AMERSFOORTSCH DAGBLAD „DE eemlanper" *,t<,rd.9
24e Jaargang
No. 4
DERDE BLAD.
KOLONIËN.
Parijsche Brieven.
J Parijs, 22 Juni 1925.
De Grande Semaine. Stroomen
uit het - buitenland. Het voor
en het 'tegcj dier gasten. Een
ongewone vorm van het straat-
vcrkeer. Grève pcrléc.
Wedstrijd in langzaamheid. De
tentoonstelling, great attraction
voor de vreemdelingen. Fran-
sche smook en Fronsch genie.
Een Fransch dorp in wor
ding. De koloniën.
Wij zijn haast ongemfikt, aangekomen in het
tijdperk dot de kroniekschrijvers, die zich op
modes en „mondaniteiten" toeleggen, hunne
lezers en meer speciaal hunne lezeressen, niet
alleen bezig houden met de courses en de
daar. vertoonde zomertoiletten, maar ook reeds
met de toebereidselen voor de vacantie, de
zomerreizen en de badplaatsen.
Wij zijn nu goed en wel in de echte Pa
rijsche season groot om z'n c c 1 a t,
maar niet om z'n lengte en de Gronde
S e m q i n e is gisteren ingewijd met den
Grand Steeple-Chose te Auteuil. Zondag wordt
te Longchamps om den Grand Prix de Paris
gerend en dan begint het te luwen in de we
reld, waar de verbetering van het paardenras
niet veel meer is dan een voorwendsel voor
heel wat minder nobele bedoelingen on resul
taten. Dit alles neemt echter dit jaar oen veel
kleinere plaats in de olgemeenc belangstelling
in dan het gewoonlijk doet. Daarom kon ik
zooeyen zeggen, dat wij „hoost ongemerkt" in
dit tijdperk van paardenverafgoding zijn be
land waaraan wij zeker binnen kort op de
zelfde wijze ontkomen zullen zijn voor wij het
■weten. En zoo zal het ook gaan met den lang-
zomen, maar gestadigen uittocht der Parijze-
noars, waarvan wij, denk ik, heel weinig zullen
bemerken. Zij, die weggaan, worden gemak
kelijk door vele malen hun aantal vervangen.
Lqzen wij nog niet de vorige week, dat tien
stoombooten, ieder met minstens duizend Arnc-
rikaansche plezierreizigers beladen, achter el
kaar de haven van New-York hadden verlo
ten, om hare passagiers de zokken vol op
gespaarde dollars (die ieder al meer dan 21'/j
franc waard zijn) over Frankrijk's gezegen-
den bcdem los te laten, wat zeggen wil, dat
zij den eersten den besten trein naar Parijs
nemen. Of zij allen al aangekomen zijn, weet
ik niet. Ik zou zoo zeggen van welwant de
slierten au:o-cars, die wij de ochtenden der
laatste dagen voor de bureaux von Cook's th
Americain-Express zien afrijden en zich in ver
schillende richtingen door de stad versprei
den, zijn imposant. Tellen wij nu bij die zonen
cn dochtcrcn van Broeder Jonathan, de hon
derden no-neven en no-dochteren van John
Bull, die alle dagen het Kanaal oversteken, om
aan de Seine-oevers van hunne dure ponden
te profiteeren, don zal het u duidelijk zijn,
waarom geen Parijzenaar zich meer verwon
dert, om zich heen op straat meer Engelsch
dan Fransch te hooren praten op straat en
op de tentoonstelling, want hieraan
hebben wij dien overweldigenden aanwas van
Amerikanen en Engelschen te donken.
Er zijn velen, die zich daarover verheugen
ik meen dat zij gelijk hebben. Er zijn ook
veel anderen, die er bij lange na niet mee zijn
ingenomen deze beweren dat wij aan dien
overvloed van buitengewoon koopkrachtige
vreemdelingen de „verduurdering" (als ik dit
bij uitzondering eens zeggen mag) van het
leven te danken hebben.
Voor het oogenblik kunnen deze laat-
sten wel gelijk hebben en dat oogenblik kon
zelfs duren tot het eind der Tentoonstelling.
