PUIS DEB ABÏERnaiItH z Ust.'
IBUITENLAND.
Süoisen - Zeemleder - Borstelwerk
A. v. d. Weg, Langestr. 23
„LHiRn'Mssru.H
M a ja a a n*e 8 5
FEUILLETON.
Een bezoek m re Marconihut
"binnen landT
■Reparatifin
„DE EEMLANDER"
Drijfschalen
ZIE DE ETALAGES
B. NIEWEG
aan Tennis-Rackets
no, 94
post I J.--, per week imet srsüs vaiekcring
ongelukken) f 0.175, aixondcil^kc nuiumers
QS* 4 4 4 4 4
ftfflERSFOORTSCH DAGBLAD
Dinsdaq 5 September 1922
DIRECTEUR-UITGEVER! J. VALKHOFF.
BUREAU:
ARNHEMSCHE POORTWAL2A. postrekening n". 47910. tel int 813.
bewijsnummer, elke regel meer f 0.25, dienstaanb-ei
dingen en Ucfdadigheids-advcitentlSn voor de helf(*
der prijs. Voor handel en bedrijf bestaan zcei!
voordccijgc bepalingen voor het «dvcrlccrcn. Ken®
circulaire, bevattende do voorwaarden, wordt op
.aanvraag toegezonden.
Politiek Overzicht
heeft Zondag m Opper-Silezië opnieuw
plebisciet plaats gehad. De eerste volks*
iï*g, die zooveel beroering in Duitschland,
en de verdere wereld heeft gebrooht
en herinnert het zich nog duidelijk betrof
i kwestie, welke declerv van Opper-Silezic aan
oten, welke deolen aan Duitschland zouden
Orden toegewezen. De stemming die Zondag
[oets had, werd alleen gehouden in het Duitsch
fttyvende deel van Opper-Sileziëbeslist is
kans, of Opper-Silezië een Pruisisohe provincie
q! blijven of dat Opper-Silezië een eigen bonds
taat zal worden. M. a. w. het ging om de kwes-
et autonome staat in 't rijk of provincie van
'ruis. n. £eeds nu kan worden gezegd, dat oen
>vervelddgeinde meerderheid van stemmen is
tötgebracht ten gunste van het blijven als pro-
Sincie bij Pruisen. Aanleiding tot de stemming
jWes een rijkswet vean 27 Nov. 1920, waarin aan
Opper-Silezisohe bevolking werd beloofd, dat
;«ij zich binnen twee maanden, nadat de Duit-
sche autoriteiten het beheer van het tot dusver
Jbezette gebied weer op zich hadden genomen,
konden uitspreken over 't vorengenoemde vraag
stuk .Het was zeer stellig onder den invloed van
het centrum, dat, als tegenwicht tegen het door
de Poolsche regeering den Opper-Sileziërs ge
geven „organische statuut van een wojwode-
schop Silezië" de Duitsche rijkswet, bovenge
noemd, werd uitgevaardigd, die vanzelfsprekend
iop zeer geprononceerde wijze het karakter van
©en propoganda-middel voor het groote plebis
ciet (ter onderscheiding van de volksstemming
van geringer importantie, welke Zondag plaats
had droeg.
Na de groote stemming in Opper-Silezië, werd
van den kant van het centrum een bizonder le
vendige agitatie begonnen voor den autonomen
bondsstaat. Deze agitatie gaf begrijpelijkerwijze
het aanzijn aan contra-bewegingen, welker lei
ders aanstuurden op het aaneen sluiten van de
legenstonders der autonomie van verschillende
partij richtingen. De andere partijen namen aan
hankelijk een gereserveerde houding nnn. De
zaak kreeg vooral een scherpen kant, toen de
Pruisisohe minister-president Broun in een rede
op de Brcslausche Messe in de discussies in
greep en tegenover het standpunt van het cen
trum op scherpe wijze de z. g. Pruisische oplos
sing, d. w. z. de eisch tot het blijven van Opper-
Silezië binnen het kader van Pruisen, stelde. De
jociaal-democratische partij, die tot nog toe een
Jeer terughoudende positie innam, zag zich nu
genoodzaakt haar houding te bepalen. Deze
kwam hierop neer, dat zij den Opper-Silezischen
bondsstaat afwees, maar aan den anderen kant
.Opper-Silezië door het toestaan van provin
ciale autonomie een afzonderlijke behandeling
ten aanzien van zijn bestuursoorigelegenheid ten
cleel wilde doen vallen.
