WIJNHANDEL J. A. SCHOTERMAN Zn.
SCHILLETJE
Gewas 1920 Raymond Macau
Gewas 1920 St. Emilion
F 1.—- F. 40.-.
F 1.40 F 56.--
WIANTELMAGAZUN „DE ADELAAR"
I
1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
BINNENLAND.
UTR. STRAAT 17 GeTGStlgd 1878
BIJZONDER AANBEVOLEN:
TELEFOON 145
Per flesch Per Anker
Garbardine REGENmantels vanaf 18.90
Loden REGENmantels (alleen prima kwaliteit)
Gummi REGENmantels vanaf f 11.50
Leer REGENmantels - 16.90
In Meisjes Regenmantels en Capes alle maten
BELEEFD AANBEVELEND.
H
Likeur van bijzonder fijne
T
A
samenstelling
E
1
p. fl. f 3.4o
ei
1 1
2
4
1
S. H MASSA
2
6
AFD Advertentie Bureau
Arnhemsche Poortwal 2a.
Tel. 513
Plaatsing van
advertentiesin
alle bladen zonder
H prijsverhoogmg BB
ministers der partij, die onder leiding* staat van
generaal Averescu. De Roemeensche regeering
beweert n.l. documenten te bezitten, volgens
welke generaal Averescu plannen heeft voorbe
reid om het kabinot-Brntianu ten val te bren
gen en zichzelf tot dictator te doen uitroepen.
In de straten van Boekarest surveilleeren pa
trouilles. Samenscholingen en vergaderingen
zijn verboden.
VERHOOGING DER UITVOERRECHTEN
VOOR GRAAN.
Boekarest, 30 Juli. (B. T. A.) De mi
nister besloot den vrijen handel i n en den
uitvoer vai\ graan te handhaven, maar het
uitvoerrecht te verhoogen tot 45.000 lei per
wagon.
POLEN.
SKRZYNSKI BLIJFT POOLSCH VERTEGEN
WOORDIGER BIJ DEN VOLKENBOND.
Skrzynski, de nieuwe minister van buitcn-
landsche zaken, blijft, naar draadloos uit Berlijn
wordt bericht, de vertegenwoordiger van Polen
bij den Volkenbond.
DE NIEUWE MINISTER VAN BUITENLAND-
SCHE ZAKEN.
Het programma van Skrzynski.
Köningshutte, 30 Juli. (W. B.) Vol
gens een mededeeling van den Obcrschlesi-
schen Kurier heeft de nieuwe minister van biri-
tenlandsche zaken, Skrzynski, gisteren een
overzicht gegeven van zijn programma.
De verhouding van Polen tot Duitschlnnd,
zeide Skrzynski, zal zijn zooals die van
Duitschlond tot Polen. Het is het streven van
Polen met Duitschlond. maar ook met Rus
land zoo vriendschappelijk mogelijk te leven,
niet alleen in politiek, maar ook in econo
misch opzicht. Voorts zol de verhouding van
Polen tot de beide landen ufhankelijk zijn van
de verhouding van beide staten tot de bestaan
de vei dragen en .den Volkenbond. Wanneer
Duitschland en Rusland zich de idee van den
Volkenbond eigen maken, don gelooft
Skrzynski, dat het denkbeeld van een eendrach
tig nabuurschap en samenwerking ten volle zal
kunnen worden verwerkelijkt.
POLITJEKE GEVANGENEN IN HONGER
STAKING TE GLEIWITZ.
Gleiwitz, 30 Juli. (W. B.) De wegens
politieke vergrijpen in de gevangenis alhier
gedetineerde gevangenen, ongeveer een vijftig
tal, rijn in hongerstaking gegaan.
DE ALGEMEENE STAKING IN POOLSCH
OPPER-SILEZIË.
Ratibor, 50 Juli. (W. B) Tengevolge
van de staking in Oost-Opper-Silezië zit Ru-
tibor, dat zijn stroom krijgt van de myn Em
ma by Rybnik, zonder electriciteit. Verschillen
de bedrijven moesten dientengevolge het werk
staken. Ook de kranten zijn niet verschenen.
