AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Nasi Goreng f 1.25
„DE EEMLANDER"
STATIONSRESTAURATIE
Pianohandel L. KLEIN|
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS f" ma^CQ voor Ame~
PRIJS DER ADVERTENTIE mei inbegrip van een
EERSTE BLAD.
Eén maal in Uw leven
Gebr. Perzina
Confectie als Hoeden
MODEMAGAZIJN „L'HIRONDELLE"
24a Jaargang No. 178
loort 2.10, idem uanco
'per post 1 3.—. per weck (mei eratis verzekering
(«gen ongelukken) 0.17*. alzondexlijkc nummert
1 L.05.
DIRECTEUR-UITGEVER: J. VALKHOFF.
BUREAU:
ARNHEMSCHE POORTWAL 2A.
POSTREKENING N*. «7910. TEL. INT 513.
renderdag 28 Januari 1926
bewijsnummer, elke regel meer 0.25, dicostaanbie-
dingen en Ucidadigbeids-adve.tentiën voor de helft
der prijs- Voor handel cn bedrijf bestaan zeci
vootdecligc bcpalinecn voor het advertecrcn bene
citcuiaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
„Het Gebouw",
Kort voor den oorlog verscheen in dit blad
een artikel, waarin de wensch tot uiting kwam,
dat men in Amersfoort de handen zou ineen
slaan om te komen tot stichting van een ge
bouw, dot zou moeten zijn de plaats, waar de
inwoners onzer gemeente, van welken stand of
partij ook, zich thuis zouden gevoelen.
Een centrum van intellectueel en gezellig
verkeer dus.
De oorlog met zijn nasleep waren oorzaak,
dat dit plan op den achtergrond werd gesteld.
Wel werd er zoo nu en dan nog aan herin
nerd, doch tot pogingen om het tot werkelijk
heid te brengen kwam men niet„ totdat in het
begin van het vorige jaar er van enkele bur
gers een verzoek uitging tot medestadgenooten,
om te trachten een vereeniging te stichten, die
tot taak zou hebben 'het plan van vóór T9I4 op
te vatten en 'dit zoo mogelijk ten uitvoer te
brengen.
In een vergadering, die werd belegd, kwam
de stichting der vereeniging tot stand cn werd
pen voorloopig bestuur gekozen, dat tot taak
had statuten cn huishoudelijk reglement te ont
werpen en verder te onderzoeken op welke
wijze de groote som zou kunnen worden bij-
pengebracht, noodig om te komen tot de stich
ting van een gebouw dat niet alleen in ruime
mate en voor tal van jaren zou voorzien in de
behoeften onzer stad, maar dat ook de bewon
dering zou afdwingen van den vreemdeling.
Ook toen weder ontstonden moeilijkheden
die 'het bestuur beletten op zoodpnige krach
tige wijze werkzaam te zijn als wenschelirk
was, doch eindelijk had een dezer dagen de
elgemeene ledenvergadering plaats, waarin dt
ontworpen statuten cn huishoudelijk reglement
werden goedgekeurd en waarop de koninklijke
goedkeuring thans is verkregen.
Het bestuur kan dus aan bet werk tijgen.
Vanzelfsprekend is het, dat men zich, alvo
rens de zaak aan te pakken, de vraag heeft
gesteld of de stichting van een verenigings
gebouw noodzakelijk is cn zoo ja, of het mo
gelijk zal zijn de groote som, daarvoor noodig,
bij elkaar te krijgen.
Wapr het even vanzelfsprekend is, dat zij.
die van het plan hooren en wier steun men
behoeft, dezelfde vragen zullen stellen, is het
wenschelijk deze te beantwoorden.
