AMERSFOORTSCH DAGBLAD „de eemlander
buitenland.
DERDE BLAD.
Zie Jaargang
No. 144
Zaterdag
16 December 1922
Politiek Overzicht
Gemenceau heeft dezer dagen, na zijn reis
in de Vereenigde Staten, zijn voet weer op
Fransch grondgebied gezet. De grijze staats
man, de meer dan tachtigjarige politicus, wiens
vitaliteit bewonderenswaardig is, heeft op geest
driftige wijze propaganda gemaakt voor de
Fransche opvattingen. Sommige Amerikaansche
bladen vielen hem enthousiast bij, maar een an
der deel van de pers der Ver. St. heeft heel wot
aanmerkingen gemaakt: o. a. op het Fransche
militarisme, welks bestaan Clemenceau met den
meesten nadruk ontkende. Een interessanten
brief over Clemenceou's propagandareis treffen
wij aan in de Frankf. Ztg., waarin wordt vastge
steld, dat het resultaat van Clemenceou's be
zoek zeer bevredigend is voorde tegen
standers der Fransche geweld-politiek. Clemen-
ceau's reizen en redevoeringen werden thans
aanmerkelijk meer besproken dan in den be
ginne het geval was en volgens genoemden
briefschrijver is makkelijk uit de commentaren
af te leiden, hoezeer Frenkrijk's prestige in de
oogen der Amerikanen is getaand. Honderden
hoofdartikelen zouden kunnen worden aange
haald om deze bewering te staven. De corres
pondent beperkt zich voorloopig tot een tref
fende passage uit het eerste artikel in de World
Van 26 Nov. en citeert met opzet dit blad, omdat
de redacteuren met den Franschen politicus be
vriend zijn en er zelfs bij hem op aandrongen
een aantal artikelen voor hun bladen te schrij
ven. Ralph Pulitzer, een der redacteuren van
de World, telde Clemenceau te New-York op
een groot diner tot zijn gasten en zijn broeder
Joseph, die in St. Louis de Post Despatch uit
geeft en ook bij het New-Yorksche blad is be
trokken, verleende hem huisvesting en nam het
gastheerschap waar. Men zou dus kunnen ver
wachten, dat de World indien 't eenigszins
mogelijk was gunstig over het streven der
Franschen zou oordeclen. Maar het blad zegt:
Clemenceau kon ons van onze opvatting,
-dat Frankrijk zich op dwaalwegen bevindt,
niet afbrengen. Hij kan onze meening, dot,
wanneer Frankrijk een minnelijke schikking
met Duitschlend van de hond wijst, het een
enorme dwaasheid begaat, niet aan 't wan
kelen brengen. Hij kon er ons niet toe be
wegen, dot wij deel hebben aan die dwaas»
heid. Gemenceau moet beseffen, dat Ame-
nka zeker weer eens zijn isolement laat
varen, maar dat het zulks niet doet om er
toe bij te dragen om onmogelijke vredes
voorwaarden, die aan Duitschland zijn op
gelegd, uit te voeren, of aan een tegen
Duitschlend gerichte veete mee te doen,
maar dat het onpartijdig zal werken voor
den wereldvrede.
Andere bladen herinnerden Clemenceau er op
veel scherper wijze aan, dat Frankrijk Europa
en bijgevolg de geheelc wereld in een toestond
von onrust hield. Wanneer hij in zijn redevoe
ringen vroeg, waarom Frankrijk niet meer de
vrienden heeft, die vijf jaar geleden aan zijn
zijde stonden, dan moest het Fransche volk tot
zich zelf inkeeren en daar het antwoord zoe
ken. Men vindt het in Amerika ook ten zeersle
merkwaardig, dat thans, nadat negen maanden
sinds de aanvaarding vain de ontwapenings
overeenkomst van Washington zijn verloopen.
Frankrijk nog geen aanstalten maakt om tot
ratificatie over te gaan. De opmerking wordt
gemaakt, dat Japan oneindig veel loyaler is,
omdat het tenminste begonnen is met de ont
ruiming van bepaalde gebieden, waartoe het
zich heeft verplicht Omdat Frankrijk en Italië
treuzelden met de ratificatie, had de Ameri
kaansche regeering besloten vooreerst geen ver
dere schepen uit elkaar te nemen.
