By Velp loopt het huurkoopsysteem over facultatieve termijnen. Wat de quaestie der pry zen betreft bleek, dat de handelaren enorme winsten nemen, en dus het gebruik van gastoestellen tegenwerken. Daarom neemt Apeldoorn 15 boven den netto-prijs, Breda 20. Eerst gaf dit moeilijk heden, maar thans gaat alles goed. In Amsterdam gaf het plaatsen van gas haarden moeilijkheden, omdat de leidingen te duur waren, thans worden ook deze in huur koop gegeven. De handelaren namen circa 80 winst, waarom de fabriek met 40 winst den ver koop en huurkoop ter hand nam met veel succes. Utrecht licht toe, dat daar eene uitstekende verhouding is tusschen gasfabriek en installa teurs, waardoor een groot gebruik bevorderd wordt. Daarna zetten verscheidene sprekers nog uiteen de verhouding tusschen in- en verkoop prijzen en het verband tusschen fabriek en winkeliers. De voorzitter drong aan, dat ieder die een uitgewerkt systeem heeft, dit zal in zenden ter opneming in het tijdschrift. Het tweede vraagpunt, ingeleid door den heer Knotnerus uit Rotterdam, luidde: Welke ervaring heeft men opgedaan met de toepassing van olie ter bescherming van gas- houderklokken? Dc heer Knotnerus behandelde daarna het punt: Welke maatregelen moeten worden genomen tegen het euvel dat volc gasver- bruikers bun gasaansluiting slechts in nood gevallen (b.v. tijdelijk gebruik van petro leum) gebruiken, waarvoor de gasfabriek een aantal gebruikers tolt die slechts verlies opleveren. Ir. J. Rutten, Den Haag, leidde de vraag in: Is men van oordeel, dat het wenschelijk is qualiteitsvoorschriften, waaraan stadsgas moet voldoen, vast te stellen? En zoo ja, wel ke voorschriften dienen dan gegeven te wor den? De voorzitter was van mecning, dat een onderzoek naar do wenschclijkhcid om de qualiteitsvoorschriften vast te stellen, noodig is, met welke opinie de vergadering zich vcr- ecnigdc. Bij de verkiezing van drie leden van het Hoofdbestuur werden gekozen als voorzitter dr. L. J. Terneden, als bestuurslid dr. F. van Oostrora Mcijjes, en later bij een nieuwe stemming nog dc heer P. Hydelaar. Vervolgens werd met behandeling der ver schillende vraagpunten doorgegaan. Daarna werd de openbare vergadering ge sloten en ging men over tot bespreking van interne aangelegenheden. ZUID-AMERIKAANSCHE HYGIËNISTEN. Het bezoek aan Amsterdam. Het bezoek aan Amsterdam door een tiental hygiënisten uit Midden- en Zuid-Amerika zal drie dagen in beslag nemen. De heeren werden Maandag ontvangen en rondgeleid door Dr. L. Heyermons. Aangevangen werd met een be zoek aan den Geneesk - en Gezondheidsdienst. Allereerst werd do sanitaire hovenofdceling van den Dienst in oogenschouw genomen, de metho den van ontratting, het transport van zieken en gewonden enz., waarna het Lloyd-Hotel der Koninklijke Hollandsche Lloyd werd bezocht en gedemonstreerd de uitnemende wijze waarop de emigraties naar Zuid-Amerika worden ver zorgd ook op medisch en sanitair gebied, toe gelicht door Dr. Groen, geneeskundig adviseur dier Maatschappij. In de Quarantaine-Inrichting „Zeeburg" werd rde lunch gebruikt en de organisatie dezer in richting uiteengezet. Veel belangstelling werd getoond voor de bestrijding dor vulvovaginitis. In den namiddag werd het Centraal Bureau van dcci Dienst bezocht, "alwaar de gasten een resumé werd gegeven van de organisatie van den Dienst. Hier werden films betreffende den sanitairen dienst in de haven vertoond met ver klaring door den directeur der methode van het cycloneeren van schepen, welke methode niet bekend scheen te zijn en zeer enthousiast ont vangen weid. Nog werd een bezoek gebracht aan het labo ratorium voor psycho-techniek, dc