KHK'S HreodstoffenhandeifinEleclrisGheAnthracietBrekerii
U. NI. O.
Kolenpark Soesterweg Telefoon 863
SLUIT U Ai BIJ DEN
AFHAALDIFNST
SIGARENMAGAZI1K ,,'t SPGRIHUIS"
„DE MAGHEE1" Utrech'scheslraat 12.
Aanbevelend: GEBR-S. OE VRIES
UIT DEN OMTREK.
fiRütelbuizen: Utfinhtschp.weg 71 T«ï. R39
Puntenbargeriaan 6 (Depot Ververij Palttie) Somatrastraai 20
uoor veelvuldige navrage is door ons besloten naast onze bekende le kwaliteit Anthraciet nog een 2e soort doch ook heel goede Anthraciet te breken
zoodat thans door ons genoteerd wordt franco huis:
Ie kwaliteit gebroken Anthraciet, gruis en steenvrij afmeting"/», en m/m f 3 60 per H.L.
2e m/m f 3.25 per H.L.
Anthracietstukken voor centrale verwarmingen f 40.— per 1000 K.G.
NIEUWE BOEKEN:
Van Looij. JA%Ppfjjs
.llacb: th voitaald door Jao van Looij. goillustreerd door lïio Cramer
Burnia:i. a EI' llOUGSfl'E WüiM.N'
Dc/.e zomin spoelt in Amerstoortscho Of ficierskiingon.
George Tan Aalst. Do II. B. S..Krant3.50.
l>r. L. J. van olk. Parsilal - 2.75.
;eb. t 4.90.
- 4.50.
- 4.90.
Voorhanden in VALKHOFF's BOEKHANDEL, Tel. 66.
(Y. I>E JO\G)
Kalmpjes to rijden langs rustige wegen,
Dat is voor oudjes toch werkelijk een
zegen,
Geeft U dus allen als U. M. O.-lid aan
Dan waarborgt Gij U een rustig bestaan.
Lidmaatschap 1.50.
Secretariaat: 16 Elanhcnheimstraat.
LANGESTRAAT 80. - TEL. 100
bericht ziin sladgonooten, dat de voot-
balutislagen van het gehcelo Jand
draad'oos bij hem wordou opgonomen
en reeds halt vijf bij hem beleend zijn
H. BOKKING ft ZÓÓN
Weder ontvangen nieuwe voor
raad
Kachels en Fornuizen
Ziet «le etalages.
•Te menschen, die ir het filiaal zaten, verlieten
-lit niet, omdat zij de( waarborgsom, die zij ge-
rt hodden, niet terug kregen.
Het O. M. deelde mede, dot deze vervolging
vaarschijnlijk gcvolgu zal woHen door ondere,
zant er zijn de justitie vele feiten ter oore ge-
o.nen. Ergerlijke oplichtingen zijn er gepleegd.
O. M. cischtc 9 maanden gevangenisstraf
Mr. De Vrieze pleitte vrijspraak.
DE KNOEIERIJEN OP „VREEWIJK".
Hel requisitoir.
Het O. M. bij de Rottcrdomsche rechtbank
Acft in zijn requisitoir tegen den oud-directeur
an het Eerste Rottcrdamschc Tuindorp J. S.
.n uitvoerig overzicht gegeven van de ver
killende knoeierijen, waarvan wij nog even
riding willen maken.
Spr. begon met even tc herinneren aan de
•uk tegen den hoofdopzichter H. De instructie
gen dezen is geleid in Augustus van het vorig
ar en deze heeft geleid tot een vcroordeeling
l 1 jaar en 3 maanden. Dat was een gewone
afzaak, maar bij de behandeling daarvan
aren er toch wel kanttcekcningen die er op
zen, dat een grootc Vreewijk-zaak op komst
In Maart van dit jaar werd deze bekl. gear-
tcerd en opende mr. Beekhuis de instructie,
ic tot Juli duurde. Het onderwerp van dc
tructie was het beheer van Vreewijk, cn
ink zij het grondig en diepgaand onderzoek
het thans mogelijk aan te toonen welke ver-
nkingen gegrond en welke ongegrond gcble-
a zijn. Het construe eren van het bewijs is
iter niet zoo makkelijk.
