kennisneming- van de overige, dcor Kaar ver- losten van volledig uitgebouwde moderne so-
zamelde gegevens haar heeft doen blijken, dat dale verzekeringen niet meer dragen en moet
"wmoncm" "~A - ---- - nnai. bezuiniging worden gestreefd. De Zweed-
sche sociale verzekering kent de gecombineerde
ouderdoms- en invaliditeitsverzekering, onge
vallen-, ziekte- en werkloosheidsverzekering. De
twee laatste zijn nog in voorbereiding, terwijl
de eerstgenoemde reeds verschillende jaren
werken. De staatspensionnccring in Zweden,
welke in het jaar T9I4 is ingevoerd, is een
gecombineerde ouderdoms- en invaliditeitsver
zekering, van bijzonder verre strekking. Recht
op pensioen hoeft n.l. ieder bij blijvende ar
beidsongeschiktheid en in ieder geval op 67-
Jarigen leeftijd, ook wanneer geen arbeidson-
samensmelting in de andere provincies niet be
zwaarlijker is dan in Noord-Holland.
In afzonderlijke hoofdstukken behandelt de ouderdoms-
commissie nog domeinen en'hypotheken en ka
daster.
Wat betreft de samenvoeging van domeinen
met het nieuwe gcfusionneerde dienstvak, is de
commissie van meening. dat op zich zelf het
nieuwe dienstvak zijn taak met betrekking tot
de domeinen niet minder goed zal vervullen
dan het tegenwoordige dienstvak der registra
tie, doch dat, in het bijzonder met het oog op
de omvangrijkheid van het beheer der inspecties
ve. he, gefusionr eerde dienstvek er «egce de geeci^heidU o^etrX ln hél jeer 7920
badoelde sameniroegmg ernstige beiweren zijn „aren 3.430 000 personen verzekerd of 58
TheidAne T T T «V pc' dar bevolking van Zweden. Om in het be-
Sltt domernbebecr en het belas- lit v„„ pensioen te komen moet ieder zoodra
De beantwoord ^6' 6n* d j laar oud is een jaarlijksche bijdrnge be-
O^lde LMn T commissie ,„,en. welke in verhouding tot het inkomen
fs d. I f A rvenschehjk 5,a8,, doch niet kleiner kan rijn dan f 2, het-
rTI' V°" ',Taen T" jaarlijksch inkomen van 400
ke Thans Srt .Ti T 6n T 1 overeenkomt. Niet minder dan 2;< mlllioen
oi. »T dïT .o d" T verzekerden betalen niet meer dan 2. De
T T' Wte bijdrage, overeenkomend met een in-
r T T" eaf "iT I komen van 6700 of meer bedraagt 22. Op
^rbuJT TTiTrlT «cdac!"«"is'0lmg. deze wijze krijgen de betreffenden r'ech, op een
^r vorTr e-ATêbT^i TT*'" w"deI> j pensioenbijdrage, welke in geval eene jaarliik-
Z'JllJiïT nChtmï6n tooken- j sehe storting van 22 op 67-jangen leeftijd
Trt*rs 3/6 voor mannen en 300 voor vrouwen
Toen ten slotte dit vraagpunt aldus werd
b: draagt. De pensioenbijdrage wordt ongeacht
d°aTuter,o,; standTolwtTdat^rypcdhcken'enTa- 1 <->dTTda vin den rechthebbend.
uitbetaald. Daar 2\\ millioen der verzekerden
slechts de minimum premie betalen, is geen
volledige verzorging bij arbeidsongeschiktheid
te bereikenzij kunnen immers niet meer don
40 of f 50 pensioen bekomen. Staat, pro-
daster zullen worden gesplitst in een zelfstan
digen geodetischen dienst en in een admini-
stretieven dienst, welke beide onder het dienst
vak der belastingen behooren te ressorteeren?
werd die vraag door de commissie met op twee i
na algamaena stemmen bevestigend beantwoord; TT TT TT ptnS,T"
vódr stemden ook zij. die den technischen diens '""T 'nSeV111 he* ,C"°' T T dcn
van het k.das.er liever niet wenschten vest te 1 Tv n P T T
koppelen aan het dienstvak der belastingen. f Ï°\T De pens.oentoeslng
i is afhankelijk van het inkomen, maar over*
schrijdt nimmer het bedrag van T50. Dezo
DE STAATKUNDIGE BETEEKENIS
VAN DEN GULDEN.
Een lezing van mr. P. J. C. Tetrode.
pensioen toeslag draagt het karakter van ar
menzorg.