i Deze wij2e van positie-kiezen, die indertijd
Jroor de sociaal-democratische conferentie door
#e Vossische Zeitung reeds werd voorgesteld,
leverde dan ook een grondslag op, waarop re
geering en partijen het met elkaar eens konden
worden, nadat een tijdlang nog het denkbeeld
van een „Reichsland" en tal van andere plan
hen onderwerp van besprekingen uitmaakten. De
Pruisische regeering kwam tegemoet aan de
Wenschen der Opper-Sileziërs, ging tot een
krachtige „Personnlreform" over en bood ten-
slotto door het toestaan van een provinciale
putonomie bepaalde garanties, dat de wijziging
Qer Pruisische Polen-politiek overeenkomstig de
Vensohen der Opper-Sileziërs ook duurzaam
■zal zijn. De opper-president, de regeeringspre-
sident, de voorzitter van het provinciale Schui
tcollegium en de president van den Landcskul-
turrat aldus merkte dr. Herbert Weiszrr.nnn
èergistcren in de avond-éditie der Voss. Ztg.
Op, kunnen slechts in overleg met den Provin-
rialuusschuss benoemd worden.
Op grond van deze houding van de Pruisi
sche regeering verklaarde daarna ook het cen
trum voldaan te zijn en zag af van zijn eisch
inzake autonomie. Het duurde don ook niet lang,
of de partijen werden het hieromtrent eens, dat
de bevolking de beslissing voor een blijven van
Opper-Silezië zij Pruisen werd aanbevolen. De
Poolsche partijen, die m principe voor de auto
nomie van Opper-Silezië waren, zagen, gezien
deze staat van zaken, zich hopeloos in de min
derheid en spanden zich maar zwakjes in. Vlok
voor de stemming besloten zij zelfs een oproep
uit te vaardigen, waarin de Poolsche bevolking
in Opper-Silezië werd aangeraden zich bij de
stemming voor de autonomie op 3 Sept. vol
komen te onthouden, daar het resultaat door de
verandering van de houding van het centrum
toch bij voortbaat reeds was beslist. Inderdaad:
zoo is het uitgekomen. Gelijk wij in den aan-
hem zeiden, heeft de meerderheid van Duitsch-
Opper-Silezië zich in dien zin uitgesproken, dot
zij verlangt, dot Opper-Silezië een autonome
provincie wordt binnen 't kader van den bonds
staat Pruisen.
VOLKENBOND.
De verkiezing van een nieuwen president.
De Volkenbondsvergndering koos gisteren
Edwards, gedelegeerde van Chili, met 42 stem
men van de 44 tot haar president.
Eén stem werd blanco uitgebracht en één
stem op Motta.
De eerste zitting.
Genèvc-, 4 S e p t. (B. T. A.). De derde ver
gadering van den Volkenbond hield hedcnoch
tend haar eerste zitting. Gedelegeerden van 44
landen zijn aanwezig. De publieke tribunes zijn
geheel bezet. Te kwart over elf opent de Gomn,
gezant van Brazilië te Londen, fun<rcerend pre
sident van den Raad van den Volkenhond, de
zitting en strookt een rede uit, die eenstemmig
applaus ontlokt. Hij stelt met name vast, dat
de Volkenbond een bestanddeel wordt in het
politieke leven der wereld als een onmisbaor or
gaan voor hoor normale leven. Men moet zich
niet loten verontrusten door de rr«v.-etensbezwn-
ren van hen, die vreezen dat het instituut var.
den Volkenbond een soort opperstaat wordt, die
de souvereiniteit der naties aantast. Andere min
of meer analoge instituten ontwikkelen zich zon
der de souvereiniteit der stoten aan te tasten.
