AiVIERSFOORTSCH DAGBLAD „de eemlander" g»t«<*94Apm19-,
BINNENLAND.
23e Jaargang
235
a\0«
DEüöE BLAO.
Parijacha Brieven.
Dc bouwrcvolutie op den Boule
vard. Bij de nedcring van de
Tentoonstelling- von Kunst-In
dustrie. Weer duurdere lijden
in 't vooruitzicht. De nalaten
schap der Olympische Spelen.
Sportrazernij: rugby en cross
country. Culture physique,
voorbereiding tot sport. Su
zanne Lenglen en haar glorie.
Zeiden is een ochtendwandeling op den Boule
vard zoo aangenaam verkwikkend in dit sei
zoen, nu bijna iedere zonsopgang con lachende
begroeting van verre aan de komende lente is,
als wanneer de hemel, om getrouw te blijven
aan de Moartschc tradities, even een luchtig
regenbuitje over Parijs heeft losgelaten.
Fa genoot daarvan vanochtend, toen ik eens
ging kijken hoever de aftraak der huizen voor
de beëindiging van den boulevard Haussmann
gevorderd was, daar waar dit den ouden boulc-
vardiers (hoe weinig zijn er nog over van dat
klassieke type) het meest interesseert. Waarlijk,
men behoeft geen oude Parijzenaar te zijn om
met een zeker leedwezen de gevelrij tusschen
de rue Le Peletier en de rue Drouot het aspect
van een uitgebreid huizenblok te zien aanne
men. Wat zijn cr aan dat stuk Boulevard
ontelbare jaren het centrum van het Parijsche
leven 'n herinneringen verbonden, ook vooi
de trouwe bezoekers uit de provincie en uit den
vreemde. Onze tiidgenooten zullen nog lang
een goede herinnering bewaren aan het grooto
Cafc-Pousset. welks koffie en bier zoo'n goeden
naam hadden, oon den boekhandel van Flam-
marion, nu naar de overzijde verhuisd, aan het
Théatre Robert-Houdin met ziin vermaarde
goochelaars en aan de nauwe Passage dc
l'Opéru met haar ouderwetsche winkeltjes.
Dnt alles en nog meer daar vertoont al het
aanzien van ruïnes, die zich te schamen hebben
dat zij don Boulevard oneer aandoen. En dat
nog al nu in het eind van de volgende maand
de Internationale Tentoonstelling van Kunst-
Nijverheid de vreemdelingen uit alle wereld
streken bij karavanen hierheen gaat lokken. Het
stadsbestuur vond dut die afbraak door een
leelijke plek zou vormen op het nu juist bij
zonder verzorgde toilet der Ville Lumière en
trachtte de machtige maatschappij, die de af
braak- en opbouwwerken voor het nieuwe bou
levardstuk onderneemt, te bewegen die gevelrij
can den boulevard des Italiens in behoorlijken
staat te laten tot de tentoonstelling voorbij zou
zijn. De maatschappij heeft daar niets van wil
len weten er zijn met een tijdige uitvoering
der werken te groote kapitalen gemoeid maar
nam aan die ruïnes voor het oog te verbergen
achter een reusuchtige artistiek bewerkte palis
sade, die, beloofde zij zelfs, een sieraad van
den Boulevard zou worden.
Veel verwachting van dat moois heeft nie
mand; maar de Parijzenaars zijn in de laatste
tijden al zoo gewend aan de bouwrcvolutie in
het hart der stad (die er toch de woningcrisis
niet od doet verminderen), dat het er voor hen
op een schutting meer of minder niet aankomt
En de vreemde gasten, die voor dé tentoon
stelling komen, hebben wel wat anders te doen
dan op de inwendige decoraties van Parijs to
letten. Omtrent dezen worden veel, zelfs do
hoogste verwachtingen gekoesterd; dit natuur
lijk het meest in de wereld der logeer-industrio
(die voor de gelegenheid een reusachtigcn om-
vong belooft aan te nemen), deij gastronomie
of van hetgeen daarvoor zoekt door te gaan,
en der ..limonade", waaronder alles wordt ver
staan waar tegen contante betaling wordt ge
schonken wot in Noord-Amerika verboden is te
drinken.
