„DE EEMLANDER"
BUITENLAND.
FEUILLETON.
Es rnsn van een sloienie.
20© Jaargang No. 149
iMSPIUIS 7"? Z
lpet post f 1.—. pet week (met Rtatt» vemkering
tegen ongelukken) f 0.17s, alzonderlyke nummers
jfoas.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
OIRECTEUR-UITGEVERi J. VALKHOFF.
BUREAU:
ARNHEMSCHE POORTWAL
TEl «IMT 613.
Donderdag 22 December 1921
PJIIS DER IBVEKIES®
bewijsnummer, elke regel nicer 0.25, diensta.inbie»
dingen en Üctd.idi^heidsadvcitenticn voor dc helft
der prij*. Voor handel en bedrijf bestaan zeer
woouleclige hcpalinqen «roor het advcrlccicn. licna
circulaire, bevattende dc voorwaarden, wordt op
canvraag toegezonden.
Politiek Overzicht.
n
jWij geven thans plaats nan een briefwisseling
^Absschen Hindenburg en Wilhelm II. De eerste
(*brief van Hindenburg, gedoteerd Hannover, 30
■Maart 1921 luidt
1 Aan Uwe Keizerlijke en Koninklijke Majes
teit verzoek ik, voor de genadige belangstelling
■bij de ziekte van mijn vrouw, mijn besten dank
mogen betuigen. Er is nog steeds reden voor
bezorgdheid. Uit mijn woonplaats heb ik wei
nig heuchelijks te melden. De woelingen in
■Midden-Duitschland zijn ernstiger als door de
'Pruisische regeering wordt voorgesteld. Laat
öns hopen, dat wij ze spoedig meester zullen
*ijn. Steeds zwaarder drukt op het Duitsche
.volk de invloed van het vredesdiclaat van Ver
sailles, aan de hond waarvan onze vijanden
hun politiek spel van vernietiging van dag tol
'dag onverbloemder spelen. Ter motiveering
iVan deze dwangpoütiek moet het sprookje van
'de Duitsche schuld aan den oorlog in stand
worden gehouden. Den woordvoerder van den
Itijandelijken bond, den heer Lloyd George,
deert het niet, dat hij den 20sten December van
bet vorig jaar verklaard heeft„Geen enkel
Staatsman heeft in den zomer van 1914 den
fcorlog gewild. Alle volken zijn er in gegleden
Of er in gestort," terwijl hij in zijn rede op de
conferentie van Londen op 3 Maart o.m. ver
klaarde „De verantwoordelijkheid van
Duitschland voor den oorlog is het uitgangs
punt. Zij is de basis, waarop het gebouw van
(het Verdrag van Versailles is opgetrokken
iWnnneer deze erkenning wordt afgewezen, of
prijsgegeven, staat het verdrag op losse schroer
jren. De schuldvraag is nog altijd, van het groot*
Bte gewicht voor de toekomst van het Duitsche
,Volk. Vreeselijk wreekt zich, dat in Versailles
aan de vertegenwoordigers van Duitschland te
gen hun overtuiging in de erkenning is afge
perst van onze beweerde „schuld aan den oor
log." Niet minder sterk wreekt zich de onware
'erkenning van Duitschland's medeschuld, die
minister Simons op de Londensche conferentie
gedaan heeft. Ik voel in het diepst van mijn
ïiel met Uwe Majesteit mede.
In mijn lange militaire loopbaan heb ik het
geluk gehad, tot Uwe Majesteit in nauwe per
soonlijke betrekking te treden. Ik weet, dat de
arbeid van Uwe Majesteit gedurende uwen ge
beden regeringstijd het in stand houden van
iden vrede gegolden heeft. Ik kon beseffen, hoe
mateloos zwaar het voor Uwe Majesteit moet
zijn, buiten den positieven arbeid voor het va
derland te staan.
De vergelijkende geschiedkundige tabellen die
Uwe Majesteit heeft samengesteld, en waarvan
Uwe Majesteit destijds ook mij een copiè deed
geworden, vormen een goede bijdrage tot de
geschiedenis van het ontstaan van den oorlog
en zijn geëigend, menige onjuiste voorstelling
te niet te doen.