De straatverlichting is eveneens gestoord.
Kattowitz, 50 Juli. (W. B.) De alge-
mcenc stoking in Oost-Opper-Silezië wordt in
alle mijnen en Hutten streng gehandhaafd. Van
daag zijn alle ploegen als één man weggeble
ven. De onmisbare werkzaamheden worden ten
deele door ambtenaren verricht. De bedrijfs-
raden trachten de arbeiders te bewegen vol te
houden en alleen de aanwijzingen van hun
leiders te volgen. De vakvereenigingen der ge
ëmployeerden hebben zich tot dusver nog niet
bij de staking aangesloten. Zij hebben gisteren
vergaderd en besloten vandaag cn morden een
stemming onder hun leden te houden, om uit
te maken of men aan de algemeene staking al
don niet zal deelnomen.
ZUID-SLA VIE.
UIT DE ZUID-SLAVISCHE POLITIEK.
Belgrado, 30 Juli. (W. B.) In de giste
ren gehouden zitting van den ministerraad is
besloten de Skoeptsjina in buitengewone ver
gadering bijeen te roepen. Verder is verklaard,
dat aan de bestrijding der corruptie bizondere
aandacht zal worden gewijd. Aan den minister
van justitie is opgedragen ten spoedigste tot
opheffing van het sekwester over te gaan
Posjitsj is van plan naar Frankrijk te gaan
om een kuur te doen.
TURKIJE.
VERPLAATSING VAN DEN ZETEL DER
TURKSCHE ADMIRALITEIT
Berlijn, 30 Juli. (N. T. A. Draadloos).
De bladen berichten, dat de Turksche regee-
ring van plan zou zijn den zetel van de Turk
sche admiraliteit en de marinewerkploatsen van
Constantinopel naar ïsmid te verplaatsen.
GRIEKENLAND.
MOTIE VAN VERTROUWEN IN DE
REGEERING.
Athene, 31 Juli. (V. D.) Dc Nat. Verg.
heeft met I8T tegen 141 stemmen en 20 ont
houdingen een motie;, van vertrouwen in de re
geering aangenomen.
GRIEKSCH-BULGAARSCHE GRENS
INCIDENTEN.
Athene, 30 J u 1 i (B. T. A.) De bladen
melden, dat er op de Bulgaarsche grens ge
vechten plaats hadden tusschen Grieken cn
Bulgaarsche benden, waarbij drie komitadjis
gedood zijn. Ook werden verscheidene komi
tadjis gevangen genomen, die echter door een
andere Bulgaarsche bende bevrijd zijn. Ook bij
Goemoeldsjina zouden Grickschc grensposten
door Bulgaren aangevallen zijn.
Athene, 50 Juli. (B. T. A.) De Bulgaar
sche regeering betuigde haar leedwezen en be
loofde bestraffing der schuldigen aan den aan
slag op den Griekschen burgemeester van Vo-
dena op 27 Juli.
VEREENIGDE STATEN.
DE WERELDVLUCHT DER AMERIKANEN.
Londen, 30 Juli (N. T. A. Draadloos). Lui
tenant Lowell Smith, de leider van de Ameri-
kaansche wereldvliegers, zeide, voor hij ver
trok voor de laatste etappe van zijn grooten
tocht, dat hij 09 pet. kans had thans den
tocht te volbrengen. Een ontzaggelijke menig
te was rond het vliegveld bijeen om de onver
schrokken vliegers een gcede reis tc wenschon.
Smith zeide nog, dot hij or vast op rekende over
een maand in Los Angelos terug te zullen zijn.
