26eJaargang No. 9* AMÉRSFOORTSCH DAGBLAD „DE EEMLANDER"
EEN TWEEDE PERSBEZOEK AAN DE
ZUIDERZEEWERKEN
BINNENLAND
TWEEDE BLAD.
Woensdag
*9 October 927
DE TWAALFDE PROVINCIE
„Want die werken, hoe grootsch, hoe belangrijk ook, komen
tot stand met veel opoffering van comfort en met
veel trotseeren van de ruwheden van het weer
DE WERKEN IN DE
WIER INGER MEER
INPOLDEREN EN AFSLUITEN TEGELIJK
DE PROEFPOLDER BIJ ANDIJK
De directie der Zuiderzeewerken, die de Ne
derlandsche dagbladpers in Juni had uitgenoo-
digd tot een bezoek aan haar groot en belang
rijk arbeidsterrein, was van oordeel, dat eenige
der in uitvoering zijnde werken thans zoodanig
waren gevorderd, dat het voor het groote pu
bliek wellicht van belang zou zijn, daarover iets
naders te vernemen. Dus richtte zij een tweede
uitnoodiging tot de bladen om door hun ver
tegenwoordigers zich te overtuigen van den ge-
stadigen en tevens snellen arbeid, die het
giootsche werk moet volbrengen om aan Ne
derland zeven procent van zijn oppervlakte toe
te voegen, te weten 224.000 H.A. Dat is een
onderneming, zooals er wellicht aan importantie
geen tweede is aan te wijzen
Tweehonderd vier en twintig duizend H.A.
land, dot vóór dien zee was, drooggelegd in
vier blokken:
oen Noord-West polder, ten Zuiden van
Wieringen: 20.000 H A.;
een Zuid-West polder, ten Zuiden van Hoorn.
5GOOO H.A.;
een Zuid-Oost polder, ten Westen van Hai -
derwijk en Elburg 95.000 H.A.;
een Noord-Oost polder, ten Westen van de
Lemmer, Kuinre, Blokzijl en Vollenhove:
53 0C0 H.A.
Die vier bloken omsluiten Westelijk, Zuide
lijk en Oostelijk het toekomstige IJselmeer,
dut de afwatering ven IJsel, Eem en Vecht
mogelijk moet maken en in het Zuid-Oosten,
bij het Zwolsche Diep beginnend, smal in Z.-
Westelijke richting loopend, daarna in Noord
westelijke richting zich verbreedt, totdat het,
op zijn grootste breedte van de Noordzee
wordt afgesloten door den grooten afsluitdijk
van dertig kilometer, die van Den Oever, 't
uiterste Oostpunt van Wieringen, loopt naai
do Fricsche kust bij Zurig, ten Zuiden van Har»
lipgen. Dat IJselmeer loost zijn water door vijf
en twintig sluizen, in vijf groepen te bouw°n,
n.l twee groepen van vijf sluizen op korten
afstand vun de Fricsche kust en drie eveneens
van vijf sluizen, dicht bij de rneest Oostelijk ge-
h-gen kust van Wieringen. Elke sluis heeft
een breedte van 12 Meter, zoodot het water
van het IJsselmeer zich door een gleuf van
300 meter in de Noordzee kan storten. Die wa
teren worden bij de Westelijke kust van Wie
ringen reeds teruggehouden door den reeds
lang voltooiden afsluitdijk van 2500 M. ge
legd tusschen van Ewijcksluis op het vaste
land van Noord-Holland en genoemde Weste
lijke kust van Wieringen bij van Ewijcksluis
geeft echter een nieuw gegraven kanaal door
een sluis de gelegenheid aan de schepen om
den Helder te bereiken.
Dit een en ander is bekend. In Juni is er
uitvoerig over geschreven. Daarop behoeft dus
niet teruggekomen te worden in tal van bij
zonderheden. Ook de langdurige en zeker be
langrijke historie van de droogleggingsplan
nen behoeven niet herhaald te worden. Sedert
Lceghwater, de molenaar van de De Rijp, in
1641 zijn denkbeelden publiceerde om de
Haarlemmermeer droog te leggen, is, na lang
durige stilte te dien opzichte, te beginnen met
het midden der vorige eeuw in ons land öf
aar drooglegging gedaan öf zijn pionnen daar
toe beraamd. De Haarlemmermeer ging voor
do Zuiderzee volgt.