De vergadering benoemde een commissie van
acht leden ter verificatie der volmachten en
ging uiteen tot vier uur.
DUITSCHLAND.
President Ebert.
Kiel, 4 Sept. (\V. B.) Hedenmorgen is dc
president hier aangekomen om deel te nemen
aan de herfstweek voor kunst ei. v. ..-.'nip.
Hofprediker Dry ander, f
De vroegere hoipiediker van den Duitschen
keizer, excellentie von Dryander, is gisteren,
k'ijkens den pultsrhen draadloozen dienst, ie
Berlijn op t::'.-htig-jarigen leeftijd overleden.
Verbooging posltarieven.
B e r 1 ij n, 4 Sept. (W. B.) De verkeerscommis-
sie uit de administratie der posterijen heeft, naar
het Berliner Tageblatt meldt, vanochtend ver
gaderd ter bespreking van de verhooging der
posttarieven. De minister van posterijen ver
klaarde, dat de aan den rijksraad toegezonden
ontwerpen nopens die verhoogingen reeds zijn
achterhaald. Hij diende een in de laatste dagen
opgemaakte aanvulling dezer ontwerpen in, die
veel hooger tarieven behelst. De toeslag voor
telefoongesprekken, die tot dusver 160 pet. be
droeg, zal worden verhoogd tot 700 pet. Voor
telegrammen worden de tarieven: plaatselijk 3
mark. buiten de stad 5 mark per woord.
De arbeidsgemeenschap tusschcn meerderheids-
socialisten en onafhankelijken.
B e r 1 ij n, 4 Sept. (W. B.) De partijbesturen
der sociaal-democratische partij en der onaf
hankelijke sociaa'-nemocrotische partij onder
handelen sinds vanmorgen over de beide ont
werpen voor eer gemeenschappelijk wegpro
gramma. De besprekingen hebben volgens de
Vorwarts een zeer bevredigend verloop. De
vaststelling van het gemeenschappelijk werk
program zal degelijk nog in den loop von
den middag ten einde werden gebracht.
De economische noodtoestand.
B e r 1 ij n, 4 Sept. (\V. B Volgens de Neue
Berliner Zwölfuhrzcitung zijn de laatste dagen
in de streek van Mansfeld en Halle verscheidene
groote vergaderingen van arbeiders gehouden,
waarin met het oog op de duurte werd uit-
genoodigd tot een algemcene staking en moties
in dien zin werden aangenomen
De levensmiddelcnvoorziening.
De ministers van voedselvoorziening der Duit-
scho stoten zijn te Hamburg bijeengekomen ter
bespreking van de groan- en broodvoorziening
der bevolking.
Politieambtenaar vermoord.
B e r 1 ij n, 4 Sept. (W. B.) Volgens de bladen
is gisteravond alhier en opperwachtmeester
der politie door een onbekende, dien hij wilde
bekeuren wegens het drogen van een revolver
hetgeen hij bemerkte door dat het wapen den
man uit den zak viel, in de borst geschoten. De
ongelukkige was op slag dood. De doder werd
later gearresteerd en was door do menigte bijna
gelyncht. Op de stoep van het politiebureau
zabto bewusteloos ineen. Volgens een ander be
richt zou hij vergif hebben ingenomen. Men
vond eenig Russisch geld in zijn bez.it
16—18 Langestraat. Amersfoort.
Een zeep proote sorleering
vindt U in ons magazijn.
FRANKRIJK.
Dc ondergang van de France.
B e r 1 ij n, 4 Sept. (N. T. A. Draadloos.).
Naar uit Parijs wordt gemeld, werd onder
voorzitterschap van vice-admiraal Fournier een
commissie ingesteld om de oorzaken van den
ondergang van 't pantserschip France in te
stellen. De kapitein van 't schip Guy moet voor
den krijgsraad verschijnen.