Vervolgens schetste spr. de organisatie der
Gisteravond hield mr. P. J. G Tetrode, di- pensioenverzekering, om daarna in bijzonderhe-
recteur van de Nederlandsche Bank, voor de den op de ongevallenverzekering in te gaan
Amsterdamsche Studentenclub voor Staatkunde en de voorgenomen ziekte- en werkloosheids-
een rede over de „Staatkundige betcekcnis van 1 verzekeringen nader onder het oog te zien.
den gulden". ]n het slot zijner rede kwam de heer Odel-
Na er op gewezen te hebben, dat vroeger de stierna nog uitvoerig te spreken over de in
Nederlandsche gulden een voldoende vaste Zweden gc-nomen maatregelen om de kosten
munteenheid was (hoewel volgens spreker niet j van den dienst der sociale verzekeringen goed-
volmaakt), ging spreker er toe over de vraag j kooper te maken door specialisatie en mecha-
te bespreken, wat de oorzaak is, dat de gulden nisoering van den administratieven arbeid. Da
vroeger wel en thans niet meer waardevast ervaring in Zweden opgedaan is. dat een sys»
is. Waarom herstellen wij niet dien vroegeren tecm Van wetten en koninklijke verordeningen
toestand; maar ook, kan dat ten laatste niet, om Qp het gebied der 60cialc verzekering alles
wat moet er dan gebeuren tot verkrijging van tot in onderdeelen te regelen niet bevorderlijk
een blijvende waardevastheid? vraagt spreker. js orn soepele en economische organisatievor-
Voorts betoogde hij, dat onze munteenheid, men te vinden,
wat hare waardeverhouding tot de overige goc- Als conclusie zeide spr. dat men het strc-
deren en tot alle diensten betreft, de waarde- ven naar bezuiniging de organisatie ook niet
verhouding van het goud moet volgen, daar te goedkoop moet maken. Het zwaartepunt bij
goud het meest waardevaste goed is, dat wij dc bezuinigingen mag niet zijn welke oplos-
kennen. V andaar dat onze rekeneenheid vóór voor den staat of de gemeenten de goed-
den oorlog zulk een waardevastheid kon hou- fcocpste js> ma3r u?!ke het voordeeligst "is in
den, dat men bij pnjsschommelmgen van goe- naijonaal.economisch opricht,
deren en diensten, de oorzeuk daarvan niet bij
het goud behoefde te zoeken of, wat hier het- HET STADHUIS VAN LEEUWARDEN,
zelfde beteekent, niet bij de munteenheid, den Ecn rc,i0l„0|.> van den gevel.
Nederlandschen gulden. T
Alle staten, die aan het wereldverkeer deel- T°en m *e*e vaJ hf! Le€U"
namen, behalve China, hadden in dien tijd het I wardtr ™>dhUB verven, ontdekte deduec.eur
goud tot muntstandaard. Om kort te goon, da van gemeenlewerkcn. du. alle geverfde dealen
lenden, die den gouden standaard hadden - en 1 von >>esemcnt. omhjsnng van den hoofdingang
dat waren bijna alle - ruilden hunne weder- 'nI' va" steen z.jm De verTleag rs
zijdsche geldvorderingen op vaste goudwaarde. d*°r°P "««gerond en met a bogen verder ver-
Het bankbiljet, de plompe zilveren guldens en "''jderd. Het fronUsp.ee stelt voor de W.js-
rijksdaalders. werden in het verkeer gebruikt. hcld h^dende het stadswapen, de Wet, o. a.
doch zij waren zwak, aan he. goud alleen, zoo gesymboliseerd doo, twee tafelen, de GerechUg-
zeiden de ingewijden, ontleenden zij hunne be- >>aid a" da Voorziemnghe.d. Ter weerzijden
tcekenis I van "et reom b^ven den ingang zip aangebracht
In die goede lijden van da waardevastheid I da h,7ldcn voorstellende Vrede en Overvloed en
van het wettig betaalmiddel hadden wij als dï Vreda' D,t al1" Sjouwen m Bentbe.mer
munteenheid de goud-gulden. Die goud-gulden 1 zandsteen was met een d.kke verllosg overdekt,
was een rekenmuntin werkelijkheid kwam hij ™ar hcaft zij" kunstwaarde ten volle behou-
niet voor in bet verkeer; ols tien-guldenstuk den an ha' a">dhuis uit 1715 is als herboren.
niet als een holvc arbeidskracht verschijnt op
co markt, van waar hij spoedig zou zijn ver
drongen. En behalve dit, moet een gebrekkige,
die eenmaal een beroep geleerd heeft, in slaat
worden gesteld dit beroep uit te oefenen.
In die richting doet het Rotterdamschc Con
sultatiebureau een stap. Het zal, om van voor
lichting te dienen, tc beginnen op 20 Nov.
n.s., iederen Dinsdagavond van 7 tot 8 uur in
het bureau van den Geneeskundigen Dienst,
Achterklooster 26, zitting houden.