Röntgen- kamer, do Vcreeniging tot bestrijding der Tu berculose, de polikliniek voor geslachtsziekten aan de Conradscraat, het Zuigelingen-consul tatiebureau Watcrlooplein. Dr. Josephus Jitta en Dr. Muntendam maak ten den rondgang mede. Dc gasten waren zeer dankbaar voor het geziene en betuigden hun ingenomenheid met de organisatie van den dienst. De tweede dag van het bezoek aan Am sterdam van de Zuid-Amerikaansche artsen, gold meer in het bijzonder den gemeentelijken woningbouw van Amsterdam, onderl eiding van den heer Keppler, die in het Muntgebouw eerst een overzicht gaf van de nooden, van de verschillende typen en de moeilijkheden, die aan het vraagstuk der voorziening van den woningnood verbonden zijn. Daarna werd een rondrit gemaakt naar de woningtypen in Tuin dorp Oostzaan, Nieuwendammerham en Buik- sloterhamde laagbouw trok zeer de aandacht. In Uilenburg werd getoond de opruiming der oude wijk, waama de rondrit werd onderbroken door de lunch, welke het Gemeentebestuur den gasten aanbood bij Saür, Rokin. De gasten werden ontvangen door wethouder De Miranda en wethouder Vos en verder zaten aan de directeur van den Woningdicnst en van den Geneeskundigen- en Gezondheidsdienst. Wet houder De Miranda heette den gasten welkom en zeide, dat det Gemeentebestuur het zeer op prijs stelde om de Zuid-Amerikaansche gasten te toonen dat het Gemeentebestuur vóór alles tracht te bevorderen, dat de bevolking goed gehuisvest wordt. De heer Destouches wees er zijn Zuid-Ame- rikaanschc vrienden op, dat hij als leider van het gezelschap vreesde, dat wanneer men ver der in Europa zou komen, de teleurstellingen niet zouden blijven bespaard. Immers zal men moeilijk in de grootere landen zoo een voor- beeld van hygiënische organisatie kunnen vin den, als in het kleine Holland. De heer Nunes van Costa Rioa uitte zich ook in dien geest. Spr. zeide o.a., dat men in Amerika reeds een gunstigen indruk van Hol land krijgt, wanneeT op school geleerd wordt, dat Nederland het land van de zindelijkheid is f— het land van water en zeep en dien in druk aldus spr. hebben wij behouden. Spr. dankte voor al het dien dag genotene en het gastvrij onthaal. Na afloop van den gezel- ligen maaltijd werd de tocht voortgezet en een bezoek gebracht aan Plan West en Zuid en ten slotte aan het Betondorp in Watergraafsmeer. Heden wordt de laatste dag besteed aan een bezoek aan den Keuringsdienst van Waren en het Veiligheidsmuseum. BOSCHBOUW. - Grove dennen van gegarandeerde herkomst. De Ned. Heidemaatschappij heeft een schrij ven gepubliceerd over het gebruik van grove dennen van gegarandeerde herkomst en dit op rcime schaal toegezonden aan boschbezitters, gemeentebesturen, vercenigingen cn allen, die in dit opzicht rechtstreeks of zijdelings invloed kunnen uitoefenen Voor onzen Nederlandschen boschbouw en voor het welslagen van onze bosschen in het algemeen is het gebruik van planten (cn natuurlijk ook zaad) van inlanosche herkomst van'groot belang. MUNTMISDRIJF. Poging tot vervaardiging* van vclschc bankbiljetten. Voor het gerechtshof te Amsterdam stond in hooger beroep terecht C. S., kleermaker te Koog aan de Zaan. Deze was door de rechtbank te Haarlem ver oordeeld wegens poging tot vervaardig-ing van valsche bankbiljetten van tien gulden tot I jaar en 6 maanden gevangenisstraf. Na een uitvoerig getuigenverhoor, nam de Procureur-Generaal Mr. Dr. von Geuns zijn requisitoir. Spr. vroeg vernietiging van het vonnis der Haarlemsche rechtbank, schuldigverklaring aan het beklaagde ten laste gelegde cn veroordee ling tot een gevangenisstraf van I jaar en 6 maanden zonder aftrek van preventieve hech tenis. De