i
WILLEM GROENHUIZEN
PRUS DER ADVERIENTlEN
„DE EEMLANDER"
EERSTE BLAD.
het pact van londen.
duitschï.and.
engeland.
oostenrijk.
zuid-sla vie,
Mode-Magazijn Ratinee Peignoirs
Langestraat 36
BINNENLAND.
A. VAN DE WEG - LANGESTRAAT 23
Langestraat 43 - Telefoon 852
Het adres
soliede Wekkers
i
Automobielen.
Deze Enropeesche Auto
is verkrijgbaar tegen
den prijs van de goed
koopste Amerlkaansche
wagen. Ook op huur
koop condities.
Vraagt demonstratie en prijzen bij
Garage MOLENAAR. ,"1-
EET-THEE-EH 0HTBI1TSERVIEZEH
Eetserviezen 65-deelig vanaf f 42.-
B. NIEWEG,
DAMES-MODE-MAGAZIJN
BERG-HOTEL
mm. iiciniis mus
I
bel-: ie.
rusland.
turkije.
Pianohandel LOUIS KLEIN
afghanistan.
vereenigde staten.
midden-amerika.
KOLONIËN.
STADSNIEUWS.
23e Jaargang No. 88
z 7^ 7™
per post f 3.—. per week (met gratis veizekenng
tegen ongelukken) f 0.176, aizondeilijke nummers
1 CS) 5.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Zaterdag 11 October 1924
OIRECTEUR-UITGEVER: J. VALKHOFF. ARNHEMSCHERpO0RTWAL 2A. postrekening n*.47910. TEI_tNT.su.
van 1 - 4 rege's f 1.05
met inbegrip van een
bewijsnummer, elke regel meer 0.25, dienstaanb e-
dingen en Lieldadigheids-adve tentiün Toor de helft
der prijs. Voor handel en bedrijf bestaan zeer
voordcclige bepalingen voor bet adverteeren. tcne
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
DE AAN DU1TSCHLAND TE VERSTREKKEN
v LEENING.
De leeningsovereenkomsten
geteekend.
Londen, 10 Oct. (R.) De overeenkomsten
omtrent de leening aan Duitschland zijn zoo
wel namens de Duitsche regeering als namens
alle betrokken banken geteekend.
P a r ij s, 10 Oct. (Havas). De Commissie
van Herstel heeft, na Leverve, den commissa
ris voor de spoorwegen, en Young, den alge-
meenen agent voor de betaling der schadever
goeding, gehoord te hebben, de voorwaarden
goedgekeurd voor de leerving van 800 mil-
lioen goudmark: De commissie besloot 13
dezer de tweede vaststelling inzake de uitvoe
ring van het protocol van Londen te loten
geschieden.
Voorts benoemde zij de leden van de com
missie van overdracht, voorzien in het ver
slag van de deskundigen en wees zij Perkins
aan als Amerikaansch burger, die zoo noodig
deel van de Commissie van Herstel zal uit
maken.
Londen, 10 Oct. (V. D.) De overeen
komst voor de leening aan Duitschland krach
tens het Dawes-plan is heden geteekend. De
uitgifte der leening zal plaats hebben tegen
92 De rentevoet zal 7Yt bedrogen. De
voorwaarden worden nog nader gepubliceerd.
De Nederlandsche deelneming bedraagt
£2,500,000, die van de Ver. Stoten 110 mil-
lioen cn die van Engeland 12 millioen.
DUITSCHLAND EN HET DAWES-PLAN.
Hervatting der herstellevcringcn
aan Roemenië.
Boekarest, 10 Oct. (W.-B.). Het Roe-
meensche Telegraafogentschop meldt: De Duit
sche leveringen in natura op rekening van de
schadeloosstelling, die waren gestaakt, zullen
thans tengevolge van de uitvoering van het
plan-Dawes worden voortgezet. Voor de maan
den September en October zal Roemenië voor
een bedrag van 1.2 millioen goudmark aen
spoorwegmateriaal ontvangen.
DE KWESTIE VAN DE UITBREIDING
DER REGEERING.
De Duitsch-nationalen nemen een
draai.
