Rijn- en Moezeiwijnen pms 1921
WIJNHANDEL J. A. SCHOTERMAN Zn.
DE ADELAAR
SCHILLETJE
Door tijdige inkoop thans goedkooper
dan in Duitschiand. Vraagt prijscourant
99
99
Langestraat 40
Telefoon 224
GRIJZE FLANEL PANTALONS. FANTASIE VESTEN.
STRAND VESTEN. - LUSTERJASSEN.
AMERSFOQRTSCH DAGBLAD
"binnenland.
UTR. STRAAT 17
TELEFOON 145
AFD Advertentie Bureau
Arnbemsche Poortwal 2a.
Tel. 513
Plaatsing van
advertenties in
alle bladen zonder
H prijsverhoogingEï
Likeur van bijzonder Fijne
samenstelling
p. fl. f 3.4o
I 1
S. M. MASSA
Poincaré geen candidaat voor
t presidentschap der republiek.
P a r ij s, 12 Juni. (B. T. A.) De Matin is ge
machtigd te verklaren, dat Poincaué onder geen
beding candidaat zal zijn voor het president
schap der republiek.
DE FRANSCHEN IN MAROKKO.
Rabat, 12 Juni. (B. T. A.) In de laatste
dagen deden niet-onderworpen groepen eenige
aanvallen op een in aanbouw zijnde posities op
den linkeroever der Ouergu. De aanvallers wer
den echter telkens afgeslagen en lieten verschei
dene dooden achter.
ZWITSERLAND.
DE CONFERENTIE DER INTERNATIONALE
TELEGRAAF AGENTSCHAPPEN.
Bern, 12 Juni. (Z. T. A.). De conferentie
van internationale telegraafagentschappen werd
Woensdag gesloten. Haar besluiten zullen ter
kennis worden gebracht der verschillende re
geeringen.
Cappelletto uit Rome, Meynot uit Parijs en
Clements uit Londen brachten dank aan het
Zw. Tel. Ag. en zijn directeur, dr. Luedi, voor
de goede organisatie.
De conferentie vormt een mijlpaal in de ont
wikkeling van den berichtendienst.
ENGELAND.
DE ONDERHANDELINGEN MET
DE RUSSEN.
Londen, II Juni. (R.) Naar vernomen
wordt, zal Litwin'of, die te Londen is, de lei
ding van de sovjet-delegatie niet op zich ne
men. Rakofski zal haar behouden.
HOME RULE VOOR BRITSCH-1ND1Ë.
Londen, II Juni. (R). Een aantal voor
aanstaande en verantwoordelijke Indische lei
ders, die thans te Londen vertoeven, hebben
een memorandum opgesteld ter aanbieding aan
het ministerie voor Indië, waarin zij voor Indië
home rule als dominion vragen en aandringen
op het uitzenden dit najaar van een commissie
van enquête met verstrekkende bevoegdheden,
teneinde te voorkomen, dat de geschiedenis van
de afscheiding van de Amerikaansche kolonies
en die van Ierland worden herhaald en de con-
stitutioneele partij ten val gebracht. Het me
morandum maakt er aanspraak op, dat Indië
zijn eigen constitutie zal ontworpen, gelijk de
andere dominions hebben gedaan.
HET VERDRAG MET IRAK.
Bagdad, I I Juni. (R.) Nadat het En-
gelsch-Mesopotaamsche verdrag gisteravond
geratificeerd was, hebben de leden van de na
tionale vergadering, die voor de ratificatie ge
stemd hadden, een petitie aan den voorzitter
geteekend, waarin zij hun vertrouwen uitspre
ken, dot de Engelsche regeering het volk vun
Irak niet zal verdrukken. Dit is de reden, waar
om zij de verklaring van den commissaris-gene
raal aanvaard hebben, dat de financieele over
eenkomst gewijzigd zal worden. Zij voegen hier
aan toe, dat zij het verdrag als ongeldig zou
den beschouwen, als Engeland niet Iruk's rech
ten in het district Mosoel zou behartigen.
