AMERSFOORTSCH DAGBLAD
K0STEL00ZE OVERSCHRIJVING
Firma NIEWEG VAN HARTEN Electro-Technisch Bureau
JtBONNEMENTSPRIJS rj nt" r*
DE EEMLANDER
BUITENLAND.
N.V. MIDDENSTANDS GREDIETBANK
I
Licht - Kracht - Radio Installatiên.
„L' HIRONDELLE"
MANTELS
JAPONNEN
HOEDEN
FEUILLETON»
ZELFBEDROG.
22e Jaargang No. 90
tooit 1 2. IQ, Idem franco
per post f i—per wede (met gratis verzekering
togui ongelukken) f 0.17s, afzonderlijke nummers
■f 0j05.
n
DIRECTEUR-UITGEVER: J. VALKHOFF,
BUREAU:
ARNHEMSCHE POORTWAL 2A.
FOATAMUlWa N*. 479*0. TEL INT. 51).
Maandag 15 October 1923
FRUS OER ADVERIEMTIÊH met Inbegrip van een
bewijsnummer, elke regel meer f 0.25, diensfcumbie»
dingen en Llefdadlgheids-advei ten tien voor de helft
der prijs. Voor handel en bedrijf bestaan zeer
voordeelige bepalingen voor het advcrleeren. Eens
drculaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
DUITSCHLAND.
DE MACHTIGINGSWET.
Dc beslissende RijksdogszTtting.
Berlijn, 13 October. (V. D.) De rijksdag
nam hedenmiddag de machtigingswet in derde
Jezing met 316 tegen 24 stemmen aan.
Berlijn, 13 Oct (W. B.) De voorzitter,
Loebe, opende de zitting van den Rijksdag om
kwart over één. Het Huis en de tribunes waren
zeer dicht bezet. De Rijkskanselier en de Minis
ters zijn allen verschenen.
Voor men tot de agenda overgaat vragen de
communisten de voorstellen betreffende den
nood der arbeiders in het bezette gebied in be
handeling te nemen. Daar er zich verzet open
baart kunnen de voorstellen niet op de agenda
worden geplaatst De communist Froehltch
roept: „Laat die menschen verhongeren, als gij,
canaille, maar rijk wordt II" Hij wordt tot de
orde geroepen.
Ook het voorstel van Ledebour (onafh. socia
list), de stemming zoolang uit te stellen tot de
Rijkskanselier inlichtingen gegeven heeft over 't
landverraderlijk gekuip van verschillende per
soonlijkheden, wordt verworpen. (Uitroepen
links: landverrader I)
Wat de volmachtswet betreft verklaarde de
afgevaardigde Leicht (Beiersche Volkspartij) dat
zijn partij bij haar besluit bleef om tegen de- wet
to stemmen; zij zal echter de vergadering niet
verlaten, omdat zij een laatste beroep wil doen
op de afgevaardigden en de regeering om het
conflict met Beieren tot een minimum te beper
ken.
Daama gaat men tot de stemming over, die
het reeds gemelde resultaat opleverde. De
Diritsch-nationalen, de communisten en kleine
oppositiegroepen verlaten de zaaL Tijdens de
stemming vertoonen de zitplaaktsen der sociaal
democraten eenige leemten. Tegen de wet heb
ben gestemd de Beiersche Volkspartij, de Beier
sche boerenbond en de Duitsch-Hannoveranen.
Onder degenen die zich van stemmen onthou
den hebben, komt ook Stinnes voor. a
De communist Froehlich verklaarde namens
zijne fractie, dat deze volmachtswet de ophef
fing beteckent van de schijndemocratic. Deze
dictatuur is de inleiding van den burgeroorlog
tegen de arbeiders en zij is de voorbode van
de monarchistische dictatuur (rumoer rechts en
interrupties der communisten). Daar dc socialis
ten ook deze regeering ondersteunen, maken zij
zich mede schuldig aan de vernedering der ar
beidersklasse, begaan ze het schandelijkste ver
raad, en laden ze de zwaarste verantwoordelijk
heid op zich.
Loebe deelde aan Ket eind der fitting mee,
dat de eerstvolgende zitting, tot afhandeling der
wet op den arbeidsduur, tegen het einde der
volgende week of in het begin der daaropvol
gende week zal plaats hebben.
