- - -
plotseling, overrompelde vriend en vijand, is
als zet op hel politieke schaakbord even
I meesterlijk en zal in de politieke geschicde-
nis van ons land een belangrijke plaats in
nemen.
Dat de heer David Wijnkoop reeds bij
voorbaat de S. D. A. P. bijaldien deze zijne
goedgemeende voorstellen niet mocht aan
vaarden, elke aanspraak op den naam van
proletarische partij heeft ontzegd, zal te min
der verwonderen, als men zich herinnert,
hoe hij tot op dit moment steeds diezelfde
partij heeft voorgesteld als het sirmsum van
bourgeoisdiencrij, arbeidersverraad en ezel-
achtigheid.
Berichten.
NEDERLAND cn BELGIB.
.A V
Het luchtverkeer.
In Staatsblad no. 568 is opgenomen het
Kop. Besluit, bepalende de bekendmaking van
do voorloopige schikking tot regeling- van hel
-irchtvaortverkecr tusschen Nederland en Bel
gië.
Aon deze schikking is het volgende ontleend:
In de luchtvaartuigen, door middel woarvan
men het luchtverkeer (usschcn de beide landen
wenscht te onderhouden, zuilen bescheiden
worden medegevoerd, waaruit blijkt, dut toe
zicht wordt uitgeoefend door de regeering van
één der beide landen of uit haar naam, zoowel
wat de bestuurders aangaat, als wat de lucht
vaartuigen betreft.
a einc*e aQn bevoegde overheden van
de beide landen toe te staan, de bescheiden te
controleeren welke het luchtvaartuig moet me
devoeren, zullen de regeeringen elkander we-
derkeerig mededeeling doen van de bescheiden
welke op het grondgebied van ieder harcr van
krocht zijn.
Behoudens in gevallen van noodzaak, zullen
de bestuurders van luchtvaartuigen, die zich
naar eert van de beide landen -wenschen te be
geven, zich gedragen naar de instructies be
treffende het overgaan der grens op bepaalde
punten en zij zullen slechts landen op die
vliegterreinen, die daartoe bestemd zijn (doua
ne-terreinen).
Do bestuurders zullen de zones, boven welke
het vliegen ten gevolge ven eene bekendma
king verboden is, vermijden.
De beide regecringen zuWen elkander weder-
keerig mededeeling doen van de bedoelde zo
nes.
Er zal geen vervoer mogen geschieden van
ontplofbare stoffen, wapenen of oorlogsmuni
tie per luchtvaartuig. Deze mogen niet worden
voorzien van inrichtingen voor draadlooze te
legrafie of telefonie zonder bijzondere machti
ging van den Staat, onn wien zij toebehooren.
De luchtvaartuigen zullen evenmin fotografie
toestellen, die gedurende de vluoht kunnen
worden gebruikt, mogen medevoeren.
Deze voorloopige schikking zal worden be
krachtigd en de akten van bekrachtiging zul
len zoo spoedig mogelijk te 's-Gravenhage
worden uitgewisseld Zij zal in werking treden
onmiddellijk na de uitwisseling der akten van
bekrachtiging en zal van kracht blijven tol het
oogenblik, waarop zij door een andere zal
worden vervangen, of dat een der beide regee-
Tingen den wensch zal te kennen gevers haar
te doen eindigen.
De londbouw-begrooting.
Het Kon. Ned. Londbouw-Comité heeft zich
met een adres tot de Tweede Kamer gewend,
waarin een aantal opmerkingen worden gemaakt
over de Landbouwbegrooting. Adressant be
treurt allereerst, dat de staatszorg voor Land
bouw enz. niet meer zal worden toevertrouwd
aan een eigen verantwoordelijk ministereen
doelmatige behartiging van die belangen zal
door decentralisatie zeer worden geschaad. Hij
acht de aanstelling van een raad-adviseur orga
nisatorisch niet te verdedigen ook dient de
vraag te worden gesteld of het instellen van
een nieuwe functie van referendaris voor de
controle en verificatie te Utrecht een dringen
de eisch is.
Adressant stelt de vragen of een vrij hooge
bezoldiging voor den secretaris van het college
van curatoren van de Landbouwhoogeschool on
idem van de Veeartsenijkundige Hoogeschool
ncodig is. Verder is adressant van oordeel, dat
er aan de hoogeschool te Wageningcn te veel
hoogleerarcn zijn aangesteld voor vakken, dio
daar stellig tot de hulpwetenschappen zijn te
rekenen, terwijl daarnaast de bezetting onvol-
doende is voor zeer belangrijke onderdeelen van
de eigenlijke landbouwwetenschap.