•Amersfoort is een stad, waarvan de ligging
te midden van natuurschoon, in 'het centrum
van het land, gelegenheid biedt om tot groote
bloei te komen, ja, indien het kanaal door de
Geldersche Vallei tot stend mocht komen, dan
zou het een der meest bevoorrechte steden van
ons land zijn, waar handel en industrie tot
groote ontwikkeling zouden komen, zonder dat
daardoor afbreuk gedaan werd aan de cischcn
die men aan haar als woonstad stellen mag.
Immers zeer wijselijk is het industriekwar
tier van de villawijk gescheiden gehouden.
Bovendien verwacht mag worden, dat een be
gin met de electrificatie der spoorwegen niet
al te lang meer op zich zal laten wachten en
verwonderen zou het ons niet wanneer 'het tra
ject Amsterdam—Amersfoort daarvoor zeker
niet in de laatste plaats in aanmerking zou ko
men.
Daardoor zal de afstond tusschen onze ge
meente en de hoofdstad binnen zeer korten
tijd worden afgelegd, korter wellicht dan men
thans noodig heeft om van het eene naar het
andere gedeelte der hoofdstad te komen en
ook hierdoor zal zeer zeker de trek naar Amers
foort in hooge mate worden bevorderd, gege
ven het feit, dat de woongelegenheid hier min
stens even goed, veeal beter is, dan in de tus-
scnenliggende gemeenten.
In dit licht bezien heeft Amersfoort dus een
groote toekomst.
Nu heeft niemand die toekomst in de hand.
maar iets anders is het of men met de facto
ren, welke die toekomst bepolon kunnen, re
kening houdt dan wel ze verwaarloost.
En waar het o. i. plicht is er rekening mede
te houden, daar dienen we alle krachten in te
spannen om de mogelijkheden, die in het vei-
schiet liggen tot werkelijkheid te brengen; wc
hebben don tenminste gedaan wat we doen
konden en treffen ons de verwijten van ons
nageslacht niet.
Onze gemeente is in het bezit van groote
terreinen geschikt voor villabouw en industrie.
Die terreinen hebben we niet om ze renteloos
tc laten liggen, integendeel, we moeten er zoo
snel en zooveel mogelijk von verkoopen, an
ders zou dit bezit oorzaak kunnen zijn, dut net
Amersfoort's bloei in den weg staat en de ves
tiging hier tor stede eerder zou beletten don
bevorderen.
De reclame-commissie en de Vereen.ging tol
Bevordering van het V. V. doen baar best om
door het toepassen van een zoo doelmatig mo
gelijk werkende reclame den verkoop dier ter
zinen en dus de vestiging lrier ter stede t=
bevorderen.
Zij wijzen daarbij op den, vergeleken met
andere steden, logen prijs ran den bouwgrond,
vestmen het oog op het ons omringend natuur
schoon enz., maar waar zij niet op kunnen wij
zen is een centrum van intellectueel en ge
zellig verkeer, omdat 'Amersfoort dit centrum
mist.
Dat dit er niet is, daarvan kan men op het
ooo-enblik onze stad geen verwijt maken, im
mers Ametsloort is in betrekkelijk korten tijd
uitgegroeid van een gemeente met een klein
inwonertal tot een van de huidige grootte.
Wat men ons wel zou kunnen verwijten is
dat we niet al het mogelijke doen om dit cen
trum te scheppen.
•Aan hen die de vraag zouden stellen of het
dan zoo noodzakelijk is, dat men zich in Amers
foort amuseert, zouden we willen antwoorden,
dat het gebouw slechts beoogt te zijn een
plaats, waar men tracht naar ieders behoefte
het leven na volürachte dagtaak te veraange
namen.
Waar dus gelegenheid is voor iedereen op
zijne wijze en naar ieders godsdienstige of an
dere overtuiging, die veiaangen-aming te zoe
ken, bereikbaar voor iedere beurs. Het gebouw
moet dus zooveel mogelijk toegankelijk zijn
voor alle lagen der bevolking, voor ieder fat
soenlijk mensch, van welke maatschappelijke
positie hij zij.