Berlijn, 13 Oct (W. B.) In de huidige
ritting van den Rijksdag heeft om 10 min. vóór
twee, de voorzitter, Loebe, den uitslag der stem
ming over de machtigingswet medegedeeld. Er
zijn 347 briefjes afgegeven; er zijn dus meer
dan 'A van het wettelijk aantal leden van den
Rijksdag aanwezig, zooals par. 76 van de
grondwet voorschrijft
Voor Amersloort en Omstreken.
Langegracht 4 - Telefoon 304
AMERSFOORT.
voor rekeninghouders
naar een ieder en naar alle plaatsen
In Nederland.
Vraagt inlichtingen en vraagt
giroboekje.
Goedgekeurd door deo rijks-
rand
Berlijn» 13 Oct (W. B.) De rijksraad ts
onmiddellijk na de vergadering van den rijksdag
bijeengekomen en heeft de machtigingswet
goedgekeurd. Preger, de Beiersche gezant, ver
klaarde, dat Beieren bij zijn afwijzend standpunt
bleef, maar met het oog op den toestand van
verzet afzag. Sellmann, de rijksminister van
binnen] andsche zaken, verklaarde dat de regee
ring voordat zij belangrijke besluiten op grond
van deze wet nemen zou, ook de betrokken
rijksdagcommissie hooren zaL
STRESEMANN*S ANTWOORD AAN
STINNES.
Berlijn, 13 Oct (W. B.). Ter beantwoor
ding van de in Stinnes' brief van 7 October
vervatte tien vragen richtte Stressemann tot
Stinnes d.d. 12 czer een schrijven, waarin hij
o. m. verklaart, dat de finanrieele toestand des
Rijke niet toelaat, de in beslag genomen kolen
te betalen en de door de Franbche geëischte
kolenbelasting te restitueeren. Het Kohlensyndi-
kat is gemachtigd ter uitvoering der leverings-
verdragen met de bezetters de noodige brand
stoffen vrij te geven. De Rijksregeering gaat
akkoord met het voeren der onderhandelingen
door de economische organisaties, doch ver
klaart, dat de souvereiniteit van den Staat niet
mag worden aangetast. Ten aanzien van de ver
goeding voor de kolen en in zake de spoorweg-
regie wordt de verwachting uitgesproken, dat
de vertegenwoordigers geen verklaring zullen
afleggen welke de uitlegging toelaten, dat het
bedrijfsleven deelneemt aan het wegnemen von
deze bezittingen des Rijks. Omtrent de rege
ling van den werktijd, zoo wordt ten slotte ver
klaard, gelden slechts de rijkswetten.
DE ECONOMISCHE CRISIS.
Nieuwe maatregelen der Duitsche
Tcgeering.
Berlijn, 13 Oct (W. B.). Nadat eenige
dagen geleden de verordening over betaling der
belastingen in goud is afgekondigd, heeft het
Kabinet zich gisteren beziggehouden met de
bestrijding der prijsopdrijving door kartelvor
ming en prijsovereenkomsten. Ook de begin
selen der toekomstige muntpolitiek zijn opnieuw
besproken en nader geformuleerd. Ook heeft de
regeering besluiten genomen in zake de z.g. de-
mobilisatieverordennigen. De regeering heeft
zich daarbij laten leiden door het streven om
het productievermogen te herstellen zonder te
kort te doen aan dc onmisbare bescherming
der arbeiders. Een andere verordening regelt
het heffen van bijdragen ten bate der werk-
loozenzorg. Hierdoor wil men gedaan krijgen,
dat de zorg voor de werkloozen, zoowel in den
vorm van ondersteuning en werkverschaffing
als in die van arbeidsbemiddeling ondanks den
financieelen noodtoestand van het rijk op den-
zclfden voet zal kunnen worden voortgezet
De muntkwestie.
Berlijn, 12 Oct (W. B.). Maandag zal
het kabinet een beslissing nemen over de munt
kwestie.
In verband met de liquidatie der mobilisatie
verordeningen van 1920 zijn nieuwe regelingen
getroffen in zake aanstelling van arbeiders en
de stillegging van bedrijven.
In de inkrimpingsperiode van veertien dagen
welke aan stillegging van het bedrijf moet voor
afgaan, mag ontslag der arbeiders slechts met
toestemming der autoriteiten plaats hebben. Ge-
dusende deze periode kan de arbeidstijd tot
op '24 uur worden ingekrompen.
