BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
VERSPREIDS BERICHTE*.
EEN POSTZEGEL VAN 84.000.
Op de hedeh in liet Grond Central Polocc tc
New York te openen internotionale postzegel-
tentoonstelling: heeft Engeland ingezonden
met een verzameling, waarvan de waarde
wordt geraamd op meer don één miilioen.
De duurste postzegel, die op die tentoonstel
ling aanwezig za'. zijn, is er een van 1 cent van
Britsch Guiana van hot jaar 1865 Deze zegel
wordt geschat op 84.000.
Tweede Kamer
De motie-Cramer tegen hel verleenen van
bijzonderen steun door de Indische regcering
aan eenige politieke partij wordt in de zitting
van Vrijdag verworpen met 51 tegen 29 stem
men. (Vóór stemmen soc. ©n vrijz. democrat
ten, benevens de heer Artz
Aon de orde is het ontverp tot herziening
van de uitvoering van de wet van 20 Juni
T925. (Uitoefening van d<r tandprothese).
De heer Merchant verdedigt twee omen-
dementen. Het eerste om de considerans te
v.ijzigen, het tweede om oile viseeringen ver
leend krachtens bovengenoemde wet ongeldig
te verklaren met ingang van 31 December
1026. Spr. betoogt, dat de wet, zqoals die
daar ligt, voor juiste uitvoering vatbaar is.
Degenen die prijsstelten op een hernieuwing
van het visum, kunnen binnen dien tijd Kun
stukken inzenden. De wet blijft dan overigens
zooals zij is.
Mevr. de Vries—Bruins verdedigt het
amendement van de commissie van rappoi-
teuis over dc nieuw bevoegden de titel t
geven van tandmeester inplaals van tandheel
kundige.
Spr. verlangt behoorlijke inlichtingen over 't
systeem, dat op het departement gevolgd is.
Zij is niet gerust over de wijze, waarop het
onderhavige ontwerp zal worden uitgevoerd,
als het een wet wordt. Indien de uitvoering op
de juiste wijze geschiedt, zullen wij tosstanden
krijgen zooals die moeten zijn.
Dc heer Mor chant wijzigt zijn tweede
amendement nadat prof. v. Ysselt er op gewe
zen heeft, dat het ook de toekomstige viseerin-
gen ongeldig verklaart.
Dc heer Snocck Hen kc mans bestrijdt
den heer Morchant. Spr. vindt meer waarborg
voor een juiste toepassing in de door den
minister voorgestelde commissie.
Minister Slotemakcr de Bruine be
toogt, dot zekere contunuïteit onontbeerlijk is.
Het advies van den directeur-generaal kan niet
meegedeeld worden. Tegen een voorgestelde
verandering van dc considerans en den titel von
tandmeester zal spr. zich niet verzetten.
Tegen het doen aanwijzen van de leden der
commissie door de organisaties heeft minister
geen bezwaar.
De heer Marchant repliceert.
De heer D u y s bestrijdt het amendement
der commissie van rapporteurs om den titel
van tandmeester te verleenen. Hij dient een
amendement in om zonder verdere toevoeging
der nieuw bevoogden „tandheelkundigen" te
r-oemen.
Mevr. De V r i e sB r u i n repliceert.
De heer Oud steunt het amendement Duys.
De minister neemt het amendement
Duys over. Hierdoor is alleen vervallen de toe
voeging volgens de wet von 29 Juni 1925.
Het tweede omendement-Morchant (vervallen
Commissie) wordt verworpen met 69 te
gen 6 stemmen.
Het amendement dei Commissie van Rappor
teurs (tandmeester in plaats van tandheelkun
dige) wc verworpen met 56 tegen 19 stem
men.
Het ontwerp wordt z.h.st aangenomen. De
Kamer wordt verdaagd tot Dinsdag.
GARNIZOEN.
Onderscheiding.
Gisteren werd de er.rc-medaillc der Orde van
Oranje-Nassau met de zwaarden uitgereikt aan
den adjudant-onderofficier-ndministroteur H.