verdediger mr. L. AU Cohen uit Haar- lem,plcittc vrijspraak en vroeg" onmiddellijke invrijiheidsstelling. Na Raadkamer besliste het Hof, dat tot in williging van dit verzoek geen termen aanwezig werden geacht. Alsdan wordt het onderzoek gesloten en de uitspraak bepaald op Dinsdag 50 Juni a.s. ONBEVOEGD UITOEFENEN DER GENEESKUNST. Het opengesneden hondje. Het gerechtshof te 's-Gravenhage heeft J B., natuurgeneeskundige, te Rotterdam, door de rechtbank te Middelburg, met vernietiging van een vonnis van den kantonrechter aldaar, die hem 3 maanden hechtenis had opgelegd, veroordeeld lot 1 maand hechtenis. De Hoooe Raad vernietigde dit vonnis cn verwees de zaak naar dit hof. Onnieuw rechtdoende, heeft dit B. schuldig verklaard aan het onbevoegd, buiten noodzaak, uitoefenen van dc genees kunst en hem eveneens veroordeeld tot 1 mnar.d hechtenis. ERNSTIG TREINONGEVAL BIJ OLDENZAAL. Een rijkstelcgracfbcambte gedood. Nabij Oldenznal waren twee rijkstelegraaf- beambtcn bezig hersielÜngwerk te verrichten aan het telëgreafnet. Zij werden gegrepen door den uit Duitschland komenden sneltrein. Een van hen, Meyer gen a oma, werd vermorzeld, de andere zwaar gewond. DE HAAGSCHE SCHILDERSSTAKING. Hel contact weer verkregen, Nuar aanleiding der conferentie, gehouden onder voorzitterschap van den Rijksbcmidde- laar mr. S. de Vries Czn., berichten partijen, dat het contact weer is verkregen, wat lot gevolg heeft, dat onderhandelingen tot even- tueelc beëindiging van het conflict zijn ge opend. DIEFSTAL VAN FABRIEKSGEHEIMEN. De gloeilampenfabriek „Philips" contra die van „Electra." Gisterenmiddag heeft de rechtbank van Bre da de geruchtmakende zaak behandeld tegen den 28-jarigen P. v. R. en den 18-jarigen C. G. D. v. L., beiden in dienst van de Gloei lampenfabriek f,Electra" te Tilburg en voor heen in dienst van de N. V. Philips' Gloeilam penfabrieken te Eindhoven. Zij stonden terecht als verdacht van diefstal van eenige zaken en teekeningen ten nadeele van de firma Philips. Het Openbaar Ministerie werd waargenomen door Mr. Boron Speiiart van Woerden, als verdediger trad op Mr. Max Bruck, die a.s Donderdag eveneens als verdediger zal optre den in de strafzaak welke door de Rechtbank te 's Bosch zal worden behandeld tegen den directeur van „Elcctra" B., die verdacht wordt van poging tot uitlokking van het schenden van fabrieksgeheimen. De eerste beklaagde v. R. erkende weggenomen te hebben van de af- deeling der Philips' Fabrieken waarop hij des tijds werkzaam was, een model van een z. g. nachtlamp, die bij wijze van proef was vervaar digd. Hij zou deze lamp niet gebruikt hebben tot het verraden van fabricks-methoden, doch uitsluitend om haar thuis als verlichtingsmid del te gebruiken. Het getuigenverhoor bracht aan het licht, dat deze lamp beschouwd moet worden als een exemplaar van de tusschen- phasen, die de fabricage van deze speciale soort lampen heeft doorloopen. Dot de lamp op zichzelve maar geringe waarde vertegenwoordigt, doch dot zij in handen van een vakkundig technicus een waardevolle aan wijzing zou kunnen beteekenen bij poging tot namaak. Vervolgens werd beklaagde ten laste gelegd zich wederrechtelijk een serie teeke ningen te hebben toegeëigend, die aan de N. V. Philips toebehoorde en die betrekking heb ben op de machinerieën, benoodigd voor het vervaardigen van radiolampen. De Officier van Justitie maakte erop attent, dat deze teekenin gen in een aaneensluitend geheel en in combi natie met eveneens verduisterde copieën van de fobri^agevoorschriften een volledige aanwijzing gaven voor de vervaardiging van radiolampen. Hoofdgetuige, Ir. Otten, ingenieur der