De grootste moeilijkheid, die hem nog wacht
is de vlucht van Groenland naar Labrador*
waar vermoedelijk veel ijs zal zijn. Nadat wij
echter de sneeuwstormen van Alaska en de
zandstormen van Azië hebben getrotseerd, zei
hij, heeft het ijs van Groenland geen afschrik
king meer voor ons. Hoewel wij overal harte
lijk zijn ontvangen, zijn we vooral getroffen
door de vriendelijkheid der Engelschen en het
spijt ons tc vertrekken, maar het wordt tijd.
Met deze woorden stapte hij in zijn vliegtuig,
gaf een tecken met dc hand, wuifde de menig
te toe en vertrok.
ZUID-AMERIKA.
DE OPSTAND IN BRAZILIË.
New Y o r k, 30 Juli. (R.) De in het buiten
land loopende geruchten omtrent voortzetting
van de activiteit van de revolutionairen in Bra
zilië worden hier niet bevestigd. De bladen be
helzen niets over dat onderwerp. Het laatste te
legram, dot op het departement van Staat is
ontvangen, meldde do ontruiming van Sao
Paolo. Het Braziliaansche gezantschap zegt,
dat de beweging deliniticf is afgeloopcn.
Het heeft stellig zin nog e\en te memorceren,
op welke wijze Nederland in militair opzicht
reageerde op de gebeurtenissen in het laatst
van Juli 1914. Toen de politieke spanning in
Europa een hoe langer hoe dreigender aanzien
kreeg en sommige landen reeds mobiliseer
den, meende men ook in Nederland niet langer
stil tc kunnen zitten.
Een der eerste maatiegelen op 31 Juli was,
in verband met de buitengewone omstandig
heden, de oproeping onder de wapenen van de
landweergrens- en kustwacht. Tegelijkertijd be
sliste de Koningin, dat er oorlogsgevaar be
stond in den zin van art. 186 van de grondwet.
Deze beslissing beteckende nog geen mobilisa
tie, maar was slechts een voorzorgsmaatregel
orn op een gegeven oogenblik snel een deel
van het rijksgrondgebied in staat van oorlog
te verklaren. Tevens brachten de bladen op
31 Juli een bericht van 't verschijnen van een
ontwerp van wet, waarbij verschillende inge-
lijfden bij de militie, voor wie de dienst op 31
Juli 1914 of later eindigde, voorloopig in
dienst werden gehouden. Een tweede wetsont
werp bepaalde hetzelfde voor de dienstplich
tigen bij de landweer, wier dienst op 1 'Augus
tus of later zou zijn geëindigd. Een wijziging
werd gebracht in het Koninklijk besluit betref
fende de toelating van vreemde oorlogsschepen
In de Nederlondsche havens. Zeer duidelijk
werd de ernst van den toestand op 31 Juli ge
ïllustreerd door het feit, dut wielrijdende esta
fettes dien dag geregeld tusschen dc departe
menten en de verschillende autoriteiten te
's-Gravenhagc heen en weer gingen.
De minister van oorlog richtte tevens aan de
couranten een missive, inhoudende het gebod
tot geheimhouding van berichten over militaire
maatregelen. Met het oog op den ernstigen po-
litieken toestand werden alle verloven van de
ambtenaren bij het hoofdbestuur der posterijen
en telegrafie ingetrokken. De ambtenaren
mochten Den Haag niet verlaten.
De belangrijkste maatregel was echter, dat
nog in den loop van denzelfden dag, 31 Juli,
de mobilisatie van het geheele Nederlandsche
leger werd afgekondigd. Het oprocpingsbesluit
werd dien dag te half twee door de Koningin
geteekend. De consequentie ervan was, dat alle
miliciens cn landweermannen met spoed moes
ten opkomen. Het behoeft geen betoog, dat het
bericht betreffende de mobilisatie alom in den
lande beroering wekte. De officieele berichten,
overal in steden en dorpen aangeplakt, stonden
begrijpelijkerwijze in het centrum der aandacht.
Zij vermeldden het volgende
Bericht.