Benningu, van den staf der VUIe infanteric-bri-
gade. De plechtigheid \ond plaats op het voor
terrein van de infanterieka2erne. De uitreiking
had plaats door den kolonel W. A. E. G. Bol
ken, commandant der VJIle infanterie-brigodc,
in tegenwoordigheid van allo regiments-com-
mandnntcn met hunne adjuduntcn, het perso
neel werkzaam op de regimcntsbureelen en de
mobilisotieburcelen, nismede het udministrnticf
personeel der compagnieën. Met van waar
deering getuigende woorden werd het ccre-
mctaal uitgereikt. Kolonel Bolken wenschte
den jubilaris ge.luk met dezo onderscheiding,
waarna hij en de aanwezige familie ook door
de overige officieren en onderofficieren werd
gecomplimenteerd. De plechtigheid werd op
geluisterd door dc aanwezigheid van dc staf-
muzick.
Op overeenkomstige wijze werd voorts dien
deg de cerc-mcdaillc der Orde von Ornnjc-
Nassau met de zwaarden uitgereikt aan den
sergeont-mojoor-ndministretcirr C. van Rijn,
van het 2ïe regiment infanterie. Hi» r geschied
de de uitreiking voor het front van den troep
door den luitenant-kolonel J. N. van den Berg,
commandant van het 21c "regiment infanterie,
in tegenwoordigheid van alle officieren cn on
derofficieren van het regiment
PERSONALIA.
Dc heef M. Drop, thans brieven- en tele
grambesteller alhier, is met ingang van I Nov.
n.s. benoemd tot schrijver bij den technischen
dienst der Rijkstelegraaf tc Hilversum.
CHR. GEREF. KERK.
In de Christelijk Gereformeerde Kerk zal
a.s Woensdagavond tc half 8 ds. L. Van der
Meiden een rede houden over „Kroonjuwcclen
cn Slingcrsteenen".
CHRISTELIJKE BESTURENBOND.
Grootc propagnnda-avond.
Op Dinsdag 19 October a.s. 's avonds hall
acht hoopt dc Chr. Besturenbond in het ge
bouw „Eben-Haczcr" een propnganda-vergade-
ring to houden. Als sprekers zullen op'treden
de 'v eren G. Baas Kzn., voorz. v. d. Ncd. Ver.
van Chr. Kantoor- on Handelsbedienden en A.
van den Heijden, voorz. van den Ned. Bond
van Chr. Houtbewerkers ds. F. A. den Boeft,
zal een slotwoord spreken. Ter afwisseling
declamatie van den heer J. B. Grootendorst en
muziek en zang.
ST. NICOLAASFEEST
i, Voor dc lagere scholen.
Belangstellenden verwijzen wij naar de in dit
nummer voorkomend© advertentie betreffende
het St. Nicolaosfeest voor de openbare lagere
scholen.
AMERSF. RADIO SOCIËTEIT.
Ledenvergadering.
In de gisteravond gehouden vergadering werd
het bestuur als volgt samengesteldB. A.
Sjocrdsma, Ie voorzitter; C. F. van der Heij
den, Ic secretaris, Sumatrastreat 33. Z. J. W.
van Schreven, 2c voorzitter; J. Boekcnoogen,
2e secretaris; M. J. Uitzinger, penningmeester.
Tot leden der propnganda-commissie werden
gekozen de hoeren M. J. Uitzinger cn J. Rijs-
houwer.
Voor dc volgende weken werd een werk roos
ter vnstgcsteld, waarbij zeer interessante lezin
gen en cursorische behandeling van meet
instrumenten, metingen, opsporing en herstel
ling van fouten bij rudio-ontvnngtoestcllen, als
mede een soundercursus op het programma
staan. Amateurs zal dus in het aanvangende
winterseizoen op oangenemc cn populaire wij
ze gelegenheid geboden worden hun kennis
en praktijk op dit gebied tc verrijken.
DE LOTUS-PRIJSVRAAG.
„Wie len ik?'