Spr. ging daarna in het kort den opzet na
in de N. V. Eerste Rotterdomsche Tuindorp,
i 1915, toen er nog ni?t gebouwd was, kwam
Raad van Beheer tot de conclusie, dat bou-
n zonder Rijks- en gemeente-subsidie niet
ogelijk was. Bekl. was destijds secretaris van
n Raad van Beheer cn kreeg toen de op-
acht een statuten-wijziging tt ontwerpen om
bouwen mogelijk te maken. Daarop is een
cede verccniging Vreewijk gesticht; die bc-
and feitelijk alleen juridisch, omdat Vreewijk
en nndere oondcclhouders had dan Tuindorp,
cn eigen wil hod Vreewijk niet. Deze schep-
ng is een kunststuk, waarmee Spr. niets of-
urenswaardigs bedoelt.
In 1916 besloot men tot den bouw over tc
san. Dit besluit hing nauw samen met de
anstclling van M. H. Men besloot ook het
/erk in eigen beheer uit te voeren. Dit hoeft
iet voordeel, dot er gemakkelijker frauduleus
:ehande!d kan worden om b.v. verlies te mas-
eeren. De werken werden als continu-bedrijf
'itgevoerd, d. w. z. cr werden telkens groepen
van woningen gebouwd om zoodoendo een
'roote personeeluitbreiding te ontgaan. Ook
reeg de N. V. hnar eigen timmerfabriek. Zoo-
oende werden op elk tijdstip de meest ver-
chillende werken tegelijk op Tuindorp uitge
roerd. Vreewijk zou voor Tuindorp bouwen,
natuurlijk tegen kostprijs, cn wie zou hier toe
zicht houden? Natuurlijk bekl., die automatisch
directeur van Tuindorp en Vreewijk tegelijk
was.
Maar bekl. was bovendien nog steenfobri-
kant. Hij had een fabriek te Willige-Langerak.
Gedurende geruimen tijd was hij de belang
rijkst^ leverancier aan Tuindorp-Vreewijk; wel
een reden dus voor dc commissarissen om een
streng toezicht te houden. Het Rijk heeft de
voorschotten van den bouw ingewilligd en naar
mate de bouw vorderde werden termijnen ver
strekt. Vreewijk kon voor deze termijnen bou-
j wen en Tuindorp moest zorgen, dot Vreewijk
uitkwam. Wat Vreewijk dus over de begroo
ting heenkwam, moest Tuindorp worden ge
schonken.
Hoe zijn nu de finoncieele resultaten ge
weest, vraagt spr. Volgens de balansen die
bekl. aan B. en W. zond, waren de resultaten
schitterend, maar die schitterende schijn was
bedrog, want vaststaat, dat op Vreewijk I en II
groote verliezen geleden zijn. Met volkomen
medeweten van bekl. zijn de onjuiste balansen
verzonden en zoo raakte hij al verder en verder
in het moeras van leugen. Hoe kon bekl. de ver
liezen laten inhalen? Door dc termijnen van uit
betaling kunstmatig te vervroegen, en dat dit
geschiedde bleek uit de zaak tegen v. W. den
omgekochten gemeenteambtenaar. Maar als
bekl. al eens de illlusie gekoesterd heeft, dot hij
op den duur de verliezen kon inhalen, dan heeft
hij toch geweten, dat dit nooit langs een eerlij
ken weg kon geschieden.
Spr. behandelt dan de juridische zijde van de
tenlastelegging. De balans word opgesteld in
een aandeelhoudersvergadering, en dat moet
een eigenaardige vergadering geweest zijn, om
dat bekl. daarbij alleen aanwezig was!