En dot is geen fantasiebeeld, dot is werke
lijkheid. De verbinding van Wieringen met
Noord-Hollands kust is zoozeer realiteit, dat
auto's en vrachtwagens daveren over den dijk
cn ccnig begrip geven van wat het later zal
zijn, wanneer een dubbelspoor Friesland met
Wieringen en dus met Noord-Holland vercenigt.
Da* is zoozeer realiteit, dat de Nederlandsche
journalisten, die in Juni hun eersten indruk
kregen van de werken der Zuiderzee, thans
zelf den geweldigen vooruitgang konden con-
stateeren een sluisput, destijds ter nauwer*
nood drooggelegd, nu reeds gevorderd tot den
bouw der sluizen nieuwe steunpunten van den
afs'uitdijk boven de wateroppervlakte verrij
zend den afsluitdijk verder voortkruipend
naar do overzijde; het ontgonnen land,
landbouwkundig beproefd en het verrassend
getuigenis afleggend van dc snelle droog-wor-
ding van den bodem, zoowel als van de be
reidwilligheid van den bodem om het gezaai
de te doen ontkiemen. Er is „go" in het werk,
het vordert, het vordert ziender oogen. Dat is
waarschijnlijk ook de glossing van de opge
wektheid, die men bij.ide leidende mannen, bij
de uitvoerende ingenieurs, bij den directeur
dei aangenomen werken bespeurt.
Want die werken, hoe grootsch, hoe belang
rijk ook, komen tot stond met veel opoffering
van comfort en met veel trotseeren van de
ruwheden van het weer 't Is niet alles een
pietje, wanneer de regens neerplossen en de
winden striemen, af te dalen naar den glibbe-
rigen bodem, in een omgeving van isolement
met grauwe luchten, water en nevel tot begren
zing. En töch 1 Met rustige verzekerdheid en
hoopvol enthousiasme werd èn op de verkre
gen resultaten èn op het werk, dat nog wacht
te, gewezen. Hier is Nederland in zijn kracht,
in zijn durf en in zijn historisch vertrouwen
aan den arbeid om een werk tc volbrengen,
waarvoor de geheele wereld eerbied heeft.
Srhrijver dezes herinnert zich, hoe hij met de
officiecle Fronsche journalisten, die destijds
piesident Fallières vergezelden bij zijn bezoek
aan koningin Wilheimina, van Enkhuizen naar
Stavoren voer, op een prachtigen dag Hij had
toen kaarten van de plannen in zake de droog
legging der Zuiderzee bij zich en bij dc koffie
op de keurige veerboot ontvouwde hij die en
vertelde wat Nederland wilde De heeren ke
ken met verwondering om zich heen, naar
dien onmetelijk schijnenden plas cn zeiden
aarzelend „Maai dat is onmogelijk I Een zee
te dempen I" Welnu, laten ze terugkomen. De
mogelijkheid is in aanvang werkelijkheid ge
worden.
Dezen keer bepaalde het bezoek der journa
listen zich tot dc werken om de Wieringermcer
(den Noord-Westelijken polder: 20.000 H.A.)
en het procfpoldertje van pl.m. 40 H.A., dot
den 12en Augustus van dit jaar was droog
gelegd bij Andijk. Bij de Wieringermeer waren
het de sluizen en de verschillende steunpunten,
waaruit de toekomstige Oostelijke afsluitdijk
moet groeien.
Wnt de eerste, dc sluizen betreft, hadden
we in Juni de diepten betreden, waar de sluizen
gebouwd zouden worden, thans zagen we aan
Wieringens Oostpunt, den Oever, het werk ver
gevorderd. De fundatie van de kunstwerken
was in vollen gang, gedeeltelijk zelfs voltooid.
