen.
- De K IV. Aan het departement van
Marine is telegrafisch bericht ontvangen dot
Hr. Ms. onderzeeboot K IV, onder bevel van
'den luitenant t^r zee Te kl. W. K. Maurits
den Ten October j.l. te Alexandrië is aangeko
men.
hiervan niededeeling doen aan de Havenreserve.
Door de bootwerkers wordt heden een verga
dering goh iden in Handwerkers Vriendenkring.
Uit Maas-
De garnizoenskwestie.
♦richt schrijft men aan het Vad.
Het bericht uit den Haag betreffende de op
heffing van het garnizoen alhier, heeft groote
beroering verwekt in alle kringen. Algemeen is
men van oordcel, dat hiertegen een actie in
grooten stijl moet worden op touw gezet.
'Reeds meer dan 30 jaar lang was er sprake
van het garnizoen in Maastricht geheel weg
te nemen, doch eenige jaren geleden vond men
het noodig, dot er in allen gevalle één bataljon
en een afdeeling politie-troepcn te Maastricht
bleef. Toen heeft men in de Kommen een groo
te paviljoenkazerne gebouwd, zelfs een hoofdr
gebouw met toren, kaderwoningen enz., waar
aan eenige millioenen zijn ten koste gelegd.
Het is in den Haag bij de Regeering bekend,
fat men hier niet zoozeer om militaire als wel
om politieke redenen zeer tegen een wegne
ming van het garnizoen gekant is. Voor de nu
sluimerende annexionisten zou 't een aanspo
ring zijn, om een nieuwe actie in het leven te
rpepen. Zif zouden een dergelijken maatregel
wel eens als een uitnoodiging kunnen beschou
wen. Deze zijde van de kwestie heeft in den
Haag ook reeds de aandacht getrokken,
Ijvideu'a ontzet.
Men schrijft ons uit Leiden
\ls inleiding tot de viering van het herden
kingsfeest van Leiden's Cntzet op gisteren, 3
October, had Zaterdagavond een huldiging
plaats van de 3-October-Vereeniging, welke 35
jaren bestaat cn telken jare het leeuwenaandeel
heeft in de feestviering. Deze huldiging ging uit
van de Vereeniging tot bevordering van het
Vreemdelingenverkeer te Leiden en omstreken.
En zoo bracht een groot aantal Leidsche ver-
eenigingen Zaterdagavond een serenade met
toortsen, banieren en lampions en natuurlijk mu
ziek aan het bestuur der 3-October-Vereeniging,
dat deze grootsche hulde van af het balkon
der Stadszaal in ontvangst nam. Daarna gingen
de deelnemers aan den stoet de zaal binnen,
waar de voorzitter van Vreemdelingenverkeer
het bestuur gelukwenschte en het een oorkonde
aanbood. Vervolgens bood een comité een nieuw
vaandel aan, waartoe velen hadden bijgedragen;
een vaandel, dat zich meer leent om meegedra
gen te worden don het oude. Tijdens de sere
nade werd veel bengaalsch vuur ontstoken en
van vele woningen wapperden de vlaggen al.
Gisteren begonnen de feestelijkheden reeds
te acht uur met koroolmuziek, weldra gevolgd
door den intocht van een geuzenvloot, onder be
vel van Boisot, welke aan den Vliet de stad bin
nenviel en als nieuw nummer veel bekijks had.
Van af deze vloot werd aan 2450 personen
voor de Waag haring en brood uitgedeeld.
Inmiddels werd het stadscarillon bespeeld en
B~rong de fontein op de Vischmarkt en vingen
volksvermakelijkheden aan op het feestterrein,
welke den ganschen dag en 's avonds werden
voortgezet.
Het voornaamste nummer van het programma
was de groote romantieke optocht, voorstellende
groepen uit de meesterwerken der wereld-lite
ratuur, waarvan deelnamen 20 groepen, 700
personen, van wie 200 te paard en 6 muziek
korpsen, een prachtige stoet, KAI. lang, die
veel belangstelling trok van stedelingen en
vreemdelingen, die in grooten getale naar de
feestvierende stad waren opgekomen.