Volgens den correspondent der Fr. Ztg. heeft
Gemenceau ook een grove fout begaan met
betrekking tot de rassenkwestie. Hij ontkende
ten eenenmale, dat er zwarte soldaten aan den
Rijn waren en gaf zoodoende senator Hitchcock
en enkelen anderen een welkome gelegenheid
om door officieele bescheiden en particuliere
brieven aan te toonen, dat hij niet de waar
heid sprak. -Bovendien ontving Clemenceau in
St. Louis een delegatie van negers, die het in
Gemenceau buitengewoon loofden, dat Clemen
ceau de bekwaamheid der zwarte troepen in den
wereldoorlog zoo nadrukkelijk had doen uitko
men. Clemenceou's opvatting von 't rassen
vraagstuk heeft dan ook in meerdere deelen
van Amerika ontstemming gewekt, waar van de
110 milliocn bewoners ongeveer 10 millioen ne
gers zijn en nog tallooze Amerikanen voor een
lynch-terrorisme zijn, waardoor de negers in
toom moeten worden gehouden.
De correspondent maakt de opmerking, dat
Clemenceau niet rekening heeft gehouden met
de psyche van 't Amerikaansche vo'lk. Wanneer
hij als vredesapostel zou zijn gekomen, wan
neer hij in zijn redevoeringen Frankrijk tot een
program van den wederopbouw en het weder
saneeren van een zieke wereld had verplicht,
dan zouden de meeste Amerikanen hem hebben
toegejuicht: „De Amerikanen kijken naar de toe
komst; zij willen, wat gebeurd is. zoo gauw
mogelijk vergeten". De correspondent komt dan
ook tot de conclusie, dat Clemcnceau's bezoek
het prestige en het crediet van Frankrijk niet
heeft bevorderd.
Haaasohe Brieven
T-i De yerceniging van Den Haag en
Loosduinen. Aankoop van een
buitenplaats. Officieele ontvang
sten door het Gemeentebestuur.
Er zijn den laatsten tijd eenige zaken van be
lang geschied, van belang voor de gemeente
Den Haag als groote stad. Evenals Rotterdam
en Amsterdam krijgen wij nu ook onze voorste
den. Met de annexatie van Loosduinen is men
zoo goed als gereed en men behoeft er niet
aan te twijfelen of ook Rijswijk zal nu wel spoe
dig volgen. Als we dan nog Voorburg en Was
senaar hebben ingepikt zitten wij rondom in de
Haagsch geworden buitengemeenten; immers aan
den zeekant hebben wij ook nog Scheveningen,
zoodat waar men den blik ook zal wenden, men
den indruk zal moeten krijgen dat het dorp Den
Haag een echte stad is geworden.
In de dezer dagen gehouden vergadering van
den Gemeenteraad is men het vrij spoedig eens
geworden over het preeadvies nopens het door
Ged. Staten van Zuid-Holland opgemaakte wets
ontwerp tot vereeniging v^n de gemeente 's-Gra-
venhage en Loosduinen. De enkele redevoeringen
welke men nog gehouden heeft, geleken meer
op grafreden, dan op bruiloftsspeechesover
het geheel genomen was men niet bijster en
thousiast over do annexatie van Loosduinen
waarschijnlijk niet, omdat in de gegeven om
standigheden en de voor het tuinbouwbedrijf
buitengewoon slechte tijden de financiën van
Den Haog er niet op zullen vooruitgaan. Het is
echter de vraag of men alléén daarom zoo pes
simistisch gestemd mag zijn, want men dient
toch niet uit het oog te verliezen, dat Den Haag
zich in Westelijke richting moest uitbreiden
om de eenvoudige reden, dot zich daar de wo
ningbouw het gemakkelijkst en voordeeligst
laat aanzien. De duingrond is uiterst geschikt
voor goeden en goedkoopen bouwhet wonen
is er gezond, gezonder althans dan in de pol
ders en dus is tot nu toe de sterkste uitbreiding
van de bebouwde kom ook steeds tc vinden ge
weest in Westelijke richting, in de richting van
Loosduinen waar men met angst en vrecze het
onheil der annexatie heeft zien naderen, een on
heil dat overigens voor de tuindersbevolking
zonder twijfel niet zoo heel groot zal blijken te
zijn en waartegen de voordeelen in ieder geval
wel dubbel en dwars zullen opwegen. Maar een
mensch is uit den aard der zaak nu eenmaal
conservatief aangelegd, en dus zal men zoowel
in Den Haog als in Loosduinen zwaar zuchtend
onder de verantwoordelijkheid van het besluit,
de vereeniging aanvaarden als een noodzakelijk
kwaad. En over eenigen tijd, wellicht spoediger
dan men vermoedt, zal men alle bezwaren ver
geten zijn en zal men niet beter meer weten, dan
dat Den Haag en Loosduinen feitelijk steeds
voor elkaar bestemd waren. De bruiloft zal, in
verband met de tijdsomstandigheden wel in allen
eenvoud en in alle stilte gevierd worden. Erg
feestelijk is men tenminste niet gestemd, blijkens
het gesprokene in den gemeenteraad en in dc
vergadering van de commissie van ingezetenen
welke volgens de grondwet verplicht is even
eens over de annexatie te beslissen. Deze grond
wettelijke maatregel is feitelijk een wassen neus.