Berlijn, 10 Oct. (W. B.) Hedenmiddag te
3 uur werden de onderhandelingen van den
rijkskanselier met de coalitiepartijen voortge
zet. Dr. Marx lichtte in omtrent zijn onderhoud
met de Duitsch-nationalen, die thans de richt
snoeren van den rijkskanselier beschouwen als
een geschikten grondslag voor de verdere on
derhandelingen over een uitbreiding der regee-
ring. Om half 4 werden de besprekingen on
derbroken, om te 7 uut te worden voortgezet,
nadat inmiddels de coalitiepartijen in hun frac
ties hun standpunt hadden bepaald.
DE MILITAIRE CONTROLE DER
l GEALLIEERDEN.
B e r 1 ij n, 10 Oct. (W. B.) De geallieerde
militaire commissie van toezioht heeft de laat
ste dagen zoogenaamde onderzoekingen bij
verrassing verricht, o.a. in het fort Hahneberg
bij Spandau en op het exercitieterrein Könings-
brück bij Dresden. Op Hahneberg is niets ge
vonden Te Königsbrück vond men oude ka-
nonlooperi^ die niet als wapens beschouwd wer
den.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
De last der inkwartiering te
Coblenz.
Naar Wolff meldt, heeft in den gemeenteraod
van Coblenz de eerste burgemeester gespro
ken over den ondragelijken last van de in
kwartiering. Er zijn in de stad 1238 gezinnen
van personeel van de bezetting gevestigd. Sinds
den terugkeer van de uitgezette Duitschers is
de woningnood uiteraard nog toegenomen. Wel
zijn 117 woningen in aanbouw, maar die ko
men pas het volgend jaar gereed, terwijl er
op een vermindering van het aantal door de
bezetting in beslag genomen woningen niet valt
te rekenen, aangezien reeds meegedeeld is,
dat de bezettingstroepen nog met een regiment
vermeerderd zullen worden.
VON KAHR.
De Beierscihe ministerraad heeft gisteren be
sloten, den gewezen algemeerven staatscommis-
saris von Kahr tot president van het admini
stratief gerechtshof te München te benoemen.
STOPZETTING VAN EEN LUCHTVAART
DIENST.
Het vliegverkeer Koningsbergen—Memel—
RigaRevalHelsingfors is gestaakt.
rie, die tusschenbeide kwam, werd met steenen
en revolverschoten ontvangen. De gendarmen
schoten terug, waarzij een staker werd gedood.
Te Jemappes hebben eveneens wanordelijke
tooneelen plaats gehad. Een patrouille gendar
men werd door communisten aangevallen. Twee
gendarmen werden met revolverschoten ge
wond, terwijl de overigen op een regen van
steenn werden onthaald. Verschillende per
sonen werden gearresteerd.
DE NEDERLAAG VAN HET KABINET-
MACDONALD.
De verkiezingscampagne ingezet.
Londen, 10 Oct. (N. T. A. Draadloos).
Terwijl het meerendeel der parlementsleden
naar hun district zijn vertrokken, blijven de
leiders nog in Londen, waar heden verschillen
de vergaderingen plaats hadden. De manifesten
der drie partijen zullen waarschijnlijk morgen
bekend zijn.
Een bizonder kenmerk van den verkiezings
veldtocht zijn de groote rondreizen, die Mac
donald, Lloyd George en Asqulth zullen onder
nemen. Maandagochtend gaat de premier naar
Glasgow en na daar te hebben gesproken, keert
hij per auto naar het Zuiden terug, overal in
de groote centra van Noord op Midden En
geland redevoeringen houdend. Zoo zal hij
Vrijdag terug zijn in zijn eigen district Abera-
von in Zuid-Wales. Lloyd George zal ten be
hoeve van de liberale partij een vliegende tour-
née door Engeland en Wales ondernemen,
evenals hij verleden jaar met de gTOote ver
kiezingen deed, terwijl Asquith Schotland zal
bewerken. De arbeiderspartij zal ditmaal met
een zeer groot aantal candidaten uitkomen en
zal vermoedelijk 500 van de 615 districten be
twisten. Tenminste 11 vrouwen zullen als ar-
beiderscandidate optreden met inbegrip van de
3, die reeds thans voor de partij zitting had
den, n.l. de dames Bondfield, Lawrence en Jew-
son. Vermoedelijk zullen er 7 vrouwelijke can
didaten voor de conservatieven optreden, waar
onder de aftredende lady Astor en de herto
gin van 'Atholl, terwijl behalve lady Torring
ton en mevr. Wintringham nog 2 dames een
liberale candidatuur zullen aanvaarden.
