WUMNDEL J. A. SGHSTERMAN Zn,
PIANO'S
Fa. R. van den Burg
MANTELMAGAZIJN „DE ADELAAR
GERHARD ADAM
VOLKSUNIVERSITEIT-AIRS»
STADSNIEUWS.)
Gewas 1920 Raymond Macau F 1.—- F. 40.--
Gewas 1920 S4. Emilion F 1.40 F 56.--
Gekleurde DAMES- en KINDERMANTELS
ZWARTE MANTELS in alle groote maten
BONTMANTELS
Schitterende Sorteering
AMERSFOORISCH DAGBLAD
Hebt U een
Taxi of Auto noodig?
Bel dan op He. 42
vertegenwoordigers
Arnhemschestraat
OPENINGSAVOHD WINTERSEIZOEN '24 - '25
„DE MEISTREEL EN HEI MIDDELEEUWSE! LIED."
KRACHTOVERBRMG
Voordeelige prijzen
UIT DEN OMTREK.)
UTR. STRAAT i7 Gevestigd 1878 TELEFOON 145
BIJZONDER AANBEVOLEN Per flesch: Per Anker
77
AFD Advertentie Bureau
Arnbemsche Poortwal 2a.
Tel. 513
Plaatsing van
advertentiesin
alle bladen zonder
prijsverhoogingEJ
VOOR FIJNPROEVERS
EXELSIOR
roods en witte natuuiporl
per flescb f 1.25
NEEWIT PROEF
Havik 41 S. H. Massa Tel. 292
Herplaatsing wegens misstelling.
Zaterdag 11 October des avonds 7V2Uur
in „DE VALK".
Entréé 0.30, 0.60 of 0.90 naar verkie
zing.
Rede van K. TER LAAN,
Burgemeester Zaandam.
Onderwerp:
Deze voordracht wordt opgeluisterd door
GEERT DILS, voorheen zanger van de Brus-
selsche opera, die een aantal liederen zal
zingen met begeleiding op de Middeleeuw-
sche theorbe luit.
Kaarten na 5 uur Kortegracht 2G.
KORTER ARBEIDSTIJD
WEER - ARBEIDSPRESTATIE
~r
Lb. SCHOQLÉMAW
VVUCCTRO-TCCHNIbCH BUDEAJ
AMERSf OOCT
^5MAlLCPADl2 Teier 42J
BULGARIJE.
DE BULGAARSCHE HERSTEL-
VERPLICHTINGEN. i.
Naar de Petit Parisien meldt, zal de Bulgaar-
sche minister van buitenlandsche zaken ge
durende zijn verblijf te Parijs te bevoegder
plaatse met een voorstel komen tot verminde
ring van de Bulgaarschc herstelverplichtingeR.
TS JECHO-SLOW AKI JE.
DE COMMERCIEELE BETREKKINGEN
MET DUITSCHLAND.
Praag, 7 Oct. (W. B.) De Prager Nach-
richtendienst meldt: Het sluiten van een han
delsverdrag met Duitschland wordt van Tsjechi
sche zijde niet als een bizonder dringende aan
gelegenheid voor de Tsjechische handelspoli
tiek beschouwd. Liever venscht men de wer
king van het plan-Dawes op het Duitscho eco
nomische leven en da nntu-ikkelina van de
Duitsch-Fransche onderhandelingen af te wach
ten, omdat hierdoor de basis, waarop onder
handeld moet worden, zeer kon veranderen,
RUSLAND.
HET OPTREDEN DER RUSSEN IN
GEORGIË.
P a r ij s, 7 Oct (B. T. A.) De Georgische
legatie deelt mee, dat Russische oorlogsschepen
langs de Georgische Zwarte Zeekust kruisen en
te Batoem en Soekoem sterke afdeelingen ma
trozen aan land gezet hebben.
Volgens een bericht aan de Daily Telegraph
heeft Trotzki het bevel over het Kaukasus-leger
op zich genomen.
TURKIJE.
HEROPENING VAN DE BU1TENLANDSCHE
SCHOLEN.