DE STAKING BIJ DE LONDENSCHE
SPOORWEGEN.
Onderhandelingen.
Londen, II Juni. (N. T. A. Diaadloos.)
Vertegenwoordigers van vier vakvereenigingen,
waarvan sommige leden deel nemen aan de
niet-officieele staking, hebben heden een on
derhoud gehad met den hoofd-ingenieur van
de ondergrondsche spoorwegen en hun eischen
voorgelegd. Aon de deputatie werd meege
deeld, dat de eischen moeten worden overwo
gen door alle spoorwegmaatschappijen jn een
te houden conferentie en dut het standpunt der
deputatie aan die conferentie zou worden
meegedeeld. Morgen zal een nieuwe bijeen
komst van beide partijen plaats hebben. Men
hoopt,, dat als resultaat dier bijeenkomst iedere
offioieele staking van de arbeiders der centra
les zal worden vermeden. Intusschen heeft
Cramp, de secretaris van de N(ational) U(nion
of) R(ailwoymen) na raadpleging met andere
leiders van den N. U. R. een verklaring het
licht doen zien, waarin de onoflicieele staking
krachtig wordt veroordeeld. Hij verklaart, dat
hij van geen compromis wil weten met het
handjevol mcnschen, dat de stoking leidt en
dringt er op aan, dot ieder loyaal lid \on de
N. U R. het bestuur zal steunen en al zijn in
vloed zal aanwenden om een onmiddellijke
hervatting van het werk te verzekeren.
Londen, 12 Juni. (R.) De directie der
Londensche Underground heeft een officieele
kennisgeving gepubliceerd, waarin zij verklaart,
dat zij niet voornemens is op eenigerlei wijze
in verbinding te treden met afgevaardigden dei-
stakers. Zij waarschuwt de stakers, dot het werk
uiterlijk 13 Juni moet zijn herval, daar zij an
ders ziii.cn worden beschouwd als hun post te
hebben vc-rlaten en dat maatregelen tegen hen
zuilen worden genomen wegens dit feit zon
der voorafgaande opzegging.
EEN REGELING IN DE BOUWVAKKEN.
In een conferentie te Liverpool tusschen ver
tegenwoordigers van patroons en werklieden in
de bouwvakken is overeenstemming bereikt in
verband met de niet-officieele stakingen te Li
verpool en Birkenhead, die dreigden uit te
loopen op een uitsluiting in het heele land.
De voorwaarden, die niet openbaar werden
gemaakt, zullen, naar Reuter meldt, komende
week aan de werklieden voorgelegd worden.
DE WATERLOO-BRUG TE LONDEN.
De Westminster Gazette meldt, blijkens den
Britschen drnadloozen dienst, dat de Waterloo-
brug te Londen, die sedert een maand wegens
verzakking voor het verkeer gesloten was, waar
schijnlijk binnen enkele weken weer geopend zal
kunnen worden voor alle verkeer.
HEVIGE REGENVAL.
Het blijft volgens den Britschen droadloozen
dienst in het heele land hard regenen en vol
gens de weervoorspelling" is er geen onmiddel
lijk vooruitzicht, dot dit zal ophouden. De open
luchtsport, met name cricket, heeft er ernstig
onder te lijden.
De regenval te Londen is deze maand reeds
1.60 inches, terwijl het gemiddelde voor de ge
heeld maand 2.15 inches is. In sommige plaat
sen verder naar het noorden is de hoeveelheid
regen reeds 7 inches, hetgeen ongeveer even
veel is als er in normale tijden in Mei, Juni en
Juli samen valt.
HONGARIJE.
GEËINDIGDE STAKING.
Boedapest, 12 Juni. (B. T. A.) In de
iilgemeene staking
regel getroffen.
der kolenarbeiders is een
ALBANIË.