Van Ant. Jurgcns Margarinefebrieken ont
vingen we een complete verzameling van het
reclame-materiaal, betrekking hebbende op de
Lotus-prijsvraag „Wie ben ik Deze prijs
vraag, die de komende winteravonden menig
aangenaam uurtje kan verschaffen bestaat uit
het aanwijzen van 48 personen, afzonderlijk
afgedrukt met hoed, welke personen uit een
groepsfoto (zonder hoed) herkend moeten
worden.
Iedereen die gedurende een maand 10 pond
Lotus-mergaiine koopt kan aan de prijsvraag
deelnemeneen voorwaarde dus die door
iederon verbruiker kan worden nagekomen,
Voor deze prijsvraag wordt in totaal
20.000.aan prijzen beschikbaar gesteld.
Voor de kinderen worden *5000 prijzen uit
geloofd, te winnen in den grooten raadsel
wedstrijd.
Alle vereenigingen in Nederland zijn in de
prijsvraag „Wie ben ik?" betrokken, en wordt
volgens de voorwaarden, apart voor vereeni
gingen, in totaal een bedrog van 5000.
geschonken.
Ook dc voorzitters, secretarissen, penning
meesters van dc in Nederland bestaande vcr-
ceniginncn zullen in de gelegenheid zijn een
aardig cadeau in ontvangst te nemen.
Ongetwijfeld zal deze prijsvraag bij zeer v<
len in den smaak vallen. Op het eerste ge
zicht lijkt het oplcssen cn het uitzoeken van
de verschillende portretten niet moeilijk. Doch
wanneer men er ecnigen tijd mee bezig is.
zal men tot dc ontdekking komen, dat het toch
locg zoo gemakkelijk niet is, ols het op het
eerste gezicht wel lijkt. Toch zal het succes
van deze prijsvraag niet uitblijven en zullen
zeer zeker velen een poging wagen cm bezit
ter tc worden van dc; beschikbaar gestelde
prijzen.
COKESPRIJZEN.
Met 15 cent verheogd.
Blijkens een in dit nummer voorkomende ad-
ertentie van de gasfabriek, zullen de cokes-
prijzen met ingang van 18 October a.s. met 15
cent per H.L. worden verhoogd.
A ANBES f ED1NGSNIEUWS.
Vcor het maken van een Zuiveringsinrichting
met filters en Reinwaterkeldcr cn het verrich
ten von grond en andere werken, ten behoeve
van de uitbreiding von het Pompstation der
Waterleiding van dc Gemeente Helmond was
hoogste inschrijver, de Algemeenc Beton-
Compsgnie te Den Haag voor 86.700.
Dc laagste inschrijver, de Firma Blijlevens te
Helmcnd voor 62.480.Het cijfer von de
N V. Amersïoortscho Beton Mij. alhier was
64.050.-
RIJWIELD1EFSTAL.
Dc verdachte bekent.
In ons blad van gisteren vermeldden wij dat
een persoon, die verdacht werd van rijwieldief
stal te dezer stede gepleegd, in Zwolle was
aangehouden en weer naar hier was overge
bracht. Bij zijn verhoor heeft verdachte be
kend, dc diefstal gepleegd tc hebben.
AANRIJDING.
Dcor een klompje erger voor
komen.
Op den Socsterwcg gerankte een 2',-jarig
knaapje vanochtend spelenderwijze onder een
auto. Het linkcrvoc-tje werd dooi een wiel van
auto overreden, doch blijkbaar heeft het
klompje, dat het kind droeg er voor gezorgd,
dat het voetje ongedeerd bleef. Met enkele
builen en de schrik kwam het jongskc eraf.
BEGIN VAN BRAND.
Bijtijds ingegrepen.
Gisteravond te ongeveer 12 uur bemerkten
twee surveilleerende agenten, dat in de berg
plaats ven de firma Van der Weg in dc Schcr-
bierstroat een gasslang in brand stond. Dc
eigenaar werd hiervan in kennis gesteld, zoo-
da! door tijdig ingrijpen erger voorkomen is
geworden. In de bergplaats bevond zich veel
brancbaar materiaal.