Een mij bekende courrier van een paar groote
Engclsch-Amerikaanschc reisbureaux verzekerde
mij, dat de hotels nu al, in het vooruitzicht
der Tentoonstelling, hunne tarieven zoetjesaan
opslaan, welk voorbeeld (dat ik meer slecht don
goed vind) natuurlijk zoo gauw mogelijk zal
gevolgd worden door allen, die van die te ver
wachten vreemde gasten profijt denken te trek
ken en dat is hier zoowat iedereen die iets
te verkoopen heeft. Voor ons, arme Parijze
naars, die toch al steen en been over het „dure
leven" tc klagen hebben, is een moeielijke tijd
op honden.
Uit eigen herinnering en bij overlevering we
ten wij dat iedere vorige internationale tentoon
stelling al waren die door hare universali
teit ook zooveel grooter de prijzen der
levensbehoeften deed stijgen, zonder dat deze
daarom na afloop weer daalden. Misschien is
het niet milddadig, maar ik verklaar mij ge
makkelijk dat velen mijner stadgenooten, wier
liefde voor kunstindustrie minder zwoor weegt
dan hunne matcrieele zorgen het doen, in stilte
hopen cot het met de hooggestemde verwach
tingen voor deze tentoonstelling gaan zal ais
met die welke de Olympische Spelen in het
nfgeloopcn jaar zijn voorafgegaandat zij
bedrogen uitkomen. Toen heette het ook dut er
millioencn vreemdelingen zich gereed maakten
om van die Ideaul-mooie spelen getuige te zijn.
De werkelijkheid heeft hen, die daarop gere
kend hadden, leelijk teleurgesteld en veel geld
met nutteloos gebleken logeer-inrichtingen doen
verliezen.
Trouwens, de Spelen zeiven hebben con finan
cieel deficit van meer dan een mil'.iocn opge
leverd, wat te meer ontmoedigend moet lijken,
omdat, indien er een prachtig en veelzijdig ge
organiseer centrum voor zulke spelen kon be
staan, dit zeker wel Parijs en zijn omgeving is.
De opdrijving der logeerkosten in het algemeen,
verleden jaar bij de nadering dier Spelen, was
schandalig, een maand later waren zij tot het
voor onzen tijd normale niveau teruggekeerd;
gelukkig of ongelukkig, naar men het nemen
wil, ik kies niet.
Behalve die teleurstelling is er van de Olym
pische Spelen iets overgebleven, dat door som-
migen wordt aangezien voor een gunstig ver
schijnsel, maar door anderen weer wordt bc-
treuid: een overmatige sportliefde bij dc jeugd
de betreurders noemen het een onzinnige
sportrazernij. De belangrijke uitbreiding der
sportrubriek in de gewone dagbladen, die ge
lijken tred houdt met de toenemende liefheb
berij voor sommige min-edele sporten, bewijst
dat de smaak ervoor in alle logen der samen
leving veel sterker is doorgedrongen dan hij het
vroeger was. En welke smaak don? Het spel der
woeste, grove bruten, het rugby, trekt a'le
Zondagen de bewonderaars near een of meer
matches. Het is waar, en het strekt tot hun lof,
dnt de Franschcn er meestal pijnlijk bij worden
afgerost.
Dan schijnt er in de laatste tijden geen week
te mogen voorbijgaan zonder dat er ergens in
de omgeving van Parijs een cross-country op
groote schaal wordt gehouden. Een paar molen
ben ik, zonder het cr expres om te doen, getuige
geweest van zoo'n onberedeneerde hardlooperij
met hindernissen door twee- of driehonderd
sportsmen in den dop, waarvan minstens drie
kwart zich hopeloos uitsloofden om het eind
doel te bereiken in een toestand, die waarlijk
niet geschikt is om von hun voorbereiding tot
die moeielijke oefening een hoog denkbeeld te
geven. Die ongelukkige magere jongetjes, die
von de beginselen voor dit spel zoo hoog noo-
cige hygiëne geen flauw begrip hebben, loopen
zoo, zonder dut zij het weten, (went zij denken
er niet aan den raad van bevoegden te vragen
vóór zij zich aan die exercitie wagen) een
vroegtijdigen dood tegemoet. De glorie der
kampioenen verhindert hen te slapen, en
hordloopcn, dat kon immers iedereen die maar
wil volhouden. Het is treurig oan te zien hoe
zoo'n cross-country dan verloopt; ik heb in
het bosch vun Meudon, in het park van Saint-
Cloud'de ongelukkige, afgebeulde slachtoffers
langs dc wegen zien zitten, knapen van vijftien
en zestien jaar, die, zoo zij langzaam en ver
standig getraind waren geweest, het zeker ten
einde toe hadden kunnen volhouden; nu waren
zij af en op, cn toch ben ik zeker dat zij den
volgenden Zondug opnieuw zijn begonnen, na
de gcheele week niets anders te hebben ge
daan don op hun kantoor te zitten.