DE OPSTANDIGE BEWEGING.
De bezetting van Tirana docr de
opstandelingen bevestigd.
Belgrado, 12 Juni. (B. T. A.) De bezet
ting van Tirana door troepen onder Redjeb Cha-
lia wordt bevestigd.
De regeeringsambtenaren en -troepen trokken
zich zonder slag of stoot terug.
Er is ccn uitvoerend comité gevormd te Va-
lona onder voorzitterschap van den orthodoxen
bisschop Fan Noli.
Een definitieve regeering zal worden gevormd,
nadat de zegevierende leiders van den opstand
een vergadering hebben gehouden.
Een nieuwe voorloopige
regeoring.
B e r 1 ij n, 1 lc J u n i. (N. T. A. Draadloos).
Volgens een bericht uit Belgrado is in Albanië
een nieuwe voorloopige regeering gevormd on
der voorzitterschap van Fan Noli.
ZUID-SLAVIL.
RADITSJ TE MOSKOU.
Een V. D.-bericht meldt, dat de Kroatische
boerenleider Raditsj te Moskou is aangekomen.
POLEN.
DE VERHOUDING TOT DANZIG.
B e r 1 ij n, II Juni. (N. T. A. Draadloos).
Tusschen Danzig en Polen is een overeenkomst
tot stand gekomen, volgens welke alle nog han
gende kwesties tusschen beide landen recht
streeks zullen worden geregeld on pas wanneer
geen overeenstemming kan worden bereikt aan
den Volkenbondsraad zullen worden voorge
legd.
DE ECONOMISCHE CRISIS IN
POOLSCH OPPER-SILEZIË.
K a 11 o w i t z, II Juni. (W. B.) De econo
mische crisis in Poolsch Opper-Silezië is in
hooge mate toegenomen. Overal zijn duizenden
arbeiders opgezegd. Men verwacht eerstdaags
een bezoek van den minister van handel om
zich ter plaatse een beeld V3n den toestond te
vormen.
RUSLAND.
SOVJET-RUSLAND EN DE GOUVERNEUR
VAN MANTSJ0ER1JE.
Peking, II Juni. (R.) Volgens een be
richt uit Chorbin heeft Tsjang-tso-lin, de mili
taire gouverneur van Mantsjoerije, bij order la
ten weten, dat hij de Russische sovjet-regeering
niet kan erkennen, zoodat, zegt de order ver
der, de toestand op den Oosterspoorweg en van
het personeel onveranderd blijft, totdat hij met
sovjet-Rusland tot overeenstemming zal zijn
gekomen.
JAPAN.
DE AMERIKAANSCHE IMMIGRATIE-
WETTEN.
De ontstemming in Japon.
B e r 1 ij n, II Juni. (N. T. A. Draadloos.)
Volgens een bericht uit Tokio heeft Rabindro-
nath Tagors zich aldaar in een voor Japansche
studenten gehouden rede geheel atfn de zijde
vun Japan geplaatst, wat betreft het conflict
tusschen dit land en Amerika. Volgens de Ja
pansche bladen vertrekken tal van afstamme
lingen van Amerikanen uit Japon wegens de
voortdurende uitbreiding der vijandige stem
ming tegen Amerika.
CHINA.
HET BANDITISME.
Hankow, 10 Juni. (R.) Volgens een be
richt uit Hengchow bij Kweilin, zouden de C'hi-
neesche roovers den ontvoerden Amerikaan-
schen zendeling Cunningham vermoord hebben.
De andere Amerikaan en de beide Engelschen
zouden zich in veiligheid bevinden.
VEREENIGDE STATEN.
VERLAGING HERDISCONTO NEW-'/ORK
N e w-Y o r k, 11 'J un i. (R.) De Federal Re
serve Bank verlaagde haar herdiscontokoers van
4 tot 3 '4 ingaande 12 Juni.