Immers de commissie is een getrouwe afspie
geling van den gemeenteraad, en wordt volko
men samengesteld in dezelfde politieke verhou
dingen door de kiesvereenigingen, zoodat men
daarvan geen ander resultaat had kunnen ver
wachten.
Toch loont het wel eens de moeite na te gaan
wat de voordeelen van de annexatie voor Den
Haag zijn en welke door burgemeester Patijn
in beide vergaderingen duidelijk zijn uiteenge
zet. Het grootste voordeel noemden wij hier
boven reeds, n.l. de mogelijkheid van uitbrei
ding der bebouwde kom, verbetering van den
woningbouw enz. Maar daarnaast komt nog een
ander voordeel n.l. een betere en veiliger ver
binding met het Westland. Tot Iiu toe is de
Loosduinsche weg do eenige verbindingsweg van
Den Haag met Loosduinen en het Westland. Die
weg is uiterst smal en gevaarlijk voor het ver
keer, zoodat men reeds op alle mogelijke ma
nieren gezocht heeft naar een verbetering van
den bestaanden toestand. De verbetering zal
kunnen komen door verbreeding van den Loos
duinsche weg, maar eveneens door doortrekking
van de daarmede parallel loopende Laan van
Meerdervoort. Dit laatste zal, zoodra het ont
werp tot wet is verheven wat wellicht reeds
op T Januari zal geschieden wel spoedig ter
hand worden genomen, temeer waar don ook
lijn 3 zal moeten worden doorgetrokken. Het is
logisch dat Loosduinen vele voordeelen zal heb
ben van de samenvoegingeen kleine gemeente
zal uit den aard der zaak meer voordeelen kun
nen genieten van een groote dan omgekeerd.
Maar waar Den Haag de uitbreiding noodig
heeft, 'daar is het billijk, dat Loosduinen ook
schadeloos gesteld wordt voor de offers welke
het door het prijsgeven van zijn zelfstandigheid
moet brengen.
Een uit den aard der zaak niet zoo gevrichtig
onderwerp heeft de „echte" gemeenteraad nog
behandeld, een onderwerp, dat echter naar on
ze meening ten nauwste verband .houdt met den
expansie-zucht van onze gemeente. Te Rijswijk
op de grens der gemeente ligt n.1. een groot bui
ten West-Hoff genaamd, dat dezer dagen in
veiling is gebracht. Het is gebleken, dat de ge
meente Den Haag een oogje op dit buiten had
laten'vollen met het gevolg, dat zij voor een niet
onaanzienlijk bedrag eigenares ervan geworden
is nog voor de gemeenteraad een beslis
sing had genomen over de al of niet wensche-
lijkheid van aankoop van deze buitenplaats. Dat
is een wijze van handelen welke reeds meerma
len de hevigste verwijten van sommige zeer op
de vormen gestelde raadsleden ten gevolge heeft
gehad bij soortglijke plotselinge oankoopen,
verwijten welke inderdaad wel reden van bestaan
hebben. Immers op die wijze ontduiken B. en W.
eenvoudig het recht van den gemeenteraad om
over deze en soortgelijke gevallen zijn oordeel
en beslissing te vellen. Maar aan den anderen
kant is het ook zeer dikwijls noodzakelijk, dat
B. en W. op hoop van zegen een beslissing ne
men omdat de tijd dringt of er niet op een
uitspraak van den Raad kan worden gewacht
en den Raad eerst later deze beslissing loot be
krachtigen. Toch lijkt ons het gevaar niet denk
beeldig, dat B. en W. zich al te gaarne achter
het „voorwendsel" van een spoedgeval zullen
verschuilen cn dat men het bij dezen aankoop
heeft godaan is buiten twijfel waar. Wanneer
men de debatten in den Raad bij de behandeling
von de begrooting ten deze heeft gevolgd, zal
men hebben kunnen opmerken, dat van verschil
lende zijden men het met de grondpolitiek van
B. en W. niet eens was. Den Haag zit aan ver
schillende stroppen vast, van gelijke soort als
het buiten „West-Hoff." En B. en W. hebben
daarover al heel wat moeten hooren. Dat zij des
ondanks nu ook te Rijswijk weer een buiten
„op den kop tikten" zonder den Raad er in te
kennen lijkt ons niet erg vriendelijk jegens de
leden van dien Raad. En wonneer ooit eens zou
blijken dat „West-Hoff" een strop'is, dan zou
den de Raadsleden het volste recht hebben om
het dagelijksch bestuur der gemeente daarover
ernstige verwijten te maken.