Munitieontplcffing.
Poitiers, 4 Sept. (B. T. A.) Hedenmor
gen tegen half tien brak brand uit in het muni
tiedepot, waarin granaten von 7.5 tot lö c.M.
lugen opeengestapeld. Het depot vloog in de
lucht. Twee granaten vielen in de stad op on
geveer 150C meter van de plaats ter ontplof
fing. Er is geen enkel persoonlijk ongeluk te
betreuren, maar er werd groote schade aange
richt aan de omliggende gebouwen.
ENGELAND.
Het vakverecnigingscongrcs.
Het jaarlijksch congres der vokvereenigingen
is gisteren te Southporf bijeen gekomen, bijge
woond door 717 afgevaardigden, die 5.127.308
leden vertegenwoordigden, of meer don een
millioen minder dan het vorig jaar. Walker, de
president, verkluorde in een rede ter opening
van het congres, dat de werkgevers voordeel
poogden te trekken uit den economischen toe
stond door het verlagen van de loonen en het
ontzeggen aan de arbeiders van medezeggen
schap bij het beheer van de industrie. De eeu
wige bedreiging van werkloosheid hing als een
zwaard nan een draad boven de arbeidersklas
se. De werkloosheid zou in het komende jaar
getijde op ontstellende wijze toenemen. De vak
beweging moest volharden, tot zij van de regee
ring een behoorlijke verzorging van de werk-
loozen zou hebben verkregen. Walker betoogde
dat het verdrag van Versailles moest worden
herzien, dat de bezettingslegers uit Duitschland
moesten worden teruggetrokken en dat de on
derlinge goede wil op het vasteland moest wor
den hersteld. Z. i. was er geen kans op re
geling van de problemen, die na den oorlog zijn
ontstaan, zoolong de Britsche coolitic-regeering
niet omver was geworpen.
OOSTENRIJK.
Tsjechische steun.
Praag, 4 Sept. (T. S. P. B.) Volgens de
Tribune heeft te Praag een conferentie tusschcn
Oostenrijksche en Tsjechische industrice
bankdirecteuren en economen plaats gevonden,
die in vc-bond staat met de economische samen
werking tusschcn de beide landen, zooals door
Benes en Seipel wrs overeengekomen.
Staking van typografen.
W e e n e n, 4 Sept. (W. B.) Tengevolge
der staking, die voor enkele dagen is uitgebro
ken in ''e drukkerijen, waarin op dagloon word'
gewerkt, zijn hedenochtend de Mnnndogbladcn,
die rr est op deze drukkerijen worden gedruk',
niet verschenen.
RUSLAND.
DE HIH PVERLEENING.
Een mcdcdeeling van dc Nun-
sen-orgonisotic.
G'cnbve, 2 Sept. (N. T. A.) Het hooge com
missariaat van dr. Nnnsen meldt:
In sommige bladen is een mededeeling ver
schenen, volgens welke hot internationale comité
von het Roodo Kruis en het hooge commissari
aat van dr. Nansen vanaf 1 Sopt. den pakket-
'endienst voor Rusland zoo heeft beperkt, dat in
de toekomst alleen zendingen kunnen worden
gericht ann kinderen en zieken. Dit bericht mist
echter eiken grond van waarheid. In werkelijk
heid is de toestand geheel anders. De pakketten-
dienst neemt steeds grooter omvang aan, donk
zij de in Rusland in het leven peroencn distribu
tie-centrale voor levensmiddelen cn ook dank
ij de in Europa georganiseerde hureaux, waar
hestellingen om pakketzendingen - naar Rusland
in ontvangst worden genomen. Elkeen, die aan
zijn bloedverwanten, vrienden, Russische intel
lect ucelen of zelfs nnn onbekenden in Rusland
z g. Liebesgnben wil zenden, wordt verzocht
zich te wenden tot het centraal bureau voor
den pakketdienst, Gcnëvc, rue de Rhone 54.