Die veraangenaming van het leven sluite
zooveel mogelijk alle banaliteit uil cn werke
mede tot verheffing van het intellect, tot ver-
Hooging van ons beschavingspeil
We willen niets dan goeds zeggen van de
bestaande inrichtingen, die zich zooveel mo
gelijk trachten aan te possen. Echter ze zijn
gesticht, toen Amersfoort wellicht nog niet de
Helft van het aantal inwoners telde van thans,
in een tijd dat geheel andere cischcn werden
esteld en het spreekt dus wel vanzelf dat ze
nu. zoowel wat ruimte en inrichting betreft,
niet meer kunnen voldoen aan de eischen, die
men kan en mag stellen.
Wc spraken zooeven van ons grondbedrijf en
van de omstandigheid, dot niet gewezen kan
worden op een centrum van gezellig verkeer.
Do vraag dicne hier beantwoord of dit cen
trum voor de cxnloitatie der gemecntelirL^
bouwterreinen noodig is en don is ons ant
woord niet alleen bevest'gend, doch stellig dit.
dat een goede exploitatie onmogelijk is indien
dit centrum blijft ontbreken.
Immers men kan moeielijk verlangen, dat zij.
dit, zich hier vestigen, niets anders zullen kun
nen verlongen, dan zich dag in dag uit t»
••o-rr ijen in de schoone omgeving van onze
stad. Ook van het goede in eene richting kan
men teveel krijgen.
De rentenier, die zich hier vestigt, wil ook
wel eens wat anders doen dan wandelen, hij
wil genieten van een gezellig societeitslevrn
zijn courant lezen, zijn kopje koffie drinken,
eens met andere menschcn praten in een om
geving, die comfortable en ruim is, zoodat hij
zich gemakkelijk kan 'bewegen.
Laten zij, die door drukke werkzaamheden
geen tijd hebben voor zulke bezigheden nu niet
zeggen, dat voor een dergelijke tijdpassering
het gebouw toch eigenlijk niet bestemd is.
We begrijpen dat de met werk overladen
koopman, industrieel, geleerde, ambtenaar enz.
misschien de schouders ophaalt, doch men ver-
gete niet, dat deze categorie der bevolking een
groot percentage in de belastingen betaalt en
we ze dus gaarne een plaats in on*p samen
leving moeten aanbieden, waar hij zich thuis
gevoelt. Men moet zich in Amersfoort niet ver
velen.
Integendeel, wc moeten het den tegenwoor-
digen en toekomsligen in voners zoo gezellig
mogelijk maken, opdat ze anderen beweger,
zich eveneens hier te vestigen.
Behalve dat ze flink bijdragen in de be
lastingen, vormen zij een klasse die onze han
deldrijvende middenstand niet gaarne zou mis
sen cn ook ons grondbedrijf heeft ze zeer ze
ker noodig, want ze vermeerderen de bevolking,
die ons het villatcrrein afkoopt.
Doch ook dc met werk overledene wil we"»
eens uitblazen en zoo nu en dan gebruik ma
ken van de ontspanning die een gezellige
plaats van samenkomst biedt.
Zeer zeker zal men zoo af en toe ook hem
wel eens aantreffen, waar de rentenier verkeert.
Doch er is veel meer. Onze stad heeft be
hoefte aan een zaal, die een veel grooter aan
tal zitplaatsen heeft dan Amicitio, waar die zit
plaatsen alle comfortable zijn cn zoo inge
deeld, dat ieder die er komt er zich op zim
emak gevoelt.
Dit is met de tegenwoordige hoogst primi
tieve indeeling niet het geval, waardoor velen
liever thuis blijven met het gevolg, dot het
geven van concerten en tooneel uit voeringen
veelal speculatieve ondernemingen worden.