ZONDAGDIENST APOTHEEK.
Zondag cn geheel dc volgende week 'a nachts
heeft dienst apotheek W. A. van den Boven*
kamp.
PREDIKBEURTEN.
r" Zondag 17 October.
Ne<L Herv. Kerk.
Sint Joriskcrk,
10 uurDienst.
6 uurDienst.
Nieuwe Kerk.
10 uur Dienst.®
6 uurDs. Ponncbakker.
BethelkerV.
10 uurDs. Panncbakker.
Gasthuiskerlc.
10 uurDienst.
Wijkgebouw Monnikenpad.
10 uurKinderkerk.
Diaconieschool ft Sluisje).
10 uurKinderkerk.
Gebouw „Eben-Hoëzer", (Muurhuizen).
10 uurJeugdkcrk.
Remonstrantschc Kerk (Heercnstrant).
10.30 uurDr*. R. Miedema.
Evang. Lutherscho Kerk (Largestraat).
10.30 uurDs. de Jongh.
Doopsgezinde Kerk (Blar.kenhcimstraat).
10.30 uurDs. F* Kuiper.
Vrijzinnig Hervormden (Logegebouw).
10.30 uurDs. Vorster uit Arnhem.
Geref. Kerk (Longegrocht).
10 uurde heer J. B van der Sijs (Ccnd.)
5.30 uur Ds. den Boeft.
Geref. Kerk (Zuidsingcl).
10 uur Ds. den Boeft.
5.30 uur de heer J. B. van der Sijs (Cand.).
Christ. Geref Kerk (W. v. Mechelenslront).
10 uur H. Dienst.
6 uurDienst.
Vrije Geref. Gemeente.
9.30 en 3 uur Godsdienstoefening
Oud-Kath Gemeente (2and 13A).
10 uurH. Dienst.
Leger des Heils (Havik).
10 en 7 30 uurBijeenkomst. Lcidstec
Kapiteinc Van der Starre.
Christian Science (Laantje 3).
10.30 uurHollandsche dienst.
Ncd. Herv. Kerk.
Barneveld.
9.30 uur Dienst.
5.30 uur Dienst.
Hoevelaken.
9.30 uur Dienst.
2.30 uurDs. Japeben uit Ede.
Hoogland.
9.30 uurGeen dienst.
6 uurDs. Recser.
Loosden.
10 uur Ds Schellenberg.
N ij k c r k.
9.50 uurDs. van Melle.
2 uur Ds. van den Nieuwenhuyzen.
6 uurDs. van Voorthuizen.
Scher'pcnzccl.
9.30 en 5.30 uur Ds. Harthoorn.
Soest.
10 uur Ds. W. J. Kolkert uit Eemr.es-buiten.
6 uurDs. K. J. van den Berg uit Amers
foort.
Soesterberg.
10 uur Ds. Radix.
Woudenberg.
10 uurDs. Kleywegt.
6.30 uur Ds. Kleywegt.
AGENDA
Dagelijks i
Leeszaal Handelsregister, Arnh. weg 23.
Theosofische Bibliotheek, Laantje 3
Openb. Leeszaal (met Jeugdleeszaal) en
Bibliotheek, Muurh. 9.
Kunstzaal „Sieikunst". Utrechtscheweg 111.
Cinema Royal. Langcstraat.
Hotel „De Witte". Zondags en Vrijdags
concert.
Danszaal Kinassen Donderdag en Zondag,
Dancing.
Princess-1oom. Zaterdag cn Zondag middag
en avondconcert.
De Poort van Geeff. Woensdag cn Zaterdag
Dancing.
't Boompje. Zondagavond Dancing.
Hotel National. Zaterdags cn Zondags Dan
cing
Dc Arend. Vrijdag, Zondag, Maandag cn
Dinsdag Bioscoop.
4 Nov. Rem. Kerk. Ncderl. Prot. Bond. Le
zing Ds. F. Kuiper.