TURKIJE.
DE STRIJD IN KLEIN-AZIË.
Kcmalistischo successen.
A d a n a, 4 Sept. (B. T. A.) Uit Angora
wordt gemeld
Daar de verbindingswegen van de sterkte
Eskisjehir met andere punten van het front
door de bezetting van Koetoja en van de po
sities tusschen de steden Biledjih en Inegeu
zijn afgesneden, zijn de drie Grieksche leger
corpsen, die zich in dezen sector bevinden, uit
eengeslagen en bijna geheel vernietigd. De ver
liezen der Grieken women op ongeveer 5000
man geschat. De Grieken trekken in wanorde
terug en bieden geen tegenstond.
C o n s t a n t i n o p e 1, 4 Sept. (B. T. A.)
Engelsche, Fransche, Italiaansche en Ameri-
kaansche kruisers hebben op verzoek der con
suls bevel gekregen om naar Smyrna te ver
trekken. Te Constantinopel is het rustig.
B e r 1 ij n, 4 Sept. (N. T. A. Draadloos.).
Naar de correspondent van de Times te Con
stantinopel meldt, luten de Grieken op hun
terugtocht olie bruggen in de lucht vliegen
de wegen worden bovendien ondermijnd om het
vooruitrukken der Kemolisten te vertragen.
Het tweede Grieksche legercorps is slechts
met groote moeite ontsnapt oon een olgeheele
omsingeling.
in gefleurd en irisé.
DE RAZEL A DE LORM
Langestraat 39 Tel. 462
Naar verluid, aldus een Londensch borfcüA
raadpleegt de Engelscho rcgcerir.g haar bond
genooten over de mogelijkheid van hot tot stan<
brengen van een wapenstilstand tusschen do Tun
ken cn de Grieken. Een stap in de richting zo(
naar men verwacht, vergezeld gaan van maaft
regelen ter verzekering van de veiligheid dof
minderheden cn niet-strijders. Men denkt, de'
dc geallieerden hulp zullen verleencn bij de eva
cuntie der vluchtelingen, die reeds in stroomer
naar Smyrna vluchtten, nis gevolg vnn det
vluggen Turksch®n opmorsrh
De Stootscoumnt vnn 4 September bot
vnt o.n. de volgende Kon. besluiten:
benoemd tot schoolopziener in de inspoclio
Roermond P. H. E. Coenen, te Venlo;
tijdelijk benoemd nan de R. H. B. S. te Drag*
ten tot leernnr H. K. Schippers, A. Hof, J. Pe
tersen en tot leernres mej. IJ. Hylkema, allen
thans tijdelijk nnn die school werkzaam;
benoemd aan de R. H. B S. te Almelo tot
leernar A. J. vnn Broom Houckgcest cn tof
leernres mej. M. R. Eelcmn, beiden thans tijdo
lijk aan die sohool werkzaam;
eervol ontslagen op verzoek R. W. Janssen tfl
Rozendonl (N.-B.) als leeronr nnn de Rijkslniwh
bouw win to.rschool te Hengelo (O.)
bevorderd tot luitenant ter zee 2de klasso
der Kon. marine-reserve de adelborst 1c kl.
der Kon. marine-reserve J. de Visser,
benoemd
lo. 'ot luitenant ter zee 3de klasse de adel
borsten der Te nfd. voor den zeedienst hij het
Kon. Instituut voor de marine te Willemsoord:
A J. Bussemnker. N. Kooreman, J. P. H. Perks,
J. A. Rauws, F. J. E. Krips, jhr F. E. de Koek,
P. A. de Boer, L. J Veldman;
2o. to' officier van administratie 3d klasso
bij de zeemacht de odspirnrten-ndnvns'rntcur
der Te nfd. bij het Kon. instituut voornoemd:
P Smit, Th. R. Deelder, Th Strengers. J. H.