Geen wonder is het, dat v ooraanstaande per
soonlijkheden op het gebied van maatschappe
lijk hulpbetoon, ambachtsonder wijs en social®
voorzorg den meest mogelijken steun aan het
streven van het consultatiebureau verlecncn.
In verband met de werking van dit bureau
is gisteren in de groote zaal der Handelshoo-
geschool een bijeenkomst gehouden, vwaarin
doel cn werkwijze van het consultatiebureau
rader toegelicht werd en door dr. J. van Assen
Jzn. aan de hand van lichtbeelden een be
langwekkende uiteenzeiting werd gegeven van
wat op dit gebied bereikt kan worden.
AFSCHAFFING VERHOOGGELDEN.
In Friesland.
Volgens de „N. R. Ct-" zullen vermoedelijk
de verhooggelden met ingang van I Jenuari in
Friesland algemeen worden afgeschaft.
HANDEL IN BLANKE SLAVINNEN.
Waarin ook een Neder
lander is betrokken.
Het Hbl van Antwerpen meldtVanwege
den Engelschen opsporingsdienst zijn hier in
lichtingen toegekomen over het Duitsche heer
schap, dat onder den naam van B. cn onder
de bescherming van een comiteit voor jonge
meisjes, een uitgebreiden handel in blanke sla
vinnen heeft gevoerd. Het was in 1912, dot de
kerel dit bewuste werk stichtte voor hulp aan
het jong lnndverhuizersmeisje. Dit werk, waar
voor het noodige geld voor het meerendeel
uit de Wilhelmstrasse voortkwam, had in feite
voor doel Duitsche spionnen tc vormen. Ver
schillende harer werden in huizen geplaatst,
die veel door soldaten bezocht werden. Al die
huizen stonden voor een groot deel onder toe
zicht van den Hollander Van G., die agent
was van de Duitsche spionnage.
Nn den oorlog bracht hun werk niet genoeg
meer op. Het was don dot B. en van G. met
den handel in blanke slavinnen begonnen. On
der hun slachtoffers zijn verschillende meisjes
van goeden huize, zelfs een jonge Russische
gravin, die na den val van het keizerrijk naar
Turkije vluchtte, waar zij bediende werd in
een pasteibakkerij. Doar viel zij in dc klauwen
von B., die haar naar Argentinië verzond Het
j meisje zal eerstdaags naar haar vaderland te-
j ruggezonden worden.
De opzoekingen worden door de verschillen
de parketten, vooral deze van Engeland en
Holland, voortgezet
vertoonde zich het goud onder de prt
sa, maar dan nog zeldzaam.
Spr. betoogde don uitvoerig hoe een even
tueel teveel aan papiergeld geremd wordt door
de aanwezigheid van het goud, dat dan „over
LICHAMELIJK GEBREKKIGEN.
Een consultatie-bureau le Rot
terdam.
Driehonderd duizend lichamelijk gebrekki-
de grenzen marcheerde", hetzij in levende lijve, 1 gen minstens, in Nederland. En van hen ruim
hetzij als goudcrediet, d- w. z. een vordering 44,000 kinderen beneden den leeftijd van 15
op bet buitenland in goud. jaar I
Spr. zeide dat, met uitzondering van de Ver. Wat een leed in deze nuchtere getallen,
Staten, de wereldoorlog in alle lenden met één ongelukkigen noemt hen de volksmond. En te-
slag een einde heeft gemaakt aan het fijn op- recht. Want ze drugen, behalve bet verdriet om
gebouwde stelsel van wettelijke rekenmunt. hun verminktheid of mismaaktheid, ook nog
Uitvoerig behandelde Spr. de factoren, die het pijnigende gevoel geheel o: voor een groot
hun invloed doen gelden op de waardevastheid deel te moeten leven ten kosle van een ander,
van onzen gulden. In verbond hiermede, zeide niet of niet voldoende te kunnen arbeiden voor
Spr-, dat hoe het ook zij, de waardevastheid I eigen levensonderhoud cn onnutte 'eden der
van het goed, waaraan onze gulden zijn waarde- 1 mautschoppij te moeten zijn.
vastheid te danken heeft, voorlo opig niet O zeker, er wordt voor dezulke veel gedaan,
meer bestaat. Dc beide gevaren, welke die Daar zijn de ziekenhuizen, doar is de Adrinan
waardevastheid bedreigen, zijn de inflatie en de- Stichting te H lligersbcrg, de Johanna Stichting
flatie. te Arnhem.