Ik heb het betreurd, dat Uwe Majesteit de Ta
bellen niet heeft gepubliceerd, doch ze slechts
ter beschikking van een kleinen kring heeft ge
steld. Nu de tabellen thans door oen indiscre
tie en ten deele in onvolledige uittreksels in de
buitenlandsche pers zijn gepubliceerd, schijnt
mij thans de volledige publicatie in de Duit
sche pers aanbevelenswaard.
Tot mijn groote vreugde vernam ik, dat in
den toestond van Uwe Majesteit den laalsten
tijd eenige verbetering is ingetreden. God helpe
Ook verder.
Met diepen eerbied en onbegrensde trouw en
dankbaarheid, van Uw Keizerlijke en Konink
lijke Majesteit de alleronderdanigste
(get.) Von Hindenburg, Gen.-Veldm.
Op Hindenburg's brief, anlwooidde de vroe
gere keizer
Huize Doorn, 5 April 1921.
Waarde Veldmaarschalk I
Uartelijk c-agk voor uw brief van 30 Maart.
'Gii hebt gelijk. Dit valt mij het zwaarstin het
buitenland te moeten wonen, met brandend ge
moed de vreeselijke lotgevallen te volgen van
'ons dierbaar vaderland, waaraan geheel mijn
levenswerk was gewijd, en waarvoor ik nu niets
iflran zijn.
Gij hebt in de donkere, rampzalige Novem
berdagen 1918 mij ter zijde gestaan. Zooals
gij weet, heb ik het moeilijke en vreeselijke be
sluit om naar het buitenland te gaan slechts
^genomen na hevigen mwendigen strijd, omdat
gij en mijne andere raadslieden, wier advies
'werd ingewonnen, mij met aandrang voor oogen
hebt gesteld dot het alleen langs dezen weg
mogelijk zou zijn, voor ons volk gunstiger voor
waarden te verkrijgen voor den wapenstilstand
en het een bloedigen burgeroorlog te besperen.
Het offer is vcrgeefsch geweest. Voor en na
willen de vijanden voor dc beweerde schuld van
het „Keizerlijk Duitschland" het Duitsche /olk
laten boeten.
In mijn streven om alle persoonlijke over
wegingen ondergeschikt te maken aan het wel
zijn van Duitschland, houd ik mij geheel terug
getrokken. Ik zwijg op alle leugens en laster
praatjes, die over mij worden verspteid. Ik
acht het beneden mijn waardigheid, mij tegen
aanvallen en smaad te verdedigen.
Om dezelfde reden van terughouding heb ik
cok de door u vermelde historische tabellen
streng objectief gehouden en alleen ter kennis
gebracht von een engen kring van bekenden.
Hoe het geschrift nu door een indiscretie of
door diefstal openbaar is gemaakt, is mij vol
slagen onbegrijpelijk. Mijn doel met het opstel
len van de historische tabellen was, door een
systematische opsomming van nuchtere feiten
streng historisch materiaal to verzamelen, dat
den lezer in de gelegenheid moest stellen om
over dc voorgeschiedenis von den oorlog zich
zelf een oordeel te vormen. Mijn beste, de
meest overtuigende bronnen heb ik in het
voorbijgaan opgemerkt gevonden in de na
den oorlog ontstane literatuur juist van burgers
der vijandelijke staten. Daarom doet net mij
genoegen, dat gij mijn bescheiden bijdrage tot
de geschiedenis nuttig acht. Voor uwen raad
om de intusschen aangevulde tabellen toeganke
lijk te maken voor de Duitsche pers, dank ik
u ik zal dien opvolgen.
De waarheid zal zich baan breken, machtig,
onweerstaanbaar, als een lawine. Wie tegen be
ter weten voor de feiten niet ontoegankelijk wil
zijn, moet erkennen dat gedurende de 26 jaren
van mijn regeering vóór den oorlog- de buiten
landsche politiek van Duitschland uitsluitend
was gericht op het behouden van den vrede.