„Aan het telegraafkantoor is ontvangen
een telegram betreffende de opkomst met
spoed van alle verlofgangers der nationale
militie, waarvan een uittreksel hieronder
volgt
Oproepingstelegram. Alle miliciens met
spoed opkomen. Datum van opkomst: één
Augustus.
Men wordt uitgenoodigd aan boven
staand bericht zooveel mogelijk ruchtbaar
heid te geven.
Een ander biljet riep de landweermannen op.
Den volgenden dag, I Augustus, overal in
ons land militair beweegde treinen zaten
volgepropt met militairen, die zich naar de in
hun zakboekje opgegeven plaatsen begaven,
een toen nog onzekere en voor velen beang
stigende toekomst tegemoet.
RADIONIEUWS.
Toespraak van minister Ruys
per radio.
Heden:
8 u. Toespraak van den minister-president
jhr. mr. Ch. Ruys de Beerenbrouck ter herden
king van de mobilisatie 1914, door den zender
P. C. G. G. van de Ned. Radio-Industrie, Den
Haag, golflengte 2500 M.
DE TARIEF WET.
Het standpunt van de Rotter-
damschc Middenstandsverecni-
gingf-
Deze organisatie heeft zich over de Tariefwet
uitgesproken met dc volgende motie
Dc Rotterd. Middenstandsverecniging Handel
en Nijverheid, in openbare vergadering bijeen
op 30 Juli 1924, vereenigi zich met de con
clusie. uitgbracht door de Kamer van Koop
handel alhier, en wenscht vooral op het t ij d e-
1 ij k e van de nieuwe tariefwet den vollen na-
diuk te leggen.
DE PRINS IS IN DEN HAAG
AANGEKOMEN.
Z. K. H. de Prins die, naar men weet, de Ko
ningin en de prinses na de reis in Scandinavië
vooruit gereisd is, kwam gisterochtend te
's-Gravenhage aan.
AUDIËNTIE.
De gewone audiëntie van den minister van
Justitie zal Zaterdag 2 Augustus a s. niet
plaats hebben.
MINISTER VAN DIJK AFWEZIG.
De minister van oorlog, de hevr Van Dijk,
zal van a.s. Zaterdag* af gedurende de maand
Augustus Tpet verlof afwezig zijn.
DE COMMISSARIS DER KONINGIN IN
NOORD-HOLLAND MET VERLOF.
Gedurende de maand Augustus zal, wegens
verblijf buitenslands van jhr. mr. dr. A. Roëll,
diens functie van Commissaris der Koningin
dn de provincie Noord-Holland worden waar
genomen door het lid van Gedeputeerde Sta
ten, den heer J. N. Hendrix.
NEDERLAND EN DE MOBILISATIE.
Een herinnering aan dc kritieke
dagen von 1914.
Het kon haast niet anders, of onze gedachten
gaan thans terug naar <)e gebeurtenissen, die
tien jaar geleden plaats vonden en'die den in
zet vormden van een oorlog, die zoo n cata
strophe in zedelijk en materieel opzicht voor
de wereld vormde, dat het nog wel verschei
dene decennia zal duren voor de laatste sporen
voorgoed zijn verdwenen. Op de Londensche
conferentie, die thans wordt gehouden, doet
men, nadat zoo vaak vruchteloos hiernaar is
gestreefd, een herhaalde poging om óe fatale
gevolgen van den oorlog, die een algemeene
ontreddering in de wereld teweeg bracht, te
liquideeren.
DE WIJZIGING DER BOTERWET.
Een verzoek waaraan geen ge
volg wordt gegeven.
Onlangs is gemeld, dat dc Algemeene Ne
derlandsche Zuivelbond aon dc regeering had
verzocht, bij de onderhanden zijnde wijziging
der Boterwet ook de bepalingen op te nemen,
dat in winkels, waar natuurboter verkocht
wordt, geen margarine verkocht mag worden
en omgekeerd, en dat margarine alleen ver
kocht mag worden in verpakking van den fa
brikant.