Een interessant feit in de campagne is, dat
ook de dochter van Macdonald, miss Ishbell
Macdonald, deel zal nemen aan den verkie
zingsstrijd. Zooals bekend, heeft zij gedurende
de periode van het bewind van haar vader voor
hem de plichten van gastvrouw waargenomen.
Zij zal spreken voor haar broeder, Malcolm
Macdonald, die als labour-candidaat zou op
treden in het kiesdistrict in Nottinghamshire,
doch die buitenslands vertoeft en niet op tijd
voor de verkiezingen naar Engeland kan te-
rugkeeren.
EEN LID DER ARBEIDERSPARTIJ
BENOEMD TOT GOUVERNEUR VAN
TASMANIË.
Londen, 10 Oct. (V. D.) Kapitein James
O'Grady, die een vooraanstaand Labour-lid
van het parlement is gewast, is benoemd tot
gouverneur van Tasmanië. Zijn naam werd dik
wijls genoemd in verband met een eventueele
benoeming van een Engelschen gezant voor
sovjet-Rusland.
HET RIJKSLUCHTVERKEER.
Nieuwe plannen.
De Britsche bladen melden, dat de plannen
gereed zijn voor en dat men spoedig zal be
ginnen met het bouwen van een geheel meta
len vliegtuig, dat gedreven zal worden door 3
Napiermotoren van elk 1000 P.K. en in staat
moet zijn 2000 mijl af te leggen zonder lan
ding. Deze nieuwe toestellen zijn bestemd voor
het rijksluchtverkeer. Op Malta is een nieuw
vliegveld ingericht, terwijl er een voorloopige
tijdstabel voor den luchtdienst van Londen
naar Cairo is ontworpen. De reis zal 31 uur
duren met enkel een oponthoud te Malta
Waarschijnlijk zullen 8 van deze nieuwe me
talen vliegtuigen voldoende blijken voor <een
dagelijkschcn dienst tosschen Londen en Colro
vice-versa.
DE ZAAK-CASTIGLIONE.
Wolff seint uit Weenen, dat, volgens een
mededeeling van het Oostenrijksche corres
pondentiebureau de Bonca Commercials be
sloten heeft haar actief optreden in de zaak-
Castiglione te staken.
DE VERHOUDING TOT ITALIË.
Berlijn, 10 Oct. (N. T. A. Draadloos).
Te Venetië is Vrijdag de Italiaansch-Zuid-Sla-
vischc conferentie begonnen voor het leggen
van een fundament voor een algeheele en spoe
dige overeenstemming inzake alle twistpunten,
die nog tusschen beide staten bestaan.
f 5.65
diverse kleuren
Directoire Pantalons f 1.25
voor dames
Gestreepte Dameskousen f0.95
alle moderne kleuren per paar
F
Tweede Kamer.
SOB GOEDKOOPSTE ADRES VOOR VERFWAREN BB
EN VENSTERGLAS
JuweLer
DE COEDE
AMMONIAKZEEP
CITROEN
Groote sorteering
Langestraat 39 Tel. 462
Voor oudere Dames
een zeer uitgebreide sorteering
HOEDEN
Zwarte Seal-Pelucho Mantels
geheel met zijde gevoerd f 75.-
Alle maten
16-18 Langestraat mm
,L' HIRONDELLE"
mm Amersfoort
RUIME ZALEN
GESCHIKT VOOR
DE ZEPPEPLIN VOOR AMERIKA.
De Z. R. Hl zal waarschijnlijk
hedenochtend vertrekken.
Friedrichshafen, 10 Oct. (W. B.) De
gezagvoerder van de voor Amerika bestemde
Zeppelin Z. R. III heeft vanavond besloten, dat
het luchtschip morgenochtend om zeven uur
klaar moet zijn voor den tocht naar Amerika.