Haar streven was enkel en alleen, den heiligen
bodem van den geboortegrond, van Oost en
West bedreigd, te beschermen, en de vreed
zame ontwikkeling te verzekeren van onzen han
del en ons bedrijfsleven. Hadden wij ooit oor
logzuchtige bedoelingen gehad, dan zouden wij
in 1900 erop losgeslagen hebben, toen Enge
land door den Boerenoorlog of in 1905, toen
Rusland door den oorlog met Japan was gebon
den en een vrijwel zekere overwinning ons zou
hebben toegelachen. In elk geval zouden wij
zeker niet juist het jaar 1914 hebben uitge
zócht, toen een overstelpende overmacht aan
eengesloten tegenover ons stond. Ook moet
ieder, die onbevangen is erkennen, dat Duitsch
land van den oorlog in het geheel niets had te
verwachten, terwijl onze vijanden daarvan alles
hoopten voor hunne plannen om ons te vernie
tigen, die reeds lang waren vastgesteld.
Dat het vurig streven van mij en mijn regee
ring in de kritieke dagen van Juli <?n Augustus
1914 uitsluitend was gericht op het behoud van
den wereldvrede, wordt meer en meer bevestigd
door de nieuwste letterkundige en authentieke
publicaties van Duitsche en in het bizonder
ok van vijandelijke zijde. Het meest door
gaande bewijs daarvoor brengt het woord von
Sasonof„De vredelievendheid van den Duit-
schen keizer staat ons borg, dat wij het tijd
stip voor den oorlog zelf kunnen bepalen". Wat
kan men meer verlangen als bewijs van onze
onschuld Dat beteekenthet opzet om een
niets kwaads vc-rmoedende te overvallen. God is
mijn getuige, dat ik, om den oorlog te voorko
men, tot de uiterste grens ben gegaan van
vat ik kon verantwoorden met het oog op de
veiligheid en het onverlet blijven van mijn
dierbaar vaderland.
Van eenige schuld van Duitschlemd aan den
oorlog kon geen sprake zijn. Thans bestaat
geen twijfel moer, dat niet Duitschland, doch
het verbond zijnor vijanden den oorlog met
voorbedachten rade heeft voorbereid en opzet
telijk veroorzaakt.
HOTEL „!£O^OPÜLEs
MORGEN: Gebakken Tang.
Om dit optreden tc verbloemen, heeft het ver
bond onzer vijanden in het sriiadeliike vredes
verdrag Duitschland de „schuldbelijdenis" in
strijd met de waarheid afgedwongen en verlangd
dat ik zou terechtstaan voor een gerechtshof
van onze vijanden. Gij kent mij te goed, mijn
waarde veldmaarschalk, om niet te weten, dat
voor mijn geliefde vaderland geen offer mij te
groot is. Een gerechtsof echter, waarin het ver
bond onzer vijanden tegelijk aanklager zou zijn
en rechter, zou niet een orgaan van het recht
zijn, doch een werktuig van politieke willekeur
en 4#een dienen om door mijn veroordecling,
die natuurlijk zou volgen, achteraf de onge
hoorde vredesvoorwaarden te rechtvaardigen,
die ons zijn opgelegd. Natuurlijk moest ik daar
om mijnerzijds het plan van den vijand afwijzen.
Maar ook mijn terechtstaan voor een neutraal
gerechtshof, hoe ook samengesteld, kon ik niet
in overweging nemen. Over de maatregelen,
die ik als keizer en koning, dus als volgens de
grondwet niet-veranlwoordelijk vertegenwoordi
ger van het Duitsche volk, naar mijn beste weten
en volgens de inspraak van mijn geweten heb
getroffen, erken ik geen strafrechtelijk oordeel
van eënig aarasch rechter, hoe hoog hij moge
zijn geplaatst, omdat ik daardoor de eer en de
waardigheid van het door mij vertegenwoor
digde Duitsche volk zou prijsgeven.