Maar dan zal ook blijken, dot de millioenen
door die vreemdelingen hier achtergelaten, de
betaalkracht der Fronsche belastingschuldigen
belangrijk zal hebben versterktals het den
heer Coilloux don maar gegeven mag zijn de
aanslagbiljetten voor die bijzonder bevoordeel
den op te maken, zoodot er door de bclasting-
inners niet aan de verkeerde deuren wordt
geklopt wat nog al eens gebeurt in een
maatschappij, die van „socialistische smetten"
begeert vrij te blijven.
Onder die buitenlandsche vrienden zijn er
zeker velen, die hier niet voor de eerste maal
komen. Deze zullen dan wel een paar dagen
geleden vreemd hebben opgekeken van dezorti
derlinge kalmte van het rijtuigverkeer. Er wa
ren wel evenveel trams, autobussen en andere
automobielen bij den weg als gewoonlijk (van
de paordenfiakers spreken wij niet meer dan
bij hooge uitzondering), maar zij bewogen zich
zóó langzaam, zij zetten zich na elk rustpunt
zoo bedaard in beweging, dat het er iets van
had alsof zij onderling een vertragingswedloop
uitvoerden. Het was een wonderlijke, hier on
gekende toestand, waarvan alleen de flaneurs
en andere volhardende voetgangers de zoete
vruchten plukten door ongestoord, dus onge
vaarlijk, van het eene trottoir naar het andere
te laveeren, overal waar hen dit inviel. Maar
zij, die haast hadden, betaalden het gelag
door te laat op hun bestemming te komen en,
zoo die bestemming werk was in anderman's
dienst, door boete op te loopen.
De wnttmen, chauffeurs en geldophalers der
trams hadden reden tot ontevredenheid, maar
niet genoeg om het werk te staken. Daarom
besloten zij hun werk slecht te doen, wat hier
„grève perlée" genoemd wordt, en voor deze
hoogst nuttige leden der gemeenschap bestond
in langzaam rijden. Daar zij zich hierbij stipt
hielden aan de voorschriften van den prefect
van politie, die o.a. verbieden, dat de eene
autobus den anderen in dezelfde richting voor
bij rijdt, kregen wij in het centrum en in an
dere straten met veel verkeer de dwaze en
hinderlijke vertooning te zien, dat heele reek
sen dier groote voertuigen bij alle denkbeel
dige halten en bij den minsten schijn van op
stopping stil stonden en zoo het verkeer ver
sperden. Dat heette in de eigenaardige taal
dier paarl-stakers een strikte toepassing der
reglementen inderdaad was het juist het te-
genovergéstelde van hetgeen zij gewoon zijn
te doen, namelijk zoo hard te rijden als zij
maar kunnen, zoodra de gelegenheid er gun
stig toe is welke gelegenheid don in den
regel voor de onafhankelijke voetgangers heel
ongunstig is.
Daar er nu nog al wat chauffeurs waren,
die aan die paarl-staking niet meedoen, dacht
de Prefect er al over zijn verbod van voorbij
rijden tijdelijk te herroepenzoover is het
echter niet behoeven te komen, aangezien de
staking nauwelijks drie dagen geduurd heeft.
Voor allen, chauffeurs, publiek en politie was
zij een les, want zij bewees dat de eersten, als
zij er zich op toeleggen,, hun moeilijke taak
met meer voorzichtigheid kunnen uitvoeren dan
zij gewoonlijk aan den dag leggen.
Zooals ik reeds zcide, is nu de Tentoonstel
ling de great attraction voor de
vreemdelingen. Wij zien en hooren het waar
wij er ons ook bewegen. Wij zien hen er heel
langzaam rondrijden in groote auto-cars en
komen hen bij groote groepen tegen; wij krij
gen er ook voortdurend, elk oogenblik een
idee van, wat wel de spraakverwarring op den
legenda rischcn Toren von Babel moet ge
weest zijn. En zij hebben maar wat gelijk. In
dien zij er komen uit belangstelling voor het
geen Frankrijk aan schoons en liefs kan voort
brengen op het gebied van architectuur en
kunst-industrie, dan vinden zij er een onbe
grensde voldoening.
Ook van andere natiën kunnen zij op dit
gebied veel leerenmaar dit is niet te ver
gelijken met hetgeen Frankrijk te zien geeft.
