KaisoR „De Nouveauté"
Jubileum-kleedje
SPORTNIEUWS
STADSNIEUWS.
UIT DEN OMTREK.
RECLAMES.
Prii» 13 tpppIp 1 53 plkp read meer f 050
Utrechtscheweg 33 Tel.302
Ailesnverkoop voor Amersfoort van het
van fijne guipure kant
Prijs f 3.25. Zie etalage.
omdat zulke automatische toestellen niet zoo
danig te maken zijn, dot weigeren is buitenge
sloten en dot in dit geval het publiek, dot op
de toestellen vertrouwt, zich oan een grooter
gevaar blootstelt dan wanneer men weet op
eigen oplettendheid te zijn aangewezen.
Wij zijn daarom niet voornemens tot toe
passing van zulke toestellen over te gaan"
GEEN AANVOER VAN AMANDELEN.
Dc Portugeesche huizen weigeren
de tegen logen prijs gesloten con
tracten no te komen.
Het Nederl. Weekblad voor den Handel in
Kruidenierswaren meldt, dat de groote Portu
geesche huizen in amandelen bloten hebben
hun contracten niet na te komen en geen leve
ranties tot den destijds nangegancn contract
prijs, die 30 a 40 gulc'un per TOO Kg. lagoi
is dan de noteering op heden, te doen. Dit be
sluit beteekent een enorme schade voor de
importeurs in de verschillende landen, die nu
voor de keuze staan - om hun contracten op
voorkoop evenmin na te komen of daarop zwa
re verliezen te lijden. Voor ons land heeft de Ne
derlandsche Vereeniging van Zu.'dvruchienhan-
delaren te Amsterdam cn Rotterdam de zaak
in handen genomen en in deze aangelegenheid
aansluiting gezocht bij de importeurs te Hom
burg ep Antwerpen. Ook hebben te dezer zake
reeds besprekingen piaats gehad met den mi
nister van fcuitenlandsche zaken en den Por-
tugeeschcn gezant..
DE HOTELBOUW IN DE VIJZELSTRAAT
TE AMSTERDAM.
Voorbereidselen voor den
bovenbouw.
Alen meldt ons uit Amsterdam:
Naar wij vernemen is dc onderbouw van het
hotel in de Vijzelstraat thans zoover gevorderd,
dat aan den vloer, die gelijkstraats ligt, de
laatste hand wordt gelegd en deze week ge
heel gereed komt.
Men is op het oogenblik druk bezig met de
voorbereidselen voor den bovenbouw. Nog dit
jaar zal een groot gedeelte van het geraamte
van dit geweldige werk boven de om het ter
rein aangebrachte schutting verschijnen.
Thans staat definitief vast dat in het begin
van 1927 het „Grand Hotel Central" geheel ge
reed zal zijn.
EEN OUD WRAK OPGEGRAVEN.
Bij den sluisbouw te LJmuiden.
Bij de werken voor den bouw der nieuwe
sluis te IJmuióen, n.L bij het graven van het
toeleidingskanaal is de vorige week het wrok
van een oud schip ontdekt. Men meende eerst
met de resten van een oud Vikingschip der
Noormannen te doen te hebben, waarom des
kundigen werden gewaarschuwd. Een onder
directeur van het Rijksmuseum en een des
kundige van het Scheepvaartmuseum hebben
daarop het wrak onderzocht. Daorbij is go-
bleken, dat het wrak waarschijnlijk eenige
eeuwen oud is en geen bizonder groote waar
de bezit.
De plaats, waar het wrak gevonden werd,
1200 M. uit de loagwaterlijn, bewijst echter
dat de kust vroeger meer naar binnen lag.
Trouwens is de laagwaterlijn sinds 1850 weder
300 Meter westelijker gekomen.
Nader meldt men aan de N. R. Ct. dat het
wrak, naar grootte en vorm te oordeelen, ver
moedelijk is van een Scheveningsch visrehers-
schip. Het gevondene is niet meer dan de
bodem, die bij het graafwerk nog uit elkaar
gevallen is.
ONTSLAGEN BIJ DE NED.
SCHEEPSBOUW MIJ.
Vermindering van werk, nu
de Sumatra gereed is.
De directie van de Nederl. Scheepsbouw
maatschappij schrijft aan do Tel.:
Nu de kruiset Sumatra de volgende week
gaat proefvaren, en de Nederlandsche Scheeps-
bouw-maatschappij in langen tijd geen nieuwe
opdrachten mocht boeken, waren wij genood
zaakt een honderdtal werklieden, wegens ver
mindering van werk te ontslaan.
Indien niet spoedig nieuwe bestellingen ont
vangen worden, zal aan nog meer arbeiders
ontslag verleend moeten worden.
EEN PROCES OM EEN NAAM.
Een interessant on-cst van het
Leeuwarder Gerechtshof.
De wet staat, ten opzichte van de naamge
ving van kinderen niet toe, dat zij worden
genoemd met namen, die het karakter van
een familienaam hebben, en op gTond daar
van wordt doorgaans op den Burgerlijken
Stand bezweer gemaakt tegen de inschrijving
van nomen op ing, s. son en zoon.
Dot bezwaar schijnt evenwel niet op juiste
gronden te steunen, en de gelukkige vaders,
die er prijs op stellen, de oude traditie te
hondhaven, en die den vaderlijken naam, mot
den ouden tusschennoam, willen zien herleefd,
kunnen met recht een beroep doen op de jus
titioneel© beslissingen.
Zooals nu weer is gebleken uit een beslissing
van het hef te Leeuwarden. Deze betrof het
volgende geval
Op 30 Oct 1917 werd tc Sleen gebot en uit
het huwelijk van den heer Alle v. d. Sluis cn
Siepke Kuipers een zoon, die de ouders
wenschten te zien genoemd Auke Alles. Die
tusschenneam Al'es kwam reeds sedert lange
jaren in de familie v. d. Sluis voor, maar tet
secretarie weigerde men den naam zoo in to
schrijven. En de rechtbank te Assen bevestig
de deze weigering, op grond dot de naam Alles
niet heeft het karakter vtan een voornaam,
doch els een geslachtsnaam voorkomt.
In zijn beroepsschrift, voor het hof to Leeu
warden betoogde de vader, dat oudtijds bij
het veelvuldig gebruik von 's voders naam als
tusschennaam, deze tusschtruramen toch niet
in de plaats kwamen van do geslachtsnamen,
gelijk blijkt uit het feit, dat vele bekende his
torisch figuren naast den vedersnaem ook nog
een geslachtsnaam voerden (Lourens Jensz
Koster, Michael Adrioansz. de R u y t e r,
Witte Comelisz. do With). Aangetoond
werd, dot de wisselend^ toevoeging van den
tweeden naam, welke met den dinger telkens
wegvalt, geenerlei eigenschap heeft om een
geslacht aan te geven, en dat door de recht
bank dos ten onrechte bez.woai gemaakt werd
tegen het toelaten van voornomen, eindigende
°P mg, s, son en zoon.
Het hof overwoog, dat het hom bekend is,
dat het in Stroken, vooral in het Woorden des
lands, van ouds gebruikelijk is, den voornaam
des vaders, onder toevoeging van een s, aan
het kind \e geven als tweede opvolgende voor
naam
dat de naam AMes in de familie Van der
Shris tot dusver als voornaam vet re van onge
woon was, en dat aan dergelijk gebruik van
een voornaam niet in den weg kon staan, dat
een ander dien voornaam als achternaam heeft
aangenomen. Op deze overwegingen vernietig
de het hof dc beslissing der Asser rechtbank
met bepaling, dat de naam van hot kind nog
zal worden aangevuld totAuko Alles v. d.
Sluis. (Leeuw. Nieuwsbl.)
DE VALSCHE ONDERW1JSHAND-
TEEKENINGEN.
Dc zaak voor den Hoogen Raad.
De Proc. Generaal heeft geconcludeerd tot
vernietiging van het vonnis van het gerechtshof
te Arnhem, waarbij Chr. V. veroordeeld is tot
I maand gevangenisstraf wegens valschheid in
geschriften (het plaatsen van valscho handtec-
keningen op lijsten, welke gecirculeerd hadden
om te komen tot de stichting van een bijzon
dere school) en vorwijzing dar zaak naar een
onder gerechtshof.
•VERDUISTERING VAN 50,000.-.
Een procuratiehouder gearresteerd.
De 40-jecige procuratiehouder van de Mij.
tot Expl. van de Plnntenboterfobriek te Am
sterdam is heden ter beschikking van de Jus
titie gesteld, beschuldigd van verduistering
van een bedrag van circa 50,000.— in
dienstbetrekking gepleegd
Dc vertrouwensman der Directie heeft in
den loop der laatste zeven jaren misbruik ge
maakt van zijn vooraanstaande positie.
Hij heeft in de boeken geknoeid en gelden,
welke waren geïnd, niet verantwoord.
Alvorens aangifte te doen, hoeft de Directie
hoer procuratiehouder in de gelegenheid ge
steld, zich te verantwoorden, moor de man is
niet komen opdagen.
Men schat het bedrag, dat verduisterd is,
zelfs op meer dan 50,000.—
Een en onder zal nader door accountants
worden onderzocht.
DE GEHEIMZINNIGE STEEKPARTIJ TE
AMSTERDAM.
De buffetjuffrouw ter beschikking
der justitie gesteld.
Amsterdamsche bladen melden thans, dat
het der politie bij het voortgezet onderzoek
naar het geval in de Halvemaansteeg, is ge
bleken, dat de verslogene nog kort voor zijn
dood heeft gezegd, dat hij door een vtouw is
gestoken. Dozo uitloting heeft, in verband mef
de verklaring van den getuige, die de buffet
juf fcouw met den diamanthandelaar in twist
gesprek heeft gezien, de politie doen besluiten
de Duitsche vrouw tor beschikking van de
justitio te stellen. Dit morgen gebeuren.
VERKEERSONGELUKKEN.
Auto tegen een boom gereden.
In den nacht van Zaterdag op Zondag keer
den de heeren J. H. Rogge en C J. Schotel
bestuursleden van de Vereeniging de Amster
damsche Pers, met hunne dames van het feest
ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan de
zer vereeniging per auto huiswaarts.
Bij het Valeriusplein botste do auto tegen
een boom. De beide heeren kregen verwondin
gen aan het hoofd en moesten in de Valerius-
kliniek worden geholpen.
Daarna konden' zij huiswaarts kecren. De
dames werden niet gewond.
KORTE BERICHTEN.
Een algeheel dansverbod te
Weert.
De burgemeester van Weert heeft alle ver
gunningen voor het houden van donscursussen
in verbond met de overdreven liefhebberij, in
getrokken. Er zijn echter nieuwe vergunningen
verkrijgbaar onder nieuwe voorwaarden.
Oplichting.
Voor de rechtl>ank te. Middelburg is een
jaar gevangenisstraf gevorderd tegen den 69-
jarigen koopman J. M. v. 't H. uit Renesse, die
door hem afgegeven schuldbekentenissen van
de vtouw van zijn geldschieter te Zierikzee wist
los te krijgen onder voorwendsel, dat hij daar-,
mede bij een bankinstelling geld los kon krij
gen om zijn schuld af te lossen. Het bleek, dat
dit geheel bezijden de wa,arheid was
Een meevaller.
Men meldt aan het Hbl. dat de groentenzou-
ters binnenkort een uitkeering kunnen tege
moet zien van 2 per vat ingemaakte snijboo-
nen en wel over de jh 1918 ingemaakte en in
gevolge regeeringsmaalregelen niet geëxpor
teerde boonen. Deze uitkeering zal gedaan
wprden vanwege de N. U. M.
Sabotage
In een kast, staande op een bouwterrein aon
de Pythagorostraat te Amsterdam, is ingebro
ken. Verschillende bussen met stompverf, lak
en kleurenverf heeft men leeg laten loopen,
waardoor de verf, circa 300 kilo, over don
vloer en op een schrijftafel is geloopen. De
schade bedraagt circa 500, Van diefstal is
niets kunnen blijken- Er wordt dan ook ge
dacht aan sabotage.
Een 101-jorige.
Vandaag wordt Cornelis Hemmes te Frnn*-
ker 101 jaar.
Radionieuws.
PROGRAMMA DINSDAG 10 NOVEMBER.
6.20 FL Parijs Eiffeltorcn (2650 M.)Cau
serieën on muziek.
7.20 2LO Londen (365 M.) en Daventry
Tijdsein van Big Ben. Weer- en Nieuwsberich
ten. Letterkundige critiek. Homburg„Wil
helm Tell", tooneelspel van Schiller. Münchcn:
„Der Fleck auf der Chr.", looncelstuk.
7.30 Hüveisum Politiebericht.
7.45 Londen en Daventry „God blcss tl\e
Prince of Wales", muziekuitvoering.
7.50 Parijs Eiffel teren (2200 M.)Concert.
Berlijn (505 M.) cn Königswüstorhnusen: „Dio
Brout von Messina", treurspel van Schiller.
Frankfort (470 M.)„Fritz Reuter", voordracht
met declamatie.
8 u. HilversumPersberichten. Londen
Daventry: De piins van Wales. „A neppy day,
message on behalf of Earl Heig's British Le
gion Fund", Rome (425 M.)Lichte muziek.
8.05 Munster: „Turandot".
8.10 Hilversum: Concert, orkest o.l.v. Ptnn-
pois Lupgens.
8.20 Londen en Daventry Vioolrecital.
8.30 Londen en Daventry„Bnrdell contra
Picknick" (The trial scene).
8.35 De Bildt: Weerbericht. Brussel: „Frag
menten van Le Roy dTs", opera van Lalo.
8.40 Hüversum Lezing van dr. H. Molhuy-
zen over„Organiwjtio op landbouwgebied",
8 50 Radio Paris. Concert.
9.05 Toulouse (441 M Concert.
9.20 PTT Parijs Ecolc Sup (458 M.) CrnV
soiréc. Hilversum Voortzetting van het con
cert.
9.35 Parijs Pr tit Parisian (345 M Concert
9.40 Münchcn: Vroolijk programma.
9 50 Berlijn en Königswiteter! - iscn ,.Win-
ke fur Funkbastler". Rome Jazz Bond. Madrid
(392 M.)Concert.
9 55 Londen en DoventtyRadio militaire
taptoe.
10.20 Londen en Daventry Tijdsein van
Greenwich. Weer- en Nieuwsberichten. „Seven
years after armistice day". HamburgDans
muziek.
10.50 Londen en Daventry Prince Toron
to orchestra, Alfredo and his band
Uitzending van de Ncdcrlnndschc
Christelijke Radioverecniging op
Woensddpr II November 1925, dos
avonds 8.T0, met den zender van
de N. S. F.
Programma. Spreker dr. J Brinkman,
Geref. predikant te Haarlem. Onderwerp:
„Eeuwig leven".
Het muzikale gedeelte wordt verzorgd door
den heer Wm. Mcininger uit Rotterdam, orgel.
Het programma zal op den avond zelve wor
den bekend gemaakt.
UTRECHTSCHE JACHTVEREEN1GING.
Slipjech# op 12 Nov. a.s.
A s. Donderdag 12 November hoydt de Utr,
Jachtvcreeniging- een slipjocht achter' de meu
te van de Koninklijke Nederlandsche Jocht-
vereeniging Hieraan zullen ook een groot aan
tal amazones en ruiters deelnemen van elders.
Ter informatie van hen, die van dit altijd in
teressante schouwspel iets willen zien moge
dienen, dot de meet plaatsheeft ten kwart voor
2 nabij station Bilthoven. dat de outo van me
vrouw jhr, IJ. D. C. Quarles van Ufford den
weg zal aangeven waarlangs de jacht het best
te volgen is (slechte weg voor auto's) cn dat
nabij Rustenhoven (Bilthoven Gezichtslaon
links van eerste villa voorbij Eijkenstcin) te
pl. m. half drie een interessant deel der jacht
te zien is.
Hoogland. Alhier had in allen eenvoud de
ingebruikneming plaats van het nieuwe orgel
in de Ned. Herv. Kerk, geschonken door mej
VerLoren ven Themaat, als gedachtenis oan
haar broeder, den heer VerLoren van Themaat,
dezen zomer overleden. Het is een geschenk,
dat door de gemeente zéér op prijs'wordt ge
steld. Door den heer v. d. Burg, uit Amers
foort, werd het orgel vcor het eerst bespeeld,
waarbij de gemeente zong Ps. 150.
Ds. E. Reeser hield een rede over „mu
ziek", om ten slotte, na de schenkster den dank
der gemeente tc hebben gebracht, alsook don
heer v. d. Burg en personeel voor diens flinke
aflevering, het nieuwe orgel aan de Kerkvoogdij
over te dragen.
Tot besluit werd de samenkomst met dank
zegging en het zingen van Psalm 95 3 ge
sloten.
GEMEENTEZAKEN
Gcmecntcrekening 1924.
B. en W. hebben den Raad de rekening ove;
1924 aangeboden. Krachtens art 37 der Re
keningsvoorschriften is thans van elk bedrijf
een rekening opgemaakt Deze b^unjlsreke-
ningen betreffen dc voigcr.de bedrijven
I. Electriciteitsbedrijf, waarvan de verlies-
cn winstrekening sluit met een voortjeelig sal
do van 85.979.74 J*.
II. Grondbedrijf met een nadceUg saldo van
f 189.139.20 tf.
Idem, onderdeel Tuindotp, met een nadcelig
saldo van 19.190.97.
III. Gasfabriek, met een nndeelig saldo van
f 18867.07.
IV. Waterleiding, met een saldo van nihil.
V. Reinigingsdienst, met een nndeelig sal
do van I48.242.08JJ.
VI. Ontsmettingsdienst, met een nadeelig
soldo van 8330.34}*.
VII. Brandweer, mc-t een nodeeUg saldo van
10.133.91
Vin. Bouw- en Woningtoezicht en Wo
ningbedrijf, met een nodeeüg saldo van
10.822.20}J.
IX. Openbare Werken, met een hedee'ig
sr.ldo van 1284.55.
X. Centrale Boekhouding, met een saldo
van nihil.
XI. Keuringsdienst, met een vooideelig sal
do van 20.477.74}*,
B. en W. stellen voor de Gemeentcrekening
vost te stcL'en als volgt
do Ontvangsten van den gewonen dienst op
f 3.094.937.67
de Uitgaven van den gewonen dienst op
3.014.625.68JJ
en alzoo het voordeeüg slot van den ge
wonen dienst op 80.311.98 K
de Ontvangsten van den kopijaaldicnst op
1.859.145 30,S
d© Uilgaven van den kopitoaldicnst op
2.003.209.79
cn a'zoo het nodecUg slot van den kapitaal-
dienst op 144.144.48jj.
- AMERSFOORT IN 1924
Het grondbedrijf heeft een exploi
tatieverlies van 189.139.
Do heer J. Hofland Sr, schrijft ons:
Het hier genoemde verlies geeft niet de ge
heel© waarheid. Benevens dit is nog het ver-
Hes van „Tuindorp" te voegen.1)
Do cijfers vindt men in volgorde aan den
voet van dit artikel. Ik kan me voorstellen dat
menigeen zich afvraagt hoe men tot dit exor
bitant hooge cijfer als nadrveh'g saldo komt.
Het verslag, en dit is een groote verdienste,
geeft hierop het antwoord.
Tot goed verstaan eenige inlichtingen voor
af. De administratie en boekhouding is voor
het groote bedrijf tweeledig gevoerd. De dus
genaamde exploitatie-rekening geeft een over
zicht vnn de winsten van dat deel van het bo-
drijf, dat min of meer buiten hot kader van
koopmanschap in bouw-rijpon grond ligt. Hot
omvat do huur van boerderijen cn verhuurden
bouwgrond, dc opbrengst van houtgewas en
wat dies meer zij; erfpacht inbegrepen.
Do kapitoallast (rente) hetwelk op dit deel
rust, is buiten dozo exploitatierekening gehou
den. Zoowel de kosten als de boten zijn in haar
geheel op de verlies- en winstrekening van hot
grooto bedrijf overgebracht en geven zoo
maar onjuist een beduidende winst.Deze
winst nu goot geheel op in genoemde V. en
W.-reker>jng, waarop als winst op verkochten
grond nog een klein bedrogprijkt. Het zoo
wel voor vaste leeningen als voor opgenomen
kasgeld benoodigdo bedrog als rente4) bein-
vlocdt zoozeer do goh eel c oxploltatie, dot ten
slotte bovengenoemd beding als verlies to
voorschijnt komt,
Het behoeft niet te verwonderen dot nog
zoo'n groot bedrog aan rente voor kasgeld is
uitgetrokken .De „CentTolo kas" komt als cre
diteur op do balans voor met een groot be
drog.B) Eon bedrog zoo groot, dat hiermede
do vlottende middelen der gemeento voor e?n
groot deel gemoeid zijn. Het bijzondere is dat
ook „Tuindorp" als crediteur in het passief
voorkomt.Een a.s. belangrijke aflossing ton
behoeve van dit zal het grooto bedrijf weer
heel wot hoofdbrekens kosten. Nog altijd komt
in het actief de gekapitaliseerde waarde van In
erfpacht uitgegeven gronden aan Frisia, cn ten
behoeve daarvan een leening in het passief tot
dezelfde grootte voor, niettegenstaande mon
destiids dc winst op dezen grond behoald in de
Verlies- cn Winstrekening heeft geleden')
Hoogstens tot do nominale waarde mocht ze
hierop voorkomen. Hetzelfde geldt, maar in
veel sterkor mate van de nctiefpost „Aanleg
wegen Berg-Zuid". Immers in de taxatie
waarde, nu in dozo balans verdisconteerd, is do
volle verkoopwaarde opgenomen. Er is geen
enkele reden nu nog deze post te laten para
deeren.
Hoezeer de gemeente ook groote verliezen
lijdt door de enorme renteposten, schijnt zo
toch nog niet om geld verlegen. Het exploitn-
tiejonr 1924 ring aan met een niet onbelang
rijke 7) post aan vorderingen. In den loop van
het jaar werd voor ruim honderdduizend gul
den verkocht, terwijl oan het rinde van het
zelfde jaar alsnog een groot bedrog aan vor
deringen openstond. De gemeente verkoopt dus
op langen termijn, wat crelot op den stand van
het bedrijf, de becijferde winst wel eens in
het tegendeel kon doen verkeeren.
Terwjllo van een goed inzicht in de finan
cieels positie van het grondbedrijf, en ook ter
overweging van maatregelen, dio een inzinking
zeer ten nodeelo van de gerneont© zou kunnen
voorkomen, diene dat de hertexotia van 1924
de realiseerbare waarden ruim 160.000 heeft
verhoogd. Dit bezjt riu is sedert met ruim
93000 verminderd door verkoop, terwijl de
schuld zeer belangrijk is toegenomen.
Bovendien komt in het actief een groot be
drog ,0) als restant geldleening nog aan te
gaanvoor. Deze post vertegenwoordigt geen
cent actief, integendeel is een geheel fictieve
Zoowel op 't oogenblik als voor de toekomst
is een zeer belangrijke reorganisatie noodza
kelijk. Ieder die objectief de verhouding van
het bedrijf tot de gemeente wil opnemen moet
tot de conclusie komen dat een bijdrage in
het exploitatie verlies onvoldoende is. Alleen
ols men zulke deejen van de schuld overneemt
welke geen invloed op de rcolisecrbarc waarde
hebben zijn beide geholpen.
Om misverstond te voorkomen. Ik sprak
daareven over bozitsvermindering door verkoop.
Natuurlijk is dit zoo gesteld, dot dit be
drag nu niet meer tot de balanswaarde be
hoort, wel dot ze gedurende het exploitatie
jaar daartoe moest worden gerekend.
De V. en W.-relccmng van Tuindorp vraagt
17700, rente voor een kapitaal van bijna
drie ton, en vermeldt een bote vnn 2374,
els winst van verkochten grond* aan huren
1710.— en ols rente van tijdelijk ltesgcld
1514,— benevens een verlies ols onder no.
genoemd.
De balons bevat ondcT meer in het actief een
vordering op het groote bedrijf van
95.223,-
Exploitatie verlies Tuindorp 19190.97.
Winst op de exploitatie-rekening
26703.42.
Winst op verkochten grond 15691.02.
Verschuldigde rente van kasgeld
203734,98.
Verschuldigde rente van kostgeld
15855.33.
Schuldig oan de Centrale kas 574792 65
Schuldig oan „Tuindorp 95228,34.
In dc V. en Winst-rekening van 1921
28103.44
Debiteuren per primo Januari '24
57492.67.
Debeteuren per primo Januari .25
139.038.84.
Toename der schuld over '25 157.689.
10) Restant geldleening (nog aan te gans
leening) 565476,99.
VEREEN1ÓING OOST EN WEST.
Een causerie van den heer
Elout over Indie.
De afcEeling Amersfoort*van de vereeniging
Oost en West had gisteravond in hotel Mono-
pole een bijeenkomst belegd, waar als sprokor
optTad dc hocfijzcr-ccrreapondent van het Al
gemeen Handelsblad, de heer C. K. Elout, die
een voordracht met lichtbocldcn hield over
lndië.
De voorzitter der aïdceling, de heer R o o d-
h u y z e n, opende dc vergadering met een kort
woord van welkom, waarna heer Elout zijn
voordracht aanving, of zooals spreker zelf zijn
voordracht nankondijcle „Praatjes bij plaatjes".
Doze „preatjes-bij-ploQtjes" zijn echter uitge
dijd tot een uitgebreide causerie vnn bijna drio
urcn lang. Doch, wij moeten het aanstonds er
kennen, in den tijd tusschon acht on elf uut,
slechts onderbroken door oen korte pauze,
heeft ds heer Elout zijn auditorium op een
buitengewoon prettige wijze beziggehouden,
niet alleen door het vertoonen van oen zeer
groote collecte lantaarnplaatjes, doch zeer ze-
kor ook door zijn onderhout! mdc. wij zouden
haast zeggen, gonccg'.ljke wijze van vertellen,
waardoor do aanwezigen den geheelen avond
door in een grooto bolongslelling gehouden
werden. Om alles, wot de heer Elout vertoldo,
nauwkeurig weer te geven en v®n ieder plaatje
dot op het doek vertoond werd een beschrijving
tc geven, zou ons te ver voeren cn zou ook
moerdsrc kolommen druks in bosing nemen.
Wij mrmorceren <ian ook slechts enkele hoofd
punten om in groote trokken 0?n inhoud van
sprekers causerie weer te gevon.
Allereerst de aankomst por Nodorlnndsch
stoomschip te Sabang, vroege- een onbekende
plaats, tegenwoordig, sedert de dogen van Van
Hcutz ren zeer belangrijke stad als kolensta
tion, reparotiewerkpinets voor schepen enr»
Opmerkelijk is het. dot men bij Sabang niet
nantTcft dc uitgestrekte vlakten, die men overal
elders in Indië wfcl vindt. Spreker noemt Sabang
oen staal van geheel Ir.dfë. Vervolgens zagen
wij Batavia, zrowcl de nieuwe stad (Weltevre
den) als oud-Batavia uit den compagnlo's tijd,
dat vee! coet denken aan c?n oud-Hollandsche
stad Van de talrijke mooie gebouwen zagen
wij o.o. de nieuwe Stovln, de school tot op-
leic'dng von Indische artsen, het museum voor
koloniale ethr.ogTofie. Voorts het uitgebreid®
on massale station von den electrischon spoor
weg vnn Batavia naar Ïnndjong-Priok, een
keurige luchtfoto von d*n Indischen militairen
vliogdienst, Ir. verbord met deze plaatjes uit
Batuvio merkt de heer Elout op, dat Baievia
het type is var. een Indische stad ciocr zijn
ruimen bouw, groote pleinen, breede straten
enz. Van Batavia naar Bar.-ioeng, welke plaats
400 meer hooger ligt don Batavia, hetgeen
de Botoriaen döet zeggon, dot hij fe Bor.doon£»
„in de kou" zit.
Van de bouwwerken noemen wij de Nieuwe
Technische Hoogcschool, oen Europeesch ge
bouw, maar toch echt inlanósoh. on het go-
bouw van de Gouvemementsbedrijvcn met zijn
aardig, pagódlsch torenlje.
Vervolgons word oen bezoek gebracht nan
de Prear.gër, waarbij wij enkele mooie en in
teressante luchtfoto's zogen van da kretermon-
den en de oerbosschen, waardoorheen slechts
oen enkele autoweg loopt, die ons voert te
midden vnn den meest vreomdsoortigen plan
tengroei. Een Wzonder interessante on tovens
unieke foto was dio van het Boroboedoer, het
grootsche en machtige Boeddha-monument op
Java, een in tropezc-vorm gebouwd bouwwerk
van reusachtige afmetingen. Uniek vooral was
de luchtfoto van dit monument, waarvan men
vaak front-afbeeldingen ziet, doch bijna nim
mer een horizontaal-foto van to zien krijgt. Op
gemerkt werd, dat zich op dit bouwwerk
van binnen is dit monument massief en niet
toegankelijk, gelijk andere tempels een vijf
honderd-tal Boeddhobeelden bevinden.
Vervolgens kreeg men een indruk van Sea-
rnbaja, het Rotterdam van Indië, maar nog
veel drukker.
Van Java ging de heer Elout naer Eali mot
zijn hooge bergert, waarvan do hollingen van
beneden tot boven geheel bedekt zijn met rijst
velden. Ook van Bali wero'en talrijke beeiden
geprojecteerd en nader toegelicht. Voorts Ce
lebes, bekend als voorneme overscheeps-plaats
voot de „Groote Oost", Podang met zijn vel®
handelsinriehtingon en Deii mot zijn alom be
kend Deli-proefstation.
In het tweede gedeelte van zijn causeria
wrjdde de heer Elout enkele woorden oon de
wijze von woonhuizen bouwen in Ir.dië, daarbij
opmerkende, dat de Europessche woningen ge
heel volgens Europeesch model zljn gebouwd
met die uitzondering olleen, dat zich in de ra
men geen glas bevindt, doch een houten lat
werk voor afsluiting zorg draagt. Tenslotte
vertoonde spreker nog enkele woninginterieurs.
Zoonis wij reeds in den beginne zaiden, het
zijn slechts enkele hoofdpunten, die wij weer
geven uit de interessante causerie des heeren
Elout.
In zijn slotwoord memoreert spreker, dat de
groote ondernemingen nis do Koninklijke Pak
ketvaart Maatschappij, do Batoafsche enz. veel
al gedacht worden als reusachtige kapitalisti
sche vampiers op de bevolking en het land van
Indië. Men vergeet echter den aldus spreker
hoeveel deze ondernemingen in Irvdië laten els bc
lasting, salarissen, loonen, enz. Met verschil
lende cijfers geeft de heer Elout hiervan en
kele duidelijke voorbeelden en waaruit blijkt
Ost dergelijke onderneming wei degelijk een
zeer grooten zegen zijn voor de bevolking.
Wat wij or.der ons bestuur de Indische archipel
hebben gegeven noemt spreker rust cn veilig
heid en bovenal een enorme verbetering op
het gebied vo^ ziekenzorg. Cultureel hebben
wij, volgens de meening des hoeren Elout,
Indië geschaad. Wij hebben er zeden gebracht,
die in Indië niet heerschten. Dc eenheid, die
er vroeger was tusschen zedelijk leven, religie,
enz. is hierdoor verbroken. En toch, wanneer
wij de Europeesch© ondernemingen zouden te
rugtrekken, den zou er geen Inlandsche onder
nemer zijn, die dit werk in hetzelfde tempo zou
kunnen overnemen. Het is spreker's overtuiging
dat J°va b.v. absoluut zou terugvollen naar de
tijden van voorheen, indien de Europeesch©
ondernemingen zouden worden teruggetrokken.
Ook voor oa veiligheid zou een verdwijnen
van de Europeesch© cultuur fataal worden.
Sprekende over de richtingen en bewegingen
in Indië is de heer Elout van oordeel dat de
nationalistische beweging de meest reëele is,
welke beweging nader door hem wordt gemo
tiveerd. Deze nationalistische beweging wil in
de toekomst naar een zelfstandigheid en wil