CREDIETEN VOOR DUITSCHLAND.
N e w-Y o r k, 12 Juni. (R.) Amerikoonsche
bankiers beëindigden de onderhandelingen voor
het \erleenen van een. crediet van 25 millioen
dollar >n de Duitschc goudbank.
Tweede Kamer.
Bij de behandeling op Woensdag van het
cntwerp-Koelieorcfonnantie van mr. v. Blomme-
stcin verdedigt de heer Scheure r (a-r.) af
schaffing der poenale sanctie en vrijheid in
meer gematigd tempo.
De heer Gerritsen (v.b.) deelt het stand
punt der regcering> die poenale sancties wil
handhaven, omdat de ontwikkeling der buiten
gewesten daarvan afhankelijk is. Hij is tegen
het herzien koelieordonnantiën om de vijf jaar,
omdat de zekerheid voor de werkgevers daar
door verdwijnt. De regeling dezer materie be
hoort bovendien uitsluitend tol het terrein der
Indische wetgeving.
De heer Lo vink (c.h.) steunt het systeem-
matig aandringen op afschaffing der poenale
sancties.
Spr. bepleit geleidelijke systematische af
schaffing der poenale sanctie.
De heer R n v e s 1 e i n (c.p.) stcunf de con
clusie der minderheid, die in vijf jaren de poe
nale sanctie wil afschaffen.
De heer Feber (r.k.) acht voorloopige
handhaving der poenale sanctie noodig, doch
wensclit haar te verzachten en langzamerhand
af te schaffen.
Spr. beveelt bevordering der kolonisatie aan
De heer Schaper (s.d.) verdedigt de min-
derheidsconclusies, die afschaffing der sanctie
in 5 jaar vragen.
De heer van Rijckevorssel (r.k.) ver
dedigt meerderhëidsconclusies tegen geoefende
critiek.
De heer M a r c h a n (- (v.d.) steunt in bet
kort de circulaire der meerderheid van de com
missie.
De heer Dresselhuijs (v.b.) meent dat
er niet veel verschil meer bestaat tusschen de
twee conclusies, die beide de poenale sanctie
willen afschaffen. De mecrderheidsconclusie
echter laaf in het midden wanneer de poenale
sanctie moet verdwijnen. Daaraan zul gpi. vosl-
houden als hij zijn stem er vóór uitbrengt.
De Minister is aan het woord, maar
spreekt heden.
De vergadering wordt verdaagd tot heden
één uur.
Berichten.
De Staatscourant van heden 12 Juni be
vat de volgende Kon Besluiten
in de Commissie van Advies voor de Ar
beidsbemiddeling voor Handelsreizigers zijn
o a. benoemd tot lid-werkgever H. de Vos.
directeur van de firma van Rijn en Co. te
Utrecht, vertegenwoordiger van het Verbond
van Nederlandsch Fabrikanten Vereenigingen
tot lid-werknemer A. de Jong, Voorzitter van de
Nationale Vakgroep van Handelsreizigers der
Nederlnndsche Vereenigjng van Christelijke
Kantoor- en Handelsbedienden te Utrecht
is benoemd bij het Gerechtshof te Amsterdam
tot president Mr. P. J. Bijleveld, thans vice-
president, tot vice-president mr. W. F. Bijle
veld thans raadsheer in dat Gerechtshof
toegekend de zilveren eeremedaille in de
Oranje-Nassau Orde Th. Prins te Capellè
aan den IJssel, Ic machinist in dienst van L.
Volk er Azn. te Sliedrecht
toegekend de bronzen eeremedaille in die
orde aan rnej. M. J. van Bijnen, strijkster in
de wasch- en strijkinrichting van mej. D. Goe-
seels te 's Gravenhage
benoemd tot tijdelijk hoofdcommies bij het
departement van Financiën J. F. W. van Hoes-
sen, eervol ontslagen commies bij het depar
tement van Oorlog.