Het oogenblik was goed gekozen om den ar
beid te toonen. De groote put, waarin de drie
groepen van vijf sluizen zullen gebouwd wor
den, is als een kleine polder, 30 H.A. groot,
die thans geheel droog ligt. De bodems, be
stemd voor de drie groepen, verkeeren thans
in verschillend stadium; de betonning, die noo-
dig is voor den onderbouw, was bij de eene
groep juist aangevangen, bij de tweede half,
bij de derde geheel voltooid. Bij de eerste twee
zagen we het beton uit machtige slurven van
geweldige kranen neerstorten op de ijzeren g2-
raamten, die den bodem, omlijnd door ijzeren
ploten, welke diep in den grond zijn gedreven,
doch daarboven een ommuring vormen van
1 M., bedekken. Locomotiefjes, die kipkarre-
tjes aanvoerden, puften aan weerszijden vaivj
den put, zoodat gelijktijdig twee kranen haar
werk kunnen doen, wat don ook gebeurt zonder
ophouden, dag en nacht. De armen der kranen
zijn, als de buizen van sommige tuinsproeiers,
naar alle zijden beweegbaar, zoodot zij alle
hoeken van het terrein kunnen bereiken.
De kipkarretjes met hun gemengden inhoud
van zand, kiezel, en cement, worden omhoog
getrokken, ledigen hun inhoud in een molen,
die alles verblijzeld en met water dooreen-
mengt, en keeren teiug voor het halen van
Droog t*
lAsry^a
Wter/rraermrtv
20.000ff A
WERKEN NABIJ MEDEMBLIK EN AAVUK.
U ii/ D E R Z E E
Ulijfl Usselmeer.
ntf'
m»n tiyhm/
nieuwe vrachten. Inmiddels is dat, wat zij los
ten, verbrijzeld, vermengd en uitgelost op den
bodem. Dogclijks wordt aldus 1000 M3. beton
oangevoerd. Van 'i jaar zal de geheele put
klaar zijn daarna kon begonnen worden met
den sluizenbouw. De grootste nauwgezetheid
moet bij dit werk in acht genomen worden
eerst wordt door hydraulische persen, die met
centenaars zakken met zand bezwaard zijn, de
soliditeit en de g e 1 ij k e soliditeit van den
bodem beproefddaarna komt de eerste be-
torlaag, die den bodem afsluit, waarna de ver
dere zware betonning volgt. Bij de storting
van het beton op de ijzeren roosters wordt door
een heir van werklieden met lange stokken ge
wapend, toegezien, dat alle gaten worden ge
vuld, zoodat het beton een sterk aanééngeslo
ten geheel vormt. Op een dergelijk goed be
proefde, stevig en nauwkeurig opgebouwde ba
sis zal het groote sluizen-complex rusten, dat
de Zuiderzee in haar nieuwe gedaantede
vruchtdragende poldeis en het IJselmeer, moet
verdedigen tegen den grooten belager daar
buiten, de Noordzee, en tevens het scheep
vaartverkeer verzekeren tusschen de Noordzee
en het IJselmeer.
IL
Oorspronkelijk had men gedacht eerst den
goheelen afsluitdijk te maken, van den wol
tot Wieringen en van Wieringen tot de Fric
sche kust Dus eerst het IJsselmeer vormen.
Daarna zou men beginnen met de inpolderin*
gen.
Dat plan heeft men laten varen. De afsluit
dijk zou acht jaren vorderen, dan het inpolde
ren ook nog zeven a acht jaren; eindelijk het
betrouwbaar worden van den grond, de ont*
zilting waarmede al weer een jaar of zeven
gemoeid zouden zijn Dat vond de heer Lovink
te lang men wilde eerder resultaten zien. Dus
werd op andere wijze geprocedeerd. Er wordt
nu ingepolderd g e 1 ij k t ij d i g met het aan
leggen van den afsluitdijk Dat is tijdelijk wel
duurderer is rekening tc houden met de
gewijzigde stroomwegen in het water, met eb
en vloed do dijken moeten nu hooger zijn
de dijken van de polders manrnu wordt
ook eerder rendabel land gewonnen.