De vorige week is hier ter stede het Vredes
congres van het Int Verbond van Vakvereeni-
gingen gehouden, een congres dat de vredes-
idee voorstond op een wijze, waarmede niet
ieder het eens kon zijn. In geval van oorlog
toch zou men eenvoudig de gehoorzaamheid
aan 't gezag willen weigeren. Voor hen die het
gezag eerbiedigen als het hoogste en schoonste 1
in den welgeordenden staat is een dergelijke
opvatting wel wat heel kras en het is begrij
pelijk dat cr vele menschen zullen zijn, die de
vredesideo liever op andere wijze zouden zien
gepropageerd. Verwondering behoeft hejf dus
niet te baren, dat het gezag, in dit gevaj B. cn
W. van Den Haag, er weinig voor voelde om
dit Congres officieel te ontvangen. Het zou fei»
telijk een spotten met eigen meening geweest
zijn, indien men wèl zulk een feestelijkheid ge
arrangeerd had. De socialistische gemeenteraads
leden en zelfs eenige leden van ander poli
tiek inzicht waren over deze houding zeer
verbaasd cn er kwam zelfs een motie welke
leedwezen uitsprak omtrent het niet officieel ont
vangen van het Congres. Die motie werd zelfs
aangenomen doordat de meeste leden reeds
verdwenen waren cn daardoor de socialisten vrij
spel kregen. Van groote bateekenis is zij daor-
I door echter niet en B. en W. althans de meer»
I derheid van dit college, welke de socialistische
idee nog niet is toegedaan zullen haar wel bij
de vele andere deponeeren waarvan men nooit
meer iets merkt. Het was trouwens ook meer
een storm in een glas water, en niemand zal er
I nan denken ons gemeentebestuur door deze
kwestie gebrek Van wellevendheid tc verwijten.
Brieven uit Rotterdam.
Kerstmis preludium. Dc vrijge
vigheid mindert sterk. Voor dc
aller-armsten. Dc begrooting.
Tentoonstellingen.
Het lis merkwaardig dat wij meer cn meer
de Engelsche mode na gaan volgen om van
Kerstmis een feest in optima forma te maken.
Elk jaar wordt het aantal Kerstboomenmarkten
grooter, men heeft er thans in ieder wijk 'meer
dan één, terwijl vroeger, voor enkele jaren dan,
het Calandplein de eenige plaats was waar
Kerstboomen werden verhandeld. Nu slaat het
Caland-monument aan den ingang van een mast-
bosch, Karei van Hogendorp zit temidden van
hulst en misletoe-bramen en Erasmus gaat op
de Groote Markt achter de Kerstboomen schuil.
Het andere verschijnsel van deze dagen is de
ijzeren pot aan den driepoot, van het Leger des
Heils; op de drukke punten in de stad staan
ditmaal van dezelfde instelling brievenbussen,
ongeveer van dé grootte en vorm als het rijks
model, met dit verschil dat aan twee kanten een
gleuf is aangebracht om den voorbijgangers ge
legenheid te bieden hun gaven te offeren, zon
der dat ze daarbij behoeven tc dringen of op
elkaar te wachten.4 Van gedrang heb ik echter
nog niets gemerkt, en als ik me niet vergis, zal
de opbrengst omgekeerd evenredig aan de
grootte van de spaarpot zijn. Het is opmerke
lijk, dat de mildheid steeds geringer wordt, ter
wijl het aantal van hen, die op de mededeel
zaamheid van hun stodgenooten aangewezen
zijn, onrustbarend groot is, vooral dit jaar.
Tot dusver werd eiken winter aan vele be-
hoeftigen soep uitgereiktcr is een vereeniging,
de „Rotterdamsche Spijsuitdeeling", welke doo.
haar leden in de gelegenheid werd gesteld 'dit
uitstekende werk te doen. Juist vandaag heb
ben commissarissen van die vereeniging bekend
gemaakt, dat de soep-uitdeelingen dezen winter
niet kunnen plaats hebben omdat de inschrij
vingen zeer onvoldoende zijn.
Vat hiervan de reden is, weet ik niet. Mis
schien zijn het alweer de tijdsomstandigheden,
de tegenslag in. zaken, de drang naar bezuini
ging. Mogelijk ook is het een gevolg hiervan,
dat men van zekere zijde overal verkondigt, do%
het nit meer dan billijk is dat de menschen, die
voor dit werk bijdragen, hun geld geven,waar
door sommigen deze gaven zijn gaan acceptee-
ren als iets dat hun. rehteis toekomt.