Behalve aan het opmokc-n cn publiceercn van
een valsche balons heeft bekl. zich schuldig ge
maakt oan valschheid in geschrifte en het op
zettelijk gebruik maken daarvan. Als oorzaken
van de verliezen brengt Spr. dan naar voren
het oploopen van de prijzen der materialen, do
verkwisting bij den bouw en de misdadige be
voordeeling van enkelen. Spr. haalde hiervan
verscheidene voorbeelden aan. Hieronder vol
len de knoeierijen van M. H., de verduisterin
gen van bekL en het omkoopen van de gem.-
ambtenaren.
Spr. behandelde vervolgens de rekening van I
de bakkerij. Hij zegt, dat niemand ten slotte hier j
kon narekenen, wat deze bouw gekost heeft,
omdat de goochelkunst van de boekhouding i
hier haar hoogtepunt heeft bereikt I Zoo zijn
verschillende posten, die niets met dc bak- j
kerij te maken haddon, tot een totale waarde
van ƒ30,000, op die rekening gebracht, terwijl j
Spr. uit de rapporten der verschillende deskun- j
digen becijfert, dot op de bakkerij zeker
50.000 winst gemaokt is. Maar deze post is
nergens te vinden I
Ten aanzien van dc tweede in de dogvoor-
ding genoemde som van 23,000 zegt spreker,
dat niet gebleken is, dat dit geld in werkelijk
heid is uitgegevon. Bekl. zegt nu dit geld van
H. gelrcnd te hebben, doch deze ontkent det ten
stelligste Spr. meent dat ook dit geld afkom
stig moet zijn uit de boeken van de bakkerij.
Merkwaardig is dat de bouw van deze bakkerij
„eruimen tijd builen de boeken van Vreewijk
of Tuindorp is geh'oudcn. Daarmee moet men
een of andere bedoeling hebben gehad.
Spreker acht voldoende termen aanwezig om
ann tc nemen, dat bekl. het deel van de winst,
dnt H. was toegedacht, verduisterd heeft. H. zou
15,000 krijgen, maar leende dit nan S. Toen
het accountantsonderzoek aon den gang was,
cn bleek dat de zonk misliep, moest H. de kwi
tantie von de ƒ15,000 teruggeven. Get. Pey is
bij het twistgesprek over die kwitantie tegen
woordig geweest In het privékasboek van bekl.
komt deze post voor Bekl. kon dat niet ver
klaren en Spr zegt dat het de administratie
is van de leening van H.
Dc lezing van bekl., dat hij de 50,000 had
geleend, kon Spreke- niet aanvaarden. Ten op
zichte van het derde punt van de dagvaarding
zegt Spr. de beschuldiging niet te kunnen vol
houden. De medeplichtigheid aan omkooping
van ambtenoren achtte hij echter wettig en
overtuigend bewezen.
Wegens valschheid in geschrifte, verduiste
ring in dienstbetrekking en omkooping van een
ambtcnaor, eischte Spr. tegen bekl. 2 jaar ge
vangenisstraf.
KORTE EERICHTEN.
Verkoop van losse sigaretten.
Te Oldenznal zijn een twinligtol sigarenwin
keliers cn eenige caféhouders door rijksambte
naren bekeurd wegens het verkoopen van losse
sigaretten hoewel hier belasting voer is betaald.
Dc sigaretten zijn in beslag genomen en pro
ces-verbaal is opgemookt
Branden.
Te Lutterode—Gelcen is de woning van J T.
«»eheel door vuur vernield. Ook het meubilair
werd een prooi der vlammen.
Te Wollingboermarke, gemeente Vlagt -
weddo is de boerderij von Geikens afgebrand
De geheele inboedel, alsmede vijf varkens en
30 kippen zijn verbrand.
Te Wildervank is het meubclmagazijn van
dc firma Klok en Holtman afgebrand.