Het Hdb!. verneemt thans, det de regeering,
in verband met ernstige bezwaren van andere
zijde aangevoerd, besloten heeft aan dit ver
zoek geen gevolg te geven.
CREDIET AAN DE HANDELSKAMER
TE ROTTERDAM.
Het standpunt der rcgcering.
Gemeld wordt
De Middenstandsbesturenbond had zich naar
werd medegedeeld, tot den minister van finan
ciën gewend teneinde ZExc. te verzoeken om
ter vergemakkelijking van de tusschen de Sta-
ten-Generaal en de regeering over het alge
meen beleid der Handelskamer, te Rotterdam,
gevoerde zakenbeleid, alsnog een onderzoek te
doen plaats hebben naar de geste der leden
dier Kamer.
In het bijzonder derhalve een onderzoek niet
naar het dorre cijfermateriaal, dat de boek
houdkundige beteekenis der zaken aangeeft,
maar meer het beleid als concurrente tegen
over den middenstand, die de lasten te dragen
heeft, ter wille van de lusten aan de coöpera
tie geboden in het zoo bereidwillig verstrekte
crediet, middels de Ned. Bank.
De minister van financiën heeft nu den
bond bericht dot ZExc. in het, dato 4 Juli, aan
de Kamer overgelegde materiaal, meent ook
aan het verlangen van den bond te hebben
voldaan.
De minister schrijft o.m.
„Uit de overgelegde overzichten der be
drijfsresultaten der Handelskamer zal het U zijn
gebleken, dat het door U gewenschte onder
zoek, voorzoover zulks ter verzekering van de
geldelijke belangen van den Stoot wordt ver-
eischt, bereids volledig heeft plaats gehad.
Van de rijde van den bond zal alsnog de mi
nister er opmerkzaam op worden gemaakt, dat
door de wijze waarop de garantie wordt inge
lost, naar de meening van den bond, meer op
het spel staat dan de verzekering der gelde
lijke belangen von den Staat alleen. Immers
door bestendiging en inlossing van het crediet
schaadt de regeering den vrijen handel en
kiest zij partij, zakelijk en principieel, voor
een met vrijen handel strijdig distributiestelsel
ten koste der belastingbetalers.
OVERHEIDSPERSONEEL.
Een vergadering te Amsterdam.
Onder leiding van den heer F. van Meurs
vond 28 Juli een vergadering te Amsterdam
plaats van de hoofdbesturen der 3 bij het co
mité ter behartiging van de algemeene belan
gen van overheidspersoneel (A. C. O. P.) aan
gesloten organisaties, t. w. den Nederl. Bond
van Werklieden in Overheidsdienst, den Bond
van Nederlandsche Onderwijzers, den Ccntra-
len Nederl. Ambtenaarsbond.
Deze vergadering was in hoofdzaak belegd
ter bespreking van den toestand, geschapen ne
de vergadering der Centrale Commissie voor
Georganiseerd Overleg in Ambtenaarszaken
van 14 Juli j.L, waarin, zooals men weet, de
besprekingen geen voortgang konden vinden,
omdat eerst van de Rcgcering moest worden
vernomen, welk standpunt zij innam, nu ge
noemde commissie met 9 tegen 1 stem een
bezoldiging voor den schrijver van 1800 ma
ximum noodig achtte, zijnde 20 boven het
voorstel der regeering.
De heer F. S. Noordhoff hield over den ge-
heelen gang van zaken in de Centrale Commis
sie een inleiding, waarbij hij in het bijzonder
de aandacht vestigde op het feit, dat de regee
ring 'het de Centrale Commissie practisch ge
heel onmogelijk heeft gemaakt advies uit te
brengen over de voorgenomen salarisherzie
ning 1925, door haar de meest onmisbare ge
gevens te onthouden, welke zelfs nog niet in
het bezit der Centrale Commissie zijn gekomen.
Ten slotte deelde hij mede, dot van de Re
geering antwoord was ontvangen, inzake de
vraag van de Centrale Commissie, hierboven
ten opzichte van de salarieering voor schrij
vers gesteld.