Heeft 'Amersfoort een moderne schouwburg-
zool met een behoorlijk, goed-ingedeeld oanlal
plaatsen, dan zullen de toegangsprijzen zoo
gesteld kunnen wprden, dat een ieder van de
uitvoeringen zal kunnen genieten cn als gevolg,
dat met eenige zekerheid op succes, die zaal
bespeeld zal Runnen worden.
De tegenwoordige toestand is zoo, dat Ami-
citia zijn onkosten moet dekken door zaalhuur
met 'het gevolg, dat die huur niet laag 'kon zirn.
Het nieuwe gebouw zal echter voor zijn in
komsten ook andere bronnen hebben waaruit
geput kan worden, zoodat ook daardoor de
zaalhuur in overeenstemming kan worden ge
bracht met de cischen, dic mogen gesteld wor
den in het belang van de volksontwikkeling.
Doch ook voor andere doeleinden als con
certen en tooneeluitvoeringen zim dc bestaande
gelegenheden niet geschikt.
Worden er lezingen of voordrachten gehou
den, die eenigszins populair zijn, dan zit het
orgnniseerend bestuur met zijn honden in het
haar en moet het op alle mogelijke wijzen den
toesrang trachten te beperken, anderzijds wan
neer het betreft minder populaire doch ook
hoogst nuttige voordrachten; dan is dc zaal on
gezellig omdat ze veel te groot is. Nu zullen
We maar zwijgen van hot tooneel, de kleed
kamers enz. Iedereen weet dat die aan de
meest bescheiden eischen niet meer voldoen.
Het is niet onze bedoeling het bestuur van
de bestaande inrichtingen ook maar het gering
ste verwijt te maken. Integendeel, men heeft
geroeid met de riemen die men 'had, daarvoor
niets dan lof.
Men kan nu eenmaal niet van een inrichting,
die voldoende was voor een stadje van circa
12,000 inwoners en die werd gesticht in een
tijd, toen men geen hoogere eischen stelde dan
thans aan een dorp op het platteland, verlon
gen dat zij nu nog aan voorwaarden voldoet,
die een moderne stad met een inwoneraantal,
dat driemaal zoo groot is, mag en moet stel
len. Ook vergete men niet dat de statistiek be
treffende de aanwas der bevolking in Amers
foort duidelijk en stellig uitwijst, dat er over
slechts 15 jaren 50,000 inwoners zullen ziin.
We spraken zooeven van „andere bronnen
waaruit het nieuwe gebouw zijn inkomsten zou
kunnen putten.
Die bronnen zijn vrij talrijk.
Groote behoefte is er aan kleine zalen voor
meer intieme bijeenkomsten. Ook die ontbre
ken vrijwel in onze gemeente, ten minste want.
reer rnen prijs stelt op comfort cn gezelligheid.
Nog meer blijkt er behoefte te zijn aan een
RECLAMES.
Van 1—4 rogels f 4.05. elke regel meer 1.—*
Vrijdag 29 Januari
Wilt gij slechts
een klankvolle piano aan
schaffen, koopt dan een
Hoflev van de Koningin
Vertegenwoordiger
Utrechtschesfraat 44.
Alleen de bekend prima qualiteiter
en modellen zoowel in
worden noq qedurende korte tijd
OPGERUIMD
•|6|18 Langesiraat Amersfoort
zaal voor het houden van tentoonstellingen
en congressen, om niet te spreken van een
restaurant, cat voldoende ruimte biedt.
Voor het vreemdelingenverkeer en voor dc
vestiging hier ter stede is een modern, ge
zellig gelegen en ruim restaurant onontbeer
lijk.
Immers wanneer men een stad bezocht heeft,
waar dit ontbreekt, dan mag de omgeving nog
zoo riik aan natuurschoon zijn, de gedacht#»
hieraan wordt overhecrscht door ós herinne
ring aan de inrichting waar men zich na ziin
wandelingen wat wilde verpoozen.