Philips' Fabrieken, verklaarde desgevraagd dat deze teekeningen voor leeken van geenerlei waarde zijn, doch voor ingewijde technici van zeer groote beteekenis. Beklaagde kwam voor de Rechtbank terug op zijn verklaringen, destijds voor den rechter van instructie afgelegd. Hij had n.l. beleend deze teekeningen gestolen te hebben, doch zeide nu dat hij de volle schuld op zich genomen had om enderen te sporen. Na eenig heen en weer gepraat, waaraan zoo wel de president als de officier deelnamen en waarin ook de verdediger betrokken werd, verklaarde beklaagde ten slotte deze teekenin gen te hebben verkregen van een zekeren S thans nog werkzaam op een der filiaalfabrieken der firma Philips. Na deze verklaring trok de Rechtbank zich terug in dc Raadkamer c-n wees vervolgens de zaak terug naar den Rech- ter-Commissaris voor een nadere instructie. Den tweeden beklaagde v. L. was ten laste gelegd de diefstal van een laschoppnroat, een belangrijk onrlerdeel van een der machinerieën, die op de Philips' Gloeilampenfabrieken ge bruikt worden. Beklaagde erkende dit onder deel weggenomen te hebben. Uit het getuigen verhoor bleek, dat hoewel het bedoelde lasch- opparaat op zichzelf geen groote waarde ver-» tegenwoordigde, het van onberekenbaar groot belang- was bij de fabricage. De verdedigei trachtte door het stellen van vragen aan tê toonen, dat beklaagde het bedoelde onderdeel uitsluitend voor studiedoeleinden en te eigen belceiing mee naar huis had genomen, dat hij het daarna veranderd had en eerst later in veranderden vorm in gebruik zou hebben af gestaan aan zijn nieuwen patroon. Pres.Was U reeds in contact met den di recteur van „Electra" toen U nog in dienst was van de Philips' Gloeilampenfabrieken Bekl. Neen. Off. v. J. Beklaagde je liegt nu of je hebt gelogen toen je voor den rechter van instructie verklaarde dot je het bedrog van 200.— in uitzicht werd gesteld alvorens je dit onderdeel had weggenomen. De officier van Justitie deelde daarop mede, dat het bij de instructie een geruimen tijd heeft geduurd eer beklaagde bekende dat hem reeds een mooie positie in uitzicht was gesteld dooi zijn nieuwen patroon toen hij nog in dienst was bij Philips, doch toen dat er eenmaal uit was heeft hij geheel uit zichzelf ook volledig de rest bekend. Die 200.— b.v. zijn hem zondei dat daartoe door hem een verzoek was gedaan zonder meer aangeboden voor leveren van bij zondere gegevens betreffende de fabricage methode enz. Op verzoek van den verdedigei werden alsnog als getuigen in deze zaak ge hoord Ir. Otten en de heer van Gesrel, beide verbonden aan dc Philips' Fabrieken die des gevraagd verklaniden, dat beklaagde bij hen steeds bekend had gestaan als een goed werk man en dat wanneer het aan hen persoonlijk zou liggen, zij cr derhalve geen bezwaren te gen zouden hebben dezen man weer in dienst te nemen. In zijn requisitoir bracht net O. M. raar voren, dat de hoofdschuldige diegene is, die beklaag de in de verleiding heeft gebracht dingen te doen die in strijd zijn met zijn gunstig verle den. Inmiddels is hetgeen beklaagde gepleegd heeft een ernstig misdrijf. Hij heeft het vertrou wen geschonden, dat in hem gesteld was en in het vooruitzicht van geldelijke bclooning ge wichtige zaken vervreemd in dienstbetrekking, zaken, die op zichzelf geen groote materieele waarde bezitten, doch in handen van hen waar in hij ze bracht tot ernstig nadeel konden strek ken voor zijn vroegeren patroon. In verband met cl n gunstigen indruk, die beklaagde maakt en in aanmerking genomen de welwillende getuigenverklaring van z:jn vroegere superi euren, wilde de Officier er mee volstaan dit maal alleen een geldboete te