Spr. bewees dit op zeer uitvoerige wijze Maar al is don ook genezing niet overcl mo-
De Nederlandsche Bank, aldus spreker, zich gelijk, daar is nog deze weg: de lichamelijk
aanpassende aan de nieuwe omstandigheden, gjbrekkigen een behandeling te doen onder-
heeft een nieuw wapen ter bestrijding von het 7aan. hun een opleiding te geven, waardoor
inflatiogevaar in gebruik genomen het leed der mismaaktheid of verminktheid en
Dit wapen is het wapen der rantsoeneering, de gevolgen daarvan tot de kleinst mogelijke
<L w. z. da» de Nederlandsche Bank op het ge- afmetingen worden teruggebracht,
bied van geldopneming nauwkeurig den vorm j Het is dit gebied dot het Consultatiebureau
daarvan nagaat en eventueel haar hulp weigert. TOOr lichamelijk gebrekkigen, het welk binnen-
Ten slotte roerde Spr. de kwestie van de j.ort te Rotterdam zal gaan werken tot het ter-
vlottende schuld van Indië aan. Het hgt voor rcin von z;jn wcrkzoomhcden heeft gekozen,
de hand, aldus Spr., dat, zoodra de geldmarkt He, bestuur ven de Vereenig:ng het Consul-
zelf den druk daarvan niet kan drogen, de Ne- tntieburcau voor lichamelijk gebrekkiren be-
derlandsche Bank zal moeten bijspringen, zij st(!at de Rotterdomsche hceren prof. mr. J.
zich dan ernstig moeten bereden, of zij daar- Eigeman, voorzitter; mr. H. de Bic, onder-
mede ruet een schrede zou doen op het pad voarzjtter,
en mr. H. C. Hintzen, penningmeester
der inflatie.
Maar eindigde spreker „prevention is
better than cure". Tot waarschuwen is nu nog
tijd en het waarschuwen met woord cn voor
beeld dat on-economische uitgaven moeten
worden nagelaten is de dure plicht van ieder,
die het wel meent met ons Vaderland.
DE ZWEEDSCHE SOCIALE VERZEKE
RINGEN.
Leiders von het bureau zijn de hecren dr. J,
van Assen Jz., orthopoedisch chirurg, te Rot
terdam, secretaris, en dr. S. J. R. de Monchy,
zenuwarts, aldaar.
In een door het bestuur der Vereeniging
rond gezonden circulaire worden eenige geval
len medegedeeld hoe de werkkracht van licha
melijk gebrekkigen zoowel voor hen zelf als
voor de gemeenschap nuttig kon worden ge-
maakt. Zoo werd een T5-jarige jongen, die
De lezing von den heer Odelstierna. nimmer geloopen had cn zich steeds op handen
Over dit onderwerp heeft Donderdagavond cn voeten had moeten voortbewegen, door bc-
voor den Raad van Arbeid te Amsterdam ge- j handeling zóó ver gebracht, dat hij met een
sproken de hoer Erik Odelstierna, lid der di- bccnbeugel en een krukje binnenshuis kan loo-
rectie van de Rijksverzekeringsbank te Stock- pen. Hij heeft het rielvlechtvak geleerd en kan
holm. 1 door tehuis te werken, hiermede zijn brood ver-
Spr. ving aan op tc wijzen, dat de sociale dienen,
verzekering in Zweden als gevolg van histori- Maar om een geschikte opleiding in het juiste
sche, economische, volkspsychologische, poli- beroep te ontvangen is advies bij de beroeps-
tieke cn niet in de laatste plaats van geogro- keuze noodig. Het komt er immers op aan een
fische factoren onder geheel andere omstan- beroep te kiezen, waar de verloren gegane func-
digheden werkt dan in Holland. Door dc con- ties, of de ledematen, die worden gemist, niet
junctuur-verandering kan ook Zweden de hooge j noodig zijn, opdat de lichamelijk gebrekkige
Financieel Overzicht.
i Hoewel de berichten omtrent de economische
vooruitzichten in de Vereenigde Staten nog
j steeds zeer afwisselend blijven en zich te dien
aanzien nog steeds geen communis opinio schijnt
j te hebben gevormd, is toch de stemming in
Wallstreet geleidelijk weder zeer vast geworden,
i I):t schijnt er op te wijzen, dat men althans in
Amerikaansche beurskringen op het oogenblik
van meening is, dat de g^ede factoren het van
de slechte winnen en dht men er de depressie,
die ongetwijfeld in verschillende takken van nij
verheid is waar te nemen, aJs van voorbijgaan-
den aard beschouwt.