Een gerechtelijk onderzoek naar de schuld en
een strafrechtelijke vervolging, uitsluitend ge
licht tegen hel hoofd van een der in den oorlog
betrokken staten, doen voor dezen staat de
rechtsgelijkheid met de andere staten geheel
teloorgaan, en daarmede zijn aanzien in de ge
meenschap der volken. Bovendien zou dit pro
ces a priori den indruk wekken, dien onze vijan
den juist beoogen, als ging het in de gcheele
„schuldkwestie" alleen om dit e e n e staatshoofd
en om het e e n e volk, door hem vertegenwoor
digd. Daarbij komt nog, dat een onpartijdige
beoordeeling van de „schuldkwestie" is uitge
sloten, tenzij de procedure ook tot de staats
hoofden en leidende staatslieden van de vijan
delijke mogendheden wordt uitgestrekt en hun
beleid aan dezelfde kritiek wordt onderworpen.
Immers de houding, door eiken staat afzonder
lijk aangenomen bij het uitbreken van een oor
log, kan natuurlijk alleen juist worden beoor
deeld, indien men rekening houdt met het op
treden van zijne tegenpartij.
Tot een werkelijke oplossing van de „schuld
kwestie", waarbij Duitschland zeker niet minder
belang zou hebben dan zijn vijanden, kan men
alleen geraken, als door een internationale, on
partijdige instantie niet bepaalde personen straf
rechtelijk worden gevonnist, maar als alle ge
beurtenissen, die tot den wereldoorlog hebben
geleid, evenals alle andere krenkingen van het
volkenrecht worden vastgesteld, om daarna het
aandeel in de schuld van de persoonlijkheden,
die aan de zijde van alle oorlogvoerende mo
gendheden een rol hebben gespeeld, juist te
bepalen.
Een zoodanig loyaal voorstel is na het einde
van den oorlog in officeelen vorm van Duitschen
kant gedaanhet is echter, voorzoover mij be
kend, door den vijand deels afwijzend beant
woord, anderdeels in het geheel geen antwoord
waardig gekeurd. Duitsohland heeft bovendien
dadelijk na den oorlog zijn archieven zonder
eenige beperking geopend terwijl het vijandelijk
varbond zich tot dusver wel heeft gewacht dit
voorbeeld te volgen. Eerst een begin in die
richting is thans in Amerika gemaakt door de
publicatie van geheime documenten uit de Rus
sische archieven.
Reeds deze houding van het verbond onzer
vijanden naast het bekend worden van een over
weldigend© massa bezwarend materiaal geeft
een vingeraanwijzing, waar de „schuld aan. den
oorlog" in werkelijkheid is te zoeken f Voor
Duitschland echter volgt hieruit te meer de ge
biedende plicht, met alle middelen al het moge
lijke materiaal, dat vcor de „schuldkwestie" in
aanmerking komt, te verzamelen, te schiften en
te publiceeren, om daardoor hen, die in werke
lijkheid den oorlog hebben veroorzaakt, aan de
kaak tc stellen.
God zij met ons 1
Uw dankbare
WILHELM.
Berichten.
DE CONFERENTIE TE WASHINGTON.
Dc duikbootcn.
Londen, 21 Dec. (N. T. A. Draadloos.).
Men verwacht, dat, voor de conferentie met
Kerst-rcccs gaat, de duikbootenkwestie in open
bare vergadering zal worden ter sproke ge
bracht. Zoonis algemeen bekend is, zou Enge
land dc volledige afschaffing wenschcn van dit
wapen, omdat het onmenschelijk en onnooclig
is. De kwestie zal aan dc orde worden ge
steld door den eersten lord van dc admiraliteit,
lord Lee. Deze zal het technische punt naar
voren brengen, dot de duikboot enkel als de
fensief wapen van groot nut is.
BIJEENKOMST VAN DEN OPPER
STEN RAAD.
Londen, 21 Dec. (R.) De Opperste Raad
komt in de eerste weck von Januari bijeen.
Lloyd George vertrekt ongeveer het midden
van de volgende week naar Cannes.
Londen, 21 Dec. (R.) Duitschland zal niet
vertegenwoordigd zijn op de bijeenkomst van
den Oppersten Rood, maar de Duitsche verte
genwoordigers zullen ter conferentie kunnen
worden geroepen, zoools dit het geval is ge
weest ter laatste conferentie in Londen.
De Opperste Raad zal zich ook bezig houden
met den cconomisclien toestand van Europa.
Uit het Saargcbicd.