De kundige leeronr aan de militaire school
voor physieke opvoeding, de bekende luitenant
Hébert, beklaagt zich over dc ondoordachte
sportprnktijk, die, in plaats van de harmoni
sche, aan zijn bouw geproportionneerae ontwik
keling van het lichaam te bevorderen, hieraan
juist in den weg staat en een verkeerde rich
ting geeft. Sport, volgens dien specialist, hpelt
een volhardende, gedisciplineerde voorbereiding
noodig. Nu moge hij als vnkmnn de plaats van
zijn specialiteit wnt ruim uitmeten hij kweekt
cthleten als de dezer dagen tot vermaardheid
gekomen krochtman Charles Rigoulet in
principe heeft hij gelijk, dat bewijzen de mis
lukte proeven der cross-ccuntry-epidemie. Dat
bewijzen ook onze beroemde sporthelden op
edeler terrein dan rugby cn kinderachtige hard
looperij.
En nu denk ik onwillekeurig oon onze natio
nale tennis-chnmpionne Suzanne Lenglen, die
nog dezer dagen te Nice weer zoo'n schitte
rende revanche nam op een nederlaag door een
horer lendgenooten tennisspelers pns in Enge
land geleden. Dat Mile Lenglen de „onover
winlijke" is, dankt zij in de eerste plaats aun
haar methodische, gedisciplineerde opvoeding
in het spel; voor het óverige zijn hare kennis
en hare harmonie compleetmaar ik acht
mij niet bevoegd haar voor te stollen, ik kan
dit beter aan hqarzelven overlaten dooi de
lezing van een roman door haar geschreven (dia
op het punt is te verschijnen, zoo dit al niet
gebeurde) en waarvan de hoofdpersoon haai
eigen portret geeft. Liever besluit ik deze met
de volgende haar betreffende anecdote.
Toen onlangs een groep Australische marine-
kadettcn met hun opleidingsschip een bezoek
aan Frankrijk biacht, werden zij te Parijs aan
den President der Republiek, aan ministers,
maarschalken cn andere hooge persoonlijkhe
den voorgesteld. Loter gebeurde dit te Nice aan
den daar wonenden hertog van Connaught, wat
maakte dat zij in de Engelschc kolonie aan de
Cóte d'Azur zeer gevierd werden. Vóór hun
vertrek werd door een Niceoansch journalist
aan een dier leerling-zeeofficieren gevraagd, wie
von olie personaliteiten, die zij in Frankrijk ont
moet hadden, den sterksten indruk op hem ge
maakt had, waarop de jonge Australiër zonder
aarzelen antwoordde: „Mlle Lenglen!" cn el
zijne kameraden waren dit met hem eens. Is dit
niet het bewijs dat in onze dagen geen ande.e
roem tegen de sportieve glorie bestond is? Men
mag er zich over verheugen waar dit Suzanne
Lenglen betreft, de championne van het (on
danks zijn naam) oorspronkelijk echt Frnnsche
tennis-spel.
DO/EN.
DE WEELDEBELASTING.
Advies van den Nijverheids-
raad.
De Nijverheidsraed heeft aan don Minister
van Financiën zijn beschouwingen aangeboden
over het wetsontwerp tot aanvulling der Zegel
wet 1917 en de daarmede samenhangende voor
stellen van de wet tot vermindering van den
belastingdruk.
Aan de hand van rnededeelingen in het
„Vad." wordt nan die beschouwingen het vol
gende ontleend
Als voorwoorden voor een weeldebe
lasting betoogt de Nijverheidsrand
1. Een weeldbelasting mag geen belasting
cpverteringen in het algemeen worden. Door
een weeldewet mogen slechts die artikelen wor
den getroffen, die inderdaad orTder het begrip
„weelde" zijn te rokenen.