'Die herinnering overhecrscht soms andere
meer aangename en net gevolg is, dat de
plaats, waar roen op dit gebied minder goede
ervaringen heeft opgedoan, liever gemeden
worót en men verzuimt gewoonlijk niet er an
deren op attent te maken.
Het restaurant kan tevens uitstekende dien.
sten bewijzen tijdens tooneel cn andere uitvoe
ringen. Het publiek zal er gedurende de pauze
en na het einde der voorstelling gaarne ge
bruik van maken.
Maar bovendien wanneer de ITgg'ng goed ge
kozen is, zal het zich, vooral des zomers, mo
gen verheugen in een druk bezoek van pas
santen zooals automobilisten, fietsers enz.
Een voorbeeld is Zeist, waar des zomers bij
na geen plaats te krijgen is op heit terras dei
beide in de kom dier gemeente gelegen res
taurants.
Amersfoort kan dit verkeer lot zich trek
ken omdat het minstens even gunstig gelegen
is als Zeist, wanneer er maar voor gezorgd
wordt, dat het den vreemdeling aangenaam
gemaakt wordt.
We geloooven niet dat het noodig is nog
meer in détails to treden over de inrichting
van het nieuw te stichten gebouw, omdat we
meenen genoegzaam te hebben aangetoond,
dat, mits breed opgevat cn goed ingericht
de slichting met winst kan worden geëx
ploiteerd en men ervoor zorge dat aan het
hoofd sta een man, die weet hoe de exploitatie-
moet geschieden.
Bij de keuze van dezen man kan men zijn
eischen niet hoog genoeg stellen. Hij moet
iemand zijn die weet te organiseeren, die de
kunst verstaat de aandacht van het publiek
op ons gebouw te vestigen, zoodot congressen
en tentoonstellingen bij voorkeur in Amers
foort worden gehouden, waarvoor de ligging
enzer stad zoo bij uitstek gunstig is.
Het doen geven van tot in de puntjes ver
zorgde tooneelvoorstellingen, opera's en con
certen moet iets speciaal Amersfoortsch zijn
en dit kan. Amersfoort heeft op intellectueel
jebied nu eenmaal iets dat opvalt. We hebben
een School voor Wijsbegeerte. Waarom is die
school 'hier gevestigd en niet elders?
We hebben een opera-vereeniging waarop
we trotsch kunnen zijn. Hoe komt het dat deze
vereeniging, groolendeels met dilettanten zul
ke- schitterende resultaten bereikt?
Verklaarden bevoegden als Landrc, Jon
Dekker en Ruygrok, die de opvoering van „Die
^eüberflöte" kwamen bijwonen niet, dat er uit
stekend wer! geboden werd; was de recensen*
van de Nieuwe Rotteidomsche Courant niet
vol lof en vroeg last not least Catharina
van Rennes, die de voorstelling eveneens me»
hare tegenwoordigheid vereerde, niet aan een
der koorleden, met wien zij in gesprek was, hoe
Let toch kwam, dat Amersfoort intellectuec1
zoo hoog stond dat een werk als die Zauber-
flöte op zulk een wijze ten uitvoer kon worden
gebracht.
Is Amersfoort- niet jarenlang bekend gewees»
om zijn uitstekend onderwijs? Ja, inderdaad
zijn in onze stad de factoren aanwezig om
haar te maken tot een centrum van intellect
op velerlei gebied.
Verwaarloozen we dus deze factoren niet.
maar slaan we de handen ineen om ons doel
te bereiken.
Daartoe is het stichten van een gebouw, dat
aan hooge eischen voldoet, noodzakelijk.
Bezien we nu nog eens de zaak van den zuivei
materieelen kant. Amersfoort heeft een grond
bedrijf van niet geringen omvang. Om dien
grond te koopen hebben we groote sommen
moeten Iconen, die jaarlijks een zeer groot be
drag aan rente eischen.