Het is nu eenmaal niet te ontkennen dat ver
bittering tusschen de klassen gekweekt wordt.
Mar droevig is het, dat velen, die geen geld
hebben om warm voedsel te koopen, en die een
goed maal kregen door deze spijsuitdeeling,
darvan het slachtoffer worden en thans moeten
zien dat zij het zonder hun warme soep stellen.
Wie daaronder lijden, zijn de armsten in de
stad, oude moedertjes, huisgezinnen zonder
vader.
Juist is, dezer dagen, de Maranatha-zending
begonnen met iets te doen voor arme stumpers,
eiken morgen en eiken avond wordt aan die
menschen brood en koffie verstrekthet zijn de
aller, aller-armsten, die geen thuis, geen onder
dak heben, die slapen in parken en in spoor
wagens, in portieken en op sleepbootjes, en ^lie
overdag met het een of ander handeltje, met een
sjouwerijtje of een boodschap een paar kwartjes
trachten te verdienende schamele schooiers,
die leven bij de gratie van de groote stad, die
eikend ag voor het moeilijke probleem staan
hoe ze zullen eten cn den avond weer halen;
die niet opstandig meer zijn, en de periode van
den wauhoop lang achter zich hebben. Die zich
laten leven, in doffe berusting, als verwaarloos
de. schuwe dieren.
Die stakkers komen daar bijeenen in een
omgeving, die zoo poover is dat ze er zich thuis
kunnen voelen, eten ze hun morgenboterham met
een kop koffie om dan, in hun dunne colbertjes
met de rafelmouwen en de gaten aan de ellebo
gen, en op hun lekke, vormlooze schoenen weer
de straat op te gaan, in den regen.
Ik kan niet geloovcn dat er van de menschen,
die bij hun haardvuur zitten en de genietingen
van het Kerstfeest maar accepteeren, veel zijn
die weten dat er armoede in deze mate bestaat,
dat deze ellende er is, dat er menschen zijn die
komen om een kop koffie en een boterham en
daarvoor dankbaar zijn. Misschien hebben ze
dergelijke typen wel eens in de bioscoop gezien
en daarbij gedocht dat ze alleen maar bestonden
in Bioscopia, het land van verbeelding. Als zij
wisten dat er in dc groote stad velen van die
paria's zijn en hoe ze leven zouden ze dan
geen medelijden voelen, zouden ze don niet iets
van hun weelde want is dan het bezit van
een woning cn van alles wat zij het hunne noe
men niet e€n gToote weelde kunnen afstaan
om de menschen die dit voortreffelijke werk
doen, te helpen?
Zoo graag had ik U een brief geschreven met
„vroolijk Kerstfeest" als motief. Maar de armoe
de, het toenemend gebrek bij de eene categorie,
de vrees voor den ondergang en de daaruit
voortvloeiende uiterste besparing bij een andere,
dot zijn de factoren welke deze Kerstmis beheer-
schen. De feeststemming is niet veel meer dan
schijn.
De gemeenteraad is midden in zijn begrooting.
Burgemeester Zimmerman maakt haar ditmaal
niet rnee zooals U weet is hij naar Weenen ver-
liokken om als controleur van den Volkenbond
daar werkzaam te zijn. Wethouder S. J. L. van
Aalten vervangt hem waardig en men is met
diens leiding zeer ingenomen. Dat wil iets zegr
gen, vooral in deze dagen, nu het nogal eens
stormt in den Raad. De groote aanval von de
soc.-democroten was gericht tegen wethouder De
Meester, maar het succes bleek poover, ondanks
de welsprekendheid en de geacheveerdheid van
den heer Hcijkoop, die de woningpolitick van
zijn opvolger, De Meester, trachtte of te breken.
De laatste heeft heel kalm geantwoord, cn het
is te voorzien, dat de soc.-dcm. met al hun cri-
tiek weinig garen zullen spinnen, temeer omdat,
zooals wethouder De Jong ook aantoonde, de
heeren long niet zoo ambitieus in de sectie zijn
als ze in de raadsvergadering willen doen voor
komen.
Ihtusschen is de begrooting nog niet achter
den rug, en een balans kan dus nog niet worden
gemaakt. Het grof geschut is zoo goed als niet
in octic geweest. Dat het eene lid het onder voor
„kwal" uitmaakte, en men een wethouder „leu
genaar" noemde, dat -zijn van die dingen waar
aan men langzamerhand moet wennen. Dat
schijnt nu éénmaal bij de begrootingsdebattcn te
hooren. En overigens meenen de heeren het zoo
kwaad niet. Na afloop van de vergadering
scheidden ze in den regel ols dikke vrienden.