Het trekt de aandacht dat dc vaste houding
der New-Yorkschc fondsenhcurs zich thans min
stens even zeer op spoorweg- als op industriëele
aandeden concentreert, in tegenstelling met het-
geen gedurende het grootste deel van het ten
einde spoedende jaar het geval was, toen de in-
dustriëcle aföeeling alle belangstelling in beslag
nam. Die goede stemming voor spoorwegwaar-
den zal wel voor een deel verband houden met
dc teleurstelling, welke in de industriëele afdce-
ling gevolgd is op de overdreven hausse in pe-
troleumaandcelen in de eerste maanden des j
jaars, en waardoor het Amerikaansche publiek
j aan zeer zware'verliezen is blootgesteld.
Daarnevens doen echter pok dc berichten om-
trent dc aanhoudende recordontvangsten der
spoorwegmaatschappijen hun invloed bij de
vaste tendenz van den laatsien tijd gevoelen.
Weliswaar betreft het hierbij in de eerste plaats
de bruto's, die ccn ongekende uitbreiding onder
gaan in verband met hei enorme vervoer, zoo
wel van graan- en andere landbouwproducten,
als van industriëele voortbrengselen. Ook de net
to-ontvangsten bewegen zich echter sinds ge-
ruimen tijd in een opgaande lijn. Verschillende i
Amerikaansche spoorwegen, die tijdens de crisis
de dividenduitkeering hadden gestaakt, hebben
die dan ook reeds weder hervat en van tal van i
andere loopen in Wallstreet geruchten omtrent
plannen om een aanvang te maken met de divi-
denduitkeering op de preferente aandeden. In
hoeverre men hierbij slechts te doen heeft om
„intelligentanticipaiion of events valt natuurlijk i
niet met zekerheid na te gaan. Wel lijdt het ech
ter weinig twijfel, dat tal van spoorwegen ge
leidelijk in een positie komen, waarin zonder be- i
zwaar gedacht kan worden o\er een uitkeering
aan üe aandeelhouders. Nu dit punt nadert, be
gint men echter tevens meer aandacht te schen
ken aan een eigenaardige complicatie, die zich
hierbij in toenemende mate zal kunnen voordoen,
cn welke voortspruit uit de bepalingen in de
Amerikaansche spoorwegwetten omtrent liet be
drag van de spoorwegwinsten.
De spoorwegen in de Unie staan er geheel an
ders voor dan in de meeste Europeesche lan
den. Staatsexploitatie heeft men er alleen in dc
oorlogsjaren gekend. Semi-publicke of gemeng
de ondernemingen zijn zij ook niet, in den zin,
dien men cr in Europa aan hecht, n.l. wat be
treft een belangrijke deelneming van den Staat
in het kapitaal der spoorwegondernemingen. En
evenmin zijn de spoorwegen door hun conces-
sie-voorwaarden sterk gebonden. De meeste de- 1
zer concessies dateeren reeds van tientallen
jaren her, toen men cr niet aan dacht, het spoor
wegbedrijf aan banden te leggen, doch veeleer
er op uit was, om de maatschappijen bijzondere
voordeelen in den schoot te werpen door middel
van landschenkingen etc., teneinde den aanleg
van gewenschte lijnen zooveel mogelijk te be
vorderen.
En toch zijn dc Amerikaansche spoorwegen
niet geheel vrij wat het voeren van haar bedrijf
betreft. Het feit, dat de meeste Amerilcaanscie
waterwegen in volkomen verwaarloosden toe
stand verkeeren en dat landwegen vóór dc op
komst van de automobiel even schaarsch als on
voldoende waren, heeft aan de spoorwegen een
nog veel grooter beteekenis gegeven in het eco
nomisch" leven der Unie,- dan waaraan wij in maal het tusschen de Bulgaarschë en de Zuid-
Europa zijn gewend. Enkele uitzonderingen na- Slavische regeering gerezen conflict in der min-
;elaten, wat de havens cn plaatsen aan diepe ne te zullen worden opgelost cn al zal in Gne-
rivieren betreft, heeft een spoorwegdirectie het
in haar macht, de welvaart van bepaalde stre
ken op te voeren of te vernietigen, geheel naar
het haar te pas komt, eenvoudig door een verla
ging of een verhooging der tarieven, die mede
dinging met andere streken vergemakkelijkt of
onmogelijk maakt. Men zegge niet, dat dit tegen
het belang der spoorwegen zelf zou zijn. Dit is
slechts tot op zekere hoogte waar.
Als voorbeeld wijzen wij er op dat b.vv de
spoorwegvracht van New-York,naar San Fran
cisco belangrijk lager is dan van New-York
naar plaatsen in liet binnenland, die slechts half
zoo ver liggen. In het eerste geval hebben de
spoorwegen de concurrentie te duchten van de
scheepvaart om midden-Amerika of om geheel
Zuid-Ame.-ika heen. wat plaatsen in het binnen
land betreft hebben zij daartegen het rijk alleen.