We moeten dus trachten door gestadigon
verkoop zooveel tc verdienen, dat uit de winst
niet alleen de rente wordt gedekt, maar ook
de wegenaanleg kan worden bekostigd met al
les wat daarbij behoort n's gas- en waterlei
ding, elcctrische verlichting, riolcciing, enz.
Bovendien zou het niet to versmaden zijn,
indien wij nog jaarlijks wat overhielden, dat
voor andere doeleinden, het zij nu of loter, zou
zijn aan te wenden en tenslotte neerkwam op
een vermindering van de belastingdruk.
Op het oogenbik gaat het met den verkoop
van grond niet naar wenisch.
Wo verkoopen t0 weinig, wat al erg genoeg
is, maar daardoor dreigt bovendien het ffe-
vaar, dat wc cun tc lagen prijs kunnen be
dingen voor het weinige, dat wc thans ver
koopen.
Gaat dit zo° door, dan bestaat et kans, dat
we in de toekomst het verlies vnn het grond
bedrijf niet meer op dit bedrijf zullen kunnen
afschrijven cn wc tenslotte dit verlies uit dc bc-
lastingpcnningen zullen moeten dekken, waar
door dus belastingvcrhooging noodzakelijk zou
worden.
Dze belastingvorhoooing zou op zeer nadec-
Ugc wijze den trek noaT Amersfoort beïnvloe
den, ja, zelfs oorzaak kunnen zijn, dat velen
Amersfoort den rug toekeerden om aan dien
hoogen belastingdruk te ontkomen.
Gevolg steeds geringen verkoop, steeds
giootere rentelast, immer hoogcro belasting,
in het kort de vicieusc cirkel en daar moeten
we uit.
Wc hebben het reeds gezegd met aanbieden
vnn natuurschoon alleen komen we er niet. Er
hoort, behalve dat, meer geboden te worden cn
dat is een Centrum van intellectueel cn gezel
lig verkeer, zoo ingericht dat we niet alleen
wedijveren met andere steden, moor die glans
rijk overvleugelen.
Amersfoort moet zijn con plaats die „in de
mode" is cn blijft, waar de inwoners, ook die
der omliggende gemeenten gaarne vertosven,
waar dc uit Indië repatrieerende en onderen
zich bij voorkeur vestigen, waar het vreemde
lingenverkeer druk is. Ons grondbedrijf zal
daar wél bij varen, niet alleen ons villakwar
tier, maar ook ons industrieterrein. Ook dc
fabrikant cn de koopman versmaden een aan
genaam vorblijf niet.
Dan zien we gebeuren dat de vestiging hand
over hand toeneemt, de verkoop onzer terrei
nen vlot gaat, het schrikbeeld van belasting
vcrhooging met alles wat er aan vast zit ver
dwijnt en plaats maakt voor ruimer vloeien der
middelen, waardoor de belastingen tot een mi
nimum kunnen worden gereduceerd en Amers
foort wordt een stad waar het gezellig
goedkoop is.
Nu is do voor de hand liggende vraag deze
„Waar de gemeente al moeite heeft het bud
get sluitend tc maken, mag zij zich dan wvl
wagen aan dit experiment
Ons antwoord daarop is, do( we hot ge
meentebestuur niet, althans voorloopig niet,
moeten lastig vollen met deze kwestie. De bui
gerij moet zelf het gebouw slichten.
De tweede vraag die na dit antwoord waar
schijnlijk zal worden gesteld zal wel deze zijn
„Wie zal zijn geld wagen in een onderneming
waarvan het slagen nog lang niet zeker is
Ook hierop is antwoerd te geven cn wel
dit: Met vrij groote zekerheid kunnen we
vaststellen, dat het geheele bedrag, noodzake
lijk voor een dergelijke onderneming, voor
loopig althans niet rentegevend zal zijn en, dit
wetende, zullen wc zoolang we die zekerheid
niet hebben, niet komen aankloppen om aam-
doelen to nomen.