ONZE GEZANT TE WASHINGTON.
Bevorderd tot eere-doctor.
De berichtgever te New York van het Hbld.
seint d.d. II Juni, dat de Nederlandsche ge-
zont te Washington jhr. ntr. A. C. D. de Graaft
a.s. Zaterdag de doctorsbul in de vechten ho
noris causa zal ontvangen van het Oud-Ne-
derlandsch-Gereformeerde Rutgerscollege te
New Brunswick.
„DE OUDE HEER LOHMAN".
Uit zijn laatsten levenstijd.
De „oude heer Lohnvan", zooals hij in de
straat waar hij woonde, genoemd werd, deed,
voor hij einde vorig jaar aan het sukkelen ging,
eiken ochtend, niettegenstaande zijn hoogen
leeftijd, nog stipt om half acht zijn wande
lingetje. Hij was de klok voor de omwonenden
in de Trompstraat. Hij wandelde dan de Laan
van Meerdervoort uit en den Ouden Scheve-
ningschen weg op lot de Promenade. En don
keerde hij weer om.
Tot op dien tijd was ook zijn gewoonte ge
bleven 's avonds nog wot te werken. Hij bracht
vóór de laatste lichting zijn post altijd «elf
wag. Voor de buren had hij, als hij ze ont
moette, steeds een vriendelijk woord. Met be
langstelling informeerde hij dan naar de ge
zondheid van de leden der families, die rondom
hem woonden.
Na de oprichting van de Duinoordkerk in
Zorgvliet ging hij meest bij ds. Creutzberg ter
kerke. Nadat hij van October af niet metrr de
stro At op was geweest, had hij den voorlaatsten
Zondag van zijn geneesheer verlof gekregen,
met een rijtuig een toertje te doen.
Hij was in zijn uiterlijk zeer veel ouder ge
worden. Zijn van vroeger zoo bekende rijzige
figuur was diep gebogen. Maar zijn wilskracht
typeerend was, dnt hij toch alleen, op zijn
stokje leunend, naar het rijtuig stapte en bij
zijn terugkeer den koetsier het fooit je ging ge
ven.
Het is de laatste keer geweest, dat hij ,,'n
luchtje scheppen" ging. Dinsdagnacht heeft hij
de benauwdheid terug gekregen, di'e hem in de
afgeloopen maanden zoo geplaagd had. Om
omstreeks negenen 's ochtends is hij zacht ont
slapen.
Tegen tienen vertelden de bakker en de
melkboer het verder op straat„weet u 't al
de oude heer Lohman is dood". En alle om
wonenden waren er vol van, dat het „toch nog
zoo onverwacht" gebeurd was.
(Hbld.)
Dc begrafenis.
Men meldt ons uit Den Haag:
De begrafenis van het stoffelijk overschot
van jhr. mr. A. F. de Savomin Lohman zal
Zaterdag a.s. op Oud Eik en Duinen plaats heb
ben. De rouwstoet vertrekt ten half twaalf
'svoorm. van het sterfhuis in de Trompstraat.
De ontslapene heeft den uitdrukkelijken wensch
achtergelaten, dat geen bloemen zullen wor
den gezonden en aan de groeve niet zal wor
den gesproken.
S. A. K. BARON VAN NAGELL
Te Brummen is, naar de Zutphensche Cit.
meldt, gisteren op 67-jarigen leeftijd overle
den de heer S. A. K. baron van Nagell, oud-
burgemeester van Warnsveld, commandeur in
do Duitschc orde Balije van Utrecht.
De overledene was van 1890 tot 1923 bur
gemeester dier gemeente; daarvoor stond hij
gedurende een achttal jaren aan het hoofd der
gemeente Hoevelaken. Hij was tevens ruim 19
jaar lid van den gemeenteraad van Warnsveld.