2. Volstrekte cn betrekkelijke weelde. De
Raad acht het gewenscht, een onderscheid tc
maken tusschen voorwerpen, die uit den aard
of dc samenstelling luxe-artikelen zijn, als
parelen, sieraden, antiquiteiten, goud-leeren
schoeisel, zijden onderkleeren, en steeds voor
de volle waarde in de weeldebelasting kunnen
worden aangeslagen. Daarnaast zijn er echter
voorwerpen, waarbij het begrip weelde afhan
kelijk is van den prij?, die cr voot wordt be
taald, zocals Meeding) pcrsoncn-nütcmobielcn,
meubelen. Deze twee soorten artikelen moeten
scherp worden onderscheiden. Do Raad zou
haar willen aanduiden met de namen „artikelen
van volstrekte weelde" en „artikelen van be
trekkelijke weelde".
3. Geen scherpe grenzen, maar geleidelijke
overgangen. De Nijverheidsraad zou wenschen,
dat voor voorwerpen van betrekkelijke weelde
telkens een bedrag wordt vastgesteld en slechts
belasting wordt geheven over den prijs der
oorwerpen na aftrek van dot bedrog, m. a. w.
dat deze voorwerpen van betrekkelijke weelde
slechts worden belast over het bedrag, dat hun
prijs het wettelijk vastgesteld minifrtum ever-
schrijdt.
4. Commissie van deskundigen. De Raad
meerit, dat het niet uilsluitend aan den fiscus
mag worden overgelaten te beslissen, welke
artikelen onder de belasting vallen en dat
daarom, naast een zoo duidelijk mogelijke om
schrijving in de wet zelf, een Commissie van
Deskundigen op den voet der bij de Tariefwet
1924 ingestelde Tariefcommissie dient te wor
den ingesteld.
5. Een beroeps-instantie noodzakelijk. Naast
geschillen omtrent de vraag, of een artikel al
dan niet onder de' wet valt, zullen zich tus
schen belanghebbenden cn den fiscus ook nog
nadere geschillen over dc uitvoering der weel
debelasting kunnen voordoen. De belangen vnn
de betrokken personen en firma's zijn ir\ zulke
gevallen onvoldoende gewaarborgd cn de Ru ad
gevoelt het ontbreken van een b.rocps-inslanti-
voor dergelijke conflicten als een leemte, die
non vulling behoeft.
Bij zijn beschouwingen over d: keuze der
belasting-objecten geeft de Raad ten
aanzien van de b lasting op verteringen in
hotels, restaurants, koffiehuizen en dergelijke
inrichtingen in overweging, de in art. 81k op
genomen uitzonderingen belangrijk rit te brei
den cn voorts de verschillende soorten hotels,
restaurants, koffiehuizen, enz. in een aantal
klossen, b.v. twee, te verdoelen en dc verd
ringen in die inrichetingen naar gelang de
klasse, waarin zij zijn ondergebracht, te belas
ten, b.v. met 5 cn 10 pCt.
Pianola's, p h o r. o 1 a s, enz. Het is d:n
Rand niet duidelijk, waarom ec-n pianola van
800 wel cn een vleugel vnn f 1500 niet be
last wordt. Indien dc minister dc goed'cocpere
piono's niet zou villen treffen, ware het aan
te bevelen, om enkele muriekir.s rumcrjtpn lot
voorwerpen vnn betrekkelijke weelde te ver
klaren cn daarop het door den Rand n ingege
ven stelsel van oftrek tot een bepaald bedrag
toe te passen.
Belasting op antiquiteiten enz. Voer het be
grip kunstvoorwerp dient een redactie te wor
den gevomden, die waarborgt, dat de Ned
landrche industrie van eenvoudige, doch artis
tieke gebruiksartikelen niet ten achter worde
gesteld bij binnen- cn biutenlnndsche fabrie
ken, die smakelooze massa-artikelen vervaar
digen cn invoeren. Hierdoor zou tevens voor
komen worden, dat de weeldebelasting een on-
gimstigen invloed zal uitoefenen op h t schoon
heidsgevoel van het publiek.
Ju w celen, sieraden, parelen, enz.
Hoewel de meeste voorwerpen van dezen post
bij uitstek luxe-artikelen zijn en dus belast die
nen te worden, zij er biUijkhcidsnlve op gewe
zen, dat zij door hun groote waarde cn klei
nen omvang juist bijzonder geschikt zijn, om
ten nadeelo van de Nedcrlondsche diamant
industrie en van het Nederlondsch juweliersbc-
driif over dc grenzen te worden gesmokkeld.