vragen en vroeg dientengevolge beklaagdes veroordceling tot 50.boete subs. 50 dagen hechtenis, als mede teruggave van liet stuk van overtuiging. Mr. Bruck betoogde in zijn verdediging dat voor hem persoonlijk het ontvreemde lasch- appaioat een onderdeeltje von nul cn geener waarde was. Spreker zag erin niets anders dan een soldeerlangetje waarmee men op „Electra" thans wat vlugger en ook wat rechter kon sol- deeren dan voorheen. Hierna luchtte pleiter eenige grieven, die hij tegen de Philips' Fa brieken voelde, die zich van andere gloeilam penfabrieken alleen daarvan onderscheiden, dat zij de grootste zijn, doch die volgens pleiter haar personeel doen zuchten onder ijzeren dwang. Ter illustratie van een cn ondt r citeerde pleiter eenige passages uit het arbeidscon tract voor de arbeiders dat hij van een „ad vocaat" der Philips' Fabrieken persoonlek zou hebben gekregen cn waarin z. i. het den arbeiders te moc-ilijk gemaakt weid om in dienst te treden van een concurreerendo firma ter ver betering hunner positie. Beklaagde, aldus plei ter, is een slarhtoffer van dezen iizeren dwang geworden. Hij heeft een middel aangegre pen tot sneller promotie en plus royaliste que le roi zijn nieuwen patroon nog wat extra's meegebracht. Van uitlokking van de zijde van dezen paroon is hierbij geen sprake, deze j heeft eenvoudig 200.extra over voor een arbeidci, die wat meer kan dan een ander. Ten slotte bepleitte spreker aanmerkelijke verzach ting. von dc strafmaat cn wees in dit ver band op de publieke opinie. Dc heer Ir. Otten vroeg aan den president toestemming om naar aanleiding van de ver dediging een en ander tc mogen opmerken. Het gold hier volgens spreker de goede naam van Philips, die op ergerliike wijze door den verdedig"er werd belasteid en waarbij de ver dediger niet geschroomd had den indruk te vestigen alsof de citaten van zeker arbcidscon- i tract van toepassing waren op de categorie arbeiders waartoe beklaegde behoorde, terwijl dit contract alleen geldig is voor de ingenieurs. De president verklaarde hem hiertoe geen vergunning .te kunnen geven en sloot dit on derzoek, terwijl hij de uitspraak bepaalde op Maandag 29 Juni a.s. KORTE BERICHTEN. Verlaging der taxi-tarieven te Amsterdam. Gelijk wij meldden, hebben B. en W. van Amsterdam het tarief voor stationneerende automobielen verlaagd tot 20 ct. per K.M. Her nachttarief wordt afgeschaftgedurende het geheele etmaal zal binnen dc zonegrens het volgende tarief geldende eerste 500 M. 0.60voor iedere 500 M. of gedeelte daar van meer 0.10én buiten de zonegrens de eerste 250 M. 0.60voor iedere 250 M. of gedeelte daarvan meer f 0.10. Het nieuwe tarief treedt in werking op 1 Juli a.s. Dood onder verdachte omstandigheden. Een uit Voerendaal afkomstige T8-jarige dienstbode, te Heerlen in betrekking, verliet Zondagmiddag haar dienst. Met haar verloofde bracht zij later op den dag een bezoek bij familie van haar verloofde te Weiten. Om streeks 10 uur keerden beiden huiswaarts, maar daar het meisje zich niet lekker voelde, keerde men bij dc familie terug. Men gaf hear een glas water haar toestand verergerde echter plotseling en het meisje overleed na korten lijd. Daar zij op haar kamer bij de familie, waar zij in dienst was, een brief had achtergelaten, waarin zij afscheid nam van haar familie, werd aan zelfmooid door vergift gedacht. In het ziekenhuis, waarheen het lijk was overgebracht, had een onderzoek naar de doodsoorzaak plaats. Daar geen uitwendig letsel geconstateerd werd en de doodsoorzaak i niet' kon vastgesteld worden, is sectie verricht. Slachtoffer van abortus. Zaterdag werd le Roosendaal de 22-jarige dienstbode