Slechts wanneer vannacht een ongunstige keer
in den weerstoestand mooht intreden, zal men
er rekening mee moeten houden, dat de tocht
opnieuw wordt uitgesteld.
DE STAKTNG IN DE BORINAGE.
Ernstige relletjes.
^~Bergen, 10 Oct. (B. T. A.). In de Bori-
nage hebben ernstige botsingen plaats gehad.
Te Flénu heeft zich een troep van eenige hon
derden stakers naar de directie van de Levant-
mijn begaven en de deuren en vensters vernield
van de woning, welke was betrokken door
eenige nog werkende arbeiders. De gendarme-
EEN TREIN IN BRAND.
Tweehonderd do oden
Warschau, 10 Oct. (W. B.) Eergisteren
is op het traject MoskouIkanow een perso
nentrein in brand geraakt, waarbij tweehonderd
passagiers om het leven zouden zijn gekomen,
van wie tachtig kinderen. De brand moet zijn
ontstaan in een patroleumtankwagen, die aan
den trein was gekoppeld. Uit Moskou is nog
geen bevestiging van dit bericht ontvangen.
DE TOESTAND IN IRAK.
Verklaringen van den Brit-
schcn minister Thomson.
Lord Thomson, minister voor de luchtvaart,
die juist van een reis naar Irak is terugge
keerd, heeft in een interview met de dagbla
den zijn indrukken medegedeeld. Hij vertelde,
hoe hij over de Arabische woestijn naar Irak
is gevlogen. Bij zijn aankomst in Suleimani,
1
Hat vertrouwen dat we
sedert Jaren genieten voor vak
kundige behandeling on af
doende garantie is onze
Beste reclame
Vraagt eens Prijsopgave)II
Utrechtschestraat 44
dicht bij de Perzische grens, ontving hij drie
delegaties één van Arabische Sjeiks, een an
dere van stedelijke autoriteiten en een' derde
van hoofdzakelijk Perzische handelslieden. Zij
getuigden allen van hun dankbaarheid jegens
Engelönd.
De minister zeide vervolgens, dot het aantal
luchtbombardementen tot een volstrekt mini
mum werd teruggebracht en dat het aantal
verliezen buitengewoon beperkt is. De oproe
rige elementen zijn veeleer door de vrees van
de luchtstrijdmacht dan wel door de feitelijke
schade onderworpenniets heeft méér indruk
op hen gemaakt dan dit onbekende wapen.
Thomson voegde er aan toe, dat de binnen-
landsche toestond van Irak op het oogenblik
zeer vreedzaam is. Het land is welvarender
dan op eenig onder tijdstip in zijn geschiede
nis. De minister vertelde tenslotte hoe de Ara
bische Sjeiks in Ford-auto's door de woestijn
rijden, maar hij ziet geen groote toekomst in
dit middel van vervoer, vergeleken bij het
luchtvervoer, dat hij betrouwbaar en comfor
tabel acht.
EEN VLUCHT OVER HET HINDUKUSCH-
GEBERGTE.
B e r 1 ij n, 10 Oct. (N. T. A. Draadloos).
Bij een vlucht van vijf vliegtuigen, die Afgha
nistan van de Sovjetregeering ontving, naar
Kaboel werd voor de eerste maal het Hin-
dukusohgebergte overgevlogen.
ONTPLOFFING VAN EEN MILITAIR
LUCHTSCHIP.
Verscheidene gewonden.
Newport Ne w s (Virginia), 10 Oct. (R.)
Het militaire luchtschip P. C. IV is vanochtend
bij Langleyfield ontploft Er zijn tal van ge
wonden. De oorzaak van het ongeluk was het
ontijdig ontploffen van een groote bom, die
het luchtschip aan boord had. Deze ontplof
fing maakte een groot gat in het omhulsel.
Alleen aan het gebruik van het onbrandbare
heliumgas voor de vulling is het te danken,
dat het ongeluk geen grobtr afmetingen heeft
aangenomen.
EEN MUUR INGESTORT.
Vijftien dooden.
Pittsburgh, 11 Oct. (N. T. A. Draad
loos). Door het instorten van een muur van
een gebouw werden alhier 15 personen gedood,
zestig ernstig en een aantal licht gewond.