Uit dit antwoord biijkt, dat de Regeering haar
eigen gang goot en thans zonder de Centrale
Commissie er verder in te betrekken de sula-
rissen voor het Rijkspersoneel, onderwijzers in
begrepen, zal vaststellen.
Na deze inleiding werd op voorstel van het
Comité besloten zoo spoedig mogelijk een on
derhoud aan te vragen met de S. D. Kamer
fractie, verschillende openbare vergaderingen
in het land te houden en door middel van een
reeks manifesten de burgerij in te lichten.
In de tweede plaats werd de kwestie behan
deld van de voorgenomen samenwerking
fusie tusschen den Centralen Nederlandschen
Ambtenaarsbond (C. N. A. B.) en den Centr. -
len Bond van Post-, Telegraaf- en Telefoonper
soneel (C. P. T. T.).
De vergadering nam van deze plannen met
instemming kennis en besloot het Comité van
Neutraal Overheidspersoneel (C. N. O. P.)
I waarbij de C. P. T. T. is aangesloten, tot een
j bespreking uit te noodigen op Donderdag 31
[Juli a.s. tc Amsterdam ten einde te overwegen
op welke wijze, wanneer en in welke plaatsen
de algemeene actie als hierboven bedoeld ge
zamenlijk kan geschieden.
SPOORWEGPERSONEEL.
Een audiëntie bij den minister.
De besturen van „Sint Raphael" en den Prot.
Chr. Bond van Spoor- cn Tramwegpersoneel
zijn M'ocnsdag 30 Juli bij den minister van
financiën op audiëntie geweest om te spreken
o\er de nieuwe pensioenregeling voor het
spoorwegpersoneel.
De minister deelde mede, dat de vertraging
inzake de indiening van de nieuwe regeling uit
sluitend is toe te schrijven aan het feit, dat
eene herziening van de pensioenregeling voor
de burgerlijke ambtenaren in bewerking is.
Het ontwerp van wet daarvoor is reeds van
den Raad van State terug ontvangen en zal, na
overweging van het advies van dien Raad, aan
de Stalen-Generaol worden aangeboden.
Daarna kan het ontwerp voor het spoorweg
personeel spoedig volgen, zoodat verwacht
mag worden, dat dit ontwerp de Tweede Kamer
in de najoarszitling zal bereiken.
Door deze bespreking heeft de deputatie den
steiligen indruk gekregen, dat de minister eene
spoedige totstandkoming der nieuwe regeling
zal bevorderen cn welwillend zal staan tegen
over eventueel voor het spoorwegpersoneel te
billijken afwijkingen van de regeling voor de
burgerlijke ambtenaren.
Zal de gong van zaken zijn zooals deze bij
de bespreking met den minister gedacht is, dan
kan binnen enkele weken het overleg over de
gewijzigde regeling tusschen directie cn organi
saties een aanvang nemen.
DE AMBTENAREN-SALARISSEN.
De onderhandelingen zijn af
gebroken.
De „Rsb." verneemt, dat de onderhandelin
gen tusschen de Regeering en dc centrale conv
missie voor georganiseerd overleg, omtrent de
salarissen der rijksambtenaren, thans geheel
zijn afgebroken. De Regeering zal nu, zonder
eenig advies, de nieuwe salarisfegeling voor de
ambtenaren vaststellen, welke regeling, zooals
men weet, 1 Jan. 1925 zal ingaan.
Dit conflict betreft intusschen niet dc salaris
regeling van de rijkswerklieden.
DE DROOGLEGGING DER ZUIDERZEE.
Wieringen binnenkort met het
vasteland verbonden.
Het eiland Wieringen, zoo lezen wij in de
Nieuwe Courant, zal over enkele weken met
den vasten wal van Noord-Holland zijn ver
bonden. Wel zal de verbindingsstrook nog niet
breed rijn, maar toch is dan de gelegenheid
geopend om het voormalige eiland anders dan
per vaartuig te bereiken.