De vaststelling van de kolen-
prijzen.
Bor 1 ijn, 13 Oct- (W. B.) De verordening
van den rijkspresident inzake den handel in
steenkool van 13 October 1923 bepaalt op
grond van art. 48 van de rijksgTondwet dat de
ijksminister van economische zaken bevoegd
is de door het rijkskolenkantoor vastgestelde
kleinhandelsprijzen der brandstoffen te verla
gen, ook zonder vooraf den rijkskolenraad en
het rijkskolenkantoor daarover gehoord te heb
ben. De steenkolenbelastingwet van 20 Maart
1923 wordt ingetrokken. De verordening treedt
Maandag in werking.
De werktijd In de Duitsche
mijnen.
Berlijn, 13 Oct (W. O.) Naar de avond
bladen melden, is bij de onderhandelingen over
de mijnwerkersloonen Donderdag en Vrijdag te
Berlijn ook gesproken over de verlenging van
den werktijd De werklieden gaven daarbij in
beginsel toe, dat het noodzakelijk is de pro
ductie te vergrooten, doch behielden zich hun
besluit voor, totdat de streekverga de ringen be
slist zullen hebben. De zaak zal dus pas Don-
derdog bij de nieuwe loonsonderhandelingen
verder behandeld kunnen worden.
Parijs, 13 Oct (R.). Ht Handelsblad pu
bliceert een particulier bericht uit Berlijn vol
gens hetwelk de Franschen de arbeiders van
de mijn Katharina zouden aangehouden en ge
vangen gezet hebben, omdat zij weigerden den
tienurendag te aanvaarden. Dit bericht is een
verzinsel. De Fransche overheid heeft haar wil
bekend gemaakt om niet tusschenbeide te ko
men in deze kwestie die alleen de grootindus-
trieelen en de vakvereenigïngen aangaat
De duurterelletjes.
Frankfort a. d. M., 13 Oct (W. B.)
Vanochtend hebben er weer oploopjes tegen de
duurte plaats gevonden. De politie voorkwam
erger.
Dusseldorp, 13 Oct (B. T. A.) De
oeconomische toestand blijft nog steeds min of
meer verward. Gisteravond hadden relletjes
plaats in de wijk Oberbilk, vanochtend plunde
I6|i8 Laogsstraat. imersttsrt.
EXPOSITIE
MINTELCOSTUMES
ringen in de Graf Adolfstrasse, waarbij Fran
sche afdeelmgen de orde herstelden. De betoo-
gers maakten zich meester van kleeren. en
schoeisel ip dé warenhuizen van Karsch en
lietz. De blauwe politie herstelde de orde. Er
zijn tol van lieden aangehouden.
Te Hoesch zijn weer winkels geplunderd. De
Franschen hebben er de orde hersteld.
Dusseldorp, 13 Oct (B. T. A.) De
plunderingen in de arbeiderswijken hebben den
geheelen dag voortgeduurd. In het centrum van
de stad is de orde niet verstoord. Op aanspo
ring van den Franschen commandant bestu-
deeren vertegenwoordigers van de kamer van
koophandel cn het gemeentebestuur de moge
lijkheid van werkhervatting teneinde de troebe
len te doeh ophouden. De bezettingsoverheid
heeft goedgevonden, dat er tot dat doel treinen
met kolen naar het Roergebied gaan.
Vandaag heeft er te Ncustadt een werkloo-
zen-betooging plaats gehad, waarbij do Duit
sche politie op de menigte geschoten zou heb
ben. Er zouden twaalf gekwetsten zijn.
Keulen, 13 Oct. (W. B.) De politie deelt
mee, dat de bezettingsoverheid voor Zondag en
Maandag alle politieke vergaderingen heeft ver
boden
Separatistenrelletjes.
Mainz, 13 Oct. (W. B.) Gisteravond even
voor elf uur hebben separatisten met een
eroen-wit en rooden band om den arm getracht
het raadhuis te bestormen. De daar aanwezige
politie-wacht van vier man bood tegenstand.
Aan beide kanten werd geschoteneen politie
agent kreeg een schot in zijn beenook bij de
separatisten werden menschen gekwetst
DE HERVATTING VAN HET WERK DOOR
HET DUITSCHE SPOORWEGPERSONEEL
B e r 1 ij n, 13 Oct (W. B.). De rijksver
keersminister heeft het in het bezette gebied
aanwezige personeel van de thans niet in het
bezit van het Duitsche spoorwegbestuur zijn
de trejecten de uitnoodiging gericht, zich op
17 October tot hervatting van den dienst bij
de regie aan te melden en den vereischten
diensteed aan de regie af te leggen.