Men is begonnen met de Wieringermeer
droog te leggen. De afsluitdijk van den Oever
naar M^'Vmblik is achttien kilometer hij zal
in drie j' arbeids klaar zijn. Men is thans op
drie plaatsen daaraan bezig: bij Wieringen, bij
een plek halverwege Medcmblik cn die „Ha
ven" zal heeten, en bij Medcmblik zelf. Voor
dit werk zijn groote gemalen noodig, die zoo
als bij Medemblik het water 7!? Meter omhoog
moeten voeren. Medemblik zal trotsch kilnnon
zijn op het feit, dat zijn gemoal het grootste ter
wereld is 2000 P.K. De gemalen kunnen met
olie of electrisch (kolen) gedreven worden en
200 a 250 M3. per minuut verwerken of zelfs
zoonis bij Medemblik 1200 M3
Is deze afsluitdijk klaar, don moeten de pol
derlanden kunnen afwateren. Daarvoor zal een
konaal zorgen, dat langs de kust ten noorder»
van Aartswoud noordwaarts zal gaan en door
het Boerenrreer, ten zuiden van den dijk van
Ewijcksluis-Wieringen, cn door middel van de,
hierboven reeds genoemde ofwateringssluis,
verbinding heeft met het kanaal naar den Hel
dor.
Tenslotte nog dit het procfpoldertje.
Inderdaad het is maar een poldertje, niet veel
grooter dan de put voor het sluizen-complex bij
Wieringen. Maar het is goed gekozen, hoewel
door zijn ligging ten noorden van Andijk bloot
gesteld aan alle noordwestelijke stormen. Maar
de zeebodem bood daar alle grondsoorten, die
voor bebouwing in aanmerking komen. Snel is
een afsluitdijk, iets als een rechte hoek, gezet
op de inbuig-'ng der kust bij Andijk. In Augus
tus was het stuk zeebodem drooggelegd, uit-
gemalen op ccnigszins primitieve wijze, waarbij
van een oud schip gebruik werd gemankt om
er de buizen over te leggen. Naarmate de water
hoogte verminderde, zakte het schip; de buizen
bleven daardoor hun zelfden stand houden en
de iritmoling ging ononderbroken voort.
Over groote steencn, met mosselschelpen be
dekt, daalden we van den ouden hoogen dijk
in het poldertje af. Op den bodem konden we
loopen, zonder diep in den bodem te zakken.
Dp grond was in stevige brokken gescheurd,
niet ongelijk aan een reusachtige legkaart er»
daarin de spleten tusschen de brokken,
eenig groen gewas, zooals we ook reeds hiei
en daar aan den bovenkant van den bodem
eenige vegetatie hadden bespeurd. Dat was het
uitgezaaide koolzaad, dat zich reeds nu in klei
ne blaadjes en stengels vertoonde.
Welke conclusie uit dat alles te trekken?
Dat de grond spoedig droog en hard wordt,
kondon we constateeren. Onze wandeling over
den bodem bewees het.'Dat de ontzilting zeer
snel gaat Dit vermoedden wc. Gelukkig, dat
onze uitspraak en ons vermoed geen weten
schappelijke waarde moeten hebben. Doch de
zeer bekwame mannen, de deskundigen van
Wogeningcn, de vooraanstaanden op landbouw
gebied zullen hier hebben te beslissen en vin
den zeker in hetgeen in het procfpoldertje
te zien is kostbare aanwijzirgen voor de pro
cedure. die later gevolgd moet worden, wan
neer de tienduizenden hectaren in cultuur moe
ten worden gebracht Deze procfpolder is o.i.
volkomen terecht aangebracht. Door zijn ver
schillende grondsoorten biedt hij een kos'baar
terrein, waarop de ervaring latei haar instruc
ties kan geven.
Een dure polder", heeft men gezegd. Ja, wel
licht op zich zelf. Maar een goedkoope polder,
wanneer men de or kosten verdeelt over de
224.000 H.A. aan het geheele groote werk
der Zuidcrzee-drooglegging. Een winstbeloven-
de polder, voor wie denkt aan de onschatbare
wenken, die door de prooven, hier genomen,
worder. gegeven.