Jarenlang was hij voorzitter der afdeel mg Zut-
phen-Warnsveld van de Geld. Overijselsche
Maatschappij van Landbouw. Voorts was hij
president van de commissie van toezicht op
de Rijkslandbouwwinterschool, voorzitter van
de Prov. commissie voor de verbetering van
het rundvee in Gelderland, terwijl hij van het
begin tot het einde voorzitter van den raad
van toezicht voor den Proeftuin van Zutphen
en omstreken is geweest.
MR. J. A. G. GOCKINGA.
Vicc-president der Groningschc
rechtbank.
Te Groningen is plotseling overleden mr. J. A
G. Gockingu, vice-president van de arrondissc-
ments-rechtbnnk aldaar. De overledene werd
geboren te Winschoten in 1855 en promoveerde
te Groningen in 1881. Hij was achtereenvolgens
ambtenaar van het O. M. tc Groningen, rechter
te Alkmaar, sinds 1896 idem to Groningen en
sinds 1914 vice-president oJdanr.
MIJ. TOT NUT VAN 'T ALGEMEEN.
Algcmcene vergadering.
Men meldt ons uit Arnhem. Gister werd on
der voorzitterschap van prof. dr. Ph. Kohn-
stomm alhier in de zaal van Maison de Bruin
do 138e algemeene vergadering gehouden van
de Maatschappij tot Nut van het Algemeen.
In zijn openingsrede wees prof. Kohnstamm
op de betere vooruitzichten vergeleken bij vo
rige jaren. In ons nationaal leven schijnt die
ergste economische inzinking voorbij te zijn.
Ook van de Maatschappij getuigde spr., dat met
hoop en goeden moed de toekomst kan worden
ingegaan. Spr. herdacht het heengaan van mr.
Ketwich Vei schuur, lid van het Hoofdbestuur,
die vooral op het gebied der financiën in de
Maatschappij gemist zal worden.
In dit verbond wees spr. op de noodzakelijk
heid van vorhooging der inkomsten.
Bij de bespreking van den toestand der
maatschappij maakte spr. gewag van de goede
ontwikkelng der districten, ondanks de noodige
financieele besprekingen.
Uitvoerig besprak spr. de kwestie van onder
wijs en volksontwikkeling. „Mocht ik aldus
spr. in mijn rede ter vorige algemeene ver
gadering u medcdeelen, dat er ernstige plan
nen in voorbereiding waren ter nadere bestu-
dccring van de denkbeelden neergelegd in de
brochure van Gerhard en mij, die reeds ter
sprake waren gekomen in onze algemeene ver
gadering van 1922, en de hoop uitspreken, dat
reeds aan deze algemeene vergadering daar
omtrent nadere mededeeling zou kunnen wor
den gedaan, thans kon ik met voldoening con-
stateeren, dat die verwachting is verwezenlijkt.
Het rapport van onze studiecommissie over
scholen met losser klasseverband om te gera
ken tot meer didaktische en paedagogische
vrijheid, tot betere eerbiediging van de per
soonlijkheid en aankweeking van meer zelfstan
digheid, gemeenschapszin en verantwoordelijk
heidsbesef in en door de school, is verschenen.
Het heeft de aandacht getrokken van ieder, die
niet meent dat het Nederlandsche onderwijs
een heilig huisje is, waaraan niet incer mag
worden geraakt.
Hoezeer ons deze aanvankelijke medewerking
verheugt, met omzichtigheid zullen wij moe
ten waken tegen het gevaar slechts een snel
uitbrandend stroovuur te hebben ontstoken.
Ernstige studie en noeste arbeid van velen
zullen noodig zijn om de Nederlandsche jeugd
de vruchten te doen smaken van de kiemen in
ons rapport neergelegd. Overhaasting moet
worden vermeden, zij zou een groot gevaar be-
teekenen voor de beweging, waarvan wij recht
hebben veel te verwachten mits zij zich hoedt
voor den waan, dat in korten tijd een zoo diep
geworteld en fijn vertakt organisme als een
schoolstelsel in den grond zou kimnen worden
veranderd.