Brussel, 14 Oct (B. T. A.) Hier Is een
bevestiging ontvangen van het bericht, dat de
Duitsche spoorwegarbeiders Woensdag a.s den
arbeid in -het geheele bezette gebied zullen her
vatten.
DE HERSTELKWESTIE:
De Belgische technische
voorstellen.
Brussel, 13 Oct (B. T. A.) Do Fran
sche, Brit^che en Italiaansche regeeringen heb
ben het foorstel van de Belgische regeering
aanvaard om haar technische studies betref
fende hft herstelprobleem voor te leggen aan
de Commissie van Herstel, die thans tot het
onderzoek zal overgaan.
FRANKRIJK.
EEN REDE VAN MILLERAND.
Frankrijk en do Vclken-
f bond.
Zondag werd door den president der Fran
sche Republiek, Mfllerand, een redevoering ge
houden te Evreux, waarin hij een overzicht gaf
van de Fransche binnerdandsche en buitenland-
sche politiek. Hij zeide
„De oorlog eindigde ten gunste van de ge
allieerden, ten koste van ononderbroken opof
feringen en vele menschen levens, waarvan
Frankrijk den zwaarsten last droeg.
De reusachtige strijd veranderde het lot van
Europa. In Rusland ontstond een revolutie, die
misschien onvermijdelijk was. Het Russische
volk was nog niet voldoende opgevoed voor een
vrije staats-instelling. Een groot keizerrijk stort
te ineen. Men kan echter het Russische, volk,
dat in de eerste dogen van den oorlog met
zooveel heldhaftigheid vocht, slechts een spoe
dig herstel toewenschen.
De bevrijding van Elzas-Lotharingen bracht
noodzakelijkerwijze andere bevrijdingen met
zich mede. De zegepraal van het recht was
niet te vereeniging met de bestendiging van de
verdeeling van Polen of de handhaving van de
Habsburgsche overheersching over onderdrukte
volkeren.
De ineenstorting van het Oostenrijks-Hon-
gaarsche keizerrijk was een logisch gevolg van
den gang van zaken.
Nimmer tevoren trad de gedachte van de
nationaliteit zoo sterk op den voorgrond als
in onzen tijd. Politici zullen in hunne droom
beelden met deze gedachte hebben rekening te
houden.
Hierna besprak Millerand den Volkenbond en
zeide hij, volgens het verslag in de Ct,
ongeveer
Aan Frankrijk komt de eer toe reeds jaren
geleden de gedachte aan een Volkenbond te
hebben geuit. De Volkenbond houdt echter
meer in dan een belofte, hoewel hij onvermij
delijk botsingen had te verduren in den korten
tijd van zijn bestaan. De bond kan dan ook al
leen worden geschraagd door te voldoen aan
de eerste voorwaarde voor zijn bestaan, de sa
menwerking. Wie den Volkenbond noemt, ge
waagt natuurlijk van volken. De grootste be
zorgdheid van de nieuwe staten, zoo al 3 die
door den oorlog ontstonden, is zich op een
hechten grondslag te plaatsen. Daartoe is in de
eerste plaats veiligheid noodig.
Wij weten, dat Frankrijk, dat eerbiediging
van de gesloten verdragen als eerste wet stelt,
nimmer zal toestaan, dat de orde, door de
ovens-inning geschapen, zal worden verstoord.
Frankrijk geniet een prestige, dat meer aan zijn
moreel gezag, dan aan zijn meterieele macht
te danken Is. Frankrijk verwierf voor zich, als
prijs voor de overwinning, die zonen en doch
ters terug, die met geweld uit zijn midden wer
den gerukt. Frankrijk verlangt niet meer, dan
hetgeen Frankrijk toekmt. Het hoopt vurig op
een nauwere aanhaling van de banden van
vriendschap en alliantie, met de volkeren, die
door gemeenschappelijk gevaar tot elkaar zijn
gebracht en die het Fransche volk nimmer kan
vergeten.
Dat heeft Frankrijk sedert den wapenstilstand
zoowel naar binnen als naar buiten bewezen
en uit eerbied voot den wil van andere volken
heeft Frankrijk zelfs belangrijke waarborgen
voor zijn veiligheid opgeofferd.