Soarbrücken,21 Dec. (W. B.) Dc po
litieke partijen in 't Snargebied hebben aan drie
aldaar vertoevende leden van den Volkenbonds
raad een memorandum overhandigd, waarin
verzet wordt aangeteekend tegen het eigen
machtig optreden der regeeringscommissie. Te
vens wordt in 't memorandum om verbetering
van wantoestanden gevraagd.
HET KAPP-PROCES.
Vort Jagow veroordeeld.
Leipzig, 21 Dec. (W. B.) In het proces
tegen Von Jagow c.s. is hedenmiddag het von
nis geveld. De beklaagde Von Jagow werd we
gens medeplichtigheid aan hoogverraad, met in
achtneming van verzachtende omstandigheden,
tot vijf jaar vestingstraf veroordeeld. De beide
andere beklaagden, dr. Schiele en Von Wangen*
heim, werden van rechtsvervolging ontslagen,
op grond van de overweging, dat zij niet als
leiders der beweging zijn te beschouwen. De
kosten von het proces tegen hen zullen door den
Staat gedragen worden. De overige kosten ko
men voor rekening van Von Jagow.
Kardinaal Cobrières. f
Montpcllier,21 Dec. (B. T. A.) Kardi
naal Cafcrières is op 97-jarigen leeftijd plotse
ling overleden.
DE IERSCHE KWESTIE.
De houding van 't Dail Eircann.
Londen, 21 Dec. (N. T. A. Draadloos). De
belangrijkste rede heden in de Dail Eireann was
die van Gavan Duffy, den Sinn-Fein-gezant te
Rome en ccn der onderteekenaars van de En-
gelsch-Iersche overeenkomst. Duffy gaf een uit
leg van de reden, die hij had voor een „onwil
lige maar oprechte" aanbeveling van de over
eenkomst. Hij voelde geen sympathie voor hen,
die van dit verdrag spraken als volkomen waar
deloos. Ik wensch, dat het Iersche volk er op
vertrouwt, dat dit verdrag geeft, wat het in
honderden jaren niet heeft gehad. Het geeft het
olk de regeeringsmacht en de macht over het
leger. Het is een werkelijke macht, in handen
gelegd van ons eigen volk.
Duffy wees er verder op, dat het Iersche volk
zijn eigen grondwet zou maken en dat de bin-
nenlandsche kwesties geheel in handen waren
gelaten van het Iersche volk. De eed van trouw
aan dc-n Engelsc'nen koning was weliswaar ook
z. i. een gebrek in het verdrag, maar hij gispte
och hen, die onware verklaringen aflegden cn
ran het volk verlangden, dat dit zpu geloovcn,
dat Britsche officieren zouden overgaan naar hel
Iersche leger en dat dc Union Jack de Iersche
vlag zou zijn.
Hij verheelde niet zijn onvoldaanheid met
liet verdrag. Maar als gevolmachtigde te Lon
den v/as hij' gesteld voor het alternatiefaan
vaarding van dit verdrag, dat „vrede met
macht" gaf of onmiddellijken oorlogWij ver
loten de republiek om het volk te redden, ver
klaarde hij op dromatischcn toon. Mijn hart ïl
met hen, die tegen het verdrag zijn, moor miii*
verstand is tegen hen, omdat ik geen andere uiv»
komst zie dan aanneming. t
Minister Duggan verklaarde zich krnchtij
voor de nonneming der overeenkomsthij W
geteekend .met volle bewustheid zijner vcrai>,
woordelijkheid. Als het Iersche volk de vrijheii
volgons dit verdrag niet kan aanvaarden, rnocsy.
het dit zelf weten. Doch wot het gepraat vnfl
onvcrzocnlijken betreft aangaande „beginselen",
zeide hij, dat iedereen het recht hod om heen ti
gaan cn voor zijn beginselen te sterven, mnoft,
niemand had het recht h'el Iersche volk in dc**
dcod te zenden voor zijn beginselen.
Dublin, 21 Dec. (R.) Na een hernieuwd
bitter gestemd debat, werd het Dail Eircann op*
nieuw verdaagd.
Excessen.