Siegers, W. C. H. Dammers:
3o. tot officier-machinist der 3de k'.assc bij
de zcemncht de odspirnntcn-mnchinist der To
nfd. bij het Kon. instituut voornoemd: M. J.
Drijver, J. Maats, G. v. d. Tak, A A. Looijen;
benoemd tot opziener der visscher^en op do
Zeeuwsche stroomen A. Bustrunn, thans schip
per der visscherijpolitie.
nan de na te noemen personen verlof ver»*
leend tot het aannemen von de achter hun na
men vermelde vreemde ordeleekenen, te weten:
jhr. mr. A. C. D. de Graeff, buitengewoon
czont cn gevolmachtigd minister te Tokio, hel
grootkruis der Kroonorde van Roemenië;
A. P. H. Hotz, oud-consul-gene^aol der Ne
derlanden, het commandeurskruis der Orde van
St. Suva van Servië;
J. P. J. A. B. Marx, te Caracas, de 3de klasso
(commandeurs) der Orde van den Bevrijder Si
mon Bolivar von Venezuela
HET BEZOEK VAN DE KONINGIN AAN
KOPENHAGEN.
Men meldt ons uit Kopenhagen:
Alle kranten wijden ortik Is aun het bezoek
van de Koningin aan Kopenhagen. „Ko-
benhavn" legt er den nadruk op, dut
de koninklijke gast in Dencmoiken, do
koningin is van een land, welks tocsi.'.nd nu veel
overeenkomst heeft met Denemarken dat slechts
dunkbaur kan zijn voor de blijken vun ernstige
vriendschap, die Holland aanbiedt. „B ilinskt
Tidcnde komt terug op hoi D"cnsrho koninklij
ke bezoek aan Den Haag in T9T4 cn merkt op,
dot hot feit, dot dc minister van bui-
tcnlondsche zaken, dc welbekende staats
man Van Kornebeok, de koninklijke gasten ver
gezelt, ongetwi jfeld kon bel eekenen, dnt hij
deze gelegenheid wenschtc te benutten om dé
connecties te bevorderen tusschen de twee lan
den, parallel met eigen pogingen om fo voor-'
ion in directe hnndelsverbin-rino'en tusschen do
Nederlandsche koloniën cn Kopenhagen.
De voorbereidingen tot ontvangst van de ko
ningin zijn in vollen gong en niet het minst op
het eiland Amager, waar de boeren op grond
van hun Hollandsrhe afkomst nog steeds hun
oude tradities handhaven, ofschoon reds vier
eeuwen verloopen zijn. De feestelijkheden op
Amager zullen zeker een zeer belungwekkcnd
:enmcrk dragen.
Sinds eenige jaren wordt er heel wat in de
$ourar.len geschreven over de „draadlooze",
'doch waar deze opstellen zich meest bepalen
tot het geven van allerlei technische détails, zal
bet den lezer misschien niet onwelkom zijn, ook
'eens wat te vernemen van de meer praktische
fijde van dit bedrijf en van de eigenlijke bezig-
ec-en van den marconist aan boord.
Schrijver dezes behoort zelf in zekeren zin
tot het vak en maakte reeds eenigen tijd gele
den als passagier een reis mee van New-York
Xinar Rotterdam op één van de groote, welinge
lichte passagiersschepen van de bekende Hol-
flan i-Amerika Lijn.
Aan boord mankt men al spoedig kennis met
zijn medereizigers en zoo was er onder die me
dereizigers ook één, die zich buitengewoon
^scheen te interesseeren voor de draadlooze tele
grafie. In Amerikaansche periodieken hij had
langen tijd in de U. S. vertoefd had hij er
^5§én en ander over gelezen doch daar zijn druk
ken werkkring hem steeds verhinderd had die
per op de zaak in te gaan, was de draadlooze
pteeds, evenals dat bij zoovelen het geval is,
éen soort van mysterie voor hem gebleven. Voor
bet gemak zal ik genoemd radioamateur, met
ivien ik gedurende onze overtocht veel omgang
Jtod, maar de „Amerikaan" noemenwant,
hoewel Hollander van g-eboorte, had hij gedu
rende zijn lang verblijf in de Nieuwe "Wereld,
verschillende eigenaardigheden van de bewo
ners van dat land overgenomen. Hij sprak En-
frelsch alsof het rim moedertaal *vas en in zijn
optreden legde hij die gezellige jovialiteit aan
den dag, welke de meeste Noord-Amerikar.en
zoo eigen is.