Adressant is van oordeel, dat aan de Rijks-
Inndbouwwinlerscholen in de eerste plaats land
bouwingenieurs dienen te worden benoemd en
dat het aantal land- en tuinbouwscholen niet
moet worden uitgebreid, voor er met de 15 be
staande scholen eenige jaren voor het opdoen
van ervaring zijn verloopen.
Een bedrag van 25.000 aan subsidies (art.
13 a) wordt thans ongemotiveerd geacht; duar-
entegen wordt het ongewenscht geacht de aan
stelling van consulenten stop te zetten en de
subsidiën voor en kosten van proefvelden te
verminderen.
Aangedrongen wordt op reorganisatie der
Rijkslandbouwproefstations. Bezuiniging op den
dienst Rijksseruminrichiing wordt wenschclijk
geachteveneens het stoken van verstrekken
van rcnteleoze voorschotten aan gemeenten
voor staatshulp voor bebosschink. De kosten
vnn het speciale Botercontróle-stalion te Leiden
dienen door belanghebbenden zelf te worden
betaald. Het verleenen van subsidiën aan bin-
nenlandsche tentoonstellingen is slechts in bij
zondere omstandigheden gewettigd.
Begrooting Stootsboschbedrijf.
Blijkens het ontwerp van wet tot vaststelling
van de begrooting van inkomsten en uitgaven
van het Staatsboschbedrijf 1923 wordt voor de
houtvesterijen Breda, Kootwijk, Nunspeet on dc
Eilanden in totaal 72.525 minder aangevraagd.
Voor de houtvesterij Haarlem wordt f 2500
meer aangevraagd in verband met de herstel-
lingswerkzaomheden in het Haagsche Bosch en
de moeilijkheden om de bebossching van de dui
nen onder SchoorI cn Petten eenigszins in te
krimpen.
Voor de houtvesterij Assen wordt 67.000
meer gevroagd. Dc hoogcre uitgaven zijn het
noodzakelijk gevolg van de werkverschaffing,
die in Drente door het Stootsboschbedrijf op uit
gebreide school plaats heeft.
De bezittingen van het Staatsboschbedrijf wa
ren Jon. j.l. geschat op 6.201.828.94. Aan dit
bedrag kan voor 1922 worden toegevoegd pl.m.
300.000, zoodat rentevergoeding moet plaats
hebben over rond 6.500.000.
Nooduitkecring van het rijk aan de gemeenten.
Naar het Vod. verneemt heeft de Staats
commissie voor de regeling der financieele ver
houding tusschen rijk en gemeenten als haar
meening uitgesproken, dat gemeenten waar het
totaal van de gemeentelijke inkomstenbelas
ting en de gemeentelijke opcenten op de rijks—
inkomstenbelasting, de personcelc belasting en
de vermogensbelasting niet meer don 5 pCt.
bedraagt van het belastbaar inkomen, berekend
volgens de kohieren der rijksinkomstcnbelas-
ting, in geen geval voor een nooduitkeering in
aanmerking behoeven te komen, terwijl de volle
nooduitkeering bij een druk van meer dan 10
pCt. zou kunnen worden toegekend!. Voor tus-
schenliggende gevallen zal don een schaol zijn
te ontwerpen, waarbij, al naar de belastingdruk
toeneemt, klossen worden gevormd, welke
resp. 10, 25, 40, 55, 70, 85 cn 100 pCt der
maximale nooduitkecring ontvangen.
De rongschikkingsregeling.
Op grond van het vroeger medegedeeld ge
stelde onder 2o van do ministcricele beschik
king van 14 Oct., is thans bij beschikking van
den minister van Oorlog de opdracht verstrekt
de Rangschikkingsrcgeling toe te possen op de
onderstaande cotegoriën van militairen.
Zoo noodig zullen nog aanvullings-opdrach-
ten worden verstrekt.
Officieren Infanterie kapiteins, luitenants.
Cavaleriekolonels, luitenants kolonels, ma
joors, ritmeesters, luitenants. Artilleriekolo
nels, luitenants-kolonels, kapiteins, luitenant.
Plaatselijke Stafkapiteins, luitenants. Militaire
Administratieluitenant-kolonels, majoors, ka
piteins, luitenants. Veterinaire Dienstpaarden
arts der le en der 2e klasse.
Onderofficieren cn jaarwedde genietende mi
litairen betreden dien rang.
InfanterieAdspiranten-onderofficier-admini-
stroteur, ndjudantoncerofficieren - instructeurs,
sevgeanten-majoor-administroteurs, sergeanten-
mojoor-instructeurs, fouriers, sergeanten, ser
geanten- en korporaals- (bataljons), tamboer
(I lijst).