Onze dag was om, vermoeiend doch belang
rijk. We waren even hupsch als in Juni ont«-
vangen door de hoofdingenieurs Kamp en Var
der Wol, die, later bijgestaan door de ingenieur
Verhey en Ringeling en door den directeur de»
Maatschappij tot uitvoering der Zuiderzeewer
ken, den heer Ringers, ons al'e noodige inlich
tingen verstrekten. Bij van Ewijckssluis begon
nen, ging onze tocht per auto naar den Oevei.
daarna per stoomschip „de Flcvo" naar Medem
blik vervolgen. Werd in de donkerheid van den
laten namiddag de tocht per auto voortgezet
naar Andnk, vanwaar we na bezichtiging van
't procfpoldertje eveneens per auto naar Hoorn
reden. De avond was gevullen, toen we in de
oude „Doelen" aankwamen. De treinen gaven
ons anderhalf uur gedwongen rust. Aan tafel
werd uitgerust en overdacht wat men gezien
had. En waarschijnlijk is de tweede indruk, dien
we aan de Zuiderzeewerken kregen, niet minder
diep dan do eerste Hier wordt een werk van
reusachtige afmetingen met een kracht ten uit
voer gebracht, die eveneens reusachtig is. Hoe
veel intelligentiën, hoeveel geestelijke en licha
melijke krachten hier samenwerken, is niet zoo
in een oognblik met een cijfer aan te duiden,
doch duidelijk is het, dat hier wordt opgericht
een monument der eeuwen, dank zij Nederland
sche wetenschap en Nederlandsche energie
dank zij der ontploiiing van die grootheid,
waarin ook een klein volk zich kan opbeuren
boven zijn kleinheid.
A. J. BOTHENIUS BROUWER.
NEDERLANDSCHE VETTEN NAAR POLEN.
Beperkende invoermaatregelcn op
geheven.
In verband met een groot tekort aan vetten
in het land, hoofdzakelijk in de industriecentra,
zooals Lodz en Bialystok, heeft, naar het
Hbld. meldt, het Poolsche ministerie voor han
del en indjustrie de beperkende invoermaat-
regelen voor Nederlandsche dierenvetter en
oliën ingetrokken, zoodat men zonder speciale
vergunning van genoemd ministerie elke hoe
veelheid invoerer mag.
Na afkondiging van genoemd besluit zijn dc
prijzen van vetten en oliën op de Poolscho
markt gedaald.
HOFBERICHT
Maandagavond waren aan 't diner van H.M.
dc Koningin ten Paleize Het Loo genoodigd de
gep Vice-Admiraal H. F. Sluys, gewezen
Chef van den Marinestaf en mr. N. J. L. Brant-
ics. Gouverneur van Curasao.
CONSULAIRE DIENST.
Bij K.B. is aan den heer M. van Duyk, op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend uit zijne
betrekking van Consul der Nederlanden tc
Horbin (Mantsjoerijq).
De waarneming van het consulaat is opge
dragen aan den heer L. van der Hoeven.
De Consul der Nederlander te Recife is met
verlof, gedurende de afwezigheid van de heet
Frederik van Söhsten zal het Consulaat wor
den waargenomen door den heer Gerald C.
Nares.
KONINKLITK BEZOEK AAN
NIJMEGEN
BIJ DE OPENING VAN HET
MAAS-WAALKANAAL
De opening van het Maas-Waalkanaal door
de Koningin is definitief bepaald op 27 dezer-.
De Koningin komt aan het station Nijme
gen aan des voormiddags om II uur 12 en be
geeft zich onmiddellijk per rijtuig naar de
kanaalsluis, om het kanaal te openen.
Na een korte rondvaart keert de Koningin
naar den trein terug, om in haar salonrijtuig
het noenmaal te gebruiken.
's Middags om I uur 50 begeeft de Koningin
zich stadwaorts. Tegen 2 uur aankomst ten
raadhuize waar de leden van den gemeenteraad
aan H. M. zullen worden voorgesteld. Om
uur zullen daar Nijmeegsche vercenigingen de-
fileeren. Om 3% uur vertrek van het stadhuis
voor een rijtoer, waarna de Koningin per trein
Nijmegen verlaat.
HOFHOUDING.
H. M. de Koningin heeft met ingang van
T7 dezer benoemd tot Haar Dame du Palais
mevrouw H. Snouck Hurgronje, geboren jonk-
vrouwe van Tets tc 's-Gravenhage.
DE RIJKSMIDDELEN.
De Rijksmiddelen hebben in September
39,986,800 opgebracht, of 1,563,600
minder dan verleden jaar. Voor de ccrs:e
negen maanden van 1927 was er echter, bij
«cn opbrengst van 379,533,000 een voor-
dcelig verschil van 14,669,000.