D. R. wie den toegang tot de ouder lijke woning te Kruisland v;as ontzegd, en die de laatste dagen zwervend was, wegens ziekte opgenomen bij een familie waar haar zuster dient. Zondagnacht is ze onder verdachte om standigheden overleden, vermoedelijk ten ge volge van abortus. De politie heeft haar zuster, die de daderes schijnt te kennen, in arrest ge stald, Wiclrijdstcr verongelukt. Gisterenmiddag viel de 40-jarige vrouw Van der Schoot te Leeuwarden in een praam aan de Oostersingel, doordat zij het stuur over haar rijwiel verloor. r Zij is nog dcnzelfden dag aan de gevolgen ovei leden. Verdronken. Gisternamiddag is de 8-jarige Joukc van der Meer in een vijver aan den Oostersingel te Leeuwarden verdronken. Zwaor lichamelijk letsel door schuld. De 30-jorige timmerman C. v. A. wonende te Utrecht, heeft voor de Rotterdamsche Recht bank terecht gestaan, beklaagd van het aan zijn schuld te wijten hebben, dat aan een ander dusdanig' lichamelijk leisel werd toe gebracht, dat hij verhinderd wordt in de uit oefening van zijn beroep Op 28 Februari 1.1. heeft bekl. met zijn moter-met-zijspnn op den 's-Gravcnweg onder de gemeente Capellc aan den IJsel gereden. Bij het posseeren van een stilstonden wagen is de 14-jarige jongen G. G. Hogerwaard door een wiel van het zijspan gegrepen en over den weg geslingerd. De jongen die naast den bak kerswagen stond, brak een been en moet ge- Gui'cnde 6 weken in het ziekenhuis verpleegd worden. Eenige getuigen werden' gehoord, die allen verklaarden dat het ongeval alleen had plaats gevonden, doordat bekl. zoo geweldig hard kwam annrijden. Het O. M., waargenomen door mr. J. G. Holsteijn vroeg veroordecling tot I maond hechtenisstrof. Uitspraak 30 Juni a.s. Dc bankdiefstal te Sittard. De heer B., beheerder der Middsnstandsbank van Limburg bijkantoor Sittard s gistermiddag weer op vrije voeten gesteld. Hij was gearres teerd in verband met de bij het filiaal gepleeg de diefstallen Valsch Engelschc bankbiljetten. Op vei zoek van do Rotterdamsche politie is in een hotel te Den Haag aangehouden do 47- jarige A. B. wonende tc Berlijn, die gesignaleerd stor.d wegens het uitgeven van valsche bank biljetten van 50 pönd sterling. Dc Zwclsche gevangenbewaarder. Dc vroegere gevangenbewaarder uit de strafgevangenis te Zwolle, beschuldigd brieven en boodschappen van verdachten, zoowel be trokken bij den moord te Houtdorp als bij de inbraak te Kampen, overgebracht le heb ben, is door de Zwolsche rechtbank veroor deeld tot drie jaar gevangenisstraf, conform den cisch. Kunst en Wetenschap. Heï A. Z. spe! in Leiden. Het tweede bedrijf ccn levendige pantomime met teveel concrete voorstelling. Het laatste bedrijf identiek met het eerste. I Na een korte periode van duisternis begon hc-t tweede bedrijf met da verschijning van Alva. D.w.z.het beeld, dut tot-nogtoc haast onopgemerkt in een hoek von het spcolcompicx had gestaan, werd plotseling onder een rood schijnsel gezet en aldus in dc handeling betrok ken. Er was gelegenheid om op tc -merken, dat Cris Agterbeig, die dit gigantische stuk ont wierp cn modelleerde, den kop van den grim- migen energieken Spanjaard wat lijdend, over wonnen had getypeerd Was dit misschien ge volg van het feit, dat dit masker alle stadia, dus ook d? nederlaag moest meemaken en reflectecren Wanneer dat zoo is, had men wijzer gedaan twee verschillende maskers te gebruiken, één vooi den Alva van 15G8, en één voor den Alva van 1572, die door don Prins zachtjesaan wordt overvleugeld Hiermee wordt een van de groote bezwaren aangeraakt, die aan het maskergebruik kleven. Him uitdrukking is voorgoed gefixeerd, cn kan in den loop van de handeling