De aangelegde dijk loopt van de Zuid-West
punt van Wieringen naar den wol. Het Amstel-
diep tusschen het eiland en de kust ha3 op de
plaats, waar de dijk is gelegd, vroeger een
diepte von niet minder dan elf meter. Aan het
leggen van den dijk is dan ook voorafgegaan
de beteugeling van het Amsteldiep, d.w.z. een
opvulling van de diepten tot op 4 of 5 meter
onder den waterspiegel.
Dc ligging van deze geul is natuurlijk van
grooten invloed geweest op de keuze van de
plaats, waar de laatste opening van den dijk
zou zijn. Want in deze laatste opening zal er
een strijd zijn tusschen de getijstroomen, die
des te sterker zullen zijn al naar het gat klei
ner wordt, en het materiaal, waarmee men het
gat tracht te verkleinen.
Het leggen van den dom is een van de merk-
waaidigste werken. Oorspronkelijk heeft men
dezen uit stortsteen willen optrekken, welk ma
teriaal dus van verre had moeten worden aan
gevoerd; de bruikbaarheid van een ander ma
teriaal was niet voorzien. Toch heeft de direc
tie der Zuiderzeewerken het geluk gehad een
materiaal te vinden, dat uitstekend geschikt
was en dat men niet van verweg behoefde te
halen. Want in de nabijheid van Wieringen
komt op den zeebodem een soort leem voor,
die, gedroogd, zoo hord wordt als rots, en
daardoor den naam van keileem gekregen
heeft. Ook ongedroogd onderscheidt deze leem
zich door een groote vastheid, men zou haast
zeggen door een Friesche koppigheid. Een dam
van dit materiaal moet de beschutting geven
voor het ongestoord opbouwen van het eigen
lijke, veel grootere dijklicham daarachter. De
.ontdekking" van het keileem heeft het mo-
!*elijk gemaakt minder aan materiaal en dus
meer aan werkloon uit te geven, m. a. w. weer
meei te doen voor bestrijding van de werk
loosheid.
De ruim twee K. M. lange dijk toont nog
slechts een gat van ongeveer 150 M. Heeft de
vloed zijn hoogtepunt bereikt en is het doode
tij ingetreden, dan ontladen bijzonder gecon
strueerde, met keileem geladen schepen zich
aan de randen van het gat, door het openen
van hun bodem waarna, zoodra de plek te on
diep voor de schepen geworden is, kranen met
grijpers hun taak overnemen, om ten slotte,
wanneer de waterspiegel bereikt is, vervangen
te worden door mannen met kruiwagens.
Daarna komt de beurt aan de zandzuigers, dio
den dam tot een dijk van 75 M. verbreeden.
Dan volgen nog tal van bewerkingen zooals
het bekleeden met klei en steen. Aan alle sta
dia ziet men de werklieden bezig: hoe verder
men van het gat af is, des te meer is de dijk
reeds gevorderd.
De geulen, door den stroom gevormd, zullen
langzaum maar zeker verzanden wanneer aan
den stroom de weg tusschen Wieringen en
Noord-Holland wordt afgesneden. Had men dus
in den dijk een sluis voor de scheepvaart ge
bouwd op die plaats, waar nu het Amsteldiep
is, dan was men voor de noodzakelijkheid ko
men te staan om in het Amsteldiep steeds
baggerwerken te laten uitvoeren. Om deze
moeilijkheid te ontgaan en tevens de afwatc-
ringsbelangen van dc Noordhollandsche water
schappen te dienen legt men nu ook een kanaal
aan langs de kust van Noordholland van Van
Ewijkssluis af een achttal K.M. in noordelijke
richting.
Men had dit kanaal binnen den reeds bc-
aanden zeedijk kunnen aanleggen. Men had
dan moeten onteigenen en veel moeten onder
handelen met allerlei waterschappen. Boven
dien had men den ouden zeedijk dan, met het
oog op de te verwachten hoogere vloedstanden,
de sluiting belangrijk moeten ophoogen.