Te Gulpen zijn de boerderijen van de
landbouwers Jacobs en Jansen tot den grond
toe afgebrand. De brand weed ontdekt in de
stellen van eerstgenoemde. Het vee kon gered
worden. Oogst, hooi en een uitgebreide inboe
del, werden door het vuur verteerd. Verzeke
ring dekt gedeeltelijk dc schade.
Te Dongen is door onbekende oorzaak het
huis her wed. van D. geheel afgebrand. Eenig
vee kwam in de vlammen om. Verzekering dekt
gedeeltelijk de schade.
Te Zwiggelte is de boerderij van den land
bouwer W. tot den grond toe afgebrand Niets
was verzekerd.
Kind verbrand.
Te Hilvarenbeek is het 2-jarig kind van den
landbouwer van S. in het vuur van den haard
gevallen en oan de gevolgen overleden.
Tusschen boomstammen dood
gedrukt.
Tusschcn een opgcstopelden hoop boom
stammen trachtte de vrouw van den klompen
maker J. B. te Hengelo (G.) eenige spaanders
voor 't aanmaken van de kachel te zoeken.
Door het trekken begonnen de stammen te
rollen. De vrouw zat toen waarschijnlijk met
haar hand reeds bekneld en kon niet weg
komen. Daar zij zich wil do. bevrijden, kwam
er steeds meer beweging in het hout, met het
gevolg, dot ze er geheel onder geraakte.
Toen B. thuis kwam en zijn vrouw niet vond
bij hoar zes kinderen, ging hij met een lan
taarn rondom het huis zoeken en zag uit de
omlaoggerolde stammen een arm en een been
steken. Met behulp van dommekrachten werd
toen hoor lijk te voorschijn gebracht.
De ongelukkige wos vermoedelijk dodelijk
doodgedrukt, althans haar hoofd was geheel
verpletterd.
Waarschuwing tegen het Na
tionaal Rcddingsleger.
In het Algemeen Politieblad waarschuwt de
Burgemeester van de gemeente Uithuizermee-
den tegen het op eenigerlei wijze steun ver-
leenen aan het Nationaal Reddingsleger (com
mandant J. Voortman) gevestigd te Amster
dam, Wagenaarstraót 74, alvorens omtrent
genoemde instelling bij hem inlichtingen te
hebben ingewonnen.
Opsporing verzocht.
In het Algemeen Politieblad wordt door den
Officier van Justitie te Amsterdam de aan
houding verzocht van Solomon Misu, geboren
te Bucharest 25 Maart 1901, student, die ver-l
docht wordt zich te h-bben schuldig gemaakt t
oan verduistering von 15 20.000. Hij zal
vermoedelijk trachten naar Ameriko uit te
wijken.
Een wilde koe.
Dinsdagmorgen heeft een koe van den vee
houder B. uit Ottoland, die vervoerd werd naar
Gorcum, vfak bij de stad zich weten los tc ruk
ken en heel wat consternatie en ongelukken
veroorzaakt. In Schelluinen aangekomen wierp
het dol geworden dier een man, die het wilde
verjagen, tegen den grond, woordoor deze zich
danig aan het gelaat bezeerde. Daarna ging het
beest weer voort in woeste voart, om ochter
aon den Kerkweg van Giessen-Nieuwkerk een
niets kwaads vermoedende vrouw aan te stoo-
ten, tengevolge waarvan ze een paor uur be
wusteloos was. Op den verderen tocht werd
o.m. nog dc heer B., directeur von de zuivel
fabriek „De Gicssen", gewond en zijn fiets ver
nield. De menschen die den weg passeerden,
vluchtten achter boomen en hekken. Gelukkig
is het woeste dier bij het dorp G. NieuwerkeTk
aangekomen na een afstand van ongeveer
anderhalf uur gaans te hebben afgelegd ccn
zijpad ingeslagen, zoodot het op een akker te
recht kwam, waar het is doodgeschoten. Als
men weet, dat op den efgclegdcn weg zich in
dat uur een massa menschen zich morktwaorts
begaven, don mag het een wonder heeten, dat
er nog niet meer slachtoffers zijn gevallen en
er geen menschcnlevcns zijn te betreuren.