5 Nov. Amicitia (foyer) Ver. van Huisvrou
wen. Lezing von mc\r. Schut—Grotendorst over
voeding en voedingsmiddelen. Half 3.
8 Nov. do Volk. Prot. Chr. Bond v. Spoor-
en tramwegpersoneel.
9 Nov. Amicitia, Amersf. Kunstkring Too-
neel-avond „Martine".
10 Nov. de Valk (foyer). Inst. v. Arb. Ontw.
11 Nov. Amicitia. Sonaten-avond Meyer
von dep Burg.
11 Nov. De Valk. Nooit meer Oorlog Fede
ratie. Herdenking Wapenstilstand.
11 Nov. de Valk (foyer) Frysk Selskip.
13—21 Nov. Amersf. Kunstkring. Tentoon
stelling schilderijen cn grafisch werk van Jan
Mankes.
13 Nov. de Valk. Toonncl-Frysk. Selskip.
13, 14, 15 Nov. Amicitia Bioscoop.
16 Nov. do Volk O.B.-ovond.
16 Nov. Amicitia. Nutsovond (lezing Alt).
17 Nov. de Valk (foyer). Instit. v Arb Ontw.
18 Nov. de Valk (foyer) Frysk Selskip.
18 Nov. Rem. Kerk. Nedcrl. Prot. Bond
Lezing Ds F. Kuiper.
20 Nov. Dc Valk. St. Fronciscus-Voordrach-
tenwedstrijd.
20 Nov Amicitia. Soiréo A. Z. en P. C.
24 Nov. de Valk (foyer). Inst. v. Arb. Ontw.
25 Nov. de valk (foyer). Frysk Selskip.
25 Nov. Amsvorde. Komende Cultuur. Ds.
Schcrmerhorn.
27. 28, 29 Nov Amicitia Bioscoop.
27 Nov. de Valk. Tooncel P. T. T.
28 Nov. Amicitia (foyer). Thcos. Ver. Lezing
mevr. v. Hinloopen.
2 Dec. Rem. Kerk. Ncdrl. Prot. Bond.
6 Dec. Amicitia. St. NicoJoasfcest.
Lezing Ds. P Kuiper.
7 Dcc. Amicitia. Tooneel-afschcid mevr
Monn— Bouwmeester.
11 Dec. „Dc Volk", Ncd. Reisvereeniging,
Feestavond.
14 Dcc. Amicitia (foyer) Theos. Ver. Lezing
den heer Bolt.
18 en 19 Dec. 'Amicitia. Kleine Stem.
29 Dcc. Amicitia. Matinee van 't Nut,
4 Jan. De Volk. O. B avond.
8 Jan. Dc Valk. Tooncel Soc. Eensgezind
heid.
12 Jan. Amicitia. Toonecl S. E. O..
25 Jan. De Valk. O. B. avond.
25 Jan. Amicitia (foyer). Thees. Ver. Lezing
mevr. Ros—Vrijman.
27 Jan. Amicitia. Sonaten-avond Meyer—
von den Burg.
15 Febr. De Valk. O. B. avond.
22 Febr. Amicitia (foyer). Theos. Ver. Lezing
moj. Dijkgraaf.
28 Febr. De Valk. Soc. Eensgezindheid.
Bal masqué.
5 Maart. Amicitia. Sonaten-avond Meycr—
von den Burg.
15 Maart. Amicitia (foyer). Theos. Ver. Le
zing den heer Stom.
23 Maart. Kunstkring voor Jongeren.
ZONDAGDIENST DOCTOREN.
Morgen hebben dienst de doctoren Van
Enst, Kamerling cn Morren.
16, 17, 18 Oct. Amicitia Bioscoop.
18 Oct Amicitia (foyer). Ver. van Huisvrou
wen. Half drie
19 Oct Amersf. Kunstkring. Excursie Rijks
museum.
20 Oct. Kunstkring voor Jongeren.
20—27 Oct. dc Valk (foyer) Inst. Arb. Ontw.