CavalerieAdjudanten-onderofficier -admini
strateur, (waaronder begrepen de standaarddra
gers). odjudanten-onderofficier-instructeur, op-
per-wachtmeesters-instructeur, (waaronder be
grepen de schermmeesters), wachtmeesters,
fouriers, wachtmeesters- en korporaals-trompet
ter (I lijst)hier uitsluitend te beoordeelen als
trompetter.
Bereden ArtillerieAdjudnnten-onderofficier-
administrateur, opperwachtmeester-instructeur,
wachtmeesters, fouriers, wachtmeester- en kor
poraals-trompetter (1 lijst) hier uitsluitend te
beoordeelen als trompetter).
Onbereden Artilleriehoofdwerktuigkundigen
Ie kl. bij de kust-artillerie, adjudanten-onderof
ficier-administrateur, adjudanten-onderofficier-
instructcur, (waaronder begrepen de afstandme
ier), Sergeantcn-mojoor-administrateur, sergean-
tenmajoorinstructeur, (waaronder begrepen de
afstandmeter), sergeanten,majoor- en sergean
ten-vuurwerker, sergeanten, fouriers, sergeanten-
mojoor-schipper, sergeanten- en korporaals-
schrijver (1 lijst)korporaalsstoker.
Genie: Scrgeonten-mojoor-administiateur, ser-
geanten-majoor-instructeur, (waaronder begre
pen de teckcnaarde magazijnmeester cn de
opzichter von den vcrlichtingsdienst), sergean
ten, (waaronder begrepen de parkmccstcr, en
ondev-magazijnmeester en de adjudantopzichtcr
der telegraafverbindingen)fouriers.
Geneeskundige DienstAdjudonlcn-onderof-
ficier-administrateur, sergeanten-majoor-maga
zijnmeester. Adjudanten-onderofficieren, ser
geanten-majoor- en sergeanten-hoofdverplegers
en verplegers, (I lijst), adjudanten-onderofficier
en scrgeantcn-majoor-amanuensis (1 lijst), kor-
poi aals-tivanier. Korporaals en soldaten-hospi-
taalbedienden (1 lijst).
Militaire AdministratieAdjudanten-onderof
ficier der militaire administratie.
Militaire vcrplegingsinrichtingen Adjudanten-
onderofficieren en sergcanlen-majoor-admini-
strateur.
MuziekcorpsenOnder-kapelmeester, muzi
kanten, Clèvc-muzikantcn, (te beschouwen de
muzikanten en trompetters van alle muziekcorp
sen, ook van die, welke bereids werden opge
heven).
De commissiën in eersten aanleg, bedoeld on
der A 1 van punt 5 van de rnngschikkingsrege-
ling, worden door den oudsten daartoe benoem-,
den officier (voorzitter) zoodra doenlijk bijeen
geroepen lot het aanvangen van l\are werkzaam
heden.
De korpscommissiën, bedoeld onder B 1 van
genoemd punt 5, worden onverwijld samenge
steld en vangen hare werkzaamheden aan.
De commissiën in eersten aanleg zenden in
gevolge het gestelde in het laatste lid van II
van punt 6 der regeling zoo spoedig mogelijk
de resultaten van haren arbeid aan den voor
zitter van de erbij betrokken commissie in twee
den aanlegdeze laatste commissiën worden
door haren voorzitter bijeengeroepen, zoodra
door het binnenkomen van de gegevens van de
commissiën in eersten aanleg aanleiding be
staat.
De voordrachten, bedoeld onder B II van
punt 5 der regeling, worden voor zoover deze
nog niet zijn ingediend, onverwijld tegemoet-
gezien.
Als voorzitter van de commissie in tweeden
aanleg, bedoeld onder A II van meer genoemd
punt 5, treedt op de gcp. luitenant-generaal J.
Burger. De voor dezen opper-officier bestemde
bescheiden kunnen geadresseerd worden aan den
commandant van het Veldleger, onder dubbelen
omslag, waarvan de binnenste omslag de aan-
teekening „Persoonlijk" en het nummer van deze
Legerorder moet dragen.
Hoewel de commissiën, in het belang von den
door haar te verrichten arbeid, niet aan voor
geschreven tijd gehouden zijn, wordt er de na
druk op gelegd, dat spoedige afwikkeling van
deze aangelegenheid zoowel in des lands finan
cieel belang als in het belang van het beroeps-
personeel is.