DE OPSTAND IN HONDURAS.
Tegucigalpa, 11 Oct. (N. T. A. Draad
loos). Naar verluidt, heeft de regeering de re
volutie onderdrukt. Do opstandelingen zijn ver
slagen en nemen de vlucht.
a w
VERSPREIDE BERICHTEN.
EEN AARDSCHOK.
Draadloos wordt d.d. 10 Oct. uit Berlijn ge
meld, dat eergisteren op Malta een hevige
aardschok werd gevoeld, die onder de bevolking
een groote paniek veroorzaakte en belangrijke
materieele schade aanrichtte.
Oost-Indië.
CHEF VAN DEN GENERALEN STAF IN
INDIË.
Kolonel der infanterie P. van Genderen Stort
is met ingang van 2 December benoemd tot
chef van den generalen staf in Nederl.-Indië.
De heer Pieter van Genderen Stort is naar
de N. R. Ct. aanteekent op 20 Februari 1873
te Moeara Doea geboren. In 1893 werd hij be
noemd tot 2de luitenant der infanterie; hij
maakte als zoodanig de expeditie naar Lom
bok mee. In 1896 volgde zijn benoeming tot
le luitenant en in 1901 vertrok hij naar Neder
land tot het volgen van de lessen aan de Hoo-
gerc Krijgsschool. In 1904 keerde hij naar Indië
terug en werd hij gedetacheerd bij de oplei
dingsbrigade te Salotiga. Ais kapitein, tot wel
ken rang hij in 1906 benoemd werd, maakte hij
de krijgsverrichtingen op Bali mee. In 1907
werd hij geplaatst bij den generalen staf van de
2de militaire ofdeeling op Java; later werd hij
overgeplaatst naar het garnizoensbataljon op
Celebes, Menado en Timor.
Wegens zijn verrichtingen op Celebes in
1907 werd hij benoemd tot ridder in de Mili
taire Willemsorde 4de klasse en ontving hij het
eereteeken Zuid-Celebes 1905/1908. In 1909
werd hij geplaatst bij den gewestelijken staf
van de 1ste militaire afdeeling op Java en in
1910 bij den generalen staf. In 1915 werd hij
bevorderd tot majoor, in Ï9I7 tot luitenant
kolonel, in 1918 was hij militair commandant
von Celebes en Menado, en in 1922 werd hij
bevorderd tot kolonel, tevens commandant van
het 4de regiment infanterie.
Hij is de samensteller van het verslag betref
fende de ontwikkeling van de militaire lucht
vaart I91I/Ï9I4.
Hij is ook ridder in de Oranje-Nassau-orde.
Bij den aanvang von de zitting van Vrijdag
werd oan den heer v. d. Voort van 2 ij p
toestemming verleend tot het houden von ccn
interpellatie over het niet uitvoeren van de ha
venwerken van Vlissingen. Deze interpellatie
zal ge-houden worden op nader te bepalen dag.
Bij de voortzetting der behandeling van het
wetsontwerp over credieten repliceerden de
heeren Staalman cn M i c h i e 1 s e n. De
heer De Groot steunt de heer Staalman.
Minister Col ij n wijst cr nogmaals op,
dot de credietverlceru'ng de wensch was van
regeering en Kamer beide. De regeering heeft
hierbij nooit pressie uitgeoefend op de Kamer.
Het wetsontwerp wordt aangenomen met
699 stemmen (tegen de Vrijheidsbond en
de heeren Broot cn Bomans).
Bij hot ontwerp tot opheffing van het Hoog
Militair Gerechtshof wijst de heer Van Sosse
van IJsselt op onze gebrekkige wetten inzake
de mijitaire rechtspleging. Spr. wenscht voor
militairen dezelfde rechtspleging als voor bur
gers en dient een motie in tot schorsing der be-"
roodsslogingen, totdot het ontwerp wordt inge
diend tot afschaffing der militaire rechtspraak
in vredestijd.
De heer Kleerekooper en mevrouw
B a k k erN ort steunen de motie, die door
den heer Bcumer wordt bestreden. De laatste
afgevaardigde noemt de zaak von afschaffing
van het militair recht tc ingewikkeld om bij
motie of te doen.