0,Stond.")
Boerderij afgebrand.
In de gemeente Termimtcn is, tengevolge van
kortsluiting, de boerderij von den heer C. van
Hoorn tot den grond afgebrand. Een koe cn een
varken zijn in de vlammen omgekomen, cn een
gedeelte van den oogst ging verloren.
Een dorpsplein.
De heeren mr. J. H Monnik, mr. P. Tide-
man en C. W. de Visser hebben bij den ge
meenteraad van Blocmcndaal een adres inge
diend in zake een door hen ontworpen plan
tot stichting van een dorpsplein, ten Oosten
van don Bloemendaalschen Weg, ter grootte
van 90 bij 90 M. De gemeente zou daarvoor
85.000 moeten storten. De bedoeling is, dit
plein voor verschillende doeleinden bruikbaar
te maken, zooals voot rustplaats, zong- en
muziekuitvoeringen, vreedzame samenkomsten,
optochten vertooningen en openluchtspelen,
alsmede voor het plaatsen van auto's van hen,
die aanwezig moeten zijn in een groot vereeni-
gingsgebouw, dat de commissie zich voorstelt
daar te doen verrijzen.
Tragisch.
Woensdagavond omstreeks half zeven wilde
het drie-jarig zoontje van een gezin uit de
Jufferstrnat te Arnhem, terwijl zijn moeder
vóór in den winkel hielp, met een celluloid
kom een appel uit den aschbak van de kachel
halen. De kom vatte vlam en viel op het been
tje van het kind. De jongen schrok zoo, dat
hij de brandende kam achter zich gooide, en
zijn anderholfjarig zusje tref, wier kleertjes in
brand vlogen.
Het kindje, wiens rug reeds verbrand was,
werd in een doek gewikkeld en gebracht naar
het ziekenhuis, waar het overleden is.
Een zonderling bureau.
De centrale recherche te -Rotterdam heeft
een man gearresteerd, die er in de Wijnstraat
een bureau op na hield „Fortuna" geheeten,
waar deskundige adviezen gegeven werden. Te
vens beoefende de aangehoudende de vakken
vnn huwelijksmakelaar en van detective. Het
bureau hield er verder een lijst op na, waarop
woningzoekenden zich raison van 10 moch
ten laten inschrijven. Men verwierf doormede
tevens het lidmaotschap van „Fortuna".
Bij verschillende ingeschrevenen was den
laatsten tijd twijfel gerezen of „Fortuna" wel
eenige contra-prestatie leverde voor de gelden,
die zij binnenkreeg. Iemand uit Sliedrecht heeft
aangifte gedaan, dat het bureau te zijnen na-
deele 500 heeft verduisterd.
EEN REDE VAN OUD-MINISTER TREUB.
Over de betcckenis van Indië
voor hendel cn nijverheid.
Daartoe uitgenoodigd door de besturen van
het departement Utrecht der Nederlandsche
Maatschappij voor N ij verhei'4 en Handel, de
Stichtschc Industrieele Club en dc Utrcchtsche
Handelssocieteit hield gisteravond de oud-minis
ter van financiën, prof. mr. M. W. F. Treub, in
de groote zaal van het Joarbeursrestaurant een
lezing over het onderwerp„De beteekenis
van Indië voor handel cn nijverheid". De zaal
was met een aandachtige schaar toehoor-
ders(sters) geheel gevuld. O.m. merkten wij
onder de aanwezigen op den heer Serton, wet
houder, de gemeenteraadsleden Graadt van
Roggen, De Boer en Frijda, verschillende leden
vnn de Kamer van Koophandel, verschillende
leden van handelsverenigingen hier ter stede,
mr. De Wilde cn den heer Kettlitz, oud-wethou-
ders van Utrecht, dr. Kor./gsbergcn, oud-voor
zitter van den N.-I. Volksraad, den Senaat van
het Utr. Studentencorps enz. Het spreekt van
zelf. dat deze lijst zeer onvolledig is.