Reukwaren. Een duidelijker omschrij
ving van dezen pest is alleszins gewenscht. In
elk geval moet komen vost te str.an, dat daar
onder geen artikelen van dageiijksch gebruik.,
als toiletzeep, vallen.
Dure kleeding, schoeisel, enz. wor
den niet alleen gekocht uit weelde, doch dikwijls
uit overweging, dat de nanschnffirig van d^
beste kwaliteiten op den duur blijkt het goed
koopste te zijn. In sommige gevallen is voor
de uitoefening van het beroep dure Meeding en
schoeisel noodzakelijk.
2e. Alle kledingmagazijnen, die kleercn op
maat vervaardigen, zullen het voorschrift kun
nen ontduiken, door de stoffen cn het maak
loon afzonderlijk te berekenen, mits zij maar
zorgen, dat de prijs der stol:en niet meer don
10 per m3 bedraagt.
3e. deze artikelen zullen nog veel meer dan
thans reeds het geval is, in het buitenland wor
den gekocht.
De onder dezen post vallende artikelen die
nen beperkt te worden tot die, welke onder net
begrip van volstrekte weelde-órtikcleri kunnen
worden gebracht.
Taarten, pasteien, enz. Tegen de hef
fing van een weeldebelasting voor énkele der
onder dezen post vallende artikelen bestaat bij
den Rood geen principieel bezwaar. Echter
dienen hiervan in ieder geval de koek-soorten
dio voor belegging van boterhammen worden
gebruikt en die in bepaalde streken d°s lands
het gebruik van brood bij enkele maaltijden
ervongen, te worden uitgezonderd. Vnn sui
kerwerken en bonibons zou de Raad geen weel
debelasting willen heffen, omdat zij bijna geheel
irit suiker, waarover reeds een occijns van
27 per 100 K.G. is betaald, zijn snmengest ld.
Wat chocolade betreft is de Raad ven meening,
dat de inning van de belasting op dut artikel
onder het voorgestelde stelsel op onoverko
melijke moeilijkheden zal stuiten. £)e Raad geeft
den minister in overweging dit artikel vrij te
stellen.
Geconfijteen ingelegde vruchten.
Aon gezien voor de onder dezen post vellende
artikelen als criterium voor dc weeldbelasting
is genomen het ondergaan van een industrie?le
bewerking, worden de belangen van de in
dustrie ten bate van die van den tuinbouw be
nadeeld. Dat treft te meer, daar geconfijte en
ingelegde vruchten in de meeste gevallen dcor
versch fruat kunnen worden vervangen.
Kreeften, kaviaar, enz. Do Raad k
niet aannemen, dat de reden, waarom ona
dezen post een zeer typeircnd wecldc-artil-
als oesters niet is opgenomen, zou zsjn, dat
oesterktyeekerijen, toe op dit oogcnblik et
kommervol bestaan lijden, moeten worden on
zien.
Automobielen voor personenvervo
enz. Automobielen, die reeds door hoogo ir
voorrechten, personcelc belasting, waarbij nc
mogelijk een wegenbelasting zul komen, /.wn
worden getroffen, zullen ook weder over
volle waarde worden aangeslagen. Hier d
zich een typeerend geval voor, dat belaslir
verschuldigd is over reeds extra betaalde 1
lasring.
Door automobielen tot voorwerpen van b'
trekkrüjke Weelde te verklaren en daarop i't
door den Rand aangegeven stelsel toe te pas
sen, zouden de voornaamste der hiervoren uit
eengezette moeilijkheden op zeer bevredigende
wijze worden ondrvangcn-
Vrachtnutomobielen vollen niet onder deze
heffing, doch chassis daarentegen wel. Dit
voorschrift zal tot avercchtsohe bescherming
leiden cn de Nederlandsche wagenmakerijen bij
de buitenlandsche concurrentie achterstellen.
Biljarten, enz. Aangezien de onder dezen
post genoemde artikelen door de pcrsoneele be
lasting ul zwaar worden getroffen, dient daar
voor geen wceldbeln«ting te worden geheven.
S c h il d c r ij c n. Met het oog cp het nntio-
nnol belang, dat een land de kunst gelegenheid
geeft zich te ontwikkelen, zou de Rand in over
weging willen geven, om schilderijen, waarvan
kon worden aangetoond, dat zij het werk zijn
vnn levende Nederlandsche sclulders, van de
belasting vrij te stpllefi.