Daama besprak Millerand de kwestie der
schadeloosstelling en zeide hij„Na drie jaren
lang gewacht te hebben, in welken tijd ook ver
strekkende concessies werden gedean, besloot
Frankrijk gebruik te maken van het hem bij het
verdrag van Versailles gegeven recht, zulks in
gemeenschap met zijn Belgische vrienden.
Voor rekening van den schildenaar Kad
Frankrijk meer dan 100 milliard francs voor
schadevergoedingen ten behoeve van de ver
woeste gebieden, alsmcdo voor het onderhoud
van de oorlogs-invaliden, de weduwen en wee
zen, voorgeschoten. Teneinde aan deze ontzag
lijke lasten tegemoet te komen, moesten nieu
we hulpbronnen worden gevonden en het
sterkt het parlement tot eer, dat het niet op
zag tegen een zekere mate van onpopulari
teit, door nieuwe belastingen tot een bedrag
van circa 8 ft 9 milliard franc te voteeren. Het
parlement kan erpp roemen, dat het 't Fran
sche crediet heeft hooggehouden door het even
wicht van het budget te herstellen en dat het,
door het bevorderen van den materieelen wel
stand, een atmosfeer van kalmte en werk
zaamheid heeft gehandhaafd.
Het Fransche volk schoot echter niet tekort.
Moedig droeg het do zwaro listen, zooals het
eens moedig de beproevingen van den oorlog
dxoeg I De belastingen, die in 1913 460 francs
per hoofd bedroegen, stegen in het vorige jaar
tot 2478 francs per hoofd. Het wordt niet ont
kend, dat Frankrijk een natie van kleine ver
mogens is. Groote vermogens, zooals die in
Engeland zoo veelvuldig voorkomen, zijn in
Frankrijk slechts gering in a^ntaL
Millerand bracht hulde aan de buitenland-
sche politiek, dio onder toejuichingen van het
Fransche volk door Poincaré met zooveel
kracht wordt doorgevoerd. Het Fransche par
lement heeft moedig het nationale belang ge
diend, door een voorstel om den diensttijd tot
minder dan 18 maanden te verminderen, te
verwerpen. De les in het Roergebied heeft ge
toond, hoe juist dit was ingezien. Do tijd zeg
echter komen, dat Fronkrijk den militairen
diensttijd zonder schade zal kunnen inkrim
pen en zeer zeker zal Frankrijk die ge-
wcnschto inkrimping niet vertragen, daar het
vele werkkrachten noodig heeft.
De beste waarborg voor den vrede fa, dat
de nieuwe orde, door den oorlog ontstaan, zoo
diep wordt geworteld, dat niemand in de ver
leiding zal kunnen komen haar te verstoren. Is
men de ervaring in Augustus 1914 opgedaan
vergeten
Do Fransche sociaal-democraten Kebben zIcK
destijds verloten op do beloften van de (Duit
sche socialisten. Wellicht hebben deze laatsten
zelf niet goed ingezien, dat zij in de eerste
plaats Diritschers en daarna internationalisten
zijn I
Dit wil geenszins zeggen dat de idealen wor
den onderschat Geen volk kan bestaan zonder
een mystiek en het streven naar de heer
schappij von menschelijke verbroedering is te
meer aantrekkelijk, daar het zoo oud is als de
weg naar Rome.
Dh ideaal wordt niet geschaad door te wij
zen op het gevaar dat bestaat als de werke
lijkheid uit het oog wordt verloren.
Rusland geeft hiervan een treffend voor
beeldHad men ooit kunnen vermoeden, dat
do geschiedenis zulk een schitterend pleidooi
zou houden voor het privaat-bezit
Do instelling van een dictatuur van oen
klasse, eldus eindigde Millerand, of beter ge
zegd van een klein aantal personen, dat zich
aanmatigt te beweren, zij voor een klasse te
spreken, voert niet naar omhoog, doch om-
Wie schatten vergaart, die hij niet gebruikt,
ontrooft ze aan hen, die ze gebruiken kunnen.
naar het Noorsch
van
JOHAN BOJER
door
1). Logeman—van der Willigen.
29
„Karen," zeide hij. „begrijp je niet, dat ik
nu verwacht dat je ie een beetje \oor mij
opoffert jn dezen tijd?"