Londen, 2T Dec. (R.). T?en nf !-cling van
het Iersche republikeinse! o leger is binnen ge*
vollen in Londonderry, een der graafschappen
van klister. Zij namen 15 Sinn Fciners gevoiv-.cn,
die werden meegenomen waarschijnlijk wegens
een of andere inbreuk op de discipline. Da
politie vervolgde hen met auto's, waarna een
gevecht volgde in het Spcrin-dal in Tyrone,
war een republikeins oh kamp v/ns. Zes repu-*
blikeinen zijn gedood, 20 gewond cn 15 gcvan-i
gen genomen. De ontvoerde Sinn Painers wer*
den bevrijd. Do politic heeft tien landmijnen in
bslog genomen, alsmede ccn groote hocveelhei'1
wapens en mimitic.
Japanschc Handelsmissie tc Londen.
Londen, 21 Dec. (N. T. A. Draadloos),»
Do leden der Japanschc handelsmissie, die op_
het oogenblik een bezoek brengt eon London^
zijn vanmorgen door den koning ontvangen. Da
leider der deputatie wees in een rede op del
hartelijke betrekkingen tusscbcn Jnpnn en Eni
geland. De koning uitte in ziin antwoord er zijn'
voldoening over, dat dc prins van Wales in da
gelegenheid zal zijn nader kennis te maken met
het bevriende Japan. Ook hoopte hij, dot dtf
missie goed succes zou hebl'-n, waar het gold
de handclsvoorwonrclon zoo spoedig mogelijk'
weer normaal te deen worden.
DE OPSTAND IN KAREÜË.
Helsingfors, 21 Dec. (W. B.) Wegens
den verscherpten toestond in dc Korelischo
kwestie heeft de sovjctregecring hoar vertegen*
woordigers in de gemengd Fir.sch-Russische
commissie teruggeroepen.
Warschau, 20 Dcc. (Orient). Door (Itf
sovjet-regeering zijn versterkingen gezond n
naar Knrelië, waar de toestond der bolsjewis
ten wederom kritieker wordt in verband met da
rebellie der roode garde van Moermansk, dia
de sovjet-commissarissen heeft vermoord cn
zich aangesloten bij de opstandelingen.
y Aanslag op Kondocriolis.
V-S- Kondocriotis gewond,
Athene, 21 D c c. (B. T. A.) Drie oorlogs-
involieden, ontevreden wegens het niet meer ont
vangen van steun, losten revolverschoten in het
bureau van het steuncomité. De vroegere regent
Kondocriotis cn twee andere personen werden
licht gewond.
Athene, 21 Dcc. (R.). Kondocriotis, dia
na den dood van Alexander regent is geweest,
is in den buik gewond. Zijn toestand is niet env-
stig.
DE SPANJAARDEN IN MAROKKO.
Madrid, 21 Dec. (B. T. A.). Uit Teloeöft
wprdt officieel gemeld, dat de Spaansche troc*
pen eenige stellingen in de streek van Melill*
veroverd hebben. —fl
Het drankverbod in Amerika.
Londen, 21 Dcc. (N. T. A. Draadloos ui#
Poldhu). Een uitgebreide aanval door de prohi<
bition-autoriteilen is gisteren le Chicago ge
daan op particuliere huizen, auto's, clubs ent
restaurants. Er werden mcerd cn 500 personen/'
gearresteerd.
Bandieten in nclic.
Londen, 21 Dec. (N. T. A. Draadloos)/.
Drie bandieten drongen een bioscoop te Ncw*^
York binnen tijdens dc voorstelling, bedreigden/
den directeur en het verdere personeel met ve*'
volvers, namen 100.000 dollars mee en verdwc*
nen.
—Vriendschap is de grootste schat des levens
ïïoch alleen voor hen, die haar op prijs weten
te stellen.
door
RUDOLPH STRATZ
uit het Duitsch door
Mcvicuw A. E. NUIJS—POSTHUMUS.
81
1 ogen haar was hij niet wreed I Dat v/as een
ïtchte plek in zijn hart. Dat wist Erna, cn in
haar angst moest zij toch lachen om de echte
Onbeholpenheid, waarmede hij blijken wilde ge
ven van zijn teederheid, door haar, als bij een
ernstige zieke in de kamer, slechts halfluid goe-
iden dag te zeggen, op de teenen te loopen en
met de grootste voorzichtigheid een stoel naai
fcich toe te halen.