De in 1922 tot hun tegenwoordigen rong aan
gestelde onderofficieren van hoogeien rang dan
sergeant, alsmede de in dat ianr in hun rang
aangestelde jaarwedde genietende militairen be
neden den onderofficiersrang worden, voor wat
de indeeling in groepen betreft, gerekend bij de
aanstelling 1921.
Gedenkboek 18981925.
Er heeft zich een redactiecommissie gevormd,
onder wier toezicht het Gedenkboek 1898
1923, uit te geven ter gelegenheid van het
zilveren regeeringsjubileum van H. M. de Ko
ningin, onder redactie van den kapitein der ar
tillerie \V. G. de Bas, zal worden samengesteld
en uitgegeven. Excellentie dr. J. Th. de Visser,
minister van onderwijs, kunsten en wetenschop
pen, heeft het voorzitterschap van deze com
missie aanvaard en zal tevens het voorwoord
„Ti..—xrT
in het gedenkboek bewerken. Als leden dezer
commissie hebben zitting genomen mr. dr. F.
A. C. graaf van Lyndon van Sandenburg, com
missaris der Koningin in de provincie Ucrecht;
W. de Vlugt, burgemeester der gemeente Am
sterdam, mr. A. R. Zimmerman, burgemeester
der gemeente Rotterdom, Z. D. H. mgr. H. van
dn Wetering, aartsbisschop van Utrecht; H.
Colijn, lid von de Tweede Kamer der Sta ten-
Generaal en prof. Van der Vlugt, hoogloeroar
aan de Rijks Universiteit te Leiden.
Prof. jhr. mr. W. J. M. van Eysinga, hoog-
letToar aan de Rijksuniversiteit te Leiden, heeft
z'rh belast met de bewerking van het hoofdstuk
„Buitcnlandsche b- trekkingen".
Het wereldcongres voor den vTcde te Den Haag.
Op het wereldcongres voor den vrede, uit
gaande van het I. V. V., dat van 10 tot 15 Dec.
1922 te "s-Gravenhage wordt gehouden, komt
de volgende agenda in behandeling
1. De noodzakelijkheid van alle krachten,
die- voor den vrede wenschen te werken, te
conccntreeren en te richten op één doel en ver
volgens de basis der resolutie van ons congres
in Rome. Inleider L. Jouhaux.
2. Bespreking van de vraag, wat de arbei
dersorganisaties hebben gedaan of kunnen doen
rer bevordering van den vrede. Inleider Edo
Fimmen.
3 Bespreking van de vraag, wat de regee-
rii.gen en de politieke lichamen hebben gedaan
of kunnen doen ter bevordering van den vrede.
In'eider A. Henderson.
4. Bespreking van de vraag, wat gedaan kan
worden door middel van onderwijs- en opvoe-
dir.gsinrichtingen, teneinde de vredesgedachte
nvcer te doen postvatten onder het jongere ge
slacht. Inleider Prof. Buisscn.
5. Bespreking van de vraag, wat de par
ticuliere vereenigingen in den strijd tegen den
oorlog kunnen doen.
Vreemdelingen op de beurs
In de algemeene vergadering van dc Ver-
eeniging voor den Effectenhandel te Amsterdam
te houden op 29 November, zal behandeld
worden een voorstel om het bestuur uit te noo-
digen statutenwijzigingen te ontwerpen en in
een volgende algemeene vergadering aan de
orde te stellen, ingevolge waarvan vreemdelin
gen het lidmaatschap der Verceniging zullen
kunnen verkrijgen, echter slechts onder zekere
beperkingen, waaronder
lo. dat de tc storten garantie hooger zal zijn
dand ie in art. 6 von de Statuten bepaald (b.v.
12,000);
2o. dat de nict-Nederlander, die lid der Ver
eeniging wenscht te worden, een schriftelijke
uiteenzetting moet geven van ziin levensloop
von zijne meerderjarigheid af, een en ander te
staven met de noodigc bewijsstukken ten ge-
noege von het bestuur
3o. dat degenen die een vreemdeling als lid
voordragen
a) verklaren overtuigd te zijn van dc juistheid
van de uiteenzetting sub 2o. bedoeld
b) ieder gedurende 2 jaren garant blijven voor
hunnen candidaat tot een bedrag van 2500
op eene wijze als zal zijn ten genoege van het
bestuur
4o. dat vreemdelingen nimmer tot bestuurs
functies kunnen worden verkozen
5o. dat de Nederlander krachtens naturali
satie, gedurende twee jaren na den datum der
wet, die hem het Nederlanderschap verleende,
nog wordt beschouwd als vreemdeling
6o. dat de bestuurders van een buitenlandsche
instelling hier te lande volledig bevoegd moeten
zijn de Moeder-Vennootschap aan derden te ver
binden
7o. dat een instelling wordt beschouwd eene
buitenlandsche instelling te zijn, wanneer de
meerderheid der met het toezicht Op 'hare be
stuurders belaste personen vreemdelingen zijn.