Vóór alles hebben wij behoefte aan een niet
te klein, maar vooral ook niet te groot aantal
scholen, waar onder degelijke en kritische lei
ding ervaringen worden verzameld. Eerst op
zulk een grondslag voortbouwende, zal men aai)
toepassing op groote schaal mogen denken.
Onze eerste stap zal moeten zijn voor derge
lijke proefnemingen den weg te banen. Van de
krachtige medewerking van tal van mannen en
vrouwen uit het ondcrwijzerscorps mogen ons,
gelijk ik reeds zeide, verzekerd houden. Ook
ten opzichte van de niet minder onontbeerlijke
sympathie der autoriteiten zijn de teekenen
gunstig. Mocht ik u verleden jaar de verzeke
ring geven dat de verantwoordelijke leider van
de staatszorg voor ons onderwijs een open oog
heeft voor de gevaren waarmede de vergaande
centrale overheidsbemoeiing het onderwijs be
dreigt, sedert heeft in de beide Kamers der
Staten Generaal de Minister van Onderwijs uit
drukkelijk verklaard, dat hij met dc vrijmaking
van ons onderwijs zoo ver wenscht te goan
als een goede gong van zaken slechts ge
doogt.
Onze Maatschappij zal niet aarzelen haar
historische roeping getrouw tc blijven door in
de voorste gelederen te gaan van hen, die voor
die grootere vrijheid strijden. Weliswaar heb
ben wij in het afgeloopen jaar nog niét ge
volg kunnen geven aan het desbetreffend voor
nemen, eveneens medegedeeld in dc vorige al
gemeene vergadering. De tijdsomstandigheden,
die zooveel roering gaven juist op onderwijs
gebied, waren daarvoor te ongunstig. Maar wij
hebben de gedachte geenszins opgegeven, en
hopen eerlang in de gelegenheid te zijn stap
pen tot haar verwezenlijking te doen,
Eén onvermijdelijke voorwaarde weliswaar
zal doorvoor vervuld moeten blijven de paci
ficatie van den polilieken schoolstrijd door de
financieele gelijkstelling van openbaar en bij
zonder onderwijs.
Reeds verleden jaar wees ik er op, dat onze
Maatschappij vasthoudende aan de politiek, die
zij onder leiding van Dr. D. Bos tot de hare
had gemaakt, in die pacificatie de hechte basis
ziet van elke verbetering van ons volksonderwijs.
Maar, mocht ik toen met optimisme gewagen
van den beëindigden politieken schoolstrijd,
helaas moet ik thans reeds constateeren, dat
ernstig bedreigd is, wat wij toen verzekerd
achtten. Immers het juist in de Tweede Kamer
aangenomen wetsvoorstel bevat niet naar zijn
bedoelingen, maar naar zijn mogelijke conse
quenties een zoodanige bevoordeeling van het
bijzonder onderwijs, dat van een financieele ge
lijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs
op dit oogenblik nauwelijks meer kan worden
gesproken.