moeilijk meer veronderen. De spceltcrrassen worden geleidelijk bezet door Spaansche soldaten, wier opmarsch (daar is het straffe rhytme weer I) een plastischen in druk van beteekenis geeft. Wijnrood is hun kleedij met zwarte blokken geteekend. Zij dra gen korte roode zwaarden met breed lemmet. De burgerij wordt verdreven, en uit dezelfde poort waar zoo straks de werkers verschenen, treden nu de rechters in vuurrooden tobberd met witten baardde schrikaanjagende mannen van den Bloedraad. Het beeld van Alva komt naderbij en stelt zich tenslotte evenals de figuur van den Zwij ger naast een hoofdkolom van den achtcrbouw. De halve cirkel achter hem wordt vuurrood Alva's schrikbewind regeert met ijzeren streng heid cn schrikkelijken dwang. Een plotselinge opstand wordt even snel onderdrukt. De figuur van De Zwijger verdwijnt naar rechts, het land is ontredderd. Twee jonge mannen uit de rij der gelieven worden naar het schavot gesleurd en onthoofdeen kreet van ontzetting loopt door de verdrukte poorters. Een' herinnering non de onthoofding van Egmond en Hoome. Maar dan worden de Spanjaarden overmoedig en bandeloos. Zij dansen om wijnvaten cr. laten bekers gaan vnn har.d tot hand. Wanneer zij hun waakzaamheid verloren hebben, komen in kleine sloepen dc Oranjc-gcuzen nedc:, die eerst met list, dan met geweld, voetje voor voetje terrein veroveren, totdat de Spanjaarden op de vlucht slaan, cn na een wcmclend tooncel van strijd en wapengekletter, plot seling de triomf gevierd wordt door op stormende rijen van burgers en geuzen, die dc oranje-vanen ontplooien en dc doe ken laten wopperen en waaien in de sidde rende lucht. (Hier moest ik even denken aan woelige tocneelen uit Danton's Dood). Alva is inmiddels geweken, de Zwijger is langzaam weer genaderd, nadat tijdens het gevecht waar in de kansen telkens wisselden, zijn beeld af wisselend in licht en donker werd gehuld. Tegelijkertijd voerde de muziek strijd met het Wilhelmus, dot aanvankelijk in mineur klonk, in schel dissoneerende variaties verliep, om langzamerhand weer positieve vormen aan te nemen en tenslotte in een stralend majeur te eindigen. De stille nobele figuur van de Zwij ger (een zeer geslaagd masker I) glorieert weer op zijn oude plaats, het Oranje viert over alle linies hoogtij. Het derde bedrijf is dan weer een nauw keurige herhaling van het eerste. Een olgemeenc beschouwing. Ziehier in grove trekken een overzicht van de handeling met terloops eenige détail-indruk ken. Nu nog enkele opmerkingen over het ge heel. Het is onmiskenbaar een daad van beteeke nis, die hier tot stand is gebracht. Het too- neel heeft de laatste jaren het groote publiek weinig meer geboeid. Waaraan ligt dat Dat is niet in twee of drie woorden te zeggen, maar ruw genomen kon men toch constatecren, dat het publiek beu is van de uitgerafeld© psychologie, en snakt naar groot spel in groote vei houdingen. Een deel van het pu bliek vindt die behoefte (plus menig lager in- s'.inct) bevredigd in den bioscoop. Een ander deel heeft zich van het tooneel afgewend, maar in tal van jongeren leeft de hartelijke behoelte, om ook op dit terrein iets belang rijks te doen. Zoo zijn er dan in den loop der laatste jaren verschillende interessante dilet- tantcnvertooningen geweest, die het tekort van het beroepstooneel probeerden aan te vullen. Natuurlijk bleven die pogingen hoe inte ressant ook van dramatisch standpuntdi lettantisch. Echter is er een terrein, dat van de plastiek, waar dilettanten niet bevreesd be hoeven te zijn, de volstrekt minderen te blij ven van het beroepstooneel, omdat op dit veld het beroepstooneel nog zoo schromelijk dilet