Verhuur. De Raad meent, dat in elk ge
val het verhuren van met taximeters voorziene
automobielen cn rijtuigen van de belasting die
nen te worden uitgegoten, omdat het gebruik
daarvan in vele gevallen geen luxe is.
Grondstof of hulpstof voor dc in
dustrie. Uit de redactie van de laatste ali
nea van arlikel 8Tn valt uf te leiden, dat een
fabrikant, die grondstoffen of hulpstoffen koopt,
welke volgens de wet weeldeartikelen zijn
daarover v/eelde-belosting moet betalen, om-
dot hij die artikelen n:ct weder verkoopt cn
ook niet verhuurt.
De Raad kon niet aannemen, dat het de be
doeling is geweest om grondstoffen vnn de in
dustrie te belasten en daarom geeft hij Uwer
Excellentie in overweging deze alinea in dit
opzicht te verduidelijken. Zulks zou kunnen
geschieden door tusschen de woorden „ver
vreemden" cn „of" in te voegen de woorden
„be- of verwerken."
Als technische cn administra
tieve m o e i 1 ij k h c d c n geeft do Raad
aan
1. Het minimum bedrag van belastinghef
fing (cri. 81'b) is to hoog gesteld cn de daarop
volgende afrond:ngcn zijn te gering m aantBl,
waardoor dc progressie der 'heffingen te sterk
is geworden.
2. Het stelsel van belastingheffing en do
controle daorop is in het algemeen te om
slachtig en daardoor practisch onuitvoerbaar.
3. De voorgestelde maatregelen zullen do
werkzaamheden van Jiet ambtenarenkorps sterk
ermeerdercn cn daardoor groote kosten met
zich rrrdebrengen.
4. Belanghebbenden worden gedwongen een
administratie uit te voeren, die voor hen be
langrijke kosten met zich zal medebrengen.
5. Dcor de voorgestelde maatregelen gaan
de voordeolen van het girostelsel voor een
groot deel verloren.
6. Vrijstelling der belasting. De vrijstelling
der belasting voor artikelen ten dienste vnn
het Rijk, de Provinciën, de Waterschappen cn
de Vecnschappen (art. 81g 2e) acht de Rund,
juist omdat het een luxe belasting betreft,
principieel verkeerd. De Staatsorganen in de
eerste plaats dienen het doen van luxe-uit
gaven tot het uiterste tc beperken en moeter*
duartoe door vrijstelling dezer belasting niet
worden aangemoedigd.
De Raad is tot de overtuiging gekomen, dot
het voorgestelde stelsel van belastingheffing
cn van controle daarop ten cenenmale onuit
voerbaar is en een zwaren druk op de belang
hebbenden zul leggen. Dc Rand meent dan ook
ernstig in overweging tc moeten geven dit stel
sel grondig te herzien cn daarbij in de eerste
plaats het advies in te winnen van den Mid-
denstandsraad als vertegenwoordigend lichaam
van de ondernemingen, die bij deze aongele-
enheid rechtstrceksch belang hebben.
Maziek en Religie
door Piet Tiggers.
Jos. Seb. Bach.
Er zijn twee figuren in de geschiedenis der
kerkelijke muziek, welke hes wel door hun
oord en door hun omstandigheden verschillend
toch één merkwaardige overeenkomst heb
ben.
Deze twee figuren, Palestrina voor de
Katholieke en Joh. Seb. Bach voor de Pro-
testantsclie muziek, beteekenen namelijk top
punten van een muziek, welke, door een krach
tig reb'gicus besef bezield, lot le diepste cn
innigste uitingen van het geestelijk leven der
wereld behoort.
Hun mitzfek, gegroeid uit de kerk, die zoo
wel voor Palestrina als voor Bach de eenige
geloofswaarheid inhield, steat echter heden
ten dage slechts zijdelings in verband met ltet
godsdienstig leven. Wont zelfs de katholieke
kerkmuziek-van-nu neemt nog te weinig Pa
lestrina in den dienst op, wat, gezien de groote
cischen welke deze muziek aan leider en koor
stelt, alleszins begrijpelijk is. De Protestant-
sche kerkmuziek echter zwerft in ballingschap
buiten de kerk en geeft al le fragmentarisch
hier cn daar in dc concertzalen of in sommige
kerken teekenen van levendoch opgenomen
in den dienst, zooals bij dv katholieke kerk,
is zij sinds long niét meer. Dit feit moger. som
migen betreuren, het ligt buiten mijn compe
tentie hierop critiek te laten gelden, want er
zijn verschillende redenen, zoowel godsdicn-
dige als politieke, welk'a de terugkeer van de
prctestantsche kerkmuziek naar de plaats waar
zij historisch thuis behoort verhinderen.