EEN ABATTOIR TE ZUTPHEN.
De gemeenteraad van Zutphen besloot tot
den bouw van een abattoir met koelinrichting,
uit te voeren volgens het rapport van het Bu
reau Koopmans to 's-Gravenhage. De kosten
zijn begroot op 267,000.
OVERTREDING DER LOTERIJWET.
De Exprss Bank.
De Rechtbank te Rotterdam heeft uitspraak
gedaan in de zaak van de Express Bank te
Schiedam, wuarvoor terecht hebben gestaan de
31-jarige G. T., de 48-jarige F. S. en de 44-
jarige J. S., allen te Schiedam, wegens over
treding van de loterijwet.
Zooals men weet, bestond het systeem, vol
gens hetwelk de Express Bank het publiek in
de gelegenheid stelde mede te dingen naar
hooge geldprijzen, hierin, dat zij verkocht ge
nummerde coupons. Wanneer do optelling van
drie van zulke coupons leidde tot een vooraf
bekend gemaakf getal, don volgde uitkeering
\an een eveneens vooruit bekend gemaakt be-
diag. Hiertoe waren echter noodig zooge
naamde sluit- of prijsnummers, die echter in
zeer beperkt aantal in omloop werden ge
bracht.
De rechtbank heeft het vonnis van den kan
tonrechter te Schiedam, waarbij de verdachten
werden vrijgesproken en ten deele van rechts
vervolging ontslagen, vernietigd en opnieuw
rechtdoende ieder der verdachten veroordeeld
tot een geldboete van 100, subs. 14 dagen
hechtenis.
SCHOUT BIJ NACHT JHR. SCHORER.
Schout bij nacht jhr. G. L. Schorer, uit No
derlandsch-Indië tc 's-Gravenhage aangeko
men en die bestemd is naar men weet om op
te treden als chef van de afdceling Materieel
aan het Departement van Marine, is thans aan
het Departement geplaatst, om te zijner tijd
de functie over te nemen van vice-admiranl
Zeeman, den tegenwoordigen titularis.
DOOR EEN VRACHTAUTO OVERREDEN.
Op de Nnssaukade vlak bij het Tramgebouw
te Amsterdam is een man overreden door een
vrachtauto. De man heeft ernstige wonden
aan het hoofd bekomen en is door den Ge
neeskundigen Dienst naar een der ziekenhui
zen vervoerd, waar hij kort na aonkomst is
overleden.
PLU1MVEEVEREENIGING BUSSUM EN
OMSTREKEN.
Op 25, 26 cn 27 November e.s. houdt bo
vengenoemde vereeniging haar vijfde tevens
jubileum, groote internationale Tentoonstelling
in de gebouwen van „Concordia" te Bussum".
Gevraagd worden alle rassenkleurslagen
cn variëteiten van hoenders, watervogels, post
en sierduiven, konijnen, zangvogels, enz.
In het vraagprogramma zijn een keur van
prijzen vermeld, waarvan wij slechts noemen
de medaille van H.M. de Koningin en Koningin
Moeder, van Zijne Exc. den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken cn Landbouw en van den
Commissaris der Koningin in de provincie
Noord-Holland.
Bovendien van de besturen van verschillende
Gooische gemeenten, van een 42-tal zuster-
vereenigingen uit den lande, van Redactiebu-
reaux en particulieren, w.o. tal van wisselbekers
ruim 100 jubilcumbekers, 250 eerelinten, enz.
enz.
13 speciaalclubs brengen hun clubtentoon-
siellingen bij deze show onder, wedrbij dc
Bondstcntoonstelling van den Nederlandschen
Konijnenfokkersbond, die dan tevens zijn 30-
jarig tubileum viert.
T KON NIET NOODLOTTIGER
Zaterdag boden in dc Morschstraat tc Lei
den twee personen, J. W. W. en D H. de J.,
steenkolen te koop aan, die zij in een hand
wagen vervoerden Tot hun ongeluk bleek de
persoon, aan wien zij dit aanbod deden, een
rechercheur van pc.tic te zijn en toen kwamv
aar. het licht, dot zil deze hadden gestolen op
hei terrein dei Ned. Spoorwegen. Zij zijn in
arrest gesteld.