Na verwelkomd te zijn door ir. E. A. Ham
burger, nam prof. Trcub het woord.
Rede von den heer Treub.
Alvorens oan te vangen mei het eigenlijke
onderwerp, zette de spreker in een inleiding de
verhouding van het moederlond tot de kolo
niën uiteen, zocols deze tot voor korten tijd
zien werddc beteekenis van Indië voor
ons land. Dat wij van beteekenis voor Indië
zouden zijn, werd niet geteld, echter dient
voorop te worden gesteld, dat ieder land, dat
zijn taak ten opzichte van zijn koloniën aldus
opvat, niet meer voldoet aan de gevoelens van
onzen tijd. Men koloniseert niet uit philantro-
pische bedoelingen, noch om een vreemd ros
te helpen in een pogen tot emancipatie, maar
waar men in contact is met vreemde rassen,
is iedere West-Europeesche mogendheid ver
plicht haar verhouding L o. v. dp kploniën niet
te doen zijn als van overheerscher contra on
derdrukte, maar als tusschen een aantal ver-
s Killende rossen, waarvan de West-Euro-
pcesche de meest-ontwihkelde zijn, en dus de
eiding hebben, waarvan de leiding niet alleen
gebaseerd is op het belang van den leider, maar
evenzeer opdat van hen, die geleid worden. Wat
dit oongaat, behoeven wij Nederlanders, ens
gelukkig echter niet te schamen.
Hierop nog iets verder doorgaande, memo
reerde de oud-minister, dat geleid door de
verkeerde idee, dat Ipdië rijp is voor zelf-be-
stuur daar de laatste jaren veel dingen ge
schied zijn, die zeker niet in het voordeel van
rndië, noch minder in dat van Nederland zelve
zijn.
Die autonomie is de meest gemakkelijke op
lossing maar.... verkeerd, en 't is jammer, dnt in
veel kringen, waar men dit niet verwachten zou,
het opkomende geslacht in dezen verkeerd
voorgelicht wordt. Wij hebben zonder twijfel
Indië noodig, doch eveneens heeft Indië ons
zonder eenigen twijfel noodig. Sinds de 17e eeuw
is onze moraal hieromtrent wel cenigszins ge
wijzigd, wij hebben geleerd andere rassen als
gelijkv/aardig, (dus niet als gelijken) te beschou
wen.
Wat is de taak der mogendheden ten opzichte
van haar koloniën? Dat, uitgaande van het be
ginsel der gelijkwaardigheid de ongelijkheid
tusschen de rassen langzamerhand zal verdwij
nen, dat de geiijkwaardigheidsgedachte zal lei
den tot gelijkheid, althans tot vermindering der
ongelijkheid. Wordt dit doel nogestreefd, dan zal
tenslotte de rol van Nederland overbodig wor
den Indië zal zich zelf hebben gerijpt voor
de autonomie. Een vrees blijftdat hiertoe te
vroeg zal worden overgegaan; in dat geval zaJ
Indië het tooneel worden van internationale in
trigues cn oorlogen.
Thans was de heer Treub genaderd aon zijn
eigenlijke onderweip de beteekenis van Indië
voor handel en nijverhed In de eerste plaats
staats vost, dat de inlander de leiding van Hol
land nog niet missen kon, trekken wij ons don
uit overdreven humaniteitsgevocl ook niet te
rug, met de kans dot andere mogendheden,
en niet op vreedzame wijze onze taak over
nemen, wot zeker niet in het voordeel van den
inlander zal zijn.
Het zal een ieder opgevallen zijn, dat na den
wereldoorlog Nederlond een rol van beteeke
nis is gaan spelen in het internationale volke-
renleven. Althans meer dan de ondere neutra
le kleine londen. Dat vindt zi|n oorzook hierin
dat Nederland niet een bevolking van 7, maar
van 60 millioen zielen bezit, wat hoogere ver
antwoordelijkheid, maor ook grootcre beteeke
nis met zich brengt.