„Nu hoe gaat het, Erna vroeg hij.
In zijn stem klonk werkelijke deelneming en
tmstige liefde.
Zonder hem aan te zien haalde zij de schou
ders op. Wat zou zij antwoorden Ja als dat
kaartje er niet geweest was, dat in snippers op
'den grond lag. Dat had haar trots den doodsteek
gegeven. Dat had haar wilskracht verlamd, haar
Vernederd en zwak gemaakt. Zij was bang voor
i9en levei* v/aarin alle menschen haar zóó lou
den behandelen, haar vertrouwen als een last,
haar minste verzoek om raad als indringerig"-
heid zouden opvatten.
John Henry had dit alles zeker wel dfcdervon-
den en zich ten laatste zelf weten te helpen.
Maar hij was nu eenmaal een man, een echte
man, en van kind af in een harde leerschool ge
weest. Hij had niet behoeven te leeren ontbe
ren en vergeten, zooals haar te wachten stond.
Voor hem waren de duizenden speldenprikken
van het begin iets heel gewoons, terwijl zij
het was alsof iets haar de keel dichtkneep. Dat
was de vrees en de afkeer van de armoede, van
het uitgestooten en uit de hoogte behandeld
worden, alsof men een misdaad begaan had en
een geheel onwaardig mensch was.
Maar bezoeker vroeg niet verder. Hij begon
over zichzelf te spreken.
„Nu ik ben den dag doorgekomen I" zeide
hij luchtig. „Hoofdzakelijk ben ik aan het tele-
phoneeren geweest I Met Parijs konden zij mij
niet verbinden, cn eer ik eindelijk aansluiting
kreeg met Weenen oud en grijs kan men
er bij worden T Tijd dat schijnt hier bij jullie
nog niets te beteekenen. Toen begon mijn ka-
merbuurman te klagen, omdat mijn secretaris
don geheelen dag en den halven nacht op de
schrijfmachine klepperde I Ik heb hem geant
woord: „Wees maar blij, dat de man zoo ijve
rig is I. En als u een schrijfmachine uitgevonden
heeft, die geen geraas maakt, kom er dan mede
bij mij. Dan zullen wij samen goede zaken
doen f"
Ema keek hom van terzijde aan. Zij kende hem
genoeg om te weten, dat hij niets zonder reden
deed, en dus ook niet enkel praatte, om te pra
ten. Hij hod een doel met die vertelling.
„Wij spraken samen Engelsch l" ging van
Lennep voort. „En ik zeide zeer beleefd tegen
hem„Wat duivel, sir, wees xuot zoo zenuw-
achtigT' Ofschoon ik het eigenlijk zelf ben.
Toen kijkt hij mij met groote oogen aan, en v/ij
beginnen allebei te lachen. Daar hadden twee
oude clubgenooten uit Shanghai elkander ont
moet. Ik was daar een goed jaar met .hem samen
geweest. Hij deed in opium.
„Weet je. Erna, opium brengt geld op I Dc
Chineezen zijn er op belust als vliegen op sui
ker, sinds wij hun in de veldtocht von 1841
in naam der Europeesche beschaving dat ver
gif hebben weten op te dringen. Die opiummijn-
VOf>RHAIïDï!if
VILTSCHOENEN
TOOI5 KIIV JkERÉRT,
VANAF f 2
J.GROOTEH DORST
LANGESTRAAT 80
heer verdiende dus veel geld. En altijd meer.
Toen hij vijftig jaar was 'den vorigen heifst
trok hij zich terug uit de zaken en wilde nu
zijn leven eens gaan genieten I
„En nu komt er iets treurigs het leven vond
hem niet meer genietbaar I De man is op l Op
gewerkt I Te laat gekomen I Er is niets meer
voor hem te halen."
Hij keerde zich plotseling geheel naar haar
om.