21 Oct. de Valk (foyer). Frysk Selskip.
21 Oct. Amicitia (foyer). Theos. Ver. Lering
Prof. v Hinloopen.
22 Oct Amicitia Licderenovond v Eysinga.
23 Oct. Amicitia (foyer) Nut v. 't Algemeen.
23 Oct de Valk Nedcrl. Reisvereeniging.
24 Oct. Gebouw Schietv. Prins Hendrik. Ko
mende Cultuur. Ds Fober.
24 Oct. dc Valk Bioscoop.
25 Oct. de Valk Groninger Club.
25 October. Dc Volk. Feestavond Lcusder-
kwartier.
26 October, de Valk. OJJ.-avond.
26 Oct. Amicitia. Uitv. Amersf. Kamermu
ziek Ver.
27 October. Amicitia. Toonecl Rika Hopper*
gezelschop. Volksvoorstelling „Mcnskc".
28 Oct. de Valk (foyer). Frysk Selskip.
30 Oct. Dc Valk. Tooncel. Soc. Eensge
zindheid.
30. 31 Oct., 1 Nov. Amicitia. Bioscoop.
3 Nov. Amicitia. Toonecl S. E. O. „De Ge-
bloeders Kalkoen."
3 Ncv. de Volk. (foyer). Instit. v. Arb. Ontw.
4 Nov. de Volk (foyer). Frysk Selskip.
4 Nov Amsvorde. Komende, cultuur. Dc heer
Constandsc.
MARKTBERICHT.
Amersfoort, 15 Oct. 1926.
Appelen 4—/ 11, Peren 514, Zand-
aardoppelen 2.50J 3 per H.L., Hoender-
eieren f 1011 Eendeneieren 9—10,
per 100 stuks, Grosbotcr 2.202.50 per
K.G., kippen 11.50, hanen J 1.25
1.60, jonge hanen 0.901.50, tamme
konijnen f I—/ 2.wilde konijnen 0.60
0.80, tamme eenden 0.701.25, ha
zen 2—2.25, fezanten 1.25—1.30 per
stuk, tamme duiven 0.30J 0.50, hennen
0.30—/ 0.50 per paar, magere varkens
30—45, zeugen drachtige 100— J T40,
biggen 10—/ 25, zeugen guste 75—
125 per stuk, geiten f 7.
Aangevoerd waren ongeveer70 H.L. Ap
pelen, 40 H.L. peren, 15 H.L. kleiaordappelen,
115000 stuks hoendercieren, 700 stuks een
deneieren, 85 magere varkens, 10 zeugen
drachtige, 260 biggen, 23 zeugen guste, 1
geit, 1 hond.
Telefonisch Weerbericht
Noar waarneming in den ochtend von heden
Hoogste stond: 771.9 te Toulouse.
Laagste stand: 747.7 te Vardö.
Vcrwochtting tot den avond van 17 October:
Zwakke tot matige veranderlijke wind, meest
zwaar bewolkt, waarschijnlijk nog regen, aan
vankelijk iets kouder.
WIELRIJDERS.
Fietslantaarn aansteken 5 uur 30 min.
A. SPORT.
442' STAATSLOTERIJ.
Vijfde Klasse. Zeventiende Lijst.
Trekking van 15 October.
lüOt) met premie van t 3U.UUU No. 7431.
f 71) met premie van f 3UUU No. 19917.
l'ltlrf'.r.A VAN ÏU.
704 4947 7eUb 9715 10959 13974 16565 18257
947 6268 10079 12925 15-518 17782 18742
16ÓJ 6464 3.581 10S4S 13310 15S27 18163 20873
2611 7475 9-545
MblhN.
199 1408 4172 6963 933- 12865 15141 19277
232 155V. 427S 7115 937C 12912 15981 UoOü
34b 22' t 447-i 755b 950c 13287 16824 i9ü22
379 2460 4682 3016 10147 13329 17161 20113
513 2882 5152 3515 1050c 13395 17617 20370
749 2908 5G9C. Só7t 10519 13401 17789 20388
S98 3225 5997 8605 11239 13547 1S525 20783
916 3132 6355 8922 11576 14037 18812 2078.5
116G 4104 6391 8975 12018 14230 18963 20927
lu de vorige lijst stond6960 moet zijn 6900.