De zeer radicale wijziging van art. 28 toch,
hetwelk de regeling bevat van het aantal leer
lingen per onderwijzer, maakt een strikte uitvoe
ring van de wet voor de kleine scholen uiterst
bezwaarlijk, ja bijkans onmogelijk. Maar terwijl
nu terecht ten opzichte van het openbaar onder
wijs ontduiking onmogelijk wordt gemaakt door
de bevoegdheid van hoogere organen om de
samenvoeging van scholen te gelasten, is elke
mogelijkheid van controle ten opzichte van het
bijzonder onderwijs blijven ontbreken. De lijks-
schatkist wordt eenvoudig overgelaten aan de
willekeur van ieder, die om welke reden dan ook,
bijv. om een grooter aantal onderwijzers te krij
gen, dan met de bedoeling- der wet strookt, tot
scholensplitsing overgaat. Naast de verstoring
van den schoolvrede dreigt dus in dezen be-
zuinigingstijd het geenszins denkbeeldige ge
vaar, dat dit wetsvoorstel, in naam der bezuini
ging doorgedreven tot aanmerkelijke hoogere
kosten zal voeren. Ons hoofdbestuur heeft het
zijn plicht geacht ernstng voor deze gevaren te
waarschuwen. In twee adressen heeft het zich
tot de regeering gewend, daarbij met nadruk
uitsprekende, dat het de regeering op den weg
der bezuiniging wil steunen en den weg daar
heen nader omschrijvende. Maar het heeft niet
mogen baten. Noch dc regeering, noch de
Kamer-meerderheid hebben aan deze ernstige
bezwaren eenige aanducht geschonken.
De kans, dat de Eerste Kamer nauwkeuriger
zal toezien, zoo niet op de pacificatie, dan al
thans op de belangen der schatkist, is helaas
gering. Zoo blijven ons slechts twee kansen
over om te ontgaan aan de noodlottige gevolgen
die wij van de nieuwe wet duchten. De eerste
is deze, dat de onderwijsmannen ter rechter
zijde, de overgroote meerderheid althans der
schoolbesturen en onderwijzers, weerstand zul
len bieden aan de verleiding door middel van de
bepalingen dezer wet het bijzonder onderwijs te
bevoordeelcn ten koste van het openbaar onder
wijs en de rijksschatkist. Hoe men hierover denkt
is voor een groot deel een vraag van tempera
ment. Ik wensch daarover geen meening uit te
spreken, doch merk slechts op dat de voordee-
len, die de wet biedt aan hen, die er handig ge
bruik van willen maken, wel bijzonder groot zijn.
Mocht de verleiding daardoor geschapen te
sterk blijken, dan rest ons slechts de hoop, dat
Regeering en Kamermeerderheid straks voor de
taal der feiten minder ontoegankelijk zullen blij
ken dan zij zich thans tegenover die van onze
argiunentcn hebben betoond. Onze taak zal het
in elk geval zijn om de uitwerking der nieuwe
bepalingen in de practijk nauwkeurig gade te
slaan en elk misbruik maken van het blind ver
trouwen van den wetgever voor het forum van
de publieke opinie te brengen.
Ik reken erop, dat wij bij dat streven de me
dewerking zullen hebben van allen, hetzij voor
standers van openbaar onderwijs of bizonder,
van neutraal of confessioneel onderwijs, die de
algemeene belangen der volksgemeenschap we
ten te stellen boven particuliere belangen of
de geschillen van een kleinen kring. Uiteraard
heeft ons hoofdbestuur in dezen nog geen be
slissing kunnen nemen. Maar het zal in zijn
eerstvolgende vergadering overwegen wat ons
te dezer zake te doen staat.
Ten slotte besprak prof. Kohnstamm de be-
teekenis der zoogenaamde vrije jeugdvorming
en van het ontwikkelingswerk voor volwassenen.
Hierna verklaarde hij de vergadering' voor
geopend.
Jaarverslag.
Aan het jaarverslag van het hoofdbestuur,
door de vergadering goedgekeurd, ontleenen
wij, dat in het afgeloopen jaar vier nieuwe de
partementen toetraden, waartegenover negen
werden opgeheven. Het aantal districten is ge
lijk gebleven. Het aantal leden is gestegen van
25,301 tot 25,444. Het nadcelig saldo, dat in
1920-1921 30,490 bedroeg en in 19-21-1922
teruggebracht werd op 18,509, bedraagt thans
nog slechts 3,841.97.
De begrooting voor 1923-1924 wijst een te
kort aan van f 6881.50, doch verwacht wordt,
dat het minder zal bedrogen.
Voor het jaarverslag vcry/ijzen wii overigens
naar het tweede blad*' y