Het museum Boymans houdt een Kcrsttcntoon-
stelling, evenals de Academie en na de Kerst
mis exposeeren verscheidene Hollandschc schil
ders in dc kunstzaol Eversde ontvangst von dc
laotste expositie is voor behoeftige kunstbroe
ders.
Flnantlftel Overzicht.
Zoools tc verwachten was, heeft de laatste
week vóór de feestdagen geen verlevendiging
van zaken op dc fondsenmarkt gebracht. Op
zich zelf is het vooruitzicht vop ècnigc achter
eenvolgende vacfantiedagcn reeds voldoende, om
den handel ter beur*c in te perken, doch dc
stilte, die thans op dc effectenmaTkt heerscht,
heeft hierin stellig niet hoor eenige oorzoak ge
vonden. Het is op het oogenblik weder de on
zekerheid betreffende de regeling der Duitschc
schndé'vergocdingskwestie, welke voor de terug
houding, die zoowel door de speculatie als door
het publiek aan den dag wordt gelegd, aanspra
kelijk wordt gesteld. Nog in den oonvang dezer
week had een meer optimistische opvatting ten
aanzien van deze kwestie de overhand gekre
gen.
Uit N<nv-York kwamen berichten betreffende
besprekingen met het bekende Amerikaansche
bankiershuis J. P. Morgan en Co., ten aanzien
van o°n aan Duitschlend te verstrekken lee
ning, waarbij een bedrag van een milliard dol
lar werd genoemd. Men sprak reeds van een al-
geheelen omkeer in de houding der Amerikaan
sche regeering tegenover de Europceschc moei
lijkheden. Deze optimistische opvatting weer
spiegelde zich onmiddellijk in een krachtige ver
betering van den markenkoers, die voor het
aorst sinds vele weken weder een niveau van
0.04 per 100 kon bereiken en ook Fransche
en Belgische francs konden hun opwaartsche
beweging in Versneld tempo voortzetten.
Al spoedig bleek echter, dat men tc vroeg
gejuicht had. Het officieele bericht der Ameri
kaansche regeering, dat zij er niet non denkt,
oen leening oon Duitschlond te verstrekken,
zoolang de kwestie der schadeloosstelling niet
voor goed is opgelost, en dat zij de kwestie
der geallieerde schulden ols één geheel blijft
beschouwen met het vraagstuk der Duitschc
oorlogsschatting, heaft de stemming weder ge
heel doen keeren. Men is thans weder even ver
als te voren. Amerika wil geen geld leencn,
zoolang de kwestie der oorlogsschatting niet
geregeld is en Frankrijk wil het vraagstuk der
oor'ogsschatting niet regelen, zoolang er geen
zekerheid bestaat, dat een internationale lee
ning aan Duitschland verstrekt zo! worden.
Voorloopig zit er dus voor Duitschland niet an
ders op, dan de biljettenpers verder te laten
draaien, elke weck in een sneller tempo. Dé
laatste week werden omstreeks 100 milliard
nieuwe bankbiljetten door de Rijksbank in om
loop gebracht, tegen „slechts" ca. vijftig mil
lioen in de overeenkomstige week von de vorige
maand. De markenkoers is onder den invloed
van de ongunstige berichten opnieuw gedaald
en ook francs moesten een deel van het behaal
de avans prijsgeven.
Thans wacht men maar weder de nieuwe, in
Ju^uari te houden besprekingen af, zonder ech
ter zijn verwachtingen hoog te spannen, het
geen zich in de lustelooze stemming ter beurze
weerspiege t. Ook te New-York is de handel
aanmerkelijk ingekrompen, al blijft de grond
stemming hier vast, in verbond met den bete
ren gang von zaken in het bedrijfsleven. Dot
deze niet alleen toe te schrijven is aan een
grooteren ofzét der Amerikaansche producten
m de Vereenigde Staten, zelf, doch dot we'
degelijk ook de handel met het buitenland een
uitbreiding heeft ondergaan, blijkt wel uit het
bericht, dat de Amerikaansche uitvoer in No
vember $383 millioen heeft bedragen, wat het
hoogste cijfer is sinds Maart 1921, toen de de
pressie i». de Ver. Staten hoor intrede deed. Ook
de cijfers in dc eerste elf maanden van het loo
pende jaar tezamen waren bevredigend.