442ste STAATSLOTERIJ.
Vijfde of laatste klasse.
Vierde of laatste week.
Trekking van 15 Oct. 7526 (100 loten).
Ten kantore van den collecteur 'A. C. R. O.
Leinweber te Amersfoort (Breestraat 26) is no.
15595 uitgetrokken zender prijs.
Do voormalige tabaksteelt
van Amersfoort.
Behalve om zijn bierbrouwerijen was Amers
foort indertijd ook algemeen bekend om zijn
tabaksteelt. Het kan er zelfs op bogen, dat
hier dc eerste tabak in ons land geteeld is, en
wel in het jaar 1615. Deze teelt met dc daar
aan! verbonden werkzaamheden r.ain weldra
zóó toe, dat de stad grootendeels van dezen
tak van nijverheid kon bestaan.
Aanvankelijk werd de tabak ir. kleine perk
jes of bedden geplant, die met riet of rijshout
tegen den wind beschut waren. Na het poten
der planten werden ze begoten cn 's nachts
met hooi of strooi gedekt. Als de bladeren ge
plukt waren, werden ze in kelders gebroeid, op
zolders of achterhuizen gedroogd en na do
tweede broeiing aan grossiers cn kooplieden uit
Holland en elders tot hoogen prijs verkocht.
Weldra zagen de Staten van Utrecht in, dot
van dezen snel opkomenden handel een zoet
winstje te halen viel cn zij stelden daarom een
„impost" van drie stuivers per pond op de
tabak. Natuurlijk was dot een groote schade
voor de Amcrsfoortsche kweekers, zoodat zij
zich in 1836 met een verzoek tot de Staten
richtten, om genoemde belasting alleen te hef
fen op die tabak, welke in de provincie zelf
werd geteeld en verbruikt. Immers, zoo zeiden
ze, de tabak bracht, als zij goed gelukt was,
maar 12 of 13 stuivers per p. op en sommige
soorten niet meer dan 4 of 4k» stuiver. De
Staten gaven don ook aan het verzoek gehoor.
„Voorwaar een gulden eeuw," zegt een oude
schrijver, „want wij hebben in latere tijden te
Amersfoort beleefd, dat de beste soorten niet
meer dan twee stuivers het pond opbrachten."
Er werden dus spoedig grootc winsten be
haald, en zoodoende verwondert het ons niet,
dat er concurrentie kwam ook Nijkerk, Bar
neveld, Ede, Renswoude, Wageningen, Ame-
rongen, Rhenen en andere plaatsen gingen zich
sedert 1636 óók op de tabaksteelt toeleggen.
Door het voordcel, dat dc tabaksbouw op
leverde, begonnen dc prijzen van den grond
niet weinig te stijgen de waarde klom met
50 zelfs met 70 percent, ccn aardig winstje»
voor de grondeigenaars.
Hierbij kwam nog c?n onder voordeel voor
de boeren. De beste bemesting voor den ta
baksbouw bestond in schopenmcst, die voor
heen weinig woord© bod, maar nu van 3 a 4
gld. per voer tot 15, ja zelfs tot 20 gld. steeg
Zoodoende leverde dc schuDenteclt on de heide
von Amersfoort er omgeving een rijk bestaan
op. Bovendien brak er ook voor de t?mm©r-
lieden en andere bedrijven een gulden tijd aan
De achterhuizen en dc zolders waren weldra
niet voldoende meer om al de tabak te kunnen
drogen en zoo werden er vele groote en kost
bare schuren buiten dc stad gebouwd, „waar
van vele", zegt de bedoeld© schrijver, „in leng
te en breedte als kerkgevaarten, ja sommige
nog veel grooter zijn" De twee langste tabaks-
schuren stonden te Amersfoort buiten de
Knmppoort.