De katholieke kerk trouwers kent kerk-ko-
ron en beproefde dirigenten, die wekelijks
met hun ensemble oefenen, waardoor dus in
ieder geval de geest dier muziek weer zal
benad'erd worden, dan van een ensemble od
hoe kan worden verwacht.
In het openbaar muziekleven evenwel wordt
Bach bij voorkeur vóór Poschen ten gehoore
gebracht en het is zelfs opmerkelijk, dat Pa
lestrina een groote zeldzaamheid in de concert-
zoal is.
Het feit, dat onlangs hier ter stede d*3 Toon-
kunstafdceling een (goed geslaagde) uitvoering
gaf van de Johannis-Passion van Bach en dat
binnenkort nog een andere uitvoering van
Pnssie-muzick (onder andere d"e Bach-cantate:
„Jesu, der du meir.e Seele") zal plaats vinden,
mogen wij niet zonder een bespreking voorbij
gaan.
Leeft dus de Palestrijnsch-o muziek hoofdza
kelijk in de Roomsche kerk, Bach is aangewe
zen op de openbare muziekbeoefening en ook
hierom trekt hij meer de aandacht van het al
gemeen. Ook dus door deze omstandigheid
geleid zal ik mij verder bepalen een korte ka
rakteristiek te geven van Joh. Seb. Bach
(1685-1730).
■Jc
Hoe meer men tracht het werk van Bach te
bevatten, des te meer zal men voelen, dat
deze kunst voor de menschheid iets beslissends
aangeeft. Er is bij Bach een wonder volbracht,
naar welker beteekenis ons psychologisch be
wustzijn slechts vermag te tosten. Dit wond'?r
is absolute waarde en zijn diepste we
zen zal het wel immer gesloten blijven voor
hen, die het Leven uitsluitend leyen als een
vlinder. Doch ock, indien men zich bij voort
during wenscht te bezinnen over de innerlijke
waarde van de muziek van Bach don nog zal
Bach het wonder blijven. Want hei menschelijk
denken en voelen staat svtil bij het absolute
zijn. Dat de muziek van Bach werkelijk zoo
onberekenbaar hoog staat is neg nader aan tc
Iconen door de eigenaardige verhouding tus
schen rijn kunst cr. zijn leven. Bij alk genieën,
zooals Dante, Shakespeare, Goethe, Beethoven,
Angelo, Rembrandt, zien wij het strijdend con
flict ontstaan tusschéiw maatschappelijk en in
dividueel leven ten eenre cn dc eischen, welke
het ger.ioal-artistieke feven stelt ten andere
zijde. Bij Bach komen de conflicten niet voor.
Een samenhang tusschen zijn dageiijksch le
ven en zijn muzikaler* arbeid gedacht els
twee tegenover elkaar gestelde polen een
soort verband dus uit welker koppeling een
product van ziels-cmotie kon worden geboren,
is bij Bach niet aanwezig.
Hij leeft in goede huishoudelijke verstand?
houdingzijn vrouw sterft, hij hertrouwt spoe-'
dig en heeft niet minder dan twintig kinderen
gehad. Hij ligt overhoop met de kerkelijke en
stedelijke magislra'en te Leipzig en kruipt :n
ondergeschiktheid daarentegen voor koning en
keurvorst.
Hij bedelt vele jaren achtereen als een kind
om den titel van „Hof-kapelmeester" en leeft
bijna geheel met dc kleine burgerij mede. Een
geestrijk schrijver over Bach, Emil Lucko,
zeidc: „Bach heeft zich nooit beklaagd, in zijn
tijd niet begrepen te worden; hij is door het
dageiijksch leven gegaan als een gewoon bur
ger, die zijn zaken dcet en als een uurwerk
afloopt."