Trouwens, een verbetering van den eiport,
r.iet alleen wat den omvang, doch ook wat de
waarde aangaat, is niet alleen in de Vereenig
de Staten waar te nemen. Ook de cijfers von
den uitvoer von Groot-Brittannië toonen voor
November zoowel als voor de eerste elf maan
den een vooruitgang in vergelijking met het
vorige jaar aan. De *'xport heeft in November
£75Yi millioen bedragen, d. i. circa £3 mil
lioen meer don in de overeenkomstige maand
van 1921. Voor dc eerste elf maanden bedroeg
de uitvoer in totaal £757 millioen, d. i. ruim
15 millioen meer dan in dezelfde periode von
het vorige jaar.
Wat vooral van belang is als aanwijzing van
het herstel, dot in het Engersche bedrijfsleven
is ingetreden, is de vooruitgang van den export
ven ijzer- en staolfabrikaten. In November werd
ean deze producten in totaal 372,332,000 ton
geëxporteerd, tegen 193,550,000 ton in No
vember 1921 en 237,672,000 ton in November
1920. Ook de export van steenkolen uit Enge
land is belangrijk verbeterd. De gemiddelde
maandelijksche export van steenkolen bedroeg
in 1913 6,033,343 to". In de afgeloopen maand
exporteerde Groot-Brittannië 5,570,758 ton,
d. i. dus een half millioen ton meer dan het
maandelijksche gemiddelde van vóór den oor
log.
Ofschoon niet alle producten zulk een. uit-
gcspioken verbetering aantoonen, mag toch in
het algemeen aan de hand der Engelsche ex
portcijfers geconcludeerd worden, dat ook in
Groot-Brittannië, evenals in de Ver. Staten,
de eerste teekenen van een herstel van het eco
nomisch 'even zijn waar^te nemen. Laat ons
hopen, dat dit herstel hoe langer hoe verder
om zich heen zal grijpen cn dat het economisch
leven, niet alleen in de genoemde landen, doch
ook in de andere staten, zich in het nieuwe jaar
onn de thons reeds zoo long aanhoudende de
pressie longzomerho d zal kunnen onttrekken.
De aandacht ter beurze werd in de afgeloopen
week voor een groot deel in bcslog genomen
door de nadere mcdedeelingcn betreffende de
belostingpolitick der Indische regeering ten aan
zien van dc petroleumindustrie. Bij de aankon
diging van het verloogde interim-dividend door
de Kon. Pctroleum-Mij'. had de directie reeds
medegedeeld, dat zij zich tot geen hoogcre
voorloopigc uitkeering gerechtigd achtte, met
het oog op de onzekerheid aangaande de Indi
sche belastingen. In een interview met een der
groote bloden heeft mr. August Philips, lid
van directie der Koninklijke, nog eens no-
drukkclijk gewezen op dezen grooten factor van
onzekerheid. Hij vcrk'onrde, dot zonder de door
de regeering gevolgde bclostingpolitiek de Ko
ninklijke geen enkele reden gehad zou hebben,
om niet hetzelfde interim-dividend te gevep als
het vorige jaar.
Zoools men weet, was de regeering van pion,
om ter vgrvonging van de uitvoerrechten ®p
petroleum een roffinoge-belnsting te heffen,
welke terugwerkende krocht tot 1 Januari 1923
zou verkrijgen. Intusschcn is dit voorstel door
de Indische regeering te'ruggenomen, doch zal
er voor in de plaats een nieuwe „aardolie-be-
losting" worden voorgesteld. Ofschoon omtrent
het tarief van deze heffing enz. geen bijzonder
heden zijn gepubliceerd, mag toch wel worden
aangenomen, dat zij voor de Koninklijke een
verbetering beteekent tegenover het aanvanke
lijke plan der raffinagebelasting. Medegedeeld
is n.l., dat de schaal van heffing voor de nieu
we oardolic-bclosting is verlaagd cn geheel
in overeenstemming gebracht is met dc tarie
ven, welke non de verschillende productenhcf-
fingen (speciale tijdelijke belastingen op suiker,
tabak, koffie cn thcej, ten grondslag liggen.
Hierdoor zal de petroleumindustrie dus, wat
de belastingheffing betreft, in volkomen dezelf
de positie gebracht worden als de verschillende
cultures.