Dczo- kant van het vraagstuk wilde de Spre
ker echter laten rusten veel meer van direct
belang is de economische zijde von deze kwes
tie. Indië heeft 50 millioen inwoners (waarvan
40 op Java)dit groote aantal stoot tegenover
een handjevol (180.000) Europeanen, die de
macht in handen hebben. Van die 180.000 zijn
de helft ambtenaren en menschen in particulie
ren dienst. Hieruit blijkt welk een enorm ar
beidsveld hier open ligt voor energieke jongelui
die snel vooruit willen, en daar kunnen ko-
men. Men leeft n Indië veel sneller dan in het
I moederlond, hooge posities worden reeds be-
j trekkelijk jong verworven. Welk een erbcids-
I veld voor jonge energieke, ernstig willende
menschen, die zeker slagen als zij hord wei ken,
cn niet te veel alcohol gebruiken, die daar in
zonderheid moordend voor het lichaam is. In
de tweede plaats de beteekenis van Indië voor
onze Scheepvaart.
Deze beslaat in Nederlond 2 millioen regis-
tcr-tonncn, daarvan vaart ongeveer de helft op
en in Indié. Uit dit simpele rekensommetje blijkt
reeds zonneklaar de ontzaglijke waarde van on
ze koloniën voor onzo scheepvaart. Er is echtei
meerdie schepen moeten worden gebouwd,
hersteld, geproviondeerd, gemeubeld enz. enz.,
welk een werkverschaffing voor den Neder-
landschcn arbeider f Ons land bezit tal van
groote maatschappijen (we denken aan „Schel
de", Feyenoord", gebrs. Stork en „Werk
spoor",) die uitsluitend en ten deele voor Indië
werken.
Een ander puntde Hollondsche kopitolen,
die in Indische ondernemingen plaatsing vinden
Het totanl-bcdrog hiervan mag zeker wel op
2'i tot 3 milliard gulden geschat worden
Welke baten aon belastingen enz. stroomen
door niet van in de Indsche kas.
Men heeft dat wel eens nodeelig genoemd.
Beter zou het zijn als in Indië niet steeds met
vreemd kapitaal gewerkt werd. Maar Indië is
daarvoor lang niet kapitaalkrachtig genoeg, en
is wel aangewezen op buitenlandsche concerns.
Bovendien stroomen van het ontzagelijke
gTOote kapitaal, dat in Indië geplaatst is, schat
ten in de Rijks-kos. Trouwens, wat moest er
terecht komen van de spoorwegen, het onder
wijs cn de zending, als dit alles niet gesteund
werd door vreemde kapitalen. Industrialisatie
von Indië is ten eenenmale onmogelijk met het
Indische kapitaal zelfmen is daartoe aange
wezen op het Westen. Dit alles rechtvaardigt
zoowel economisch, moreel als ethisch den toe
stand van het geld, zooals die thans is.
Vervolgens de handel. In 1922 bedroeg dc
totale invoer uit Indië in ons land 100 mil
lioen gulden, de grootste helft plantaardige-
stoffen, waarvan Copra de voornaamste. Sui
ker, thee, tabak enz. werden slechts zeer wei
nig naar Nederland uitgevoerd, wel worden hiei
voor den commissiehandel reusachtige voorra
den aangebracht. De uitvoer van Nederland
naar Indië is voor ons van meer direct belang
Dadelijk rijst de vraag wat in Nederland ver
dwijnen moest of ingekrompen moest worden,
als die uitvoer ophield te bestaan. In 1922 werd
uitgevoerd voor een totealbcdrag van 127 mil
lioen gulden. Bijna de helft hiervan waren ma
nufacturen. uit Twente afkomstig (voor 52 mil
lioen guldenDe uitvoer van ijzerwaren,
machines, auto's, schepen enz., bedroeg 33 mil
lioen gulden, en dot in een tijd van malaise.