Groot was dan ook de vlucht, die de tabaks
teelt om Amersfoort had genomen. Van de en
kele planters in 1615 was het getal in 1636 tot
50 aangegroeid cn in 1670 waren cr al min
stens driemaal zooveel, want in dit jaar ver
zochten 120 planters aan de Stadsregeering
om de belasting op de mest, van buiten aan
gevoerd, te verminderen.
En nog v/as hiermee het maximum niet be
reikt, want in het begin der Iöe eeuw waren
er over de 200 pioniers, zoodat toen „rondom
deze stad wijd en zijd alle landen die hoog
genoeg en bequeom (d i. geschikt) waren, bij
fiorisante tijden met Tabak beplant zijn."
Toen was het inderdaad een gulden tijd voor
Amersfoort. De tabaksteelt toch cischt bijzon
der veel zorgen en dus ook veel har.den Het
zoo mij te ver voeren en het zou den lezer
ook niet intcresseeren, al die vele werkzaam
heden hier op tc noemen, maar men zou dan
©enigszins begrijpen, hoeveel menschen door
de tabaksteelt een ruim stuk brood konden
verdienen. Bij die teelt kwamen ook nog do
vele bloeiende „tabakspinneriien" in de stad.
De bladeren werden daar van de nerven of
ribben ontdaan en dan tot bosjes gedraaid, in
grootte en verm op een wortel of peen gelij
kende; dit „spinnen" (draaien) geschiedde voor
al als voorb°rcHing tot hef maken van snuif
Omstreeks 1740 was de tabaksteelt op haar
toppunt van bloei gekomen. De tabak werd
toen verzonden naar het Noorden en de Oost
zee, waar de Amcrsfoortsche tabak om haar
sterken reuk cn pittigen smaak zeer begeerd
was later word de beste soort door Frankrijk
opgekocht. Men rekende, dat cr toen jaarlijks
omstreeks 3 millicen pond tabak te Amersfoort
geteeld werd, d.i. ongeveer voor zeshonderd
duizend gulden, in die dagen een aanzienlijk
bedrag.
Maar ook hier zou het verkeeren.
Allengs begon men in andere landen betera
tabak te verbouwen, en helaashet Amcrs
foortsche rookkruid, dat zoolang door dc hcele
wereld oen goeden naam had gehad, begon
letterlijk in „minder goeden reuk" te komen.
Dc Fronschmon zei ten slotte, als altijd geestig
in zijn spot, dat de tabak inderdaad „Amers-
fort" mocht heeten ze was „amcr" (d.i. bitter)
en „fort" (d.i. sterk).
Zoo kv/amen er groote verliezen. Er waren
sedert 1740 jaren, oat cr niets verkocht werd;
men moest al dien voorraad bewaren, waar
mee ontelbare gebouwen (schuren, opslag
plaatsen, spinnerijen, enz.) als renteloos ston
den bovendien moest men dc tabak met de
helft verlies verkoopen. Zoo was er ccn plan
ter dc grootste die soms met 50-duizend,
ja vaak zelfs met 100-duizend pond bleef zit
ten, terwijl de andere kleine planters hun ver
lies niet konden dragen en doodarm werden.
Natuurlijk werkte dit terug op allen, die bij dc
tabaksteelt betrokken warenbijv het land
daalde aanmerkelijk in prijs en dc „capitalc
sonuren, waarmee de landerijen bezaait wier
den", stonden ongebruikt Zoodoende ging
deze bloeiende tak van nijverheid weldra voor
Amersfoort cn omgeving geheel te gronde cr
is cr thans alleen de herinnering van over.
Baarn, Oct. 1926
T. PLUIM.
OMREKENINGSKOERSEN*.
Off Not. Niet Off. Nob
J5 Oct. 16 Oct. Puur
Londen
12. IIs/,
12.13'/
Eerlijn
(\r-°.5 j'
0.59 52
7 21
7 04
7 03
7w:t«erland
8.14
48 33
35 30
Kopenhr.gon
G6 57I,.
G6 57$
G 10
GO.10
66.99
New-York
2.5
2.50X.