Bij de officieele opening van een der buiten
landsche secties heb ik even het verwijt ge
hoord, dat Frankrijk voor zichzelf alleen meer
terrein had voorbehouden dan voor al zijn
vreemde gasten tezamen. Ik betwijfel dat dit
verwijt is verdiend, ullccn reeds om hetgeen
ik in andere buitenlandsche secties te zien
wordt gegeven en hetgeen ik in andere bui
tenlandsche secties reeds zog.
Frankrijk heeft het bewijs willen leveren, dat
het is het land van den goeden smaak, den
verfijnden zin. de grootste verscheidenheid van
plaatselijke ideeën cn concepties, de logische
aanpassing van het nuttige met het aangena
me, en ook van onverwoestbare tradities, die
zich laten plooien in den vorm door moderne
behoeften geëischt. Hoe meer wij de Tentoon
stelling van verschillende zijden zien, hoe meer
wij dat alles waarnemen, zelfs in zeer beschei
den nfdeelingen
Zoo was ik dezer dagen in het Village
Francais, waar verschillende typen van
landelijke huisjes en huizen uit onderling af
gelegen streken vnn dit land om een kerk cn
een Mairie staan geschaard en bij meerde
ren waarvan het streven op den voorgrond
treedt de oorspronkelijkheid dier typen te wij
zigen naar de hcdendaogsche behoeften. Of
dit geheel geslaagd is, kan ik niet verzekeren,
doar de groolsten dier huizen, als een Manoir
Breton, het Gemeentehuis en een paar andere
der voornaamste bouwstukken, nog niet ge
reed waren. Daarom hoop ik er later nog wel
wat meer van te vertellen. Dat aij reeds een
duidelijk beeld geven van een karakteristiek cn
pittoresk ensemble, kan ik wel verzekeren. En
zoo is het met veel anders nog, waarvan eerst
iets letcr de volle waarde zal moeten blijken.
Moor wat reeds zoover is en dot is heel
veel toont en bewijst, dat deze Tentoon
stelling een onuitputtelijke mijn is van zelfs
onbewuste schoonheden door het Fransche
genie voortgebracht en wnnrean de Fran
sche koloniën veel hebben toegebracht.
DOYEN.
Oost-Indië.
HET KOOGOVENBEDRIJF OP BORNEO.
Interview Van der Wacrdcn.
Naar aanleiding van een stuk in het Bata-
vioosch Nieuvvblad over het,' plan voor een
hoogovenbedrijf op Borneo, hreft het Haag-
sche Aneta-kantoor zich gewerd tot jr. Van
der Weerden, die door de Indische regeering
is belast met deze aangelegenheid.
De heer Van der Waarden deelde op de
hem naar aanleiding van bovenbedoeld stuk
gedane vragen het volgende mede
Het buitengewoon onsympathieke van het
bericht is, dat het opnieuw, evenals vroegere
z.g. critiek, een anonym karakter draagt.
Voorts treft het, dat het Bot. Nieuwsblad
een dergelijk bericht opneemt, waar het juist
dit blad was, hetwelk eind Januari het bewijs
gaf volkomen te onderkennen hetgeen deze
critiek waard moest zijn, door een en ander te
noemen „een spel van elkander bestokende
ambtelijke grootmachten en wel aan de eene
zijde bet Mijnwezen, aan de andere den Gede
legeerde de Fabrieksnijverheid".
De heer Van der Woerden drukte zich zeer
positief uit. dat er in Indië voortdurend stem
ming wordt gemaakt tegen het Hoogoven-
bedrijf en dat dit stemming maken helaas
zijn bron vindt bij de organen van het Mijn
wezen. Van die zijde toch is steeds betoogd,
dat het onmogelijk zou zijn, dat zulks inder
daad en op groote scheal is geschied en kan
geschieden, zoo schijnen die pessimisten
om hen zoo dan maar te noemen niet al
leen hun ongelijk niet te willen erkennen, doch
er behagen in te scheppen tegen beter weten
in voortdurend twijfel tegerover de buitenwe
reld te blijven uitspreken.
Aan de eene zijde moet worden erkend, dót
de proeven in Poeloe Laoet van Augustus tot
October 1924 een negatief resultaat hebben
gegeven, hetgeen achteraf volkomen ver
klaarbaar is. Van den anderen kont echter
hebben de proeven met de eind Februari 1925
en vervolgens begin Mei j.l. in Europa aan
gevoerde kolen de vercokesbaarheid van deze
kolen op verschillende plaatsen cn in verschil
lende typen van ovens bewezen.
Deze proeven zijn steeds gedoan met volle
ovenladingen van 5 tot 12 ton en de berichten
van deze gunstige resultaten zijn ook regel
matig aan de Indische regeering medegedeeld.
Dat desondanks door een bepaalde groep,
die in het algemeen als deskundig zou moeten
worden erkend, doch doordat zij buiten de
practijk van de vercokesen van kolen staat,
geen kerkelijke deskundigheid kan bezitten,
toch wordt volgehouden, dat haar oordeel
maatgevend blijft, zou in gewone omstandig
heden naïef genoemd kunnen worden, doch
is door het wekken van een tegenstemming
tegen het voorgenomen bedrijf niets anders
dan onwaardig, ja relfs misdadig. Misdadig
omdat hierdoor voortdurend wantrouwen
wordt gewekt, vooral tegenover de geheele
buitenwereld, tegen een zaak, waarbij het al
gemeen on gouvernemcntsbelang zoo nauw
betrokken en waarvoor nu ai mesr dan IVA
jaar zooveel moeite wordt gedaan,' om tot
een reëele oplossing te komen.
Bewezen is intusschcn, door een serie proe
ven op industrieele school, dot uil de Bornec-
kolen (z.g. Soengoepkol*?n) een voldoend voste
metallurgische cokes kon worden verkregen
(in normale ovens cn onder normale omstan
digheden), tegen een kostprijs niet hooger dnn
de daarvoor in dc berekeningen oorspronkelijk
aangehouden limiet cn niet hooger dan den
gemiddelden prijs waarvoor de hoogovens in
Europa en Amerika normaal hunne cokes kun
nen verkrijgen.
Zulks kunt u, aldus de hoofdingenieur Van
der Woerden, met de meeste stelligheid naar
Indië berichten. In dezen zin is ook de rcgec-
r:ng onlangs uitgebreid voorgelicht.
KON. VER. KOLONIAAL INSTITUUT.
Men meldt aan het Hnagschc Aneta-kontoor:
Zooals bekend is, wordt aan de Afdee'.ing
Volkenkunde van het Kon. Kol. Inst. ook een
speciale studie gewijd aan de anthropologic,
die zich bezighoudt met de lichamelijke ken
merken van de bevolking der Nederlnndsche
Koloniën en met de prnehistorische gegevens,
welke omtrent die koloniën ten dienst staan.
Ook hierom zijn deze studiën van belang, om
dat bij een volkenkundige collectie ook anthro-
po'.ogischc en prachistorischc objecten behooren,
die elkander wederzijds kunnen verduidelijken
en begrijpelijk maken.
Zoo werd de orvtyiropo.logische vcrzomeling
onlangs verrijkt met een zeer belangrijke schen
king door een bekenden anthropoloog-ethnoloog
dr. P. Wirz uit Bazel, bestaande uit een 100-
tal menscheüjke schedels en overige skeletdce-
Inn. afkomstig van Noordelijk Nicuw-Guinea.
Deze omvangrijke aanwinst vult op zeer ge
lukkige wijze het reeds uit dat interessante ge
bied vnn den Indischen Archipel in de afdea-
ling Volkenkunde aanwezige onthropologisch
materiaal aan cn zal zeer zeker nietminder
van nut blijken te zijn ter vergelijking met het
voorhanden skeletmateriaal, afkomstig uit an
dere gebieden van oen Indischen Archipel.
Het is een opmerkelijk pen zeer verblijdend
feit. ^at de belangstelling voor de physischt*
anthropologic, ook den Indischen Archipel
betreffend, den lnotsten tijd steeds toenemende
is. Daarvoor pleit zeker wel het meest het be
sluit der Kon. Akudemio van Wetenschappen
om een afzonderlijke Commissie samen te stel
len. be'ast met het instellen en ergoniseeren
van een systematisch en nauwkeurig onthropo
logisch onderzoek in Nederland cn zijn kolo
niën. En verder het tot stand komen hier lo
lande van» een Anthropclogisch Bureau en van
een wetenschappelijk tijdschrift: „Mcnsch en
Maatschappij", hetwelk, onder meer, ook aan
physische anthropologic is gewijd. Een verblij
dend verschijnsel is het cok te noemen, dut
thans ook in Indië zclf^ren' Anfhropologisch
Bureau is gevormd, eveneens bcocgend het be
vorderen vnn antropologisch onderzoek. Het
feit, dat aan de Afdeeling Volkenkunde, onder
leiding van den daaraan verbonden nnthropo-
loóg, ecnigé artsen op cën onthropologisch on
derwerp, den doctorstitel in de geneeskunde
verwierven, wijst cr eveneens op, dat meer en
meer het belang van diergelijke studies wordt
ingezien. Niet 'minder verheugt het ons te ver-
ncpicn, dot thans ook aan het praehistorisch
önderzcc-k in Indië meer de aandacht zal wor
den gewijd. Te dien opzichte was men in onze
Oost stellig bij vele andere landen zeer ten
echter. Het lijdt geen twijfel, dat een stelsel
matig en grondig prachistorisch onderzoek al
daar belangrijke resultaten zal opleveren. Hei
tot dusverre reeds in onze Oost gevonden, zeer
belangrijk materiaal (pithecanthropus ©rectus,
vocr-historische schedels van Wadjak, prne
historische werktuigen, wapenen en vaatwerk,
(kjökkenmöddings) geeft daarvoor alle waar
borg Zulk een onderzoek zal uit den aard de"
zaak slechts door in de anthropologic cn proe-
historie behoorlijk onderlegde personen kunnen
worden verricht. Daarom is het e-n gelukkig
feit te noemen, dat thans in het universitaire
onderwijs ook de anthropologic en praehistoiie
a's studievakken zijn opgenomen, qnet nanu-
vocc do opleiding in de aardrijkskunde.
Voor de grootste vraagstukken van de baker
mot der menschheid, de ontwikkeling van den
mensch, rasverwantschap en rasvecbreiding zul
het anthr op o 1 ogis ch en proehistorisch onder
zoek in den Indischen Archipel ongetwijfeld be
long»rijke gegevens aan do hond doen.
Het is te hopen, dat van dc vondsten, die
thans te verwachten zijn ook het Koloniaal In
stituut zijn deel zal krijgen, opdat ook op
enthropologisch en praehistorisch gebied dit
Irstituut de beschikking krijge over collecties,
die een juist beeld kunnen geven van onze ken
nis op dit gebied van wetenschap.
VOORLOOPIG GEEN LUCHTLIJNEN.
De luchtvaartcommissie heeft vergaderd
over het contract met de Kon. Luchtvonrt-Mij.
De instelling van luchtlijnen zal voorloopig
niet tot stand komen. De adviezen zijn alge
meen afwijzend. Dc K. L. M. zal een nieuw
voorstel moeten doen. De voorzitter der com
missie, de heer Asselbergs, vertrekt binnenkort
naar Europa. (Aneta
Uil de Pera.
HET PERSOVERZICHT OVER DEM
DEFINiTIEVEN UJTSLAG.
D. N.R.Ct. schrijft
Wat zullen de politieke gevolgen van
deze verkiezing zijn
Indien ons ook van de rechterzijde niet
bij herhaling verzekerd %was, dat het kabi
net, omdat het levensmoe was, zou aftre
den, hoe ook de uitslag der verkiezing
mocht worden, dan zouden wij zeggen, dat
deze verkiezing geen politieke gevolgen
teweeg behoeft te brengen. De regeerings-
meerderheid is verzwakt, maar zij staat
niettemin overeind. Wat meer zegt, zoowel
de Roomsch-Katholieken, als de Christe-
lijk-historischen zijn, zoo men het katho
lieke trucje van 1922 buiten de rekening
laat, op hun vroegere getal gebleven. Zij
hebben per slot van rekening hun ouden
aanhang behouden.
Alleen de anti-revolutionairen blijken te
hebben verloren, al is het feitelijk moor 1
zetel. Dit is in zooverre van beteekenis, dat
de heer Colijn waar hij maar kon heeft
rondgebazuind, dat hij cn dc zijnen de red
ders van het vaderland waren geweest. Het
•geeft, dunkt ons, te denken, dot juist die
partij, die zoo hoovanrdig den verkiezings
strijd heeft gevoerd, de kous op den kop
heeft gekregen al zijn het dan ook waar
schijnlijk de staatkundig gereformeerden
geweest, die de anti-revolutionaire partij het
meeste afbreuk hebben gedaan.
Zal het kabinet nu aftreden Wij zullen
het afwachten. Zeggen cn doen zijn onder
de coalitie bij herhaling twee gebleken, cn
het zal ons niet verbazen, zoo het kabinet
kalm zitten blijft, en zich met efcnige recon
structie tevreden stelt. Wij zullen bij dezen
uitslag der verkiezing daarop geen aan
merking maken, want het zal in ieder ge-
vak constitutioneel zijn, zoo het kabinet zich
niet houdt aan het parool der coalitiegc-
nooten, die de aftreding-in-ieder-geval
voorspelden.
In 1922 heeft het kabinet veertien dagen
bedenktijd genomen, eer het wist wat het
doen zou. Wij hebben dus geleerd, geduld
te oefenen, cn wachten ook nu de komen
de gebeurtenissen met kalmte nf.
De „Maasbede" is verheugd, dat de coalitie
cpnieuw vol jeugdige levenskracht is getreden
uit een kamp, die meer dan ooit op haar on
dergang was gericht. En dan doet het blad
deze orakelachtige uitspraak
Laat ons hopen, dot de drie partijen, die
aldus door de uitspraak der stembus weder
om de eerstaangewezenen zijn voor Het
dragen der Rcgeeringsvcrontwoordelijk-
heid. bij deze bestendiging harcr meerder
heid de lessen zullen indachtig zijn welke
het jongste verleden tc trekken bood, doch
vearop het thans niet het oogenblik schijnt
nader in te geen.
Er ligt inmiddels zegt de Maasbode, een don
kere schaduw over deze rcchtschc victorie: het
nieuv/e naar voren dringen der dissidente groe
pen, „die vrij, kon het zijn, bij rechts zouden
willen indeeion".
Wat in de afgelcopcn periode ds. Ker
sten, vnn de Stontk. Gereformeerde Partij,
de ecnige vertegenwoordiger "von dit slag,
thans treden hem drie collega's ter zijde,
nog één meer dnn tot heden ooit het ge
val was. Gelukkig blijven de beide oud-
Kamerleden A. P. Staalmon cn A. R. von
de Laar geweerd, de eerste van de Chris-
tcr.-Demccrntischc partij, dc andere van de
ex-christelijk-scciulc nu Protestantsche
Volkspartij. De wijze, waarop deze beide
staatslieden den stembusstrijd voerden, wet
tigt een gelukwcnsch, nu hun poging om
weer op het Binnenhof door te dringen is
verijdeld.
Ds. Kersten krijgt echter thans een me
destander naast zich, terwijl ook de Her
vormd Gereformeerde Staatspartij weer
een andere nuance van onteveden Protes-
tonten een zetel gaat bezetten.
Hierin zijn alle drie deze Protestantscho
dissidenten hét eens, dat zij van de coa'i-
tiepoliti ofkccrig zijn en met name aan
Rcme den oorlog hebben verklaard. Het
'wassen von het anti-papistisch clement,
dat aldus van I op 3 zetels klom, is een
teelten des tijds, waarmee Ier dege ook
onzerzijds zal mceten worden rekening ge
houden.
De vierde dissident is helaas van Kotho-
f licken huize. De ontevredenheid, welke ook
in onze rijen haar slachtoffers mankte,
heeft hem blijkbaar den toegang tot het
Purlement geopend. Volgens verklaring
van Mgr. Nolens staat het vast, dat er tus-
schcn dezen Katholieken enkeling en de
Katholieke fractie in politfcis, geenerlei ge
meenschap zal wezen. Intusschen schijnl
de verwachting gewettigd, ciat deze dissi
dent althans de coalitie-politiek niet a tort
et a travers zal bestrijdenin elk geval
mogen wij hem wel voor driekwart bij
rechts rekenen.
Terwijl rechts de verbrokkeling toenam,
is zij aan de linkerzijde juist gemittigeerd
De enkelinge der Liberale Partij is tegelijk
mot deze verdwenen voor de communis
ten ging één der twee zetels verloren en ook
de Plattelondersbond, die evenals de Mos-
kcu-partij door^inwendige beroeringen ver
zwakt weid, moest een der beide plaatsen
afstaan.
Twee der grootere linksche fracties ko
men mede daardoor versterkt uit den strijd:
de S. D. A. P. gaat 4 zetels vooruit (24);
de vrijzinnig-democraten klimmen van 5 op
7. Alleen de Vrijheidsbond moest van zijn
10 zetels er één af staan. Met de eenmaal
almachtige partij der liberalen gaat het
steeds meer berg afwaarts.
Het aan vrijzinnigen kant tot het uiterste
doorgevoerde verbrokkelingsproces heeft er
ten slotte, zooals te venvachten viel, toe
geleid, dat geen der tallooze groepjes aan
bod is gekomen.
Welk effect althans voor een gezonder
uitleving van oris parlementair stelsel be
vorderlijk zijn kan.
Het Vaderland schrijft
De begeerte naar eenheid in de Katho
lieke Staatspartij, die haer, trcts alle strub
belingen haar aantal zetels in dc Tweede
Kamer deed behouden, dwingt ook den te
genstander eerbied af. Dot de Christelijk-
Historischc Partij hetzelfde geluk ten deel
viel is voor ons het bewijs, dot het anti
papisme, wat natuurlijk heel iets anders is
dan niet willen weten van de Roomsche
beginselen, weinig vat meer heeft op een
volk, dat, dank zij Thorbeckë sinds jaren
de godsdienstvrijheid hooghield. Dat het
verlies voor de anti-revolutionaire partij
alleen, is ligt hem natuqrlijk daarin, dat de
ontevredenheid over de maatregelen om tot
sluitende begrooting te komen, zich in den
persoon van den Heer Colijn concentreer
de. Maar die ontervredenheid had niet zoo
groot behoeven tc zijn, als bij die mnatre-
gelen had voorgezeten de ernstige wil, om
volksbelangen en pepsoonlijkc belangen zoo
min mogelijk tc kwetsen, en de verwaten
heid woormede de leider der anti-revolu
tionaire partij er zelfs niet voor terug
deinsde, do benadeelden van hun rechten
nf te trekken, heeft veel tot de ontstemming
bijgedragen. Dc wijze waarop de onti-revo-
lutionoire partij den verkiezingsstrijd streed
deed het overige. Ons volk is zeer zeker
in zijne meerderheid een religieus volk,
maar juist daarom heeft het weerzin tegen
hen, die al te gemeenzaam met het heilige
worden, en bij wicn in den politiekcn strijd
dc naam von het Opperwezen roo vook ge
bruikt wordt, dat het ijdelijk gebruik is.
In hot verlies van de onti-rcvolutionoiro
partij zit de winst von de S. D. A. P., dio
altijd van de ontevredenheid profiteert, ceno
principicclc overwinning is door d©
sociaal-democraten niet behaald. Beholvo
don door den zetel die zij op de Communis
ten hebben gewonnen, waardoor ons volk
geloond hoeft niets tc voelen voor gepraat
in dc ruimte.
Dot de Vrijzinnig-Democraten gewonnen
hebben verwondert ons niet, veeleer ver
baast het ons, dot zij niet meer gewonnen
hebben. Dc leus „nationale ontwapening
heeft voor zeer velen uit den oord der zaak
groote bekoring, vooral voor de vrouwen*
Die om deze leus op de V. D. hebben ge
stemd, zullen bitter teleurgesteld worden,
cn in de gelegenheid komen na te denken
over de vraag of cr tusschen verkiezings
leuzen, hoe mooi ook, en wat staatkundig
verwezenlijkt kon worden, niet een groote
afgrond gaapt.
De Vrijheidsbond stond daardoor tegen
over de V. D. in ongunstige positie, zoo
ongunstig, dot het verlies van slechts éér»
zetel haast als winst is te boeken. Wij
troosten ons daarover te eerder omdat de
Kamerfractie qualitcif zeker niet achteruit
is gegaan
Wat ons buitengewoon verheugt is het
ontzettende fiasco, dat de kleine partijtjes
hebben geleden. Vooral het Vodcrlandsch
Verbond, dat in den zoeten waan verkeer
de honderdduizend stemmen op zich to vcr-
cenigcn, maakt ern figuur, dat zich niet
in parlementaire termen loot beschrijven.
Het blad venvacht niet, dat het nieuwe rccht
schc ministerie cr een zal zijn met een Room-
schcnpremior.
Allo uitingen van Rcchtsche bloden ga
ven toch reeds duidelijk te'kennen, dat de
Roomschen bereid zijn, nu een hunner lan
ger dnn ooit Ncdcrlondsch minister ten
deel viel aan het hoofd von ccn kabinet
stond, deze plants aan Colijn over te la
ten of doordoor het xninisterio sterker znl
worden i$ eene andere vraag, moor mis
schien heeft de leider vnn de anli-revolu-
tionnire partij uit het verlies dut zijne Ka
merfractie trof, waardoor vier van hare zit
tende leden, onder wie dc broeder des
grooten mans, niet op het Binnenhof terug
zullen kceren, iets geleerd.
De Nedcrlnndcr mnokt een paar korte
notities
De H. G. S. brengt cén lid in dc Kamer.
Het verheugt ons, dot ds. iLngbeek zijn
intrede in de Kamer zal doen hij is een
man von studie. Er zal nu gelegenheid ko
men te vernemen hoe deze gToep har©
strijdleuzen meent te kunnen toepossen in
onze wetgeving en in ons volksleven.
Maar boven alles is ons hart vervuld von
blijdschap over den zegen aan de Unie ge
schonken.
De zeer samengestelde berekening van de
toekenning der overschotzetels ditmaal
voor het eerst meer in overeenstemming
met de evenrecagheidsberekening dan de
Kieswet oorspronkelijk bepaalde bezo'g»-
de aan dc Unie haren elfden zetel.
Berichten.
DE KAMERVERKIEZINGEN
Dc toewijzing van de zetels.
Men meldt aan de N. R. Ct.
Bij de toewijzing van de zetels is gebleken,
dot de wijziging van art. 100 der Kieswet,
welke dezer dagen is afgekomen, van groo
ten invloed is geweest op de verdeeling.
Tengevolge von deze wijziging komen voor
het toekennen von de plaatsen, nadat de eer
ste plaats is bezet, niet in aanmerking lijsten,
die na toekenning van een plaats een gemid
deld aantal stemmen von minder don 75 pet.
van den kiesdeeler per toegekende plaats zou
den aanwijzen.
Van deze wijziging zijn de dupe geworden
de Plattelandersbond-Bront, de Vrijheidsbond-
lijst Staalmon en ter Hall, en de R.-K. Volks
partij. i
Immers zou bij de werking der oude wet
aan deze drie partijen een overschot-zetel zijn,
toegewezen, terwijl thans de drie overschot
zetels volgens het stelsel der gemiddelden,
(Hagenbach-Bischoff, d'Hondt) zijn toegewezen
aan de S. D. A. P., dc Christ.-Hist. Unie en
de R.-K. Staatspartij.
De toewijzing is als volgt geschied
De kiesdeeler heeft bedragen, zooals reeds
is gemeld, 30.858; 75 pet. van do kiesdeeler
was dus 25.145.
De Middenstnndsportij, die verzuimd heeft
haar lijst van den kieskring Haarlem met de
overige lijsten in het land te verbinden, bleef,
doordat zij in die overige kieskringen slechts
21,677 stemmen heeft verkregen, beneden do
vcreischtc 75 pet.
Ware de lijst van Haarlem met de andero
lijsten verbonden geweest, dan zou haar to
taal juist boven de 75 pet. zijn uitgekomen.
Het verzuim, door deze partij gepleegd, komt
hoar dus duur te staan.
De eerste verdeeling was als volgt
Vrijheidsb. (h.lijst) 7 10.428
Vrijheidsb. (bijlijst) 1 12.343
Communisten 1 zetel 5.928 overschot
S. D. A. P. 22 27.441
Chr.-Hist. 9 27.841
Platteland. Braat V I rrV- 13.111 f ■-']
Vrijz.-Dem. *$6*2*+ 2.01T- t 1&4