tantisch is. Ziehier wat naast natuurlijk an dere bedoelingen en idealen de stuwkracht kon worden von de groote openlucht-vertoo ningen, die we nu achtereenvolgens hebben ge had in Delft, in Groningen en in Leiden. De twee vorige heb ik niet gezien. Ik kan dus niet beoordeelen, of de laatste ook de beste was, maar ik meen te moeten vaststellen, dat we het tijdperk van het experiment hiermee nog niet uitgetreden zijn. We hebben inderdaad kostelijke momenten beleefd, waar plastiek, muziek en monteering innig samengingen, waar machtige effecten werden; verkregen van mouvement, van stond. Opnieuw is aangetoond, hoe het huidige too neel dynamisch cn plastisch nog in vele op zichten tekort schiet. De jonge legisscur Jo- han *'de Meester, heeft zichzelf als 't ware de plaats oengewezen die hem toekomt en die hem niet onthouden mag worden, namelijk van een der waarachtige vernieuwers (met Van Dalsum) van ons Hollandsch tooncel. De Mees ter voelt meer in expansieve, dynamische. Van Dalsum meer in concentreerende, statische richting. Maar, als dit alles geconstateerd is, tege lijk met dc 1< vendigc fantasie van Teirlinck, mag men toch ook de gebreken, die dit open luchtspel en het heclc genre aankleven, niet vergeten. Ten eerste dar. zijn in dit A-Z-spel twee ele menten doorcengcmengd, die niet snmenhoor- dcn. Het eerste cn laatste bedrijf gaf een sym bolische samenvatting van het menschelijk le ven van jong tot oud, van kind tot grijsheid cn docd. Dit dubbele kader, waarin het tweede bedrijf gevat werd, ken eigenlijk voor ieder spel dienst doen. Waar bleef, behalve een plotselinge uiterlijke overgang, de innerlijke samenhang tusschen dit symbolisch-plastische spel en het histoiisch-dramatische ven het tweede bedrijf Ik heb ook al gezegd, welke bezwaren ik op zichzelf heb tegen de tweede öcte zij velvlakte cn verlaagde de handeling tot een doodgewone pantomime, een reeks van historische tafcreelcn, waarbij de feiten in ver kleind perspectief werden gezien, die nu cn dan ietwat komisch aandeden. In de uitge strektheid van het speelveld en den omvang van het aantal deelnemers lag in zekeren zin de redding Dus louter is het uiterlijk-massale, niet in het innerlijk-beeldende. Zonder deze afmetingen, die het dreigend-komische tot het groteske opvoerden, was het geheel een ta melijk stumperige vertooning geworden met slechts enkele visionaire verheffingen (de ont hoofding o a Zoo goed als de innerlijke band ontbrak tus schen de symbolische en de historische han deling, ontbrak ook de artistieke, geestelijke oplossing von het spel. Wij willen door kunst toch uitgevoerd worden van het tijdelijke tot het eeuwige, van het toevallige tot het nood- v. endige. De symbolische handeling van I en III had de bedoeling ons die verantwoording en subiimeering aan tc bieden, maar zij slang- de daarin niet, ten eerste doordat zooals ge zegd de band afwezig was, ten tweede door dat de vele herhalingen in deze bedrijven alle dramatische krocht verzwakten en 't geheel maakten tot een interessant, maar ietwat een tonig kijkspel. Een paar nuances in III hadden hier wonde ren gedaan, of het Woord. De dichterstekst bleef hier ongeschreven, maar is het woord werkelijk een misbare fac tor Was 't geen verkwikking, toen even in I en een oogenblik in II in deze geluidloos ver schuivende massa's, een geluid doorbrak, de menschelijke stem, al was 't dan nog maar een kreet Neen het openluchtspel heeft mij voors hands nog niet overtuigd, dot op het tooneel het Woord zou hebben afgedaan. Iets anders is, of we het zullen moeten vereenvoud1'""

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1925 | | pagina 6