P a r ij s, 7 Oct (B. T. A.) Generaal Mou-
gin, die met een speciale missie naar Angora
was gezonden, meldt, dat hij heeft weten ge
daan te krijgen, dat de Fransche scholen in
Turkije heropend worden. Ook de andere bui
tenlandsohe scholen zullen weer worden ge
opend.
GRIEKENLAND.
HET NIEUWE KABINET.
Berlijn, 7 Oct. (N. T. A. Draadloos).
Het nieuwe Griekschc kabinet is door Michalo-
kopoelos gevormd. Minister van buitenlandsche
zaken wordt Roessos.
JAPAN.
DE ONDERHANDELINGEN MET RUSLAND.
De conferentie dreigt te mislukken.
Sjanghai, 7 October. (R.)
Noar verluidt, loopt de Russisch-Japansche
conferentie, dio reeds verscheiden maanden
heeft geduurd, gevaar volkomen te mislukken
tengevolge van het geschil nopens Noord-
Saghalin. De voorwaarden, die' de Japanners
stellen voor de ontruiming van dat gebied, zijn
voor Moskou volkomen onaannemelijk.
EEN STOOMSCHIP VERGAAN.
Veertien personen omgekomen.
Uit Berlijn wordt draadloos gemeld dat het
Japansche s.s. Yokawaroe in een storm is ver
gaan, waarbij veertien officieren en matrozen
omkwamen.
CHINA.
DE BURGEROORLOG.
Sjanghai, 7 Oct (R.) Bericht wordt, dat
de toetsjoen (militaire gouverneur) van Foekien
zich meester heeft gemaakt van Soengkiang,
32 mijl ten Z.W. van Sjanghai en dat de troe
pen van Tsjekiang terugtrekken op Singh wan, 9
mijl van Sjanghai. Deze beweging zou de troe
pen van Tsjekiang wel eens kunnen dwingen de
lijn Hwangsoe—Lioeho te ontruimen.
Tientsin, 7 Oct (R.) De regeeringstroe-
pen zijn vanochtend op het front van Sjonghai-
kwan tot den aanval overgegaan en hebben
aanmerkelijke vorderingen gemaakt
VEREENIGDE STATEN.'
DE SHENANDOAH.
N e w-7 o r k, 7 Oct. (R.) Met een beman
ning van 40 koppen heeft de Shenandoah La-
kehurst in New Jersey verlaten voor een tocht
naar de kust van den Stillen Oceaan. Met de
terugreis zal de tocht ongeveer 7000 mijl be
dragen, d. i. de langste vlucht, ooit door een
luchtschip in Amerika ondernomen. Het lucht
schip is met helium gevuld.
ZUID-AMERIKA.
DE WERELDVLUCHT VAN DEN
ARGENTIJNSCHEN VLIEGER.
Voortzetting in 't voorjaar?
H. C. Buurman schrijft aan de N. R. Ct:
Op onze vraag of de heer Fokker bevesti
ging had ontvangen van het bericht, dat de
•Argentijnsche vlieger Zanni zijn vlucht om de
wereld heeft opgegeven, heeft hij ons mede
gedeeld integendeel drie dagen geleden op
dracht te hebben ontvangen om twee nieuwe
toestellen voor deze vlucht in gereedheid tc
brengen. Een daarvan is roeds verscheept naar
Vancouver, het andere, dat voor den tocht
over den Atlantischen Oceaan moet dienen,
is in aanbouw. De heer Fokker acht het even
wel waarschijnlijk, dat Zanni in verband met
het vergevorderd seizoen zijn tocht tijdelijk zal
afbreken om dien in het voorjaar voort te zet
ten,
EEN DUEL.
Buenos Aires, 7 O c t. (B. T. A.) Er heeft
een duel plaats gehad tusschen Lebreton, den
minister van landbouw en Malnari, oud-onder
staatssecretaris van buitenlandsche zaken. De
beide tegenstanders hebben elkaar verwondin
gen toegebracht.
i BINNENLAND.
den geest van het voorstel der raadsleden dr.