In den schouwburg had een opvoering plaats
van „De Bruiloft van Kloris cn Roosje" en waren
c openluchtconcerten en een groot vuurwerk.
De Leidsche Chr. Oranje-Vereeniging hóudt
'r feestavond in do mnf»
ook de modelspuiten der omliggende dor-
in verband met een schrijven, hetwelk is verzon- I j~en aanwezlS"' terwijl ook de stoomspuit van
den door de he venreserve een de bootwerkers, Gol,da' voor n"c ?crnn!i bad crL
waarin hun werd medegedeeld, dat een gedeelte Paard ..y00r 'er B,aat5a verscheen,
van de gratificatie van de havenreserve wordt ,Zclfs SPU,,C"- m<,t ld'"m zo°vfcl forTae wa'
ingehouden. Indien rij hiermede geen genoegen ^'stralen, was het vuur tc machtig- roodat we-
nemen, zullen zij voor Woensdag 5 Octoberde,om ,°m H'stnnd word verzocht, dttmaal aan
Rotterdam en s-Gravenhage. Naar men vertelde
waren de Haagsche brandweerwagens reeds no
ruim drie kwartier op de plaats des onheils.
Bleef de enorme brand aanvankelijk slechts
Een rechtvaardige straf. Voor tot het eene gedeelte van het dorp beperkt, piot-
de rechtbank te Heerenveen stond terecht H. H.seling kwam men tot de ontdekking, dat het
uit Scharsterbrug, beschuldigd van dierenmis
handeling op de jongste harddraverij te TjoIIe-
berd. Als pikeur van een der mededingende
paarden had hij het gebruik van een zweep
was verboden in de leidsels prikkeldraad ge
vlochten en sloeg daarmee het dier in de dijen.
Daardoor ontstonden bloedende wonden. Het O.
M. Vond deze dierenmishandeling al heel erg hun huisraad
en zag daarin reden geen geldboete, maar ge- i
vnngenisstraf voor den tijd van één maand te
eischen.
s,». iiouj uk. op, dat
niet alleen voor de oudere onderofficieren, doch
mede voor de jongere gehuwden, de pensioenen
van zoo groot óverwegend belang zijn. Immers
allen kunnen door verschillende oorzaken of
omstandigheden afgekeurd worden; het is
I „heden ik, morgen gij'T
Het hoofdbestuurslid Klooster wekte in vurige
bewoordingen de onderofficieren op waakzaam
te zijn, niet in te slapen bij de gedachte, dat de
nieuwe pensioenwet nu spoedig haar beslag zal
krijgen, wanter bestoet ook thans nog niet
de minste zekerheid, dat deze wet dit jaar zal
worden behandeld.
juiste dezer theorie. Geestelijke leiders zijn Öes
loop der maatschappelijke ontwikkeling som^
eeuwen vooruit. ..Zij zijn de barometers, die dq
wereld voor de onhoudbaarheid der maatschap»
pelijke toestanden waarschuwen."
Dat is niet te vereenigen met Morx' primaijl
stellen der economische verhoudingen.
Spr. stelde daarom naast de stoffelijke om4
handigheden, den invloed van het geestelijke orf
de geschiedenis. Zeer vluchtig schetsten v|
hierboven een leergang in de School voor Wijss
begeerte.
Verwonderlijk mag hecten, dat niet dooi(
Amersfoorters, meer wordt geprofiteerd, van dit
voor het cultureele leven, zoo hoogst belang*
rijke, instituut.
O. i. behoort het nog steeds tot de te zeer ons
bekende grootheden.
Vervolg-Onderw ijs.