Voor hun verlies op de trajecten, waar zij aan
concurrentie blootstaan, stellen zij zich scha
deloos door een verhooging van de andere ta
rieven. waarbij het natuurlijk weder van bedrijfs-
poliiick en van eventueele concurrentie van an
dere spoorwegen afhangt, hoe ver men hierbij
gaat
Het gevolg van een en ander is geweest, dat
zeer ingewikkelde tariefre^tjngen zijn ontstaan,
cn dat in tal van streken groote ontevredenheid
tegen de spoorwegen is opgekomen. Dit heeft
tenslotte tot ingrijpen van hoogerhand geleid,
zoowel in de afzonderlijke Bondsstaten, waar
men al'erlei spoorwegcommissies heeft ingesteld
als in hei llnic-Parlemcnt. welk laatste het aan
zijn heeft gegeven aan de bekende Interstate
Commerce Commission. De macht van deze
Commissie van Toezicht op de spoorwegen is
bij opeenvolgende wetten geleidelijk uitgebreid.
In 1920 is men zelfs zoo ver gegaan, de winsten
der spoorwegmaatschappijen tc limiteeren en is
bepaald, dat zij niet meer dan zes percent van
de winst op het in de ondernemingen gestoken,
kapitaal geheel in eigen zak mogen houden en'
dat zij van het meerdere de helft aan de Inter
state Commerce Commission moeten afdragen,
ten bate van een algemeen spoorwegfonds. Hier
mede is Holland, of liever Amerika, echter in
last. De spoorwegen betwisten de rechtsgeldig-
kenland, na de mislukking der contra-revolutio
naire poging, waarschijnlijk voorloopig althans
alles bij het oude blijven. Het is echter begrijpe
lijk, dat een en ander aanleiding geeft tot om
zichtigheid bij het entameeren van nieuwe zaken
en wij zouden dan ook waarschijnlijk weer een
stille beursweek hebben medegemaakt, ware het
niet, dat de directeur-generaal der Koninklijke-
Shellgroep, de heer Deterding, leven in de brou
werij had gebracht.
Reeds in ons vorig overzicht hebben wij mel
ding'gemaakt van de geruchten, volgens welke
de Koninklijke Shell zou onderhandelen over den
aankoop van dc in het bezit der Bntsche regee
ring zijnde aandeelen der Anglo Persian Oil
Company De desbetreffende geruchten waren
al heel Spoedig tegengesproken. Thans heeft
echter de heer Deterding, die zich op zijn door
reis naar Mexico in New-York bevindt, aan een
vertegenwoordiger van een Engelsch financieel
blad een interview toegestaan, waarin hij me
dedeelde, dat inderdaad met de Britsche regce-
ring over de bovengenoemde kwestie onderhan
deld wordt, doch dat het resultaat der bespre
kingen nog niet bekend is. Indien de transactie
tot stand kwam, zou hiermede een bedrag van
12 millioen Pond Sterling in contanten gemoeid
zijn.
De fondsenmarki heeft deze uitlating van den
Nederlandschen „Oilking" met een krachtige rij
zing in aandeelen Koninklijke begroet, en wel
voornamelijk op de overweging, dat voor de be
taling van het bovengenoemde bedrag de com
binatie wel tot de uitgifte van nieuwe aandeelen
zou moeten overgaan. Het is wel een bewijs van
de veranderde marktpositie van het fonds, dat
dc kans op een kapitaalsuitbreiding thans on
middellijk tot een aanzienlijke koersstijging aan
leiding geeft, terwijl nog slechts zeer kort gele
den vage geruchten, volgens welke de Konink
lijke een nieuwe uitgifte van aandeelen zou over
wegen, tot een scherpe reactie in de notecring
van het fonds geleid hebben. Nu houdt de opti
mistische opvatting natuurlijk ook verband met
het feit, dat een uitgifte, welke onmiddellijk een
aanzienlijke uitbreiding van de belangen der
maatschappij ten doel heeft, iets geheel anders
heid van dezen maatregel. Zij zijn elk voor zich i een emissie, welke hoofdzakelijk ten
,I„_I in -I- Ua*
van plan, hiertegen tot in hoogste instantie te
opponeeren. Wanneer men weet, dat er meer dan
200 belangrijke Amerikaansche spoorwegmaat
schappijen zijn, van welke meer dan de helft
reeds een desbetreffend besluit heeft genomen,
en wanneer men voorts in aanmerking neemt,
dat dergelijke processen in de Unie jaren lang
kunnen traineèreh, dan begrijpt men reeds, welk
een onzekerheid hierdoor ten aanzien der
spoorwegontvangsten zal moeten worden ver
oorzaakt, wanneer de inkomsten aanmerkelijk
hoogcr gaan worden dan de bovenbedoelde 6%,
wat tot nu toe slechts bij enkele maatschappijen
het geval is geweest.
Doch ook afgezien hiervan zullen deze wette
lijke maatregelen nog op een harde proef wor
den gesteld. Niet alleen is het onzeker, of de
wetgevende macht de bevoegdheid heeft, om
een limite voor de spoorweg-inkomsten vast te
stellen (dc rechtbanken hebben in de Vereenigde
Staten het toetsingsrecht ten aanzien van de
doel heeft de gelden te verkrijgen voor het uit
betalen van'dividend, zooals dit gedurende een
groot aantal jaren bij de Koninklijke het geval
is geweest. Toch is ook dit niet meer dan schijn.
De nieuwe uitgiften zijn steeds noodig geweest,
omdat de gemaakte winst onmiddellijk weder in
het bedrijf gestoken werd, aan welke financiëele
politiek liet te danken is geweest, dat dc Ko
ninklijke haar vleugels steeds breeder heeft kun
nen uitslaan.
Zooals gezegd, heeft de hoop op een claim
den koers van Koninklijke aanzienlijk doen stij
gen. Het merkwaardigste is, dat deze stijging is
voortgezet, ook toen bleek, dat tenminste voor
het oogenblik van eer. nieuwe uitgifte nog geen
sprake is. In het bovenbedoelde interview van
den heer Deterding. dat slechts druppelsgewijs
naar Europa is doorgeseind, bleek deze n.l. ver
klaard te hebben, dat noch de Koninklijke/noch
de Shell op het oogenblik een nieuwe emissie
overweegt. Thans redeneert de beurs aldus dat,
wetgeving, wat hier te lande onbekend is), maar j wanneer de transactie met de Engelsche regee-
ook als deze vraag bevestigend mocht worden ring inzake de Anglo Persian zou doorgaan, en
beantwoord dan is het nog onzeker, over welk hiervoor geen beroep op de geldmarkt behoeft
bedrag deze 6% zullen moeten worden bere
kend. De spoorwegwet van 1920 bepaalt uit
drukkelijk. dat dit niet het totale bedrag aan
aandeelen en obligatiën zal zijn, zooals voor dc
hand zou liggen. Alen ging in het Congres van
te worden gedaan, dit toch wel een bewijs is
van een buitengewoon fraaie kaspositic van het
concern. In deze opvatting wordt men versterkt
door een andere uiting van den directeur-gene
raal, n.l. de mcdedeeling, dat de zaken van de
de meening uit, dat de kapitaalrekeningen der Koninklijke gunstiger zijn geweest dan in het
meeste Amerikaansche spoorwegen schromelijk J vorige jaar. De omzet was, wat dc hoeveelheid
zijn verwaterd en wilde aan de Interstate Com- olie betreft, grooter en ook de ontvangsten wa-
merce Commission het recht geven, zelf het be- ren naar verhouding beter.
De zwakke stee schijnt echter nog steeds
wpiJp fw -i i 8 6 I Mexico te zijn. In het jongste jaarverslag van de
som, welke 67c van dit kapitaal vertegenwoor- 1
,t K b Koninklijke was medegedeeld,, dat het concern
geen overwegend belang heeft bij de Mexican
De vraag is nu echter, op welke wijze dit ka- j Eagle, welke maatschappij, naar men weet, door
pilaal dan wél moet worden vastgesteld, wan
neer men niet uitgaat van de kapitaalrekening.
Er blijven dan eigenlijk slechts twee mogelijk
heden, n.l. de gebruikswaarde en de aanleglcos-
ten. Deze laatste zijn echter veelal niet meer te
berekenen, omdat maatschappijen, die een halve
eeuw of langer bestaan, de oude rekeningen met
ten volle hebben bewaard. Bovendien zou het
lsoogst onbillijk zijn, een maatschappij, die b.v.
vijftien jaar geleden terreinen in een afgelegen
streek kocht, waar zich later een bloeiende stad
heeft ontwikkld, te willen dwingen, als waarde-
het binnendringen van zoutwater in haar bron
nen zeer groote schade heeft ondervonden.
Thans echter heeft de heer Deterding ver
klaard, dat zijn bezoek aan Amerika in verband
staat met de productie der Mexican Eagle. Ten
zij er voldoende olie in die Mcxicaansche bezit
tingen wordt aangetroffen, zou de Koninklijke-
Shell overwegen haar plannen ten opzichte van
deze gebieden te wijzigen Het is niet zeer dui
delijk, hoe de Koninklijke, wanneer zij geen
overwegend belang bij de Mexican Eagle heeft,
niettemin in staat zou zijn, een beslissing te ne-
schatting voor deze terreinen den vroegeren i jnzake de werkwijze dezer maatschappij,
kostprijs tc aanvaarden. De maatschappijen zijn t De eenige oplossing, die voor de tegenstrijdig-
van plan, ook tc dien aanzien de berekeningen Heid der twee uitingen te vinden is, moet wel
der Interstate Commerce Commission te betwïs- zijn, dat de mededeeling in het jaarverslag ver-
ten- I ouderd is en dat inmiddels een nieuwe wijziging
Even groote onzekerheid heerscht ten aanzien in de onderlinge verhoudingen is ingetreden,
van de andere mogelijkheid, n.l. cc gebruiks- Ofschoon de aandacht der beurs in de afge-
waarde. Deze immers verandert sterk in den loopen week geheel op de petroleumafdccling
loop van b.v. een tiental jaren. En toch zal dit j geconcentreerd was, is de stemming ook in de
wel de minimumtijd zijn, aic dc commissie noo-andere hoeken vast geweest, al was de handel
d.g heeft voor het reuzenwerk der algemeene daar veel stiller. Culturen konden een krachtige
schatting. Zij moet daarbij natuurlijk de eene j verbtering boken, op de verdere afdoeningen
maatschappij vcor cn dc andere na behande- door dc V.I.S.P. uit oogst 1924. uit welken oogst
len. De gegevens zijn dan echter telkens weder tot nu toe reeds meer dan de helft verkocht is
verouderd ten aanzien van die, welke het eerst tot een prijs op basis van ruim f 14.per picol
zijn afgedaan, zoodat men voor hopelooze ver- j voor superieur Waar de kostprijs, inclusief be-
wikkelingcn kan komen te staan. Voorloopig lastingen. tantièmes etc. voor de goed beheerde
heeft men hiervan nog weinig last gehad, om
dat de meeste Amerikaansche spoorwegen, zoo
als gezegd, minder verdienen dan 6% op het
min of meer Willekeurige bedrag, dat de Inter
state Commerce Commission voorshands als
waardeschatting heeft aangenomen Blijft de
welvaart in de Unie aanhouden, dan kan dit
echter anders worden cn dan staat men voor
het gevaar, dat de maatschappijen gedwongen
zouden kunnen worden, om belangrijke bedra
gen over reeds verstreken dienstjaren aan deze
Commissie af te dragen. Eer het zoo ver is, zul
len echter nog jaren kunnen verloopen. Op het
oogenblik trekt men zich hiervan ter beurze der
halve weinig of niets aan, al wijden de maande
lijks verschijnende economische overzichten der
groote Amerikaansche banken uitvoerige be
schouwingen aan deze kwestie.
Ofschoon de goede stemming van Wallstreet
ook de Eurepeesche fondsenmarkten gunstig
heeft geïnfluenceerd, is men in Europa toch
meer gereserveerd gebleven, voornamelijk wel
met het oog op den onzekeren politieken toe
stand. De elkander snel opvolgende gebeurte
nissen in het Duitsche Rijk, waar de reactie
steeds meer de overhand schijnt te zullen gaan
krijgen, doet het ergste verwachten voor den
verderen gang van zaken aldaar. Bovendien
blijkt wel hoe langer hoe duidelijker, dat de
Balkan nog steeds zijn ouden naam Jiet kruit
vat van Europa", waard is, al schijnt dan dit-
ondernemingen op f 10.a f 10.50 per picol
geraamd wordt, laat deze dus een alleszins be
vredigende winstmarge. Reeds zijn door een
aantal der minder courante maatschappijen be
vredigende interim-dividenden gedeclareerd. Ge
ruchten betreffende een gunstig interim-dividend
door dc Handelsvereniging „Amsterdam" heb
ben stimulecrend op de stemming voor dit fonds
gewerkt.
Van beleggingsfondsen waren Indische waar
den eerder aan den flauwen kant, vooral wat de
dollar-emissies betreft, op berichten betreffende
de uitgifte van een nieuwe leening in de Ver.
Staten. De rente op deze tranche bedraagt,
evenals die op de vorige Indische leening, welke
in Amerika werd geplaatst, 5'^ De koers van
uitgifte is echter 2% hooger dan de vorige keer,
n.l. 90%.
In den wisselkoers op New-York is in de afge-
loopen week een verdere stijging ingetreden tot
259l/2. Zeerscherp geflucuteerd heeft de Duit
sche wisselkoers. Na eerst tot 30 cent per bil-
liocn Mark te zijn gedaald, is later een herstel
ingetreden tot 2 gulden per billioen. De vermin
dering van het aanbod houdt waarschijnlijk ver
band met de verwachting, dat de koers van in
wisseling tegen de eerstdaags uit te geven nieu
we Rentenmark, welke nog steeds niet is vast-
gesteld, hooger zal blijken te zijn dan het niveau
waarop de Mark in den laafsten tiid verhan
deld is.