Bellaar Spiuyt, Nuycns*cn Abrahams, eenigc
klinieken van het Binncn-Gasthuis worden ver
plaatst naar het Wilhclminn-Gosthuis.
De bedoeling van B. en W. is, de onderwijs-
klinieken voor chirurgische en interne ziekten
van de hoogleeraren prof. Lonz en Snapper,
thans in het Binnen-Gasthuis, over te brengen
naar het Wilhelmina-Gasthuis.
Voorts zal de verpleging der besmettelijke
zieken in laatstgenoemde instelling gereorga
niseerd worden en wel in dien geest, dot de
oorlogsbarakken zullen verdwijnen.
Een en ander zal gepaard gaan met belang
rijke verbouwingen en het zetten van eenige
nieuwe gebouwen op het groote terrein van
het Wilhelmina-Gasthuis.
Het plan zou naar raming ongeveer zes mil-
üoen gulden kosten. Met do uitvoering er van
zijn zes jaar gemoeid.
Inkrimping van 't aantal bedden ïn de gast
huizen zul het gevolg er van zijn.
TEGEN ONTHEFFING VAN DEN
VACCIN ATIEPLICHT.
Een adres der Vereen, v. Kin
dergeneeskunde.
De Nederlandschc Verccniging voor Kinder
geneeskunde heeft aan de Tweede Kamer der
Sta ten-Generaal een adres gericht, waarin zij
te kennen geeft in haar vergadering van den
24sten Mei 1924 te hebben besloten om, naar
aanleiding van de wetsvoorstellen, welke een
beperking der thans geldende verplichting tot
voorbehoedende inenting tegen de pokken ten
gevolge kunnen hebben, de leden der Volks
vertegenwoordiging met nadruk te wijzen op de
groote gevaren voor de volksgezondheid, welke
zij als een gevolg van een, zij het ook gedeel
telijke, ontheffing van vaccinatieplicht vreest.
Zij acht het onnoodig nogmaals bewijzen bij
te brengen voor de zegenrijke gevolgen eener
naar alle eischen uitgevoerde inenting en her
inenting met koepokstof, en meent even
min een nieuw pleidooi te moeten voeren voor
de onschadelijkheid eener inenting met koepok
stof onder vervulling der door het K. B. van
29 Februari 1912 bepaalde voorschriften.
Zij voorziet de mogelijkheid, dat van een
vrijstelling als de thans in behandeling komen
de wetswijziging zal openen, óók, op minder
ernstige gronden dan de ontwerper daarbij voor
oogen had, zal worden gebruik gemaakt door
diegenen, die uit lichtzinnigheid of onverschil
ligheid, blijkens de praktijk des dagelijkschen
levens, zoo menig anderen, onbetwist hygicni-
schen maatregel verijdelen.
Terecht bestaat dus, meent adressunte, de
vrees, dat het aantal niet-gevaccineerden onder
de beschutting der vrijstelling in den loop der
jaren belangrijk zal toenemen en het behoeft
geen beloog dat het schrikbeeld der vroegere
epidemische verbreiding der pokken tot werke
lijkheid zal ktmnen worden.
Tegen ontheffing van den vaccinatieplicht
wordt ten slotte nadrukkelijk gewaarschuwd.
P. T. T.-PERSONEEL
Vergaderingen tc Amsterdam,
in Behevue te Amsterdam hield gisteravond
de Ned. Federatieve van den Bond van P. T.
T.-personeel een openbare vergadering, ter
wijl in hetzelfde gebouw de Centrale Bond van
P. T. T. een huishoudelijke vergadering hield.
In de vergadering van de Federatie werd het
woord gevoerd door den heer Schilp. Vervol
gens werden eenige leden naar óe huishoude
lijke vergadering afgevaardigd met de uitnoo-
diging gezamenlijk te confereeren. Dit verzoek
werd overwogen en tenslotte afgewezen. Na:
afloop der vergadering van den Neutralen
Bond kwamen de leden, die voor samenverga-
deren gestemd hadden, zich bij de Federatie
aansluiten. Ook de heer Roos, voorzitter van
den Neutralen Bond verscheen in die verga
dering, ofschoon hij zich verklaard had tegen
samengaan. Hierdoor ontstond een eenigszins
rumoerig debat. In beide vergaderingen werd
besloten Donderdag een demonstratie to hou
den.