Zulk een olledagsleven voor een genie, in
tegenstelling met dat van den grooten mensch:
Beethoven, heeft voor ons iets geheimzinnigs,
iets duister-beangstigends
Ontdaan van alle uiterlijke bijkomstigheid
heeft de muziek van Bach het kenmerk van het
Absolute, V3n het Grootsche, van het Onaan
tastbare. En dit absolute staat met het begrip
godsvertrouwen in nauw verband. Zooals
de geloovige protestantsche gemeente zich ne
derzet in de kerk cn het eenstemmig gezang
aanheft, zooals de vrome katholiek het grego-
riaar.sch zingt, zijn deze gezongen feitelijk be
doeld als een gelofte der menschheid haar God
trouw te zijn. Hei is de verzinking van 's rnen-
schon gevoel in het absolute, ij* God; en Bach
heeft deze oervorm aller melodieën, dc melodie,
welke het vertrouwen zoekt en het vertrouwen
schenkt begrepen en het tot zijn stalen schild
gemaakt. Er bestaan geen grootere vocaal-
composities van Bach, waarin het vertrouwen
vragende koraal niet is verwerkt. Het koraal bij
Bach is de muzikale vorm van dc absolute
geloofszekerheid, waardoor de ziel in God, in
de Eeuwige Werkelijkheid rust. Het koraal bij
Bach is de meest volmaakte uitdrukking vun
het innerlijk-religieus bewustzijn, dot aan het
aardschc leven die diepte en vertroosting ver
leent, waaraan het een zoo groote behoefte
heeft.
Dit gevoel stijgt menigmaal bij Bach tot een
hoogte, waarbij men zCvijgend siddert in het
aanvoelende besef, dat er een incnsch is ge
weest, die onmiddellijk met het onbegrijpbare,
met liet Goddelijke in verbinding heeft gestaan.
Dan is ons pas recht duidelijk, wat Berlioz, het
groote muzikale talent von Frankrijk bedoelde
met zijn uitspraak: „Bachis Bach, zooals
God, God isDe koralen van Bach zijn niet
de taal van een enkel mensch en ook niet de
taal van vele menschep, maar een ieder
wordt zich door deze muziek bewust van zjjn
afhankelijkheid van de Eeuwigheidskracht, vnn
God. De mensch voelt zich door deze koralen
geworteld in het Eeuwige, het oergevoel van
het Geloof treedt met begeestering near voren
en zoo zijn deze vrome melodieën gevat tus
schen smartcüjk-menschelijke element in Bach's
muziek en de stralende bovenmenschelijke
openbaring. Tusschen het tijdelijke en het
'eeuwige!
Ik heb met het bovenstaande het zwaartepunt
van Bach's werken daar willen leggen, waar het
mijns inziens behoort. Hij heeft echter ook an
dere werken geschreven, doch voor het onder
gaan van de schoonheden van dit deel von zijn
scheppen is een andere geestesgesteldheid noo-
dig.
Wanneer men Bach's muziek wil leeren ken
nen, dan moet men zijn Matthëus-passion, zijn
Johannis-Passion, zijn groot Ivlis in b of meer
dere zijner Cantaten hooren. En dat is voor
ieder mogelijk, die inderdaad belang stelt in
het geestelijk leven.
Wie van de bezoekers op het jongstleden
concert van „loonkunst" de schoonhedcen der
Jononnis-passion heeft ondergaan, zal zich niet
tevreden stellen met deze eerste kennismaking;
hij zal zich gedrongen voelen andere uitingen
von hem te beluisteren cn het zal hem dan
tevens kunnen interesseeren, uit welke muziek
de Bach'schc kunst is voortgekomen.
ITeinrich Schütz namelijk, de vuder der Duit-
sche muziek, juist honderd jaar voor Bach ge
boren, bereidde den weg voor, waarop Bach
kon verdergaan. De „Historia des Leidens und
Stcrbens unseres Hernn und Heilondes Jesu
Christi", welke op 8 April alhier zal worden
uitgevoerd, is een korte passiemuziek. Niet
minder verheven, maar primitiever en meer ge
concentreerd op het dramatisch verhaal van
den Evangelist. Went aria's (de Italiaansche
invloed!) komen in dit wondere vverk niet voor,
noch breed aangelegde koren. De contrapunli-
sche en harmonische schoonheden van Schütz,
welke zoo rijk zijn aan diepe emotie cn ver
borgen vurige accenten, zijn als het ware de
lichtende voorgangers naar de werelden van
klank en ontroering, welke Bach, de grootmees
ter, voor ons ontdekt heeft