\V erkloozenzorg.
Het bestuur van de Vereeniging van Neder-
landsche Werkgevers heeft in een adres aan de
Tweede Kamer medegedeeld, ten aanzien van.
dc werkloozenzoig in de naaste toekomst zich te
vereenigen met het adres, door het R.-K. Ver
bond van Werkgeversvakvereenigingen 13 No
vember jl. gezonden.
Evenmin als het R.-K. Verbond van Werk
geversvakvereenigingen wenscht het bestuur zich
te dezer plaatse uit te spreken over de handels
politiek. Het bestuur vult hetgeen in dat adres
staat vermeld, met een enkele opmerking aan.
In de laatstgehouden debatten in de Kamer werd
vrijwel algemeen onderschreven, dat slechts een
verlaging der productiekosten de Nederlandsche
nijverheid uit de tegenwoordige moeilijkheden
kon redden. Evenwel meenden onderscheidene
sprekers, dat de Overheid, om tot die verlaging
tc komen, geen leidende rol kan of mag spelen.
Het bestuur wijst er nu de Kamer op, dat deze
theorie naar zijn oordcel tot onbillijkheden aan
leiding geeft en onze nijverheid in nog ernstiger
gevaar kan brengen. Het gaat immers z. i. niet
aon, dat dc Overheid in tijden van hooge con
junctuur, zoowel indirect als zelfs direct, door
wettelijk ingrijpen de arbeidsvoorwaarden, welke
zulk een belangrijke factor in de bepaling der
productiekosten zijn, zou opzetten, om in tijden
von ernstige malaise te verkondigen, dat zij niets
met die arbeidsvoorwaarden te maken heeft, dot
t.z.t. de economische krachten het peil dier ai-
beidsvoorwaarden wel zullen regelen. Nu de
Overheid, hoewel ten onrechte, in tijden van wel
vaart, voorgegaan is met een belangrijken fac
tor in de bepaling der rcproductiekosten te ver-
hoogen cn vrijwel een ieder er van overtuigd is,
dat die productiekosten in het algemeen belang
moeten dalen, is de Overheid door haar vroe
gere politiek, met de haar ten dienste staande
middelen, gedwongen om voor te gaan in een
verlaging van dien factor.
Broekhuys' plannen.
Het Vaderland heeft in een onderhoud met
den heer Broekhuijs over diens opera-plannen
ook het gesprek gebracht op de premieleenin-
gen. Ze gaan boven alle verwachting. In ver
schillende landen zullen de Premieleeningen
ook worden ingevoerd. Te Genève is reeds een
bank gevestigdte Montreux wordt een stich
ting voorbereid. De uitgifte der obligaties be
gint 1 December of op z'n laatst 1 Januari
1923. De wet biedt hier geenerlei moeilijkheid.
Te Parijs is de vergunning voor de stichting
van een bank 17 October 11. door bemiddeling
van vijf advocaten aangevraagd.
Naar Amerika is een afgezant onderweg om
met den advocaat Claude Birkhead te San An
tonio (Texas) maatregelen voor de oprichting
van een bank te treffen.
Toen de interviewer even de geruchten ter
sproke bracht, dat onze wetgever over midde
len tot belemmering van het bedrijf zou
broeien, verklaarde de heer Broekhuys op alle
eventualiteiten te zijn voorbereid.
Over de vestiging van een bonk in Indië is
niet alleen reeds gedacht, maar een broeder
van'den heer Broekhuys was op weg daarheen,
teen de vervolging hier te lande inzette. De
Indische wetgeving biedt eigenaardige moei
lijkheden.
Op een vraag onzerzijds verklaarde de heer
Broekhuys, dat hij van de bouwerijen (te Hijlc-
gersberg, Apeldoorn, Ginneken, in het Gooi)
eigenlijk het minste plezier beleeft. De men-
schen kiezen bijna altijd geld in plaats van de
gemeubileerde villa en lijfrente. Daarom voelt
h'j er niet veel voor, de bestrijding van den
woningnood op deze manier voort te zetten.
Twee schitterende panden in de Sophialoon (1
en 3) te Amsterdam komen nu weer, geheel
gemeubileerd, in trekking. Ze zullch me er wel
weer mee laten zitten, zei hij, maar dat is
niets, dan vestig ik daar mijn Amsterdamsoh
kantoor.