Het post- en telegraafpersoneel, aangesloten
bij den modernen bond, heeft gisteravond een
huishoudelijke vergadering gehouden in het ge
bouw van den Werkenden Stand. De toestand
■werd daar besproken en besloten Donderdag
een demonstrotio te houden als protest tegen
de verlaging dor loonen met 5
HET KAMERLID DUÏJS VOOR DEN
POLITIERECHTER.
De beklaagde vrijgesproken.
De Haagsche Politierechter, Jhr. Mr. Feith
heeft het Tweede Kamerlid, de heer J. W. E.
Duijs, vr ij gesproken van de hem tc n
laste gelegde beleediging van den actualist S.
tijdens een vergadering van de S. D. A. P. in
het Alhambra-theator.
In zijn vonnis overwoog de Politierechter, dat
weliswaar drie getuigen hebben verklaard, dat
zij de in de dagvaarding genoemde woorden
door den bekl. hebben hooren uiten, maar daar
tegenover staat, dat drie andere getuigen ver
klaren, dat zij de bewuste woorden niet gehoord
hebben, terwijl deze laatste getuigen, die res
pectievelijk voorzitter en bestuursleden der ver
gaderende vereeniging waren, geacht moeten
worden bijzonder oplettend te zijn geweest. Het
kwam den Politierechter niet onwaarschijnlijk
voor, dat de eerstbedoelde getuigen in hun poli
tieke opwinding cn door het rumoer der ver
gadering woorden van anderen verward hebben
met die, welke bekl. erkend heeft te hebben ge
sproken. Mr. Feith had dan ook niet de
overtuiging gekregen, dat de bekl. de hem
ten laste gelegde beleeóigende woorden heeft
gebezigd.
EEN REEKS VAN DOODELIJKE
ONGEVALLEN.
Een paar ongelukkige dagen.
Men meldt uit Emmen aan de N. R. Ct.
Er zijn Zaterdag en Zondag in deze gemeente
verschillende ongevallen gebeurd, eenige met
doodelijken afloop.
De arbeider L. Epping te Nieuw-Amsterdam
was Zaterdag bezig met plaggen steken. De 58-
jarige man is voorover in een sloot gevallen en
verdronken.
De 73-jarige timmerman G. Brinks te Erica
ging gezond naar zijn werk. Onderweg werd
hij onwel, zakte ineen en was na eenige oogen-
blikken een lijk.
Zondagmorgen .was de vrouw van den voer
man G. Schoonbeek te Bargermeer bezig met
aardappelkoken. Plotseling zakte zij ineen. De
dokter kon slechts den dood constateeren. Zij
HET ZIEKENHUIS-WEZEN IN DE
HOOFDSTAD.
Verplaatsing van klinieken. Een
plan van ongeveer zes millioen.
Naar de Tel verneemt bestaat bij B. en W.
van Amsterdam het voornemen over eenigen
tijd bij den Raad een voordracht in te dienen,
waarbij in het ziekenhuis-wezen der hoofdstad
verschillende wijzigingen aangebracht worden, laat een man en 6 kinderen acktcr.
v^elke |n hoofdzaak Ju erop neerkomen, da| in| Zondagmiddag stond da motor van dokter
Hospers te Emmen in het mulle zand voor een
huis. De zware Indian viel plotseling om en
kwam terecht op het beentje van het 4-jarig
dochtertje van De Lange. Het lichaamsdeel
werd verbrijzeld.
Ten slotte werd iemand te Noord-Barge
door het op hol slaan van een paard ernstig
gewond en geraakten te Nieuw Weerdinge twee
kinderen te water, waarvan één met groote
moeite onder een schip vandaan gehaald werd.
De kleine was buiten kennis, doch men slaag
de er in de levensgeesten op te wekken.
KORTE BERICHTEN. r?
Een zoet winstje.