„En de moraal Mij dunkt, Emn, je moest je
leven genieten, zoolang je nog jong bent, in
plaats van het nutteloos door te brengen met
arbeiden en treuren. Arbeiden is geen genot f j
Er zijn wel zendelingen en andere vrome lie
den, die, terwijl zij bidden, anderen eeuwig aan
manen tot werken, omdat dat zoo vreeselijk
prettig is, maar ik, die den arbeid kon, zeg
„Neen T Arbeid is een dwong en daarom een
harde noot om te kraken, want achter dien
dwang staat de nood, de armoede I En die
Hij iripaktc een gebaar, alsof hij iets leelijks
wilde afschudden. v
„Men moet slechts zoolang arbeiden, totdat
men uit de armoede is. Dat is net alsof men
zich uit een moeras werkt. Men voelt zich te
genover zich zelf en anderen eerst als fatsoen
lijk mensch, wanneer meit op het droge is en
schoone kleederen aan heeft. Maar de meesten
blijven erin steken! Vooral onbemiddelde meis
jes, die in den tegenwoordigen tijd op eigen bee-
nen willen staanl Zij moeten zich haar leven
long afjakkeren, zij wordt bitter en haar bloei
tijd gaat voorbij, zonder dat iemand er haar
dankbaar voor is. Zie nu eens in den spiegcll
Dat zou toch jammer von jou wezenl Of einde
lijk nemen zij uit wanhoop den eersten den bes
ten. Maar aan dien kerel gun ik je niet, Ernal
„Kijk eens", ging hij voort, „als ik de keus
had: arm of rijk, don ben ik gek genoeg om te
zeggen: „Als het wezen kan, dan liever rijk!"
Jij hebt de keusl Het hangt van jezelf af, of je
wilt voortleven, zooals je het gewend bent, of
je vrijwillig afscheiden van de maatschappij der
vroolijke en tevreden menschen en allo klein
geestige zorgen en ellende op je laden, die de
vier-en-twintig aschgrauwe uren van den dag
je brengen in den strijd om je dagelijksch brood.
Dat gaat met stompen en slaan, Erna-liefI Dan
zou je je verwonderen, hoe onbeleefd de wereld
opeens tegen een jonge dame kan zijnl"
Zij gaf geen antwoord en plukte de laatste
stukjes van het noodlottige kaartje kapot. Dat
was haar booze talisman. Dat ontnam haar al«1/
3
Ie kracht en bevestigde zwijgend wat John Hei
ry zeide.
Hij schoof v/at dichter naar haar toe.
,Jk zou waarachtig niemand, en jou altlionaj
niet, aanraden, zich te verkoopen, om aan dal
armoede te ontkomen. Maar je hebt mij tocJ^j
van al je vereerders gekozen in een tijd, toen^
je nog zeer rijk meende te zijn. Je hebt mij gc-4
kozen, omdat je mij graag mocht lijden onrf
dat je von mij houdt, ondanks al mijn gebreke!
die ik nu eenmaal niet kon afleggen, omdet
dan waarschijnlijk niets van mij overbleefl J«
bent op het oogenblik alleen bang, dat ik j<
niet liefheb of liever, niet op de manier, zo*
als je het verlangt. Ik moet iets anders k\ ji
zien don je eigenlijk bent, en dat kan ik j
niet".
Ja. Dat was hetl Zonder 'Kem aan te zit
krakte zij een paar maal, bitter glimladiend.
„Be kan mij niet verzoenen met je besluit on
te studeerenl Dat is niets voor vrouwenl Hd
maakt haar tot karikaturen van onszelf! Ik hd
genoeg van de wereld gezien, om erover t<
kunnen oordeelen, cn overal heb ik bevonden
dat vrede en verstand slechts daar heerschen
waar vrouwen en mannen elk hun eigen au
beidsveld hebben. De mannen in het openbaar
de vrouwen in huis! Dat is haar rijk. Daar bc
hooren zij. Neem mij niet kwalijk, dat ik d$
banale dingen nog eens ophaal maar de waa
heid kan tenslotte op geen andere manier ge
zegd worden. Deze waarheid Is eeuwig. Zoolanf
er menschen waren, is het altijd zoo geweest
Hoe wil jullie nu opeens alles omverwerpen? D
vrouw kan niet strijden tegen den man. Daar
voor is zij te zwak. Dus moet zij hem gehoorzal
men. Dat is een natuuryvet."
{Wordt