Minister Heemskerk kan niet met do
motie instemmen. De regeoring kan ook niet
zeggen of afschaffing der militaire rechtsple
ging mogelijk is.
De heer Van Sasse van Ysselt schrapt
in de motie de schorsingsclausulc.
De Voorzitter stelt voor de motie te
doen drukken cn Tondgevcn.
Dit wordt aangenomen met 43—27 stemmen.
Het ontwerp wordt z. h. st. aangenomen.
Hierna wondt z. h. st. het ontwerp tot af
schaffing van approbatie der militaire vonnis
sen aangenomen.
Vervolgens wordt de vergodering verdaagd
tot Dinsdag 1 uur.
PERSONALIA.
Onze oud-stadgenoot do heer H. A. M. Pan
nemans is benoemd tot leeroar aan den tec-
kencursus te Boxmeer en met ingang van 1
October tot leeroar aan de nijverheidsavond
school te Venlo
EXAMENS.
De heer C. Wlertz alhier slaagde voor het
te 's Grovervhage gehouden examen van od-
junct-commics bij do registratie en domeinen
(inspectie).
VOLKSUNIVERSITEIT.
Wy herinneren aan de opening van de Volks
universiteit welke hedenavond half acht in „De
Valk" zal plaats hebben.
ETHISCHE VEREENIGING.
In de maanden Januari en Februari zal de
Ethische Vereeniging een 3-tal openbare sa
menkomsten houden.
9 Januari 1925 spreekt Dr. A. H. de Hartog,
van Amsterdam, over: „Waarom niet modern?"
Eind Januari. Ds. J. B. Netelenbos, over:
„Waarom niet gereformeerd?"
Begin Februari: Ds. W. A. Hoek, van Am
sterdam, over: „Waarom wel ethisch?"
LEENING HERV. KERK.
In de Amersf. Kerkbode wordt meegedeeld,
dat voor de Obligatieleening van f 35.000 voor
de Ned. Herv. Kerk alhier reeds tot ruim 4/7
van het bedrag is toegezegd.
ONS BELANG.
Gisteravond werd in de groote zaal van „De
Valk" door de afdeeling Amersfoort van de
Onder-Officiersvereeniging „Ons Belang" een
vergadering gehouden, waar als sprekers op
traden de heeren Moraal uit Harderwijk en
Noordewier van hier.
De voorzitter, de heer de Nooy opende dc
vergadering met een woord van welkom tot de
talryke aanwezigen.
Rede van den heer Moraal.
Als eerste spreker van dien avond, gaf de
voorzitter het woord aan den heer Moraal, uit
Harderwijk, die „de pensioen- en wachtgeld
verslechteringen" in zijn, met aandacht ge
volgde rede, behandelde. Spreker ving aan met
op te merken, dat hy onder „beschaving" niet
verstaat, de vooruitgang van de kunst, o. a,
niet het doode, maar de rechte beschaving is
het „menschwaardig bestaan" voor ieder indi
vidu in de samenleving. En dit rijen sch waardig
bestaan is het, dat voor den wachtgelder o.
wankel staat, nu men hun wachtgeld weer gaat
verslechteren. Is het een wonder, dat velen die
het wachtgeld-stelsel voorzagen, den dienst
verlieten Weldra moest men het leger ver
laten zij, die gedacht hadden dat de belof
ten der regeering getrouw zouden worden ge
daan, kwamen bedrogen uit.
De militair van vroeger en de hedendaagsche
wachtgelder verschillen niet veel in droevige
levensomstandigheden, al zyn we n u ook in
de „verlichte" 19de eeuw! Is het menschwaar
dig deze slachtoffers van goed vertrouwen
thans die verslechtering aan te doen?
Vervolgens sprak de heer Moraal over de
verslechtering der pensioenen. Het pensioen
was vroeger zeer gering, met gejuich werd
dan ook de pensioenwet ontvangen, die betere
voorwaarden beloofde. Thans echter gaat men
ook hierin weer verslechteren. De personen met
z.g.n. „uitgesteld" pensioen krijgen het voor-