Daarom is het een geniale zet geweest het
nieuwe kanaal buiten de oude zeewering te doen
aanleggen. De oude zeedijk blijft nu als sloper-
dijk liggen achter een in de zee opgeworpen
nieuwen zeedijk, waartusschen dan het nieuwe
kanaal gegraven wordt. Onteigeningen (cn dus
landverlies) worden vermeden, cn deze oplos
sing is nog goedkooper ook!
Ook op Wieringen zelf, dat tijdelijk tegen
de zee wordt verdedigd door „Zuiderzeewer
ken", en ten Oosten daarvan zijn voorbereidin
gen voor de algeheele afsluiting van de Zuider
zee getroffen. Naast het kleine ondiepe haventje
aan den noordoostelijken oever van het eiland
is een ruime haven gebouwd, die toegankelijk
is voor grootere schepen. Oostelijk daarvan
ligt, omringd door een dijk, het terrein waar
later de groote schutsluis cn de uitwaterings
sluizen moeten komen. Deze dijk geeft reeds
een beeld, hoe dc andere dijken afgewerkt zul
len worden en door zijn bijzondere ligging be
schermt hij de N.O. punt van Wieringen tegen
de kracht van den vloedstroom, die langs den
Helder, om Wieringen, naar het Zuiden zijn weg
neemt. Het gedrag van de aan sterke afschu
ring bloot staande N.O. hoek van dien dijk
zal een goed beeld geven van zijn stevigheid.
Het terrein dat binnen dezen „beschcrmings"'-
dijk ligt, is nu drooggelegd om vastheid en
waterdichtheid van dijk cn bodem te kunnen
onderzoeken. Beide eigenschappen zijn zoodanig
aanwezig, dat men met vol vertrouwen het wel
slagen van de verdere werkzaamheden tege
moet ziet.
Als een der groote voordeden van een afge
sloten Zuiderzee mag zeker wel gelden het feit,
dot het water in het te vormen IJselmeer zoet
zal zijn, terwijl de waterstand naar behoefte
kon worden geregeld. Wie bekend is in Noord-
Holland of Friesland, weet hoe geweldig groot
de moeilijkheden zijn, die men met het water
ondervindt. Steeds is het brak, dikwijls zoo erg
dat zoet v ater als melk bij de liter uitgemeten
verkocht wordt Friesland kan in een drogen
zomer geen water inlaten in een natten bij
aanhoudenden westenwind geen water loozen,
daar dan het zeewater hoog tegen de kust op
staat. Is het IJselmeer er, dan liggen er vele
voordeelcn voor het grijpen. Bij groote droogte
stuwt men het water een kwart meter op cn in
natte zomers zal nooit langer dan ten hoogste
eenige dagen op een gelegenheid om te spuien
gewacht behoeven te wordan.
De meeste mcnschen hebben er geen denk
beeld van hoeveel water een willekeurige Fa
briek in één dag gebruikt. Door deze groote
hoeveelheden kan men geen duinwater gebrui
ken, daar de voorraad hiervan veel en veel te
beperkt is. Men is dus aangewezen op het wa
ter van onze stroomende rivieren ofop het
water van onze boezems van onze groote water
schappen. Maar deze boezems zijn voor het
meerondeel verzout en wel het sterkst in het
Noorden.
Het zoete water uit het IJelmeer zal daar
voor de industrie een ware uitkomst zijn. Ook
werkt het zout uit de Zuiderzee nog in. Amstel-
land en in Rijnland sterk nadeelig en zelfs
zóó zuidelijk zou het zoet worden van de Zui-
derszee als een weldaad gevoeld worden. Door
de groote hoeveelheden water, die de industrie
gebruikt, is ieder één duizendste deel zeewater
dat het water minder bevat een groot voordeel.
Komt het zeer goede IJselweter op ruime
schaal beschikbaar, dan zal concurrentie mei