Gisteren is te dezer stede het vervolgonderwijs'
begonnen, voor de jongens met 62 en voor déf
meisjes met 2T leerlingen. Dit onderwijs, dat iïW
de plaats is gekomen van het vroegere Herha-
lingsonderwijs wordt voor meisjes gegeven valt
5 tot 7 uur en voor jongens van 7 tot 9 uu£
in de school in de Hellestraat, Het is alleen toe-s
De verrrnrU-ÏTw j.\. 1 gonkelijk voor hen, die de lagere school heb-
e .zeer dridc bezocht was en ben doorloopen cn wordt gegeven in een drie-
vuur ook in een ander gedeelte der kom, bij de
Dorpsstraat, eenige huizen had aangetast. De
vonken waren over een complex woningen heen-
gewaaid en waren op eenige rieten doken van
huizen, die zich achter de kerk bevonden, be
land. Ook hier werd het in korten tijd één vuur
zee. In allerijl wisten de bewoners nog iets van
veiligheid te brengen. De open-
witn nuiui g^cvcii m een <ine-
waarin een geest van bezieling, van ernstig wil- jarigen cursus. Zij, die met vrucht dezen cursufr
len en kunnen heerschte, nam ten slotte metdoorloopen ontvangen een diploma. Tot tijde*
algemeene stemmen de volgende motie aan: lijk hoofd van dit onderwijs is benoemd de heet
n« „M—1:_-
„De afdeeling Amersfoort van de Onderoffi- W- C. Oosterman.
ciersvereeniging Ons Belang, op 27 September j
in vergadering bijeen;
besprekende den kommervollen toestand,
waarin vele gepensionneerden reeds zoo long
verkeeren;
Cursussen voor Arbeiderson t wilw
k e 1 i n g.
De Commissie voor Arbeidersontwikkeling!
I geeft dezen winter onderstaande acht cursussen<
teleurgesteld door de wederafvoering der j Voor zoover j
Pensionen van de Dfrcnda der
bare school, gelegen naast het gemeentehuis,
ging, behalve de 20 panden, in haar omgeving.
- Een aanklacht wegens laster ST1']?1 v'am.men op- Tii<% had mon «n ge-
nar Hr.t V..II, 'aster. - deelte van de inventaris en leermiddelen weten
Naar Het Volk verneemt is door den ex-inspec-
teur van de N. V. Geb. voor Kunsten en We
tenschappen, L Samson, bij de Justitie
klacht
te redden.
Dat de consternatie en ontzetting bij de dorps
bewoners zeer groot was, behoeft niet te worden
ucwuners zeer groot wa
klacht wegens laster ingediend, tegen den heer verteld. De slachtoffers moesten, diep ongeluk-
G. H. Koopman, directeur dier NaamJ. Vennoot- kig, hun hebben en houden aan de vlammen
schap. prijs geven, en zochten daarna op de puinhoo-
„C -e --
Groole sigaretten-zwendel.
De politie van het bureau Muiderpoort tc Am
sterdam heeft Zaterdag een einde gemaakt aan
een omvangrijken sïgarettenzwendel.
pen, of één of ander kostbaar voorwerp nog kon
worden gevonden.
De toeloop van belangstellenden cn toeschou
wers, vooral uit Gouda en Schoonhoven, was be-
Een firma te 's Hertogenbosch, die hi<?r te ffn'jpclijkcrwijze zeer groot. Een detachement
lande de vertegenwoordiging heeft van het En- rijkspolitie, dat toevallig te Schoonhoven een
gelsche merk Grey, was het opgevallen dat-den cursus volgde, is, onmiddellijk na het bekend
Iaatsten tijd belangrijk minder van dot soort J worden van den brand, naar Berg-Ambacht ge
werd verkocht. Onlangs bleek echter, dat te trokken, om daar de twee veldwachters in hun
Amsterdam duizenden en duizenden sigaretten moeilijke taak te steunen.
van hun merk verkocht werden, die toch niet Om T uur wós men den brand voldoende
door de fabriek waren vervaardigd. meester.