Wij merkten op zegt de reporter dat
ons eigenlijk de teleurstelling op dit gebied
niet verbaasde. Voor de meesie menschen is in
dezen tijd het bewonen van dergelijke huizen
ondoenlijk. U zult, gingen wij voort, veel meer
succes hebben, indien u dn onze groote steden
een duizend of wat arbeiderswoningen te voor
schijn goudenkalfde. Dan zou u een extra-goed
werk doen en Jan met de Pet zou u zéér dank
baar zijn.
Tot onze niet geringe verbazing vernamen
wij, dat intusschen door de Bank reeds een
1400 woningen van allerlei soort direct en in
direct gebouwd zijn.
Bedrijfsverenigingen Land- en Tuinbouw.
Men schrijft ons
Von bevoegde zijde deelt men ons het vol
gende mede Bij vele werkgevers in do land- en
tuinbouwbedrijven blijkt de meening te bestaan,
dat zij vóór 1 DccSmber a.s. moeten zijn aan
gesloten bij eene bedrijfsvereeniging, indien zij
zich niet bij de Rijksverzekeringsbank willen
verzekeren.
Deze meening berust echter op een misver
stand. Bij de Rijksverzekeringsbank zullen zijn
verzekerd dc werkgevers, die op den dag, waar
op dc verzekering in werking treedt welke
dag niet vroeger don 1 Maart 1923 zal zijn
niet bij eene bedrijfsvereeniging zijn aangeslo
ten. Het verdient intusschen aanbeveling, dat
de werkgever, die zich wenscht te verzekeren
bij een bedrijfsvereeniging, in het formulier
van aangifte van zijn bedrijf van dat voorne
men melding maakt, met aanduiding voor zoo
veel mogelijk, van de vereeniging, waarbij hij
zich, ingeval die vereeniging als bedrijfsveree
niging zal worden erkend, zou willen verze
keren.
Dc Beckhuizer bosschen voor dc wandelaars
behouden.
De Vclpsche Courant meldt, dot de heer
Lüps op Biljoen te Vclp en Beekhuizer bos
schen tegen billijke condities in huur heeft of-
gestaan aan mevr. de wed. J. C. von Asch, Ho
tel Beekhuizen. De banken, door de Vereeniging
Algemeen Belang geplaatst, zullen nu niet weg
genomen werden. Voor de wondelingen blij
ven evenals tot nu toe jaar- en dagkoarten gel
den, doch zij zullen op meerdere plaatsen ver
krijgbaar worden gesteld. Het zei stellig tal
van minnaars van natuurschoon een pak van
het hart zijn, dat deze prachtige bosschen
voortaon het doel hunner wandelingen kun
nen blijven en voorzeker zal er ook dankbaar
heid in hun harten rijzen jegens den eigenaar,
die op deze wijze deze heerlijke Velpsche om
geving voor de buitenwereld geopend houdt.
Malariabestrijding.
Men meldt ons uit Amsterdam
Was de oorspronkelijke bedoeling de ontmug
gingscampagne gedurende een vijftal winters
van overheidswege te doen geschieden, nu zal,
wegens don minder goeden toestand der open
bare middelen, de campagne 19221923, die
omstreeks Januari een aanvang zal nemen, de
laatste moeten zijn, waarbij de ontmugging
rechtstreeks door Rijk, Provincie en Gemeen
ten geschiedt. Het doel, de bevolking op te
voeden in het vrijhouden van muggen, schu
ren, stallen, hokken enz., zal dus in korter
tijdsverloop worden bereikt.
De in de vorige winters opgedane ervaring
heeft de meening, die van het begin uf aan
heeft voorgezeten, dat een goede muggenver-
delging slechts kan geschieden door de bevol
king zelf, bevestigd. Het opvoedend karakter
der muggenverdelging zal gedurende de nu
volgende wintercampagne zoo hoog mogelijk
moeten worden opgevoerd en een ernstig be
roep wordt hierbij gedaan op de bevolking om
in dezen naar beste krachten mede te werken en
van de gelegenheid tot practischc voorlichting
door dc ontmuggers zooveel mogelijk voordeel
te trekken.
Evenals gedurende de vorige campagne zal
ook nu weer de ontmugging geschieden door
alléénwerkende ontmuggers, waarbij wordt ver
ondersteld, dat dc bewoners van de te ontmug-
gen perceelen reeds nu daadwerkelijke steun
verleenen. Na afloop van deze campagne zal
men zelf moeten zorgen voor het verdelgen
von muggen in woningen, schuren, stallen enz.,
waarbij dan, voor zoover dit wordt vereischt,
de noodige instrumenten en verdelgingsmidde
len ter beschikking kunnen worden gesteld door
hulp der overheid.