Zaterdag heeft de burgemeester van Pernis
in het openbaar een lichterschip verkocht, dat
bij de Vondelingenplnat aldaar op het droge
was gezet. Het schip is gegund aan den hoog-
sten bieder, voor 60. Een half uur later is
het in een koffiehuis tc Pernis onder de bieders
verkocht voor 1050.
Dc verf aan hun broek.
Verleden week werd er ingebroken in de
schilderswerkplaats van de firma V. en v. R.,
aan de Gouvernestraat te Rotterdam. De die
ven moesten echter zonder buit aftrekken. Ze
hadden zich door oen bovenlicht toegang ver
schaft en bij deze wijze van entree moesten ze,
gelijk althans bij het politioneel onderzoek
bleek, via een stelling een okermolen zijn
gevallen. Dit ongeval is hun noodlottig gewor
den. De politie slaagde er in twee kctelmakers
aan te houden, die op hun schoenen en op
hun broek okervlekken hadden, welke zc maar
gebrekkig hadden kunnen uitwisschten. Of
schoon ze beiden ten stelligste ontkennen, dat
ze de inbraak hebben gepleegd, zullen ze door
de verf op hun broek wel een maandje gevan
genisstraf aan hun broek krijgen.
Doodgevallen.
Maandagmorgen waren de schilderfs A. B. en
G. v. Z. in de restauraticzaul van Calond op
den Coolsingel te Rotterdam bezig met het
afnemen van romen. Zq stonden daarbij op een
schrankladder, op een hoogte van meter.
Plotseling gleed de luddcr door het breken
van de koppeling uit. B. wist zich aan den muur
vast te grijpen, v. Z. echter viel met de ladder
cn kwam met zijn borst op een stuk ijzer te
recht. Zijn borstkas werd ingedrukt. Men
bracht hem het ziekenhuis binnen. Daar is hij
kort na aankomst overleden. B. kwam met den
schrik vrij.
Gezonken.
Zaterdagnacht is in de voorhaven, bij de
sluizen van Alsmeer, een met bieten geladen
schuit gezonken. In deze schuit sliepen een
man met zijn vrouw en een klein kind. Tegen
den ochtend werd de vrou wakker, dóórdat" ze
het water in de roef hoorde stroomen. Ze wekte
haar man en het gelukte do drie menschen
bijtijds van het schip af tc komen. Onmiddel
lijk nadat zij die verlaten hadden, zonk de
schuit. Men is thans bezig deze te trachten
met takels weer op te halen,
Een inbraak.
Zaterdagavond is uit een woning in de Wes
terstraat te Amsterdam terwijl de bewoners af
wezig waren, een bedrag van 2000 gestolen.
De inbreker is het huis binnengeklommen door
een werkplaats achter de woning gelegen. Een
geldkistje, waarin bankpapier en zilvergeld ge
zamenlijk ter waarde van ongeveer 2000,
is meegenomen. Van dader of daders geen
spoor.
Inbraak.
^"e Is s nachts bij een manufactu-
rier ingebroken. Er wordt een bedrag van
700 vermist.
Branden.
Zondagmiddag brak door onbekende oorzaak
brand uit in een met jute gevulde loods der
firma Ter Horst en Co. te Rijssen. De loods
brandde geheel uit, slechts met groote moeite
gelukte het de omringende gebouwen en pak
huizen te behouden. Alles is verzekerd op
beurspolis.
Ongeveer acht uur Maandagavond is te
Loosduinen brand uilgebioken in een groote
varkensschuur van den tuinder Piet Neder-
belt aan de Kloosterlaan, een landweg recht
tegenover d« laan van Oud-Eik-en-Duinen. Dc
schuur lag driehonderd meter ver den weg op,
zoodat de Haagsche brandweer heel wat slan
gen moest afrollen om er bij te kunnen ko
men. De Loosduinsche vrijwillige brandweer
assisteerde. Aangezien echter de sohuur ook
een grooten voorraad rietmatten bevatte, viel
er weinig te redden. Voor uitbreiding van den
brand was geen gevaar, omdat de schuur ver
van andere perceelen afstond. Beweerd wordt,
dat van de 70 varkens, die in den stal waren,
ongeveer 50 stuks verbrandden. Onder de ge
redde dieren, die in dc duisternis het land op
gejaagd waren, liepen verscheidene met brand
wonden rond. Om tien uur ongeveer was de
schuur uitgebrand.