Op zekeren namiddag wandelden de Ameri
kaan en mijn persoontje weer eens samen op
het sloependek. We waren niet ver meer von
Cop Landscnd verwijderd en aan den korter
wordenden golfslag was het te bemerken, dat we
den grauwen Atlantischen Oceaan met zijn
breede, altijd eenigszins woelige watergolven
voor de meer rustige wateren van het Engel
sche Kanaal gingen verwisselen. We hodden
beiden gelukkig nooit lost von zeeziekte en no
de lunch, wanneer de meestcn onzer mederei
zigers zich in hun respectievelijke cabines te
rugtrokken om eerst na theetijd weer aan dek
te verschijnen, maakten wij altijd een wandelin
getje op het sloependek „voor de spijsverte
ring", zooals we dot noemden. Beneden op de
promenadedekken liep men meer beschut tegen
den wind want het sloependek was zoowel aan
stuurboord- als aan bakboordzijde slechts af
gesloten door een rij van sloepen en in het mid
den achter den grooten schoorsteen, was de
marconihut het eenige gebouwtjewat natuur
lijk tegen den zeewind, die meest vrij frisch is,
weinig beschutting gaf. Maar men had er ook
alle ruimte om te wandelen en een onbelemmerd
uitzicht over de eindelooze watervlakte. Als we
de marconihut passeerden, trachtte de Ameri
kaan steeds nieuwsgierige blikken naar binnen
te werpenop den bewusten middag opperde
hij het denkbeeld om nu toch eindelijk eens
aan den kapitein vergunning te vragen voor een
bezoek aan het station voor draadlooze telegra
fie. Ik had hem nu al zóóveel van de radio ver-
teld en wat hem nog duister was opgehelderd
eindelijk trilde hij nu ook eens in werkelijkheid
zien hoe de draadlooze dienst aan boord van
een schip was ingericht Nu, ik vond het een
prachtig ideede Amerikaan sou dan mis
schien ook een en ander hooren betreffende het
werk en het leven von een marconist nnn boord,
iets waarvan de meeste buitenstaanders weinig
begrip hebben.
We gingen direct op zoek naar den kapitein,
die we al spoedig in één der dienstgangen te
genkwamen. Onze vriendelijke gezagvoerder guf
ons dadelijk dc gevraagde toestemming en
bracht ons in eigen persoon naar de maiconi-
hut. Eerst kwamen we in een erg klein hokje,
waar dag en nacht het electrisch licht moest
branden cn waar nauwelijks vijf personen voor
het kleine loketje een plaats konden vinden.
SPOEDIG KETOllR.
JOH. VAM D5JK.
Langestraat 116 ie'. 70
-irrr-.r--
Daarachter was de seinhut, waaruit de chef
marconist ons reeds tegemoet kwam. Nadat de
gezagvoerder ons aan elkander had voorge
steld, liet hij ons met den radioman alleen. Deze
liet ons op de meest welwillende wijze alles zien
en verstrekte ons alle gewenschte inlichtingen.