„Maar wat wil je dan, dat ik doe, Henrik?
Ik doe van den ochtend tot don avond mijn
host."
„Zekér. Maar je zoudt 't wat minder kun
nen, doen. Zou je de kinderen niet voor een
tijdje naar mijn tante kunnen zenden? Je
weet dat ze het graag wil en je zoudt
heel gerust kunnen zijn
„Wil je zo heusch alle drie wegzenden,
Henrik?"
Hij bleef siuan: „Zou dat zoo vrcesell]k
zijn?"
„Voor jou misschien niet," zeide zij en
ging weer naar de keuken.
Het was April en het begon lente tc wor
den, cn op zekeren dag toen Mevrouw W an
gen op de waranda stond uit te kijken
scheen dc. zori warm op den kalen grond.
Kleigccl schuimde de rivier voorbij, dik
wijls door elzenstrtiiken verborgen, die nu
al groene knopjes begonnen tc krijgen.
Rechts lag dc fjord en weerspiegelde blank
de lichte, luchtige wolken.
„Zien, Maatje!" Twee kleine meisjes hin
gen aan haar rokken en beiden wilden op
genomen worden om te kijken. Toen hoorde
zij een bekende hoest aan het tuinhek. Dat
was haar vader.
Het was den laatsten tijd altijd eenigszins
pijnlijk, als hij kwam en zij zat reeds binnen
wat te naaien, toon hij steunend uit de wa
randa kwam.
Hij deed alsof hij niet zag, dat zij opstond
en de hand uitstak. De meisjes, aio naar
grootvader waren toe goloopen, waren ook
beteuterd.,dat hij geen notitie van hen nam,
maar zich dadelijk in een gemakkelijken
stoel liet neervallen. Hij hijgde, zette zijn
stok tusschen de knieen en liet er zijn beven
de handen op rusten.
„Is hij vandaag ook al niet thuis?" zeide
hij eindelijk.
„Neen, vador."
„Vroeger was hij altijd thuis."
De oude man was over de zeventig, maar
groot als een reus. Het lange, witte haar, de
dikke, geelachtige baardkrans onder de kin
en de roode, waterige oogen gaven hem het
uitzicht van ccn patriarch. Hij had oen
zwart wollen pak aan en zilveren knoopen
aan zijn vest, waarvan de drie onderste niet
dicht waren, zooclat de dikke buik te voor
schijn kwam.
„Hoe gaat het u'. vader?"
„Mij? Uitstekend. Nu wordt de boel ver
kocht De heela rommel en dan vertrekt je
broer naar Amerika. En ik? Ik verlies mijn
middelen van bestaan en zal nu te kiezen
hebben om óf met je broer naar Amerika
te gaan óf me bij de armenkas op te geven."
„Vader," fluisterde zij, terwijl rij hem aan
staarde. Dc oude man lachte met getrokken
mond en de blauw-roode handen beefden
nog meer op de knop van den stok. Het
hoofd trilde ook op den dunnen hals.
„Houdt hij vandaag ook weer een vertoog
van opheffing voor de werklieden?" .vroeg
hii eriinzend.
„Neen," zeide zij zacht.
„Je weet niet hoe merkwaardig wij oude
lui het vinden, Karen, dat hoe slechter de
menschen zelf zijn, zij zich des te meer ge
roepen voelen anderen te verbeteren. Kan
jij me misschien vertellen wat hij die leeg-
loopers te zeggen heeft, hij die hun zooveeL
loon onthield?"
Zij antwoordde niet, maar zuchtte.
„En die „werklieden" Hm. die zijn ook
niet kwaad. Je mag ze bedriegen zooveel als
je wilt, als je ze maar een voordracht geeft
om naar te luisteren. Eten cn kleeren ko
men cr niet op aan, als ze maar papiertjes
hebben om mee tc waaien. Ja, ja we be
leven rare tijden."
„U denkt er toch niet over om naar Ameri
ka te gaan vader?"
„Nie( als hij mij de laatste tienduizend
terug bezorgt Want die had hij immers
maar veertien dagen noodig."
Hij lachte weer.
„U kunt zeker zijn, dat hij te goeder trouw
was vader."
„Ter goeder trouw natuurlijk. En die
zelfde goede trouw verdrijft ons van huis
en erf. Het was een echte, goede trouw."
Mevrouw Wangen trok weer haar lippen
samen en zweeig.