Een Engelsche vertegenwoordiger werd naar De dorpskerk, voor welker behoud men aan-
Holland gezonden en besprak het geval metvankelijk ook had gevreesd, is evenwel intact
den officier van justitie mr. Massink, die de gebleven.
zaak naar het bureau Muiderpoort verwees. Gelukkigerwijze hebben ernstige persoonlijke
Deze had al spoedig in de gaten, dat de sigo- ongelukken niet plaats gehad. Alleen is er een
retten onder de winkeliers werden geplaatst door brandmeester van een dak gevallen, tengevolge
een zekeren v. d. S., wonende in de Bethaniën- waarvan hii een been Kml- foruMïi Mni'mm
stiaat.
Het bleek, dat in een signrettenfabriek in de
•aarvan hij een been brak, terwijl eenigen
slechts onbeduidende; brandwonden bekwamen.
I Het dorp biedt thans een treurigen aanblik op.
Jan Bernardusstraat sigaretten gemaakt werden Groote, platgebrande ruimten, gevuld met zwart
van dezelfde vorm en afmeting als de Greys, berookto steenhoopen en verkoold hout, hier en
Bovendien geleken de doosjes bedriegelijk veel dnar nog smeulend. In de straatjes hier een lin-
op de echte en vermelden dezelfde opschriften nenltastr daar ecni?e potten
en pannen, een
en hetzelfde merk. Het eenige merkbare verschil loel> bedden en Qnder hiris?erei/ waarbii de
bestond in de zeer inferieure kwaliteit tabak I s,achtoffere in meedelOOZe houding zijn neerge-
Het gevolg was, dat v. d. S. Vnjdagmiddag ze(en 0ri„rvr,„ T00 mannon. vro„v.m en kin-
gearresteerd werd. Hij had een truc toegepast deren z| nu zonder tohu;s cn het is zoak_ dat
om de valsche Greys, the aanmerkelijk goed- cen dak boycn
kooper verkocht werden dan de wettig gedepo- hoo(d hebben
neerde, mgang te doen vmden. In Ju lie begal
hij zich namelijk naar Londen en kocht daar eenFelle brand te Heeze. Gisteren-
groote partij van het goede merk. Deze plaatsterniddag brak te Heeze brand uit in een café
hij tegen zeer lage prijzen bij de winkeliers, die op bet ^Kruis". Het vuur sloeg op andere wo
niet nalieten ze spoedig na te bestellen. j dingen over, zoodat binnen het uur zes wonin-
Er was een groote voorraad en toen de po- ?en ;n nscb warcn gelegd.
litie Zaterdag een huiszoeking in de verdachte j)e inboedels gingen grootendeels verloren,
fabriek deed, werden daar een half milliocn
sigaretten in beslag genomen.
Tijdens de huiszoeking hadden twee agenten
voor de fabriek en 2 er achter plaats gevat, ten
einde te voorkomen, dat de „directeur" of
iemand van het personeel iets weg bracht. De Nijkerk. Niettegenstaande den bijzonder
fabrikant zelf werd eveneens gearresteerd. drogen zomer, valt de fruitoogst zeer mee en kan
Gebleken is, dat een millioen valsche Greys men over de opbrengst van winterappelen en
in omloop zijn gebracht; de rest, een half mil- -peren zeer tevreden zijn. Doordat er totaal geen
Jioen, bevindt zich met het car tonnage werk aan vraag is voor het buitenland, zijn de prijzen niet
de Muiderpoort, dat meer van sigarettenwinkel hoog en wordt verwacht, dat deze lager zullen
heeft dan van een po'itiebureau. worden als de winterpluk aan de markt wordt
De beide aangehoudenen zijn inmiddels op gebracht. Voor de eerst kwal. winterappelen
vrije voeten gesteld. De fabriek aan de Jan wordt 6.50 tot 7 cn meer besteed, voor twee-
Bcrnardusstraat staat onder poütie-contróle. De j de soort 6, voor 3e soort 4 per H. L.
zaak heeft onder de sigarenwinkelfërs groote
beroering gewekt.
DeWeensche oplichter. V. D.
seint ons uit Weenen:
Aangaande de manipulation van den Hollan
der Duijm wordt alsnog bericht, dat alle groote
banken van Weenen hierin zijn betrokken cn
Een en ander is gedeeltelijk verzekerd.
UIT DEN OMTREKr
Chr. Geref. Kerk.
Ds. L. H. Beekamp, predikant bij de Christ.
Gerd". Kerk alhier, heeft voor het beroep te
de totale bedragen, waarvoor zij zijn benadeeld,bedankt.
een milliard overschrijden.
Papierdiefstal. Een groothandel in
Garnizoen.
Kapitein van den generalen staf J. Kooiman i
VA,A ,de «roote Stadszaal en m
0rk^n .wei,d groote historische feit
godsdienstig herdacht.
papier, gevestigd in Den Haag, is te Amsterdam i ontheven van zijn detacheering bij het 3e reg.
opgelicht voor T800. De firma had een op- j inf. en weder opgetreden als adjunct-chef van
slagplaats van popier in de Elandstraat te Am-i den staf der IVc divisie.
sterdam. Telkens werd door'knechts een voor- Kapitein F. J. B. Sanders, van het 14e reg.
raad papier meegenomen en verkocht. Deze inf., is overgeplaatst bij het 16e regiment van
diefstallen hebben over een tijdsverloop von dat wapen alhier,
eenige maanden plaats gehad. Voor een waar
de van 1800 gulden word
daders zijn aangehouden.
I>e hruud te Bergambacht
Ann de N. Ct. ontleenen wij nog de vol-
Dc le luitenant A. H. N. Schregardus van
de van 1800 gulden wordt reeds vermist. Twee gedetacheerd uit Ned. Indië teruggekeerd is in-
dnd*r« nanrrfttiKuJon 'gedeeld bij het 5e regiment infanterie.
Personalia.
De heer S. Knoppers slaagde aan de univer-
gende bizonderheden over de ramp die het dorp 1 f 'cit U,recht voor het caadidaatsexamen in
Berg-Ambacht heeft getroffen 1
De melkprijs te Leiden. Ondanks
het besluit van de beide melkveehoudersbondexv
voorloopig geen melk aan de melkhondelaren
te leveren, tenzij deze de voorwaarden van deze
bonden, n.l. contracteeren voor 6 maanden te
gen 18 ets. per liter, aanvaarden, is het met de
melkvoorzicning te Leiden niet spaak geloopen.
Het meerendeel der melkhandelaren, die bij
hun actie steun ondervinden Van de zuivelfa-
brikonten, heeft van deze melk betrokken.
'Vermoedelijk zullen de mclkhandela:
volgende dagen b'm melk
ontvangen. O.a. is
aren ook de
Diploma Hoefsmid.
In de commissie belast met het afnemen van
het examen ter verkrijging van het rijksdiploma
als hoefsmid is o.a. benoemd dr. R. H. J. Gallan-
dat Huet kapitein paardenarts aan de hoefsmid-
's Morgens, om kwart over negen ongeveer,
j was het locaaltreintje, dat geregeld van Gouda*
op Schoonhoven rijdt, juist enkele momenten
gepasseerd, toen Pieter Buys, een boer die langs
den spoordijk aan de linkerzijde, zijn boerderij
heeft staan, plotseling bemerkte, dat de hooi- j school.
berg in vlam stond. De Militaire Pensioenwetten.
In een oogwenk stond de heele hooischelf in ^en schrijft ons:
één vuurgloed en, aangewakkerd door den fer- I De afdeeling Amersfoort van de Onderoffi-
men zuid-westen wind, greep het vuur met zóó n ciersvereeniging Ons Belang hield den 27en
snelheid om zich heen, dat aan redding van de September j.l. eene vergadering, naar aanleiding
belendende perceelen niet meer te denken viel. J van be^ wederom instellen van de behandeling
Het rieten dok van het nabijgelegen woonhuis van de militaire pensioenwetten,
melk van deze fabrikanten van Buys vatte dus eveneens spoedig vlam, en De heer Haverkom, die dit onderwerp inleid-
.o «it Zoetermeer een groote j al wns reeds onmiddellijk de Bcrg-Ambnchtsche do, gaf een overzicht van den lijdensweg dezer
hoeveelhesd melk aangekomen. Verder komt er, brandweer ter nlnnKe nn>» huoo t
r iar f!^r mrlkbondelnron wr
Otedeg;
oo.< v-r. c:
brandiveer ter plaatse, met twee
wordt1 del" V* PeRsi°enwetten, .schetste duidelijk den noodtoe-
f - Z" W0S nlet m S aat dcn brand s,and waarin Ha .pensioimecrde onderofficieren
militaire
Tweede Kamer;
diep doordrongen van de ellende, waaraan de
gezinnen worden prijsgegeven van hen, die ge
dwongen worden den dienst te verlaten, onder
toekenning van een pensioen tot een bedra"- van
ongeveer 26 hunner jaarwedden;
doet een dringend beroep op den minister
van Oorlog, in geen geval te gedoogen, dat deze
treurige toestond ook in den komenden winter
zal worden bestendigd;
besluit deze motie ter kennis te brengen van
den minister van Oorlog en te publiceeren in
de pers."
Het wezen der Geschiedenis.
In de Internationale School voor Wijsbegeerte
zijn zooals wij eenigen tijd geleden aankondig
den, 1 en 2 October 2 weekeindt cursussen ge
houden, als schadeloosstelling voor de verschil
lende cursussen, die dezen zomer door gebrek
aan belangstelling niet konden doorgaan. Wij
waren in de gelegenheid, mede door welwillend
heid van het bestuur der School, één dezer cur
sussen, die van mevr. dr. J. van den Bergh van
EyzingaElias, over het wezen der geschiedenis
bij te wonen.
Zeer in het kort, willen we in het onderstaan
de trachten, enkele indrukken van deze uiter
mate interessante beschouwingen over de ge
schiedenis, weer te geven.
De geschiedschrijving heeft langen tijd gele
den onder gebrek aan filosofisch inzicht. Den
Iaatsten tijd is hierin ongetwijfeld een verande
ring ten goede waar te nemen. Niettemin, nog
steeds wordt maar al te vaak de waarde van
wijsgeerig inzicht bij de historisch-wetcnschap-
pelijke methode miskend en reeds daarom had
de lezing van mevr. v. d. Bergh, een zeer eingen-
aardige beteekenis.
Na een uiteenzetting te hebben gegeven van
wat tegenwoordig onder geschiedenis en his
torisch leven van een volk wordt verstaan, kwam
spr. tot het hoofdpunt van haar eerste voor
dracht. N. 1., dat bij nauwkeurige studie blijkt,
dat er in den stroom der historische gebeurte
nissen een verborgen rythme valt te ontdekken.
Het blijkt bij mmutieuse waarneming, dat alle
cultuuruitingen van een zeker tijdperk der ge
schiedenis door denzelfden geest worden be-
heerscht. Dit is het verband tusschen de verschil
lende cultureele gebeurtenissen van een en den
zelfden tijd, maar ook bestaat er zooals van
zelf spreekt verband tusschen de verschillende
op elkaar volgende historische perioden.
Als voorbeelden van het eerstgenoemde ver
band, wees spr. op le de Fransche maatschappij
in de Middeleeuwen en 2e dezelfde in de I8e
eeuw, het ancien régime.
In de middeleeuwen overheerscht het hiërar
chisch, descentrallseerend beginsel. We zien het
in de kerk, in het leenstelsel, maar ook in de
scholastisch-dogmatische wetenschap en als ze
ker niet het minst sterk sprekend voorbeeld, in
de bouwkunst, de Gothiek. Ook daarin zien we
als in het leenstelsel, het gedragen worden van
het hoogere door het lagere, (hiërarchie) en het
zelfstandig staan, en de eigen ornamentiek van
elk ondrdeel (descentralisatie).
Dit zelfstandige, onaantastbare van het lagere
is ook de oorzaak van het typisch middeleeuw»
sche, zuiver persoonlijke eerbegrip.
Het geloof aan het onaantastbare van het ware
en goede, in alles, van godsdienst tot textiel
industrie, voortkomend uit een gebrek aan his
torisch besef en zich manifesteerend in een hals
starrig vasthouden aan oude voorschriften, leid
de tot versteening en eindelijk tot ondergang
dezer cultuur.
De middeleeuwsche cultuur gaat dan uiteen
in 2 hoofdstroomingen: le. absolute konings
schappen 2e het individualisme, van het laatste is
de Reformatie wel de beste manifestatie, het an
dere wordt typisch weergegeven in de gecentra
liseerde organisatie der Jeruïeten.
Na verloop van tijd vervalt dit absolute
koningschap, (speciaal in Frankrijk) in 19e en
18e eeuw tot kunstmatigheid in literatuur, bouw
kunst, opvoeding, zoowel als in handel en nijver
heid. (Académie fran<;aise, Colbertisme, rococo
enz.)
Geesteloosheid en vormelijkheid zijn de ken
merken van het ancien régime. Op al deze ge
bieden bracht de Fransche revolutie de reactie:
vrijheid en ongebondenheid.
Ook dit voorbeeld toont wel duidelijk de cen
trale beteekenis, van den geest, waardoor his
torische tijdperken worden beheerscht.
Het le gedeelte van haren cursus besloot spr. met
de vraag: Is er vooruitgang te constateeren.
Voor zoover vooruitgang betreft vermeerdering
van vrijheid, was haar antwoord: zeer zeker.
In het le gedeelte behandelde spr. het pro
bleem in hoeverre de historische ontwikkeling
bepaald wordt door economische omstandig
heden cn in hoeverre door geestelijke leiders.
Voornamelijk deed spr. dit aan de hand van
Marx' historisch-materialisme. Zij wees er op,
van hoe groote bcctekenis dit is geweest, niet
alleen in sociaal opzicht, als agitatiemiddel on
der de massa, maar ook voor de historische we
tenschap. Daartegenover staat het eenzijdig,
28 September: De alcohol en zijn invloed ojj
den mensch. Inleider: M. Boelmnns.
2 November 1921. De tuberculose cn haar be*
strijding, met lichtbeelden. Voordracht door dn»
R. H. N. Eijkel.
Deze cursus wordt gehouden in „'t Volkje*!
23 November en 30 November en 14 Decern*
ber: De Socialisatie. Inleider F. v. d. Walle.
5 en 12 Januari 1922: Het Gildewezen. Inlein
der: J. G. van Dillen.
21 Januari 1922. Onderwerp: Kunst en Socia*
lisme. Kunstavond met medewerking van nader
te bepalen musici en zangeres of het socialistisch
klein-tooneel uit Amsterdam. Inleider: A. B«
Kleerekooper. Deze cursus-avond wordt gehou*
den in „Amicitia".
Februari 1922: Het Volksonderwijs.
28 Februari 1922. Kunstbeschouwing over Kol
werk von Alb. Hahn Sr. (met platen.) Inleider
A. Hahn Jr.
17 Maart 1922. De collectieve arbeidsovereen*
komst in de typografie. Inleider: F. v. <L WaL
T h i s s.
De laatste aflevering van „De Gids" brengt
het eerste gedeelte van een roman van D. .Th!
Jaarsmo, directeur van onderwijs, alhier.
De schrijver geeft met dit Thiss het begin van
een werk, dat uit 12 deelen bestaan zal, een ver*
volgroman dus. Het eerste deel, getiteld Het
Ontwaken, beschrijft de liefde van den hoofd*
persoon Thiss voor een blind meisje, Titia, hare
wederliefde, hun huwelijk, en Titia's doodt
Schrijver bedoelt te zeggen, dat door de smart
en het lijden, door Titia's sterven over hem
gekomen, Thiss ontwaakt tot het Leven,
uit den droom van zijn onbewust en landelijk
geluk. Het leven echter vindt hem onvoorbereid.
Nu door den dood van zijne jonge vrouw eena
periode van zijn leven uiterlijk is afgesloten, is
hij niet bij machte ook innerlijk af te sluiten.
Doch de seizoenen bewegen voort, het leven
voert hem door tal van ervaringen, en hij rijpt
er toe. En op dien dag, dat hij voelt, nu ook
innerlijk te kunnen afsluiten, is de dageraad van
het leven voorgoed voor hem aangebroken
(deel IIDageraad). Dat leven voert hem thans
in zijn woelende branding (deel UI: De Bran*
ding), hij worstelt, doch wordt teruggeworpen
op de kust, die hij verliet. Hij herzoekt onfcj
moedigd het oude geluk, doch moet ervaren dat
het voorgoed geweken is (deel IV: Het verloren
Huis). Dan neemt het leven hem opnieuw mede,
en hij wordt uitgedragen op zijn machtige gol
ven. Het oude wijkt steeds verder, nieuwen waar
den doemen op, doch hij mist het orgaan, ze
te erkennen en te waardeeren. De wanhoop aanl
het leven overvalt hem, twijfel aan al wat w»
gekend en bemind heeft (deel V: De Grootél
Twijfel). Opnieuw echter wordt hij voortgedre*
ven, hij worstelt en zoekt het geluk langs vele
wegen (deel VI: Aan Vreemde Kunsten). En
juist op het oogenblik, dot de vertwijfelde zoe*
ker in wanhoop wil opgeven en de stilte van den
dood begeert, vindt hij de parel, en d8
groote omkeer is gekomen (deel VU: Wendingjl,
in de dan volgende deelen VÏÏI: Aan gene zijdei
(n.l. van de louterende, verreinigde Smart);
Het groene Dal; X. De Middaghoogte; XL Laetdt
Animo; en XU De groote Stilte wordt de op*
gang uit het tot dan beschreven leven gegeven
tot dot Andere, waar Thiss het geluk niet meeu
zoekt buiten zich, doch in zich. En déér vindt*
Het Geldersche Vallei-Kanaal
Een brochure, getiteld J)e Staathuishoudkana
dige Beteekenis van het Ontwerp-kanaal door dd
Geldersche Vallei door Ir. W. J. van Haren Nort
man verscheen bij de drukkerij Holland te Anus
sterdam.
1 Itjlistaiup. uuai lt-^CllU»tl aiuai nv.1
rkeeren, die, vooj het meerendeel roet een J materialistische en daardoor voor een deel on*
Noodlottige val.
Een leerling van de R. H. B. S. is gistermfdi
dag op de Koninginnel aan met zijn fiets in aaiv^j
raking gekomen met een stilstaande auto. DO;
jongen, die nog al vaart had, sloeg tegen da
straatsteenen, met het noodlottig gevolg dat hjf
een sleutelbeen brak. Binnengedragen in hotel
Reichmann verleende arts Egging de eerste huini
waarna de eigenaar van de auto zoo vriendelijH
was hem naar zijn woonplaats, Hoogland, t4
brengen.
Voor de vele hardrijders is dit treurig ongöf
val een les, die, naar wij hopen, door hen goeif
ter harte zal genomen worden. Want onze mooi€
H. B. S. ligt voor niet voorzichtige fietsers vrfl
gevaarlijk, waarop de leerlingen ook ter dege
door den directeur zijn gewezen. Dat zij immg'
de waarschuwingen goed indachtig zullen zQn(
Rectificatie.
Een ingezonden stuk, getiteld „Ons dagelijkeoSf
brood" werd in ons nummer van gisteren abusdflp
onder Stadsnieuws geplaatst.
AGENDA.
Vrijdag, Zaterdag,
bioscoop De Arend.
Dagelijks
Bioscoop Langestraat.
Museum Flehite.
MDA'. j
Zondag en Maarofc#