Het zal verder ernstige overweging verdie
nen door Provinciale of gemeentelijke veror
dening en op deze ontmugging contróle uit te
oefeneneen schouw van schuren en stallen
heeft in Nederland evenveel reden van bestaan,
als de schouw van slooten enz. omtrent ont
mugging.
In het vraagstuk der malariabestrijding zul
len dc bewoners zelf het beslissende antwoord
moeten geven op hun rust de taak deze geesel
weg te nemen de overheid kan op den duur
niet meer dan leiding en voorlichting geven.
Kuntt en Wttenichsp.
fiËT KOOR VAN DE NIEUWE KERK TE
DELFT.
De redacteur van „Het ©rgaon von de Ver
eeniging van Kerkvoogdijen in de Ned. Herv.
Kerk" heeft, naar aanleiding van den oproep
van het Comité tot herstel van het koor der
Nieuwe Kerk te Delft, nog eens een rondgang
door het oude gebouw gemaakt om zich te
overtuigen van de noodzakelijkheid der be
raamde restauratie, die z. i. dringend noodig
bleek.
D<* toestand van de ramen is van dien aard,
aldus schrijver, dat deze bij een stevigen wind
gevaar loopen er uit te waaien, verscheidene
vakken toch zijn scheef en gebogen en los van
de verbindingen. Het geheel ziet er armzalig
uit cn het comité overdrijft niet, wanneer het
de herstelling als urgent afschildert. j
Maar vooral ontbreekt een behoorlijke af-.1
sluiting van het koor.
Hét ligt wel in de bedoeling van het comité I
om weder een koorhek te plaatsen, maar een
zoo prachtige en merkwaardige afsluiting als er
vroeger bestond, zal er helaas wel niet weder j
komen.
De Délftsohe geschiedschrijver. Van Bleis- 'j
wijck, geeft eene beschrijving van het vroegere
hek, dat in 1627 geplaatst werd, en uit drie
vakken bestond, waarvan hét middelste strekte i
tot afsluiting van het koor en de twee andere
tot afsluiting van den koortrons.
Dit fraaie eikenhouten hek was gemaakt door
Niclaes van Assendelft en bestond uit een sier-
Iijke borstwering, waarop Corinthische kolom- 1
men; het geheel met ebbenhout ingelegd en
boven de douron op het lijstwerk gedekt met
een sierlijke tafel met frontespies. Met vergul-!
den letteren waren op de voorzijde de tien ge
boden geschreven en aan de achterzijde eenige
spreuken van Koning Salomo, het gebed onzes I
Heeren en de twaalf artikelen des geloofs; bo
vendien versierden verschillende wapens het i
'hek.
De hek-ken voor den koortrans waren in den-
zclfden geest gemaakt, eveneens met eene fraaie
bekroning, terwijl zoowel aan deze hekken als
aan het middenhek boven het lijstwerk sierlijke
pyromiden waren aangebracht.
In het bezit van jhr. mr. P. Teding van Berk- 1
hout, wiens voorvaderen in het koor zijn be
graven, is een schilderij van den bekenden
kerkschilder Van Vliet van 1665, dot het koor- j
hek in al zijn schoonheid vertoont, en in het i
Rijksprentenkabinet bevindt zioh een teekening
van J. Jelgerhuis Rz. van 1819, waarop eene
afbeelding vooikomt van een der zijhekken. j
Bovendien heeft Bosboom een teekening ge
maakt vnn het prachtige middelste hek, die
voorkomt in de Ned. Kunstbode van AprW j
1880, en die duidelijk de buitengewone sier-
lijkheid vr.n het hek weergeeft.
Dat kunstwerk van ons voorgeslacht nu, is
sedert 1838 verdwenen. Een der ornementen, die
midden op de zijhekken stonden, is nog bewaard
gebleven het behoorde vroeger aan den kunst
schilder Bosboom en bevindt zich thans in het
Museum van Kunstnijverheid te 's Gravenhage.
Bosboom zegt b»j beschrijving von het koor
hek in de Kunstbode, dat de noodlottige sloo
ping van dit pronkstuk geschiedde onder de
leiding von zekeren architect of opzichtertim- j
merman, die Stijl heette, een naam, welke een
ware persiflage leverde op 'smons knoeiwerk.