Men denke zich de groote werkverschaffing;
werd deze weggenomen, dan zouden niet alleen
de kapitalisten, maar de arbeiders even ernstig
benadeeld zijn. Thans, in het jaar 1923, is in
Indië reeds een opleving in de economische
wereld merkbaar, een opleving, die daadwerke
lijk en direct een terugslag ten goede op de
Nederlandsche industrie heeft gehad. Mede ver
oorzaakt door het feit, dat men in Indië niet al
leen te maken heeft met den chaos, als conse
quentie von den oorlog in Europa, maar ook
direct gToot belang heeft bij de industrieën van
Amerika en Australië, waar de malaise niet die
afmetingen als in Europa heeft aangenomen,
men.
Men voelt zich im Indië thans economisch
beter als hier; het feit dat dit dadelijk een' gun-
stigen invloed op dc Nederlandsche industrie
heeit uitgeoefend; volt zonnekloar aan te toonen
vit de grootere bestellingen. In vele Nederland
sche fabrieken is de toestand op den huidigen
dog werkelijk zoo slecht niet; omdat wij zijn het
Nederland, waarvan Ind:ë deel uitmaakt, wat
van ontzaglijk groote beteekenis is èn voor on
zen nationalen handel èn voor onze nationale
welvaart, cn, ten slotte, voor ons geheele natio
nale leven
Wot is daar dc oorzaak van In het bijzon
der de groote natuurlijke rijkdom van Indië.
Klimaat cn bodemgesteldheid werken daar een
drachtiglijk samen om de rijkst mogelijke vruch
ten op te brengen. Men denke in dit verband
non de Kina, die in 1850 in Indië werd inge
voerd, thans levert Indië 95 der wereldproduc
tie. Thans weer het uitgangspunt. Het is, uit hu
manitair oogpunt gezien, niet mogelijk Indië te
beschouwen als een wingewest, en de bewoners
ols zoodanig te behandelen. Wij moeten deze
gelijkwaardige rossen leeren hoe de gjoote
krachten, die de natuur hen biedt, aan te wen
den om het land van zoo groot mogelijke waar
de te doen zijn. Thans is van wetenschappelijke
landbouw bij de inlanders geen sprake; alles wat
zij kennen op dit gebied hebben zij van de Hol
landers geleerd. Het sterkst komt dat tot uiting
bij de suiker, waarvan de teelt door Hollan
ders geworden is tot zuiver toegepaste we
tenschap. Dit blijkt, als men verneemt, dat de
suiker de belangrijkste Europeesche cultuur is,
en toch slechts besleg legt op 5 pet. van den
grond, bestemd voor rijstbouw. Dat alles moet
dc inlander ook leeren. evenals de thee- en
tnboksteelt. De eenige uitkomst voor deze sterk
toenemende bevolking is, dat zij leert hoe haar
extensieve cultuur om te zetten in een inten
sieve, hoe door steeds grootere samenwerking
van theorie en practqk de grootst mogelijke
resultaten te verkrijgen.
Dat is de taak die wij, Nederlanders, hebben
in onze koloniën. Wanneer wij er in slagen deze
gelijkwaardige, maar in ontwikkeling en bescha
ving beneden ons staande, rassen te leeren, hoe
op economischen grondslag dat hoogere leven te
bereiken, waarin een volk ziet de groote waar
de van cultuur, religie, kunst, wetenschap, kort
om van beschaving, dan zullen wij voor de
rechtbank der geschiedenis zijn gerechtvaardigd,
indien wij vruchten plukten von een volk,
dat ons door de geschiedenis is toevertrouwd,
zelf evenzeer ten goede komen.
Hartelijk en lang applaus volgde op deze rede,
waarna Ir. Hamburger dezen lof mondeling nog
maals onderstreente. In de gastvrije lokaliteiten
der Industrieele Club bleven de aanwezigen nog
geruimen tijd bijeen.