Behalve het kleine aonneemkantoortje bestond
'de verdere hut uit twee deel en de sein- en de
slaaphut, door een gordijn van elkander geschei
den. Toen we de seinhut, of zooals de marco
nisten meest zeggen de „werkkamer" binnen
treden, zette de marconist direct zijn telefoon
weer op en nam in den geraakkelijken bureau
stoel plaats, terwijl hij ons uitnoodigde het ons
op de lederen sofa gemakkelijk te maken
„U ziet, heeren," zeide hij, „wij hebhen hier
een best onderkomen; dat verschilt nogal wo*
op het ééne schip of het andere. De meeste ou
de schepen, die al long radio voren, hebben
soms maar heel kleine hutten, moor op de meer
moderne schepen laat het morconiverblijf aan
ruimte, licht en berging meest niets te wenschen
over. Hier aan boord is alleen het aanneemkon-
toortje wat donker, daur er geen patrijspoort in
is, maar zooals u ziet hebben we in onze werk
kamer licht en ruimte genoeg en ook in de
slaaphut, die ik u straks zal loten zien is het
best uit te houden. U excuseert, dot ik mijn te
lefoon ophoudt, maar aangezien hier onafgebro
ken dienst is, zou het niet geraden zijn iets te
missen, 't Is op dezen lijd in den middag vrij
rustig in den ether, maar men kan toch nooit
weten of men niet opgeroepen zal worden. Mijn
telefoonsnoer is echter zoo lang, dat ik zelfs aan
het loket telegrammen kon aannemen, zonder
dot dit mij verhindert uit te luisteren.
„Maar kunt u don twee dingen tegelijk doen,
dus luisteren naar wat er geseind wordt, terwij.
u bijvoorbeeld zooals nu met ons in gesprek
bent?" informeerde de Amerikaan.
„Och ia. meneer, dat gaat best, dat is routi
ne," antwoordde de marconist lachende, „de
eerste reis kan men dnt natuurlijk niet, maar als
men eenige jaren in het vak zit gaat dat uitste
kend. U moet weten, er wordt in deze wateren
steeds geseind, maar het meeste is niet voor
ons bestemd. Zonder dot hij nu alles behoeft
op te schrijven, kan een geroutineerd telegra
fist dadelijk hooren wanneer men hem of liever
gezegd zijn schip oproept. Elk radiostation is
n.l. met drie letters, dc z.g. roeplett-rs aange
duid; en wonneer de telegrafist dus dien oproep
hoort, is het zaak direct klaar te zijn om te
antwoorden en wikkelt het verdere verkeer zich
vanzelf af. Moor," ging hij voort, ziende hoe we
onze oogen lieten dwalen over de verschillende
apparaten, die de hut vulden, „ik zie ti al zoo
verlangend rondkijken, ik zal probeeren u een
beetje redelijke uitlegging von de toestellen tc
geven en hoop dot ik met mijn gebrekkige ken*
nis in staat bon u ccnigzins een idee te kunnei
geven von de werking ervan."
Daarop kregen we een allerduidelijkste expli
catie van het gehecle toestel, die we met veel
interesse aanhoorden. Zoowel dc dynamo, die
den gelijkstroom levert, cis de wisselstroom
machine, die, zooals de naam reeds aanduidt,
dezen gelijkstroom in wisselstroom omzet, ston
den buiten het station en wel beneden in d(
machinekamer. We bewonderden echter achter
eenvolgens den tronsformator, waarin de stioom
van laogsponning in hoogspanning wordt or#»
gezet, den krachtigen zendcondensator, die d®
vonk produceert, welke bij seinen op de blusch*
vonkenbaon (Duitschlöschfunkenstrecke ctf
Wiensche funk ens trecke, een beroemde uitvin
ding van den eminenten Duitschen geleerde,
professor Max Wien), overslaat, benevens do
marmeren schakelborden me* de verschillende
schakelaars en knoppen voor het aanzetten van
de machine en het regelen van spanning en
snelheid. Daarna kregen we nog een heldero
verklaring van de verschillende koperen spiralen,
genaamd ossilatietronsformator en variometer,
waar door middel van stopcontacten in vier ver
schillende kleuren, de diverse golflengten op.
kunnen afgestemd worden. Dan waren er nog de
aanloop- en andere weerstanden, welke eerst-i
genoemde door middel van een drukknop autoi
motisch kon worden uitgeschakeld.
(Slot volgt.)