Met fierheid zeide Stijl, toen het wegbreken en 1
de opruiming van het koorhek in vollen gang
waren Nu komt er een mooi gothiek uit ijzer
gegoten koorhek in de plaats, en zal men de
gonsche kerk van den ingang af tot achtertoe
door kunnen zien, en de tombe van Prins Wil
lem zal direct in hot oog vollen I
En dat gothische koorhek is wat moois I
Zoo wij vernamen is de plaatsing daarvan be-
kostigd door Koning Willem I, die waarschijnlijk
meende, dat er toch weer een afscheiding dien-1
de te worden gemaakt.
In de archieven van de kerkvoogdij komt geen
teekening van het koorhek voor, wel van het
mede helaas verdwenen koorhek in de Oude,
Kerk. I
Bosboom vraagt wat of er van het oude koor-
hek geworden is.
Een bejaarde arbeider vertelde aan ons, dat
toen zijn vader in de kerk werkzaam was, het;
hek was opgeruimd en daaruit maakten wij op,
dat zulks tusschen 1835 en 1840. was geschied.
Een der kerkvoogden was zoo vriendelijk de
notulen van die joren na tc slaan, waaruit bleek,
dat in die van Februari 1837 eene beknopte be
schrijving van het koorhek met opgave van d^-
maten voorkwam, cn dat eene advertentie was:
geplaatst in de Rotterdamsche en Haarlemschei
Courant en in het Handelsblad von 20 en 24j
Maart van dat jaar, waarin aangekondigd werd,
dat kerkvoogden op Donderdag 29 Maart 18o81
des middags te 12 uur in cje Nieuwe Kerk óp:
het Marktveld te Delft publiek en aan den meest
biedenden zullen verkoopendrie stuks antiek;
bewerkte en ingelegde hekken, tot afsluiting van;
het Choor der Kerk dienende en eenige afbraak
enz. i
Uit het kasboek blijkt, dat deze hekken, die:
indertijd zeker duizenden guldens hebben gekost,i
bij den verkoop hebben opgebracht 163.
Het vermoeden werd door kerkvoogden geuit,
dat dc hekken in het Rijksmuseum zouden zijn
het is ons gebleken dat zulks niet het geval is.
Zoo is, met zooveel schoons uit vroeger eeu-j
wen, ook dit kunstwerk verdwenen.
Een Rembrandt ontdekt?
Dc correspond! te Praag der N.R.Ct. schrijft:
Een der bekendste Praagsche kunstvorschers,
dr. Weil, heeft, naar hij mededeelt, samen met
een der eerste Praagsche schilders en schilde
rijen-restaurateur Zenisek, een tot dusverre on
bekende Rembrandt ontdekt. Reeds eerder ont
dekte dr. Wcil een miskende Rembrandt, die in
zijn bezit kwam uit de beroemde verzameling
van graaf Kolowrat—Liebsteinsky. Het niemva
werk is echter veel belangrijker en beleokent
aldus dr. Weil het hoogtepunt van Rem-
brondts lichtproblematiek, het stuk dat het jaar
tal 1628 draagt kan gesteld worden dadelijk
naast de Anatomische Les en de Staalmeesters,
waarvan het alleen door omvang verschilt. Dr.
Theodor von Frimmel gaf omtrent het werk
de verklaring af (8 November 1922) dat „het
ontwijfelbaar eigenhandige stuk van Rembrandt
een onschatbaar kunstwerk (is), dat elke groote
verzameling tot pelgrimsoord der kunsilieven-
den zal maken".
De nieuwe Rembrandt is 59 c.M. hoog, 97
c.M. breed en op eikenhout geschiideid. Hij'
stelt het huwelijk van Alexander den Groote
met Rohane voor. Dc compositie omvat twee
hoofdgroepen links op den voorgrond Roha
ne, met den rug naar de bruiloftstafel gekeerd,
het hoofd droef gebogen, en Alexander in ko
ningspurper met tulband op het hoofd, in span
ning en schrikdaarnaast drie hofdames die
verwonderde blikken op het paar werpen. Don
als tweede hoofdgroep: drie priestcis, me: den
hoogepriester bij het offeraltaar, in he: midden
waarop een mand staat. Door een onzichtbaar
venster vollen van links de avondzo mestTolcn
en belichten de beide hoofdfiguren, ir> de ge
welfde donkere hal, die door drie zuilen naar
een groote poort toe wordt ofgesiolen, ver
spreiden zeven olielampen een geheimzinnig
halfduister, door een kleine deur, links vnn deze
zuilen dringt gedempt daglichtdoor de poort
in welker omlijsting de stad zichtbaar is, komt
de scheidende dag de vlammen von hei offer
vuur belichten de gezichten der priesters. Dr.
Weii spreekt dan ook van een „lichtbrome-
kord".