De oude man streek met dc hand over zijn
mond: „Maar nu verlang ik ook een beetje
weergeld Je moet van hem weggaan Karen.
Jij en de kinderen. Want als ik naar Ameri
ka moet, dan ga ik cr midden op den Atlan-
lischcn Oceaan van door. Misschien zou ik
nu toch nog wel een klein postje op de
hoeve kunnen krijgen. Maar denk je dat ik
toe wil zien hoe vreemden als eigenaars j
mijn hoeve regeeren als niemand van de
mijnen om mij heen is? Jij moet bij me
blijven. Versta je me Karen?" En hij ves
tigde zijn roode oogen op haar.
Mevrouw Wangen keek hem hulpeloos
aan.
Even daarna schudde zij het hoofdL
En het ging zooals het zoo dikwijls vroe
ger gegaan was. De oude man ging woedend
weg en dreigde nooit meer een voet over
haar drempel .te zetten.
Maar kort er op hoorde zij zijn stem in
den tuin en toen zij naar de veranda ging,
stond hij bij het tuinhek en keek om, ter
wijl do handen op zijn stok beefden. „Je
hebt je zeker wel bedacht?" riep hij. „Want
nu is het de laatste maal, dat ik je iets
vraag Karen."
Zij kon niet antwoorden. Zij maakte een
hulpelooze beweging met haar handen, ging
naar binnen en viel snikkend op de sofa.
Wangen verlaten? Neen. Dan kregen
de menschen immers gelijk?
Toen Wangen thuis kwam, vertelde hij
dat de werklieden den Isten Mei een demon
stratie zouden houden, en dat hij vermoed
de, dat zij in optocht naar Norby zouden
gaan.
Zij vond, dat het er veel van had of het
hem plezier deed, stond plotseling op cn
zeide: „Jij hebt 'ttoch zeker niet bedacht,
Wangen?"
Ik? Natuurlijk." Hij glimlachte eenigszins
spottend.
„Maar je zult toch wel doen wat je kunt
om het te verhinderen?"
„Lieve hemel, mensch wat stel Je je
aan! Eerlijk igezegd ik zal 'tniet verhin
deren. Het eenige wapon, dat die arme ar
beiders hebben is hun meening te kennen
te geven. En als zij wenschen Norby en die
andere geldzokken te toonen waarvoor zij
hen houden, daar kan ik hen niet in ver
hinderen."
„Dat dacht fk wel," «ichtte zij en ging
heen.
Het was dubbel pijnlijk hem te verachten
nu zij zich juist aan hem tegenover een
ieder moest vastklampen. Nu zou ze hem
juist moeten achten. En het ergste was, dat
terwijl anderen het er op aanlegden hem
ten onder te brengen, hii hun luist den
dienst bewees zichzelf naar don kelder te
helpen.
Op zekeren dag krijgen zij bericht van het
bestuur, dat zich met het failliet belast had,
dat de fabrieken en de villa onderhands
verkocht waren en dat zij dadelijk verhulzen
moesten.
En toen brak ook de das aan, dat Me
vrouw Wangen moest zoeken ergens onder
dak te komen.
Op een hoeve in de buurt was or een ge
legenheid vrij van een schoolmeester. Maar
de eigenaar Lars Kringen had haar eens ten
huwelijk gevraagd en een blauwtje geloo-
pen. En nu naar hem toe te gaan!
Maar na verscheidene hoeven te hebben af-
geloopen, kwam zij geheel.moedeloos thuis
en bleef met hoed en mantel aan zitten.
Overal had men haar weggezonden.
Maar een dak moesten zij hebben. En het
stond haar tegen er Wangen nog eens om
te vragen. „Wel," dacht zij terwijl zij op
stond „ik kan even goed dadelijk maar het
laatste over boord werpen. En zij ging naar
Lars Kringen.
Eenige dagen later reed er een vracht
wagen de elegautè villa uit. Twee kinderen
zaten er boven op, en het derde hield Me
vrouw Wangen ln de armen. Een eind
verdor kwam Wangen met gebogen hoofd
en de handen diep in zijn Jaszakken.
Het huisje lag op een heuveltje omringd
door pljnboomen en het bestond slechts uit
twee kamers en een keuken. En toen zij
binnen traden trof het verschil met de villa
hen beiden zoo dat zij midden ln het
kamertje bleven stilstaan. c