Verwonderen zou hot ons niet als do lezer
thans zal vragen I „Hoe nu Gij wilt een ge
bouw stichten waarvoor een groot bedrag noo
dig is. Gij zegt, dat voorloopig althans, het
geheele bedrag daarin gestoken niet rentege
vend zal zijn, dat ge op dien grond voorloopig
niet zult komen om oondeelen te nemen Hoe
zult ge dan de middelen verschaffen
Waarde lezers, wij herhalen het nogeens,
zoolang wij niet de vrij groote zekerheid heb
ben dat Uw aandeel rentegevend zal zijn, ko
men vrij niet bij U om een of meer dier aan
deden te nemen.
Hoe zullen we het dan aanleggen?
De zaak is vrij eenvoudig. We zullen eerst
trachten een som bijeen to krijgen, die we in
een kas storten. Is eenmaal die som groot
genoeg dan redeneeren we als volgt: Wc stich
ten nu een gebouw dat een zeker bedrag kost
m i n de som die we in kas hebben. Is het ge
bouw klaar dan hebben we dus een bezit, dat
zooveel meo' waard is als do som die we
vooraf hebben bijeen gebracht en van dit be
drag kunnen wo zeer zeker de rente betaler
uit de inkomsten der exploitatie
Het komt er dus r.u maar cpaan het start
kapitaal tc krijgen. Het spreekt vanzelf dat
do middelen daartoe ook overwogen zijn.
Welke middelen dit zijn U die thans mede
te deelen, daaitoe achten wij den tijd nog niet
gekomen, daar ze wel reeds vasten vorm heb
ben aangenomen, dcoh nog Koninklijke be
williging behoeven.
Resumeerende komen vrij lot de navolgende
conclusies
I. Amersfoort, oude historische stad, met
gunstige ligging aan een knooppunt van spoor
wegen, temidden van natuurschoon, zooals
weinige steden bieden, met uitgestrekte terrei
nen voor villabouw en industrie, kan tot groo-
tcn bloei komen, wanneer do vestiging met allo
kracht wordt bevorderd.
2. In Amersfoort zijn dc factoren aanwezig,
dio het kunnen maken tot een intellectueel
centrum, zoodat kunst en wetenschap hier als
nergens bloeien, ja zelfs van hieruit leiding
kon uitgaan.
3. Om tot volle ontwikkeling te komen is
voor den bloei van Amersfoort noodig een
Centrum van intellectueel cn gezellig verkeer#
waardoor ook de ééne ontbrekende factor is
Ingeschakeld.
4. De stichting dient op democratische wij
ze te geschieden zoodanig dat in dit centrum
plaats is voor ieder fatsoenlijk mensch, van
welken rang of stond hij zij cn welke politiek
of godsdienstigo richting hij mocht zijn toe
gedaan.
5. Zij sta onder leiding van een bestuur en
eene directie die het verstaan haar zoodanig
te exploitccrcn dat de stichting volkomen ono
haar doel beantwoordt.
Wij hopen van hnrie, dat de burgerij ons
vol enthousiasme zal steunen. Laat de samen
werking or nu eens een zijn, waaraan iedereen
deelneemt en moge zij niot vca stoord worden
door politieke of godsdienstigo verschillen,
want werkelijk wanneer er plaats is voor een
drachtige samenwerking, don is het wel op
dit terrein.
De gelegenheid is thans geopend lid van da
Vereeniging tot Srichtiryg van JHct Gebouw"
tc worden.
De contributie is gesteld op minimum een
gulden per joor.
Het secretariaat isPrinses Julianolaon I.
Tclephoon no. 659.
Men blijvc niet achter ook zijn steen tc heb
ben bijgedragen tot stichting van „Het Go-
bouw", dot oen sieraad van onze stod beoog:
te zijn cn dat er komen moet en komen zal
Het Bestuur van de vereeniging
„Het Gebouw"
JOH. H. v. d. MEIDEN, Voorzitter.