De oorzaal: van den brand was onbekend.
VcrdrGnken.
De heer E. Berghuis te Sneek, die in een
roeiboot was uitgevaren om gras voor zijn
koeien te gaan. halen, wilde het kanaal over
steken, toen een stoomboot passeerde. Hoe-
,wel dc stoomboot signalen gaf, week'B. niet
uit met het gevolg, dat hij overvaren werd.
Zijn zoontje, die ook in de roeiboot zat, werd
gered. Berghuis zelf verdronk.
Het auto-gevaar.
Het gerechtshof te 's-Hertogenbosch, uit
spraak doende in hooger beroep veroordeelde
Maandag J. H. H., chauffeur te Moergestel,
met bevestiging van het vonnis der rechtbank
tot veertien dogen- hechtenis, terzake, dat hij
op den weg onder Oirschot door roekeloozo
onvoorzichtigheid met zijn autobus den voer
man C. Bul lens heeft aangereden, tengevolge
waarvan deze zwaar lichamelijk letsel heeft
bekomen.
Een driedubbele generatie.
Op 't Fort (Bergen op Zoom) woont iemand,
zegt de Avondster, die zich verheugen mag in
de driedubbele generatie van een kies.
Op 23-jarigen leeftijd liet hij een kies trek
ken en kreeg er een spiksplinternieuwe vanzelf
voor in de plaats.
Maar ook deze kwam eerder in rt kerkeputje
terecht, dan het geval is bij andere menschen-
kinderen. Dezer dagen werd zij ziek en moest
den dood door trekken sterven.
Haar opvolger kwam echter spoedig weer
boven de tandvleesch-heuvelen uitkijken, zcjq^
dat onze thans 5I-jarige Fortbewoner
voor de derde maal zich mag verheugen in het
bezit van een nieuwe kies op dezelfde plaats.
Een 100-jarige.
•Alphen a. d. Rijn telt 50 dezer onder hare
inwoners een 100-jarige. 't Is de wed. H. Mook.
Onverbeterlijk
Van W., uit Teteringen bij Breda, die Vrij
dag uit Spitsbergen was teruggekeerd, heeft
Zaterdagavond een zekeren R. uit Princenha-
gc, die zich met hem in hetzelfde café bevond,
zonder de minste aanleiding drie steken met
een mes toegebracht en ernstig verwond.
v. W. weid gearresteerd. Vóór dat hij naar
Spitsbergen ging, was hij juist uit de gevan
genis ontslagen, waar hij wegens doodslag op
geborgen was. v
Waarschuwing.
De hoofdcommissaris van politie te Rotter*
dam geeft het publiek ernstig in overweging,
geen gelden af te dragen aan het z.g. Alge
meen Barm'hartigheidswerk in Nederland „Ma*
ranatha". Dit is, zoo schrijft hij, een onder*
neming van Hermanus van Boot, geboren te
Lonneker op 5 Sept. 1899, wonende te Rot
terdam, die in verschillende plaatsen in Ne
derland pamfletten voor 10, 25, 50 cent en f I
laat verkoopen, voorgevende, dat de opbrengst
bestemd is voor ziekenverpleging onder arme
gezinnen. In werkelijkheid komen de aldus in
gezamelde gelden bijna geheel ten goede aan
Boot, bovengenoemd, en zijn helpers.
Overreden door de trom.
Onder de gemeente Watergang is gistermid-
dag een passagier van do Noordhollondsche
1 ram door tot dusverre onbekende oorzaalc
door eenige naar Amsterdam gaande wagens
overreden. Toen de tram tot stilstand was ge*
bracht, bleek dc ongelukkige, een bejaarda
man, reeds overleden.
M a a r t e n s d ij k.
- DE NIEUWE BURGEMEESTER
Het Kamerlid Van der Voort vant
Zijp.