Hoewel de eindopbrengst van de thans door
dc Indische regeering voorgestelde hfcffing klei
ner zal zijn dan die der raffinagebelasting (de
roming gedraagt thans f 16 millioen tegen f 26
millioen voor de heffing volgens het aanvanke
lijke voorstel), ontmoet ook het nieuwe plan
tegenkanting van de Koninklijke. Blijkens een
mededecling van mr. Philips in 'het bovenbe
doelde interview kosten de tegenwoordige uit
voerrechten oon de Koninklijke ongeveer f 5
millioen per jaar. Ook volgens het nieuwe plan
zou de maatschappen dus nog heel wat meer
moeten betalen dan tegenwoordig, zelfs wan
neer men er rekening mede houdt, dat dc thons
van krocht zijnde extra-winstbelasting, op
grond waarvan dc Koninklijke eenige milliocncn
per jaar heeft te betalen, van dc nieuwe heffing
zal mogen worden afgetrokken. Mr. Philips
wees er op, dat juist onder de tegenwoordige
omstandigheden, bij de doling der pctroleum-
Diüzcn over de gehrelc wcrp'd, het bedrijf de
zware belastingen nu veel minder zal kunnen
Iydcn on vroeger. De directeur der Koninklijke
gaf voorts te verstaan, dat de Koninklijke zich
genoodzaakt zal zien, om, wonneer de Indische
rogcerihg in haar bclostingpolitiek ten aanzien
der petroleumindustrie zou volharden, het be
drijf in de koloniën ir te krimpen, ten bate van
het buitenland. In Serowak buiten het Nedet-
landsche gedeelte van Borneo heeft de Konink
lijke een groot bedrijf, en voorts heeft zij den
installatie beschikbaar op het Engelsche eiland
Pocloe Kakocm bij Singapore.
Gevraagd, of er geen tegenstrijdigheid ligt
in de houding der Koninklijke, die ecnerzijds
beweert, dat haar Indisch bedrijf tegenwoordig
van bijkomstige betcekenis is, maar aan den
anderen kont haar interim-dividend verlaagt
wegens een gevreesde vermindering van de re
sultaten van dit deel van h°t bedrijf, antwoordde
d© heer 'Philips, dat inderdaad thons slechts
een betrekkelijk gering deel der productie von
de Koni klijkc Shellgroep uit Ncd.-Indië komt,
maar .dat niettemin dit gebied van groote betee-
kenis voor de Koninklijke is, wegens zijn vrij
stabiele productie, de goede kwaliteit der olie
en ook als keten in het algemeene bedrijf. Wan-
nccr^ het Indi-che bedrijf door kortzichtige re-
gecringsmaatregelcn ten doode wordt gedoemd,
dan zou doarirJt derhalve stellig een niet onaan
zienlijke vermindering der winsten voortvloeien..
Naar deh eor Philips echter meent, mag uit
de terugbrenging von het interim-dividend tot
10 overigens ni t zonder meer worden afge
leid, dot het g9heele dividend over 1922 nu ook
a van dat over 1921. Op
de beurs maakte deze laatste medcdeeling een
gunstigen indruk, evenals de aankondiging van
een Interim-dividend van 8 door de Mexican
Eeagle, de grootste Mexicounschc ondermaat-
schappij der Koninklijkc-Shell. Na de pessimis
tische berichten betreffende een belangrijke ver
mindering der productie van deze maatschappij,
tengevolge van het verzouten harer olie-terrei
nen, hod men in sommige kringen geen interim-
dividend verwacht. Niettemin is de koers van
de Koninklijke in den loop der week nog ver
der afgebrokkeld, in verband met een verlaging
van den prijs voor het geraffineerde product
in de Ver. Staten met $0.50 per gallon, waar-
v n alleen geraffineerd in kisten zich later weer
heeft kunnen herstellen.
Ook dc suikermarkt in New-York, zoowel als
op Java, heeft een zwak verloop gehad, en on-
dor den invloed hi rvan waren ook cultuurwaar
den hier ter beurze ongennimeerd gestemo.
Verdere afdelingen door dc V. I. S. P. hebben
riet plaats gevonden. In totaal is tot nu toe
van suikeroogst 1923 ad ca. 26 milliocn picol
ruim de helft verkocht, tot een prijs,'die voor
de goed beheerde maatschappijen eenige winst
laat. Van dc resultaten vóór het nieuwe jaar
is dus nog niets met zekerheid te zeggen. Vee!
zal nog afhangen van het verdere verloop der
s ikermarkt, al is het natuurlijk bevredigend,
dat omstreeks de helft der opbrengst reeds bij
voorbaat verkocht is tegen onder de tegenwoor
dige omstandigheden vrij gunstige prijzen.
In de industricelc ofdeeling hebben vooral
aandeelen Jurgens de aandacht getrokken.
Reeds sinds eenigen tijd is de stemming voor
dit fonds aanmerkelijk vaster geworden. Eerst
kwam dit voornamelijk tot uiting in een ver
mindering van het aanbod, dat meer don eer.
jaar lang onafgebroken de markt had gedrukt.
Thans uit zich de betere tendenz in toenemende
nankoopen, die j.l. Woensdag zelfs een scherpe
rijzing teweeg hebben gebracht tot 56 die