J. H. v. d. HAAR, Secretaris.
DUITSCHLAND
HET NIEUWE KABINET-LUTHER.
Discussies in den rijksdog naar
aunlciding van dc regeeringsver-
klaring. Fchrenboch aon het
woord.
De bespreking von de rcgeeringsverklaring
door den rijksdag werd gisteren ingeleid door
rer\ voorstel van den Völkischen afgevaardigde
Hcnning om daarbij tevens het denkbeeld der
Völkischen tc spreken om de betalingen op
grond von de overccnkomst-Dawes te staken,
welk voorstel werd verworpen.
Daarna volgde een verklaring vnn den
centrumsofgcvaardigde Fohrcnbach, die namens
de regecringspartijcn sprak, het buitcnlandsch
politieke deel van de rcgeeringsverklaring goed
keurde cn daaraan den wensch vastknoopte, dat
de onderhandelingen over vermindering van do
bezetting der tweede en derde zono spoedig tot
het doel zullen leiden. Economisch is Duitsch
land aangewezen op verhooging von den uit
voer om in staat te zijn de opgelegde betalingen
tc doen.
Fchrenboch drong aan op versterking van de
economische krochten van den middenstand;
daarom juichte hij vermindering van den be
lastingdruk toe. Het centrum keurt de door do
regeering aangekondigde hervormingen op het
terrein der sociale politiek goed. Spr. sprak ten
slotte de hoop uit, dat allo op den grondslag
van den stoot staande elementen zullen samen
werken tot verwezenlijking van het regeevings-
program.
Dc opvatting der soc.-dcm,
Afg. Müller-Fronken (soc.-dem.) betreurt, dot
ook de rede van Fchrenboch niet meer licht
heeft gebracht, hetgeen toch zoo noodig was na
de rcgeeringsverklaring. Wanneer dc rijkskanse
lier voor zijn minderheidsregocring den steun
van de ondere partijen vraagt, don moet hij
niet met zoo'n weinig positief program komen.
De rechtsche pers, die het nieuwe kabinet alge»
meen als een linksch kabinet besstempelde, zal
deze kenschetsing na de rede van Luther moei
lijk meer kunnen hondhaven. De soc.-dcm. zijn
onschuldig aan den longen duur van de crisis.
Zij verklaarden indertijd dodelijk niet deel ta
zullen nemen aan de groote coalitie. Waororo
heeft men een kabinet als het tegenwoordige
niet reeds in Dec. gevormd? Ook in Dec. had
men reeds zulk een program zonder inhoud
kunnen samenstellen. De strijd de minister
zetels, het verzet der Beieren, het feit, dat in
de programrede niet eens het woord republiek
voorkomt, dit alles rechtvaardigt het wantrou
wen van de soc.-dem. jegens Luther.
Op het gebied der buitenlondschc politiek is
Duitschland natuurlijk in het belong van zijn
herstel gebonden aan de Locarno-politiek; hier
kan men niet terug. De toetreding tot den
Volkenbond is in de rede van Luther te acade
misch behandeld. De rijkskanselier had moeten
verklaren, dat de toetreding niet langer uitger
steld kan worden. Dit is te noodzakelijker, om
dat al weer krachten aan het werk zijn, die ook
in deze aangelegenheid dc Duitsche politiek den
naam van dubbelhartigheid bezorgen. Wij stem
den voor de bespreking van het Duitsch-natio-
nale voorstel (inzake den Volkenbond), omdat
wij duidelijk wilden maken, dat de toetreding
van Duitschland niet aan alle mogelijke voor
waarden mag worden gebonden.
Ten opzichte van de buitenlandsche politiek
zal de soc.-dem. de regeering steunen, wanneer
zij den te Locarno ingeslagen weg blijft be
wandelen. Ten aanzien van de binnenlandsche
politiek, met name do economische politiek, zal
zij met het grootste wantrouwen tegenover de