Naar wij vernemen is binnenkort de benoe*
ming tc verwachten van het lid der Tweeda
Kamer, den heer C. van der Voort van Zijp
tot burgemeester van Moortensdijk in Utrecht^
Hieraan kan worden toegevoegd dat de heer
Van der Voort van Zijp zich bij de algemecnd
verkiezingen in 1925 niet meer voor het lid
maatschap der Twcedo Kamer zal verkiesbaar
stellen, i.-.
GARNIZOEN.
Mutalle's*
De kapitein G. Bos, van de Vllle Infante-
ric-brigadc, is geplaatst bij het 16e regiment
Infanterie.
De kapitein-adjudant W. A. de Groot, van
het 21e regiment Infanterie, is geplaatst bij den
staf der VIlIc Infanterie-brigade.
EXAMENS.
De heer W. F. K. Kooiman alhier slaagda
voor het doctoraal-examen geneeskunde.
VOLKS-UNIVERSITEIT.
Belanghebbenden verwijzen wij nog eens naar
dc in ons blad voorkomende advertentie's be
treffende de cursussen en den openingsavond
van de Vólks-universiteit. a
NEDERL. PROTESTANTEN BOND.
Lezing pref. B. D. Eerdmans,
Voor een talrijk gehoor trad gisteravond voor
den Ned'crl. Prot. Bond in de Remonstr. Kerk
prof. Eerdmans uit Leiden op. Zijn lezing had
tot onderwerp de „Vrijheid van Geweten".
De voorzitter van de afd., ds. Miedema, heette
spreker en de aanwezigen hartelijk welkom op
dezen eersten avond. Hij zette in het kort doel
en werkkring van den N. P. B. uiteen en gaf
vervolgens het woord aan prof. Eerdmans.
Spreker begint mede te deelen, dat het on
derwerp moeilijker is dan dat men zoo op het
eerste gehoor zou meenen. Als professor zal hij
met een schoolsche vraag beginnen: Wat is
geweten? Geweten is een inwendig- bewustzijn
van zedelijken aard. In die bepaling is tevens
gegeven, dat het geweten betrekking heeft op
een gedeelte van den mensch. Op andere dingen
dan van redelijken aard is het begrip „gewe
ten" belachelijk. Op een vraag van vind u dia
muziek of dat schilderij mooi? is het dwaas
heid om te zeggen: Een inwendige drang
dwingt me ja of neen te zeggen.
Het gaat niet aan om te zeggen: „Het ge
weten verplicht mc om aan te nemen, dat God
de wereld geschapen heeft". Dit is een ver-
standsvraag, evenals het een geschiedkundige
vraag is of Jezus na drie dagen is opgestaan.
Het geweten kan hier niet bevestigen of ont
kennen. Als we de geschiedenis van het vader
land willen laten beslissen door het geweten^
dan is dat onzin.
Het geestelijke werk van het geweten heeft
op een bepaalde levenssfeer betrekking.
We weten heel goed dat bedrog ingaat tegen
het inwendig bewustzijn, evenals ruwheid en
beleediging enz., on dat alles valt onder het
redelijk pordeel dat wij kennen.
Het geweten is formeel. Nu kan men niet
iemand nemen en zeggen: dat is een man met
een geweten, en nog iemand nemen en zeggen'
dat is ook een man met een geweten, en dat id
nu hetzelfde. Neen de inhoud kan geheel ver
schillend zijn. Die inhoud hangt af van eenl
werking die op dien mensch is uitgeoefend ei\
hangt af van de omstandigheid.
Het verschil in omstandigheid doet zich niet:
zoo gevoelen als we in onzen geboortekring
jaren lang leven en in dezelfde richting wor
den opgevoed; dan is er groote overeenkomst
tusschen de menschen.
Komen we echter b.v. in de koloniën,
dan voelen we wel dat er geen contact
is, dat raakt elkaar niet. Een roodhuid
komt met een scalp naar huis. Zijn geweten
doet hem geen last aan, integendeel, hij heeft
een goede daad gedaan voor zich en zijn fa
milie. Een cardinaal verschil is